Re: [gnu-pl] tekst "20 lat spolecznosci wolnego oprogramowania"

[Wojciech Kotwica]

 Uwagi do tłumaczenia "The Free Software Community After 20 Years".
Wersja dwujęzyczna na:
   http://www.gnu.org.pl/wrk/use-free-software.en-pl.html
prócz paru drobiazgów interpunkcyjnych, o których jak zwykle
nie wspominam, zmieniłem "nie-wolne" na "niewolne".

1. "The Free Software Community After 20 Years:
    With great but incomplete success, what now?"
    "20 lat Społeczności Wolnego Oprogramowania.
    Wielki, choć nie całkowity, sukces - ale co dalej?"
    -> usunąłbym wątpiące "ale", którego nie ma w oryginale
1a. "a variant of the GNU system is now used by tens of millions
    of people who mostly are not aware it is such"
    "jeden z jego wariantów używany jest dzisiaj przez dziesiątki
    milionów ludzi, choć zazwyczaj nie mają oni tej świadomości"
    ->
    a) wariantowo: "jednym z jego wariantów posługują się dziś..."
    b) "oni" można spokojnie wyciąć
2. "Free software does not mean "gratis"; it means that users are free
    to run the program"
    "Wolne oprogramowanie nie oznacza "darmowego"; oznacza, że
    użytkownicy mają prawo do uruchamiania programu"
    -> w polskim zdaniu nadal nie wiadomo, dlaczego oprogramowanie
    nazywamy "wolnym"; przydałoby się coś w rodzaju "...użytkownicy
    mają swobodę, mogą swobodnie, mają prawo swobodnie..."
3. "I had experienced the ugliness of the way of life that non-free
    software imposes on its users, and I was determined to escape"
    "Sam doświadczyłem obrzydliwych zachowań, jakie niewolne
    oprogramowanie wymusza na swoich użytkownikach, i byłem
    zdeterminowany - chciałem uciec"
    ->
    a) przecinek przed "i" wydaje się zbędny;
    b) "determined to do sth" = "zdecydowany coś zrobić", tak?
    b) naturalniej brzmiałaby zapewne konstrukcja: "zdecydowałem, że
       ucieknę"
4. "antisocial system that prohibits cooperation and community"
    "antyspołeczny system, który zabrania kooperowania i wspólnoty"
    -> lepiej "cooperation"="współpraca", a nawet "pomoc"
5. "You are typically unable to see the source code; you cannot tell
    what nasty tricks, or what foolish bugs, it might contain.  If you
    don't like it, you are helpless to change it."
    "Zazwyczaj nie możemy obejrzeć kodu źródłowego, i nie możemy orzec,
    jakie paskudne sztuczki czy też głupawe błędy mógłby on zawierać.
    Nawet jeśli nam się on nie podoba, to i tak nie możemy nic w nim
    zmienić."
    ->
    a) zbędny przecinek przed "i"; samo spójnik zastąpiłbym myślnikiem
       albo - jak w oryginale - średnikiem
    b) "orzec" chyba zbyt książkowe, zmieniłbym na np. "stwierdzić"
    c) lepiej chyba prościej: "jakie ... błędy może zawierać" (may,
       might, could, can są zdecydowanie częstsze w angielskim niż ich
       odpowiedniki w polskim)
    d) oba "on", a co najmniej ostatnie, można pominąć
    e) oryginalne "you are helpless to change it" wyraźnie mocniejsze
       niż przekład ~ "nie mamy szans"
6. "Today we have a large community of users who run GNU, Linux and
    other free software.Thousands of people would like to extend this,
    and have adopted the goal of convincing *more* computer users to "use
    free software"
    "Dziś mamy dużą społeczność użytkowników, którzy korzystają z GNU,
    Linuksa i innych wolnych programów. Tysiące ludzi, pragnących jeszcze
    większego zasięgu, postawiło sobie za cel przekonywanie użytkowników
     komputerów do "korzystania z wolnego oprogramowania"
    -> "pragnących większego zasięgu" nie brzmi zbyt jasno, może "tysiące
    ludzi pragnie jej (tj.społeczności) poszerzenia (pragnie ją
