www/philosophy po/free-digital-society.tr.po po...

[GNUN]

CVSROOT:        /web/www
Module name:    www
Changes by:     GNUN <gnun>     23/06/10 01:34:14

Modified files:
        philosophy/po  : free-digital-society.tr.po 
                         free-digital-society.translist 
Added files:
        philosophy     : free-digital-society.tr.html 
        philosophy/po  : free-digital-society.tr-en.html 

Log message:
        Automatic update by GNUnited Nations.

CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/free-digital-society.tr.html?cvsroot=www&rev=1.1
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/free-digital-society.tr.po?cvsroot=www&r1=1.1&r2=1.2
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/free-digital-society.translist?cvsroot=www&r1=1.18&r2=1.19
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/free-digital-society.tr-en.html?cvsroot=www&rev=1.1

Patches:
Index: po/free-digital-society.tr.po
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/free-digital-society.tr.po,v
retrieving revision 1.1
retrieving revision 1.2
diff -u -b -r1.1 -r1.2
--- po/free-digital-society.tr.po       10 Jun 2023 04:58:38 -0000      1.1
+++ po/free-digital-society.tr.po       10 Jun 2023 05:34:14 -0000      1.2
@@ -37,8 +37,8 @@
 #. type: Content of: <div><div><p>
 msgid ""
 "Transcription of a lecture at Sciences Po Paris, October 19, 2011&nbsp; (<a "
-"href=\"//audio-video.gnu.org/video/stallman-sciencespo-freesociety."
-"webm\">video</a>)"
+"href=\"//audio-video.gnu.org/video/stallman-sciencespo-freesociety.webm"
+"\">video</a>)"
 msgstr ""
 "Sciences Po Paris'teki bir dersin dökümü, 19 Ekim 2011&nbsp; (<a href=\"//"
 "audio-video.gnu.org/video/stallman-sciencespo-freesociety.webm\">video</a>)"
@@ -934,8 +934,8 @@
 "there is a widespread practice which is not nice. People call the system "
 "&ldquo;Linux.&rdquo; Many do, but some people don't, and I hope you'll be "
 "one of them. Please, since we started this, since we wrote the biggest piece "
-"of the code, please give us equal mention, please call the system &ldquo;"
-"GNU+Linux,&rdquo; or &ldquo;GNU/Linux.&rdquo; It's not much to ask."
+"of the code, please give us equal mention, please call the system &ldquo;GNU"
+"+Linux,&rdquo; or &ldquo;GNU/Linux.&rdquo; It's not much to ask."
 msgstr ""
 "Günümüzde milyonlarca GNU işletim sistemi kullanıcısı var ve bunların 
çoğu "
 "GNU işletim sistemini kullandıklarını <em>bilmiyor</em> çünkü hoş 
olmayan "
@@ -2376,8 +2376,8 @@
 "BENİOKU</a> sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların 
Türkçe "
 "çevirileri gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği 
yüksek bir "
 "<a href=\"/home.html\">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak "
-"istiyorsanız, <a href=\"https://savannah.gnu.org/projects/www-";
-"tr\">çalışma&nbsp;sayfamızı</a> ziyaret edebilirsiniz."
+"istiyorsanız, <a href=\"https://savannah.gnu.org/projects/www-tr";
+"\">çalışma&nbsp;sayfamızı</a> ziyaret edebilirsiniz."
 
 #. type: Content of: <div><p>
 msgid "Copyright &copy; 2011, 2014, 2021 Richard Stallman"

Index: po/free-digital-society.translist
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/free-digital-society.translist,v
retrieving revision 1.18
retrieving revision 1.19
diff -u -b -r1.18 -r1.19
--- po/free-digital-society.translist   15 Mar 2020 18:34:45 -0000      1.18
+++ po/free-digital-society.translist   10 Jun 2023 05:34:14 -0000      1.19
@@ -9,6 +9,7 @@
 <span dir="ltr">[it]&nbsp;<a lang="it" hreflang="it" 
href="/philosophy/free-digital-society.it.html">italiano</a> &nbsp;</span>
 <span dir="ltr">[pt-br]&nbsp;<a lang="pt-br" hreflang="pt-br" 
href="/philosophy/free-digital-society.pt-br.html">português</a> &nbsp;</span>
 <span dir="ltr">[ru]&nbsp;<a lang="ru" hreflang="ru" 
href="/philosophy/free-digital-society.ru.html">русский</a> &nbsp;</span>
+<span dir="ltr">[tr]&nbsp;<a lang="tr" hreflang="tr" 
href="/philosophy/free-digital-society.tr.html">Türkçe</a> &nbsp;</span>
 </p>
 </div>' -->
 <link rel="alternate" type="text/html" 
href="/philosophy/free-digital-society.html" hreflang="x-default" />
@@ -19,4 +20,5 @@
 <link rel="alternate" type="text/html" lang="it" hreflang="it" 
href="/philosophy/free-digital-society.it.html" title="italiano" />
 <link rel="alternate" type="text/html" lang="pt-br" hreflang="pt-br" 
href="/philosophy/free-digital-society.pt-br.html" title="português" />
 <link rel="alternate" type="text/html" lang="ru" hreflang="ru" 
href="/philosophy/free-digital-society.ru.html" title="русский" />
+<link rel="alternate" type="text/html" lang="tr" hreflang="tr" 
href="/philosophy/free-digital-society.tr.html" title="Türkçe" />
 <!-- end translist file -->

Index: free-digital-society.tr.html
===================================================================
RCS file: free-digital-society.tr.html
diff -N free-digital-society.tr.html
--- /dev/null   1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ free-digital-society.tr.html        10 Jun 2023 05:34:14 -0000      1.1
@@ -0,0 +1,1161 @@
+<!--#set var="ENGLISH_PAGE" value="/philosophy/free-digital-society.en.html" 
-->
+
+<!--#include virtual="/server/header.tr.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.96 -->
+<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
+<!--#set var="TAGS" value="speeches" -->
+<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->
+
+<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
+<title>Özgür Bir Dijital Toplum - Dijital Kapsayıcılığı İyi veya 
Kötü Yapan Nedir?
+- GNU Projesi - Özgür Yazılım Vakfı</title>
+<style type="text/css" media="screen"><!--
+@media (min-width: 55em) {
+  .toc li a {
+    display: inline-block; width: 100%;
+    vertical-align: top;
+    position: relative; bottom: .15em;
+  }
+}
+-->
+</style>
+
+<!--#include virtual="/philosophy/po/free-digital-society.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.tr.html" -->
+<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.tr.html" -->
+<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
+<!--#include virtual="/server/top-addendum.tr.html" -->
+<div class="article reduced-width">
+
+<h2>Özgür Bir Dijital Toplum - Dijital Kapsayıcılığı İyi veya Kötü 
Yapan Nedir?</h2>
+
+<address class="byline">yazan Richard Stallman</address>
+
+<div class="infobox">
+<p>Sciences Po Paris'teki bir dersin dökümü, 19 Ekim 2011&nbsp; (<a
+href="//audio-video.gnu.org/video/stallman-sciencespo-freesociety.webm">video</a>)</p>
 
+</div>
+
+<div class="toc">
+<h3 class="no-display">İçindekiler</h3>
+<ul class="columns">
+  <li><a href="#intro">Giriş</a></li>
+  <li><a href="#surveillance">Gözetim</a></li> 
+  <li><a href="#censorship">Sansür</a></li> 
+  <li><a href="#formats">Kısıtlanmış veri biçimleri</a></li> 
+  <li><a href="#proprietary">Özgür olmayan yazılım</a></li> 
+  <li><a href="#four-freedoms">Özgür yazılımın dört 
özgürlüğü</a></li> 
+  <li><a href="#gnu">GNU Projesi ve Özgür Yazılım hareketi</a></li> 
+  <li><a href="#education">Özgür Yazılım ve eğitim</a></li> 