    poszerzyć) i postawiło sobie za cel przekonanie większej liczby
    użytkowników"?
7. "Does that mean escaping from proprietary software, or merely
    installing free programs alongside it?"
    "Czy oznacza ucieczkę od oprogramowania prawnie zastrzeżonego,
    czy też jedynie instalowanie wolnych programów razem z innymi?"
    -> końcowe "it" oryginału wskazuje wprost na "proprietary s."
    z pierwszej części zdania;
8. "Are we aiming to lead people to freedom, or just introduce them
    to our code?"
    "Czy mamy na celu prowadzenie ludzi do wolności, czy tylko
    zapoznawanie ich z naszym kodem?"
    ->
    a) "czy naszym celem jest"/"czy nasz cel to"?
    b) "prowadzenie ku wolności"?
9. "have we *replaced* that goal with the shallow goal of popularity?"
    "czy też *porzuciliśmy* to wzywanie na rzecz powierzchownej
    popularności?"
    ->
    a) wzywanie???
    b) porzuciliśmy /zamieniliśmy
    c) w oryginale przymiotnik odnosi się do celu, nie do popularności:
       "powierzchownego, płytkiego, pustego(?) celu popularności"
10. "It's easy to get in the habit of overlooking this distinction,
    because in many common situations it makes no difference"
    "Łatwo jest nabrać nawyku przeoczania tego rozróżnienia, ponieważ
    w wielu codziennych sytuacjach nie robi to żadnej różnicy"
    ->
    a) "jest" można moim zdaniem spokojnie pominąć
    b) "nabrać nawyku przeoczania" to niezbyt logiczne, raczej chodzi
       o nawyk niezwracania uwagi na różnicę, bo w wielu codziennych
       sytuacjach nie ma ona praktycznego znaczenia
11. "When you're trying to convince a person to try a free program,
    or to install the GNU/Linux operating system, either goal would
    lead to the same practical conduct"
    "Kiedy próbujesz przekonać kogoś, aby przetestował wolne
    oprogramowanie, albo żeby zainstalował system operacyjny GNU/Linux,
    wykonamy praktycznie te same działania niezależnie od tego, który
    z tych celów sobie postawiliśmy"
    ->
    a) kiedy próbujeMY, wówczas wykonujeMY
    b) Niezbyt dobrze mi brzmi "wykonujemy te same działania"; może
       bliżej oryginału? coś w rodzaju (przepraszam za ułomność):
        "nasze postępowanie w praktyce będzie takie samo", "nasze
        faktyczne postępowanie"?
12. "what should we say when [...] is released in a version that
    runs on GNU/Linux?"
    "co powinniśmy powiedzieć, gdy [...] jest opublikowany w wersji
    pracującej pod GNU/Linux"
    ->
    a) program, szczególnie niewolny, zamknięty program jest raczej
       "wydawany" niż "publikowany"
    b) "co powinniśmy powiedzieć, kiedy *zostanie* wydany"? "jest
       wydaWAny"?
12a. "should we regard this non-free program like any other--as
    an attractive nuisance, a temptation to accept bondage,
    a problem to be solved?"
    "czy też powinniśmy odrzucić te niewolne programy jak wszystkie
    inne - traktując je jak pociągającą dokuczliwość, kuszenie nas,
    byśmy dali się związać, problem do rozwiązania?"
    ->
    a) regard <> odrzucać. uważać za, trakować. "Powinniśmy traktować
       te niewolne programy tak, jak inne - uważać je za ..."?
    b) "pociągająca dokuczliwość" brzmi dziwnie; może chociaż osłabić
       rzeczownik? "niedogodność"?
    c) zamiast "traktować programy jak kuszenie" lepiej "jak pokusę(y)"
    d) "bondage" można prościej "zniewolenie, więzy, okowy"
    e) problem to be solved - "problem, który należy rozwiązać"?
14. "It is hard to dispute the claim that"
    "Trudno jest spierać się z argumentem, że"
    ->
    a) "jest" bym wyrzucił
    b) "to dispute" znaczy też "kwestionować", "podważy(a)ć",