+  <li><a href="#services">Ä°nternet hizmetleri</a></li>
+  <li><a href="#voting">Oy kullanma için bilgisayarlar</a></li> 
+  <li><a href="#sharing">Paylaşıma karşı savaş</a></li> 
+  <li><a href="#arts">Sanatı desteklemek</a></li> 
+  <li><a href="#rights">Siber uzaydaki haklar</a></li>
+</ul>
+<hr class="no-display" />
+</div>
+
+<h3 id="intro">Giriş</h3>
+
+<p>Dijital kapsayıcılık hedefi olan projeler büyük bir varsayımda
+bulunuyor. Dijital bir toplumda yer almanın iyi olduğunu varsayıyorlar,
+ancak bu tam olarak doğru değil. Dijital bir toplumda olmak, dijital
+toplumun adil ya da adaletsiz olmasına bağlı olarak iyi veya kötü
+olabilir. Özgürlüğümüzün dijital teknolojinin saldırısına 
uğramasının birçok
+yolu var. Dijital teknoloji işleri daha da kötüleştirebilir ve biz bunu
+önlemek için mücadele etmezsek daha da kötüleştirecektir.</p>
+
+<p>Bu nedenle, adaletsiz bir dijital toplumumuz varsa, dijital kapsayıcılık
+için bu projeleri iptal etmeli ve dijital çıkarma için projeler
+başlatmalıyız. Özgürlüklerine saygı duymayan insanları dijital 
toplumdan
+çıkarmalıyız veya özgürlüklerine saygı duymasını sağlamalıyız.</p>
+
+<h3 id="surveillance">Gözetim</h3>
+
+<p>Tehditler nelerdir? İlki, gözetim. Bilgisayarlar Stalin'in rüyasıdır: 
Onlar
+gözetim için ideal araçlardır, çünkü bilgisayarlar, onlarla 
yaptığımız her
+şeyi kaydedebilir. Muhalefeti ezmek isteyen herhangi bir despot için ideal
+olan bilgileri, merkezi bir veri tabanına mükemmel şekilde dizinlenmiş,
+aranabilir bir biçimde kaydedebilirler.</p>
+
+<p>Gözetleme bazen kendi bilgisayarlarımızla yapılır. Örneğin, Microsoft
+Windows çalıştıran bir bilgisayarınız varsa, o sistem gözetim
+yapıyor. Windows'ta, bilgisayarın kullanımıyla ilgili verileri bir sunucuya
+gönderen özellikler vardır. Birkaç ay önce iPhone'da bir gözetim 
özelliği
+keşfedildi ve insanlar ona &ldquo;casus telefon&rdquo; demeye başladı. Flash
+player'ın da bir gözetleme özelliği vardır ve Amazon “Swindle” da
+öyledir. Onlar Kindle diyorlar ama ben &ldquo;<a
+href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">Swindle</a>,&rdquo;
+<em>l'escroc</em>, diyorum çünkü amacı kullanıcıları dolandırmak ve
+özgürlüklerini ellerinden almak. İnsanların bir kitap satın 
aldıklarında
+kendilerini tanımlamalarını sağlar ve bu, Amazon'un her kullanıcının 
okuduğu
+tüm kitapların dev bir listesine sahip olduğu anlamına gelir. Böyle bir
+liste hiçbir yerde bulunmamalıdır.</p>
+
+<p>Çoğu taşınabilir telefon, GPS kullanılarak hesaplanan konumlarını 
uzaktan
+komutla iletir. Telefon şirketi, kullanıcının bulunduğu yerlerin dev bir
+listesini biriktiriyor. Yeşiller Partisi'nden bir Alman milletvekili
+[düzeltme: Malte Spitz, seçilmiş bir yetkili değil, Yeşiller Partisi'nin
+kadrosundadır] telefon şirketinden nerede olduğuna dair sahip olduğu
+verileri kendisine vermesini istedi. Dava açması gerekiyordu, bu bilgiyi
+almak için mahkemeye gitmesi gerekiyordu. Ve aldığında, altı aylık bir 
süre
+için kırk dört bin konum noktası aldı! Bu günde iki yüzden fazla! Bunun
+anlamı, birinin sadece bu verilere bakarak faaliyetlerinin çok iyi bir
+görünümünü oluşturabileceğidir.</p>
+
+<p>Çalıştırdıkları yazılım üzerindeki denetime <em>biz</em> sahip 
olursak,
+kendi bilgisayarlarımızın üzerimizde gözetim yapmasını durdurabiliriz. 
Ama
+bu insanların çalıştırdığı yazılım üzerinde denetimleri yok. 
Özgür olmayan
+bir yazılımdır ve bu nedenle gözetim gibi kötü amaçlı özelliklere
+sahiptir. Ancak, gözetim her zaman kendi bilgisayarlarımızla yapılmaz, 
aynı
+zamanda dolaylı olarak da yapılır. Örneğin, Avrupa'daki İSS'lerin, 
Devletin
+akla gelebilecek herhangi bir nedenle daha sonra bu kişiyi soruşturmaya
+karar vermesi durumunda, kullanıcının İnternet iletişimlerine ilişkin
+verileri uzun süre saklaması gerekmektedir.</p>
+
+<p>Taşınabilir bir telefonla&hellip; Telefonun GPS konumunuzu iletmesini
+durdurabilseniz bile, sistem, sinyallerin farklı kulelere ulaşma sürelerini
+karşılaştırarak telefonun konumunu yaklaşık olarak belirleyebilir. 
Böylece
+telefon sistemi, telefonun kendisinden özel bir işbirliği olmadan bile
+gözetim yapabilir.</p>
+
+<p>Aynı şekilde insanların Paris'te kiraladıkları bisikletler de. Elbette
+sistem bisikleti nereden aldığınızı ve bisikleti nereye iade ettiğinizi
+biliyor ve bisikletleri hareket halindeyken de takip ettiğini duydum. Yani
+gerçekten güvenebileceğimiz şeyler değiller.</p>
+
+<p>Ama bizimle alakası olmayan sadece takip için var olan sistemler de
+var. Örneğin, Birleşik Krallık'ta tüm araba seyahatleri izlenir. Her
+arabanın hareketleri gerçek zamanlı olarak kaydediliyor ve Devlet 
tarafından
+gerçek zamanlı olarak takip edilebiliyor. Bu, yol kenarındaki kameralarla
+yapılır.</p>
+
+<p>Şimdi, tek seferde veya ilgisiz sistemler tarafından yapılan gözetimi
+önlememizin tek yolu, hükümetin herkesi takip ve izleme konusundaki artan
+gücüne karşı siyasal eylemdir; yani hangi bahaneyle gelirlerle gelsinler
+reddetmemiz gerekiyor. Bu tür sistemler yapmanın, herkesi izlemenin hiçbir
+mazereti yoktur.</p>
+
+<p>Özgür bir toplumda, toplum içine çıktığınızda, anonimliğiniz 
garanti
+edilmez. Birinin sizi tanıması ve hatırlaması mümkündür. Ve daha sonra o
+kişi seni belli bir yerde gördüğünü söyleyebilir. Ancak bu bilgi
+dağınıktır. Herkesi izlemek ve yaptıklarını araştırmak için uygun bir
+şekilde birleştirilemez. Bu bilgileri toplamak çok zahmetli bir iştir, bu
+nedenle yalnızca gerekli olduğunda özel durumlarda yapılır.</p>
+
+<p>Ancak bilgisayarlı gözetim, adaletsiz bir rejimin tüm bilgiyi bulması ve
+herkes hakkında her şeyi öğrenmesi için tüm bu bilgilerin
+merkezileştirilmesini ve dizinlenmesini mümkün kılar. Bir diktatör 
iktidara
+gelirse, ki bu her yerde olabilir, insanlar bunu fark eder ve diğer
+muhaliflerle Devletin öğrenebileceği şekilde iletişim kurmamaları
+gerektiğini kabul ederler. Ama diktatörün kimin kiminle konuştuğuna dair
+yıllarca saklanmış kayıtları varsa, o zaman herhangi bir önlem almak 
için
+çok geçtir, çünkü bilmesi gereken her şeye zaten sahiptir: &ldquo;Tamam, 
bu
+adam bir muhalif ve onunla konuştu." . Belki o da bir muhaliftir. Belki de
+onu yakalayıp ona işkence yapmalıyız.&rdquo;</p>
+
+<p>Bu nedenle, dijital gözetimi <em>hemen</em> sonlandırmak için kampanya
+yürütmemiz gerekiyor. Bir diktatör ortaya çıkana kadar ve bu gerçekten
+önemli olana kadar bekleyemezsiniz. Ayrıca, insan haklarına saldırmaya
+başlamak için tam bir diktatörlük de gerekmez.</p>
+
+<p>Birleşik Krallık hükümetine pek de bir diktatörlük demezdim. Çok 
demokratik
+değil ve demokrasiyi ezme yollarından biri gözetimi kullanmak. Birkaç yıl
+önce, insanlar bir protestoya doğru gittiklerine, protestoya gideceklerine
+inanılıyordu, oraya varamadan tutuklandılar çünkü arabaları bu evrensel 
araç
+takip sistemiyle takip ediliyordu.</p>
+
+<h3 id="censorship">Sansür</h3>
+
+<p>İkinci tehdit sansürdür. Sansür yeni değil, bilgisayarlardan çok önce
+vardı. Ama 15 yıl önce, internetin bizi sansürden koruyacağını, 
sansürü
+yeneceğini düşünüyorduk. Sonra Çin ve diğer bazı bariz zorba 
hükümetler
+internete sansür uygulamak için çok uğraştı ve biz de &ldquo;Buna 
şaşmamak
+gerek, böyle hükümetler başka ne yapsın?&rdquo; dedik.</p>
+
+<p>Ancak bugün İngiltere, Fransa, İspanya, İtalya, Danimarka gibi normalde
+diktatörlük olarak düşünülmeyen ülkelerde sansür uygulandığını
+görüyoruz&hellip;</p>
+
+<p>Hepsinin bazı web sitelerine erişimi engelleyen sistemleri
+vardır. Danimarka, uzun bir web sayfası listesine erişimi engelleyen gizli
+bir sistem kurdu. Vatandaşların hükümetin onları nasıl sansürlediğini
+bilmemeleri gerekiyordu ama liste sızdırıldı ve WikiLeaks'te
+yayınlandı. Danimarka bu noktada WikiLeaks sayfasını sansür listesine
+ekledi. Yani, dünyanın geri kalanı Danimarkalıların nasıl 
sansürlendiğini
+öğrenebiliyor ama Danimarkalıların bilmemesi gerekiyor.</p>
+
+<p>Birkaç ay önce, bazı insan haklarına saygı duyduğunu iddia eden 
Türkiye, her
+İnternet kullanıcısının sansür ile daha fazla sansür arasında seçim 
yapmak
+zorunda kalacağını duyurdu. Seçebilecekleri dört farklı sansür düzeyi 
var!
+Ancak özgürlük seçeneklerden biri değil.</p>
+
+<p>Avustralya, Ä°nternet'e filtreleme uygulamak istedi, ancak bu
+engellendi. Ancak Avustralya'nın farklı bir sansürü var: Bağlantı 
sansürü
+var. Yani, Avustralya'daki bir web sitesinin Avustralya dışındaki sansürlü
+bir siteye bağlantısı varsa, Avustralya'daki site
+cezalandırılabilir. Avustralya'da dijital alanda insan haklarını savunan 
bir
+kuruluş olan Electronic Frontiers Australia, yabancı bir siyasi web sitesine
+bir bağlantı yayınladı. Bağlantının silinmesi veya günde 11.000 ABD 
Doları
+ceza ile karşı karşıya kalması emredildi. Yani sildiler, başka ne
+yapabilirler ki? Bu çok katı bir sansür sistemidir.</p>
+
+<p>İspanya'da bu yılın başlarında uygulanan sansür, yetkililerin 
Ä°spanya'daki
+bir internet sitesini keyfi olarak kapatmasına veya İspanya dışındaki bir
+siteye erişimi engellemek için filtreleme uygulamasına izin veriyor. Ve bunu
+herhangi bir yargılama olmaksızın yapabilirler. Sokakta protestolar
+düzenleyen <i>Öfkelilerin</i> (Indignados) motivasyonlarından biri de 
buydu.</p>
+
+<p>Yukarıdaki açıklamanın ardından Türkiye'de de sokakta protestolar 
oldu,
+ancak hükümet politikasını değiştirmeyi reddetti.</p>
+
+<p>İnternete sansür uygulayan bir ülkenin özgür bir ülke olmadığını 
kabul
+etmeliyiz. Ne de meşru bir hükümet olduğunu.</p>
+
+<h3 id="formats">Kısıtlanmış veri biçimleri</h3>
+
+<p>Özgürlüğümüze yönelik bir sonraki tehdit, kullanıcıları 
kısıtlayan veri
+biçimlerinden geliyor.</p>
+
+<p>Bazen bunun nedeni biçimin gizli olmasıdır. Kullanıcının verilerini 
gizli
+bir biçimde kaydeden, yani kullanıcının bu verileri alıp başka bir 
programla
+kullanmasını engelleyen birçok uygulama programı vardır. Amaç, birlikte
+çalışabilirliği önlemektir.</p>
+
+<p>Şimdi, açıkça görülüyor ki, eğer bir program gizli bir biçim 
uyguluyorsa,
+bunun nedeni programın özgür yazılım olmamasıdır. Yani bu başka bir 
tür
+kötücül özelliktir. Gözetim, bazı özgür olmayan programlarda 
bulduğunuz bir
+tür kötücül özelliktir; kullanıcıları kısıtlamak için gizli 
biçimler
+kullanmak, bazı özgür olmayan programlarda da bulduğunuz başka bir tür
+kötücül özelliktir.</p>
+
+<p>Ancak, belirli bir biçimi işleyen özgür bir programınız varsa, 
<em>ipso
+facto</em> bu biçim gizli değildir. Bu tür bir kötücül özellik yalnızca
+özgür olmayan bir programda bulunabilir. Gözetim özellikleri, teorik olarak
+özgür bir programda bulunabilirler, ancak bunun gerçekleştiğini pek
+göremezsiniz. Çünkü kullanıcılar bunu düzeltirdi. Kullanıcılar bundan
+hoşlanmayacaktır ve bu yüzden düzelteceklerdir.</p>
+
+<p>Her durumda, eserlerin yayınlanması için kullanılan gizli veri 
biçimlerini
+de buluyoruz. Müzik, video, kitap gibi ses için kullanılan gizli veri
+biçimleri buluyorsunuz&hellip; Ve bu gizli biçimler, Dijital Kısıtlama
+Yönetimi veya DRM veya dijital kelepçeler <em>(les menottes
+num&eacute;riques)</em> olarak bilinir.</p>
+
+<p>Böylece eserler, yalnızca özel mülk programların çalabilmesi için 
gizli
+biçimlerde yayınlanır, böylece bu özel programlar, kullanıcıları 
kısıtlama,
+doğal olarak yapılacak bir şeyi yapmalarını engelleme gibi kötücül bir
+özelliğe sahip olabilir.</p>
+
+<p>Ve bu, kamu kurumları tarafından bile insanlarla iletişim kurmak için
+kullanılır. Örneğin, İtalyan kamu televizyonu programlarını internette 
VC-1
+adı verilen bir formatta sunuyor, bu sözde bir standart ama gizli bir
+standart. Şimdi, kamu tarafından desteklenen herhangi bir varlığın, halkla
+iletişim kurmak için gizli bir biçim kullanmayı nasıl haklı 
çıkarabileceğini
+hayal edemiyorum. Bu yasa dışı olmalıdır. Aslında, Dijital Kısıtlama
+Yönetiminin tüm kullanımının yasa dışı olması gerektiğini
+düşünüyorum. Hiçbir şirkete bunu yapmasına izin verilmemeli.</p>
+
+<p>Gizli olmayan ama neredeyse gizli olabilecek biçimler de vardır, örneğin
+Flash. Flash aslında bir sır değil ama Adobe, herkesin ayak
+uydurabileceğinden daha hızlı, farklı yeni sürümler çıkarmaya devam 
ediyor
+ve bu dosyaları oynatmak için ücretsiz yazılımlar yapıyor; bu da gizli
+olmakla hemen hemen aynı etkiye sahiptir.</p>
+
+<p>Ayrıca, ses için MP3<a href="#f1"><sup>1</sup></a> gibi patentli biçimler
+vardır. Sesi MP3 formatında dağıtmak kötü. MP3 formatını işlemek, onu 
çalmak
+ve oluşturmak için özgür yazılımlar var, ancak birçok ülkede patentli 
olduğu
+için, birçok özgür yazılım dağıtıcısı bu programları eklemeye 
cesaret
+edemiyor; yani GNU+Linux sistemini dağıtıyorlarsa, sistemlerinde MP3 için
+bir oynatıcı bulunmaz. Sonuç olarak, herhangi biri MP3 formatında müzik
+dağıtırsa, bu insanlar üzerinde GNU/Linux kullanmamaları için baskı
+oluşturuyor. Elbette, eğer bir uzmansanız, özgür bir yazılım bulup
+yükleyebilirsiniz, ancak uzman olmayan pek çok kişi var ve bu yazılıma 
sahip
+olmayan bir GNU/Linux sürümü yüklediklerini ve MP3 dosyalarını
+çalamadıklarını görebilirler ve bunun sistemin hatası olduğunu
+düşünürler. Bunun MP3'ün hatası olduğunun farkında değiller. Ama 
gerçek bu.</p>
+
+<p>Bu nedenle özgürlüğü desteklemek istiyorsanız MP3 dosyalarını
+dağıtmayın. Konuşmamı kaydediyorsanız ve kopyalarını dağıtmak 
istiyorsanız,
+MPEG-2, MPEG-4 veya MP3 gibi patentli bir biçimde yapmayın dememin nedeni
+bu. OGG formatları veya WebM gibi özgür yazılımlara dost bir biçim
+kullanın. Ve bu arada, kaydın kopyalarını dağıtacaksanız, lütfen 
üzerine
+Creative Commons, No Derivatives lisansını koyun. Bu benim kişisel
+görüşlerimin bir ifadesidir. Bir ders için konuşma olsaydı, öğretici
+olsaydı, o zaman özgür olması gerekirdi ama görüş beyanları 
farklıdır.</p>
+
+<h3 id="proprietary">Özgür olmayan yazılım</h3>
+
+<p>Şimdi bu beni, kullanıcıların üzerinde denetime sahip olmadığı 
yazılımlardan
+kaynaklanan bir sonraki tehdide götürüyor. Başka bir deyişle, özgür 
olmayan,
+<i>libre</i> olmayan yazılım. Bu özel noktada Fransızca, İngilizceden daha
+nettir. İngilizce kelime &ldquo;ücretsiz&rdquo; <i>özgür</i> ve
+<i>bedava</i> anlamına gelir, ancak &ldquo;özgür yazılım&rdquo; 
<i>logiciel
+libre</i> [fr. özgür yazılım]. <i>Ücretsiz</i> demek istemiyorum. Fiyattan
+bahsetmiyorum. Fiyat tali bir konudur, sadece bir detaydır, çünkü etik
+olarak bir önemi yoktur. Biliyorsunuz, bir programın bir kopyası bende olsa
+ve onu size bir avroya veya yüz avroya satsam, kimin umurunda? Değil mi?
+Neden kimse bunun iyi veya kötü olduğunu düşünsün ki? Veya sana
+<i>karşılıksız</i> verdiğimi varsayalım&hellip; Yine de kimin umurunda?
+Ancak bu programın özgürlüğünüze saygı duyup duymadığı 
önemlidir!</p>
+
+<p>Dolayısıyla özgür yazılım, kullanıcıların özgürlüğüne saygı 
duyan
+yazılımdır. Bu ne demek? Nihayetinde yazılımla ilgili sadece iki 
olasılık
+vardır: ya kullanıcılar programı denetler ya da program
+kullanıcıları. Kullanıcıların belirli temel özgürlükleri varsa, o 
zaman
+<em>onlar</em> programı denetlerler ve bu özgürlükler özgür yazılımın
+kriteridir. Ancak kullanıcılar temel özgürlüklere tam olarak <em>sahip
+değilse</em>, bu durumda program kullanıcıları denetler. Ama birileri bu
+programı denetliyor ve onun aracılığıyla kullanıcılar üzerinde
+<em>yetki</em> sahibi oluyor. </p>
+
+<p>Dolayısıyla, özgür olmayan bir program, birine diğer pek çok insan 
üzerinde
+<em>yetki</em> veren bir araçtır ve bu, hiç kimsenin sahip olmaması gereken
+adaletsiz bir güçtür. Bu nedenle özgür olmayan yazılım <i>(les logiciels
+privateurs, qui privent de la libert&eacute;)</i>, özel mülk yazılım bir
+adaletsizliktir ve var olmaması gerekir; çünkü kullanıcıları 
özgürlükten
+mahrum kılar.</p>
+
+<p>Artık, programın denetimini elinde bulunduran geliştirici, bu 
kullanıcıları
+<em>daha fazla</em> sömürmek veya suistimal etmek için kötücül 
özellikler
+sunma eğiliminde olur. Bundan paçayı sıyırabileceğini bildiği için 
baştan
+çıkıyor. Programı kullanıcıları denetlediğinden ve kullanıcılar 
programın
+denetimine sahip olmadığından, kötücül bir özellik koyarsa, 
kullanıcılar
+bunu düzeltemez; kötücül özelliği kaldıramazlar.</p>
+
+<p>Size zaten iki tür kötücül özellikten söz etmiştim: Windows'ta ve 
iPhone'da
+ve Flash oynatıcıda ve Swindle'da bulunanlar gibi gözetim
+özellikleri. Ayrıca, Windows, Macintosh, iPhone, Flash player, Amazon
+Swindle, Playstation 3 ve daha birçok programda bulunan gizli veri
+biçimleriyle çalışan kullanıcıları kısıtlama özellikleri de 
vardır.</p>
+
+<p>Diğer kötücül özellik ise arka kapıdır. Bu, o programdaki bir şeyin 
uzak
+komutları dinlediği ve onlara uyduğu anlamına gelir ve bu komutlar
+kullanıcıya kötü davranabilir. Windows'ta, iPhone'da, Amazon Swindle'da 
arka
+kapılar olduğunu biliyoruz. Amazon Swindle, kitapları silebilen, kitapları
+uzaktan silebilen bir arka kapıya sahiptir. Bunu gözlemlerimizden biliyoruz,
+çünkü Amazon şunu yaptı: 2009'da Amazon belirli bir kitabın binlerce
+kopyasını uzaktan sildi. Bunlar yetkili kopyalardı, insanlar onları 
doğrudan
+Amazon'dan almıştı ve bu nedenle Amazon tam olarak nerede olduklarını
+biliyordu, Amazon bu kitapları silmek için komutları nereye göndereceğini 
bu
+şekilde biliyordu. Amazon hangi kitabı sildi biliyor musunuz? <em>1984</em>,
+George Orwell. [kahkahalar] Herkesin okuması gereken bir kitap çünkü
+beğenmediği kitapları silmek gibi şeyler yapan totaliter bir devleti ele
+alıyor. Herkes okumalı ama Amazon Swindle'da değil. [kahkahalar]</p>
+
+<p>Neyse, en yaygın kullanılan özgür olmayan programlarda kötücül 
özellikler
+bulunur, ancak özgür yazılımda nadiren bulunurlar çünkü özgür 
yazılımda
+denetim kullanıcıların elindedir. Kaynak kodunu okuyabilirler ve
+değiştirebilirler. Bu nedenle, kötücül bir özellik varsa, er ya da geç
+birileri bunu fark eder ve düzeltir. Bu, kötücül bir özellik eklemeyi
+düşünen birinin bunu pek çekici bulmadığı, çünkü bir süreliğine 
yanına
+kalabileceğini bildiği, ancak birinin bunu fark edip düzelteceği ve 
herkesin
+faile olan güvenini kaybedeceği anlamına gelir. Başarısız olacağınızı
+bildiğiniz zaman o kadar da cazip gelmez. İşte bu nedenle, kötücül
+özelliklerin özgür yazılımlarda nadir ve özel mülk yazılımlarda 
yaygın
+olduğunu görüyoruz.</p>
+
+<h3 id="four-freedoms">Özgür yazılımın dört özgürlüğü</h3>
+
+<p>Dört temel özgürlük vardır:</p>
+
+<ul>
+    <li>Özgürlük 0, programı istediğiniz gibi çalıştırma 
özgürlüğüdür.</li>
+    <li>Özgürlük 1, kaynak kodunu inceleme ve değiştirme 
özgürlüğüdür, böylece
+program, bilişiminizi istediğiniz gibi yapar.</li>
+    <li>Özgürlük 2, başkalarına yardım etme özgürlüğüdür. Bu, tam 
kopyalarını
+oluşturma ve istediğiniz zaman yeniden dağıtma özgürlüğüdür.</li>
+    <li>Özgürlük 3, topluluğunuza katkıda bulunma özgürlüğüdür. 
Bu, eğer yaptıysanız
+değiştirilmiş sürümlerin kopyalarını yapma ve sonra bunları 
dilediğiniz
+zaman başkalarına dağıtma özgürlüğüdür.</li> 
+</ul>
+
+<p>Bu özgürlükler, yeterli olabilmeleri için, hayatın tüm faaliyetlerine
+uygulanmak zorundadır. Örneğin, &ldquo;akademik kullanım için
+özgürdür&rdquo; ifadesi tam olarak özgürlük değildir. Çünkü bu çok
+sınırlı. Hayatın her alanı için geçerli değildir. Özellikle bir 
programın
+özgür olması, ticari olarak da değiştirilebileceği ve 
dağıtılabileceği
+anlamına gelir, çünkü ticaret hayatın bir alanı, hayatın içindeki bir
+faaliyettir. Ve bu özgürlük tüm faaliyetler için geçerli olmalıdır.</p>
+
+<p>Ancak bunlardan herhangi birini yapmak zorunlu değildir. Önemli olan,
+dilerseniz, dilediğiniz zaman bunları yapmakta özgür olmanızdır. Ama 
bunları
+asla yapmak zorunda değilsiniz. Bunların hiçbirini yapmak zorunda
+değilsiniz. Programı çalıştırmak zorunda değilsiniz. Kaynak kodunu
+incelemeniz veya değiştirmeniz gerekmez. Herhangi bir kopya oluşturmak
+zorunda değilsiniz. Değiştirilmiş sürümlerinizi dağıtmak zorunda
+değilsiniz. Önemli olan, <em>dilerseniz</em> bu tür şeyleri yapmakta 
özgür
+olmanız gerektiğidir.</p>
+
+<p>Şimdi, 1 numaralı özgürlük, yani programın bilgi işleminizi 
istediğiniz gibi
+yapmasını sağlamak için kaynak kodu inceleme ve değiştirme 
özgürlüğü, ilk
+başta bariz olmayabilecek bir şeyi içerir. Program bir ürünle birlikte
+gelirse ve geliştirici çalışacak bir yükseltme sağlayabilirse, 
sürümünüzü o
+üründe çalıştırabilmeniz gerekir. Ürün yalnızca geliştiricinin 
sürümlerini
+çalıştıracaksa ve sizinkini çalıştırmayı reddediyorsa, o üründeki
+yürütülebilir dosya özgür yazılım değildir. Özgür kaynak kodundan 
derlenmiş
+olsa bile, özgür değildir çünkü programın bilgisayar işlemlerinizi
+istediğiniz gibi yapmasını sağlama özgürlüğüne sahip
+değilsiniz. Dolayısıyla, 1. özgürlük sadece teorik değil, gerçek
+olmalıdır. Yalnızca çalışmayan bazı kaynak kodları oluşturma 
özgürlüğünü
+değil, <em>sizin</em> sürümünüzü kullanma özgürlüğünü de 
içermelidir.</p>
+
+<h3 id="gnu">GNU Projesi ve Özgür Yazılım hareketi</h3>
+
+<p>1983 yılında, adı GNU olan özgür bir yazılım işletim sistemi 
geliştirme
+planımı açıkladığımda