       "zaprzeczy(a)ć", które tutaj bardziej pasuje
    c) czemu nie "z twierdzeniem"? :-)
15. "we should logically applaud all applications that run on it"
    "logicznie rzecz biorąc, powinniśmy oklaskiwać wszystkie działające
    na nim aplikacje"
    -> może raczej "powinniśmy przyklaskiwać wszystkim..."?
16. "To free the citizens of cyberspace, we have to replace those
     non-free programs, not accept them."
    "Żeby uwolnić mieszkańców cyberprzestrzeni musimy zamiast akceptować
    niewolne oprogramowanie zastępować je wolnymi zamiennikami."
    ->
    a) obywateli?
    b) dziwny, nienaturalny szyk, trudno zrozumieć zdanie
17. "Simply by using a new and unfinished free replacement, before it
    technically compares with the non-free model, you can help encourage
    the free developers to persevere until it becomes superior."
    "Jako użytkownicy poprzez korzystanie z nowego,  niewykończonego
    jeszcze, wolnego zamiennika - i to zanim technologicznie dorówna on
    niewolnemu oryginałowi - zachęcamy wolnych twórców do nieustannego
    wysiłku uczynienia programu najlepszym."
    ->
    a) dość zawikłane, trudne do zrozumienia
    b) końcówka zdania inna niż w oryginale: "zachęcamy ich
       do wytrwałości aż p. stanie się lepszy" (w porównaniu
       do niewolnego odpowiednika)
18. "Those non-free programs are not trivial."
    "Te niewolne programy nie są banalne."
    -> może dla urozmaicenia "niewolne programy, o których mówimy..."?
19. "Tworzenie ich wolnych zamienników będzie gigantyczną pracą; może
     to zabrać całe lata."
    -> znacznie prościej zamienić średnik na przecinek i pominąć "to".
19. "The work may need the help of future hackers"
    "To zadanie może potrzebować pomocy przyszłych hackerów"
    -> "praca może potrzebować pomocy" brzmi dziwnie; lepiej niewygodne
    "may" jakoś inaczej ująć, jeśli już je zostawiamy: "praca zapewne
    będzie wymagać pomocy/wsparcia...", "do jej wykonania będzie
    potrzebna pomoc"
20. "What can we do today to help convince other people, in the future,
    to maintain the necessary determination and persistance to finish
    this work?"
    "Co możemy uczynić dziś, by pomóc w przekonaniu innych do utrzymania
    także w przyszłości koniecznej do ukończenia pracy determinacji
    i uporu?"
    ->
    a) zamiast "uczynić" wystarczy "zrobić", jak sądzę...
    b) zawikłane zdanie o dziwnym szyku; może jakoś tak: "co możemy dziś
       zrobić, żeby [pomóc] przekonać innych, tak by i w przyszłości
       utrzymali w sobie dość determinacji i wytrwałości koniecznych
       do ukończenia pracy?"?
       [zdaje się, że tu RMS myśli o tym, co zrobić już dziś, żeby
       przekonać następne, przyszłe pokolenia hackerów, nie bardzo
       wiem, jak to zgrabnie ująć w zdaniu]
21. "The most effective way to strengthen our community for the future
    is to spread understanding of the value of freedom"
    "Najbardziej efektywnym sposobem wzmacniania naszej społeczności
    jest pogłębianie zrozumienia, jaką wartością jest wolność"
    ->
    a) pominięte "for the future", które wskazuje na to, że bieżący
       akapit jest odpowiedzią na pytanie postawione w poprzednim
    b) "spread" to nie pogłębianie, tylko rozpowszechnianie, szerzenie
       znajomości, świadomości, zrozumienia; "...jaką wartość ma
       wolność"?
22. "w dalszej perspektywie"
    ->"w wieloletniej (długookresowej?) perspektywie"?

Pierwszą część "The GNU Project" oraz "Freedom or Power" nadesłane
przez Piotra jeszcze przeglądam (na zmianę ;)).

--
HQ
A, jak myślę, ze panowie
duza by juz mogli mieć,
ino oni nie chcom chcieć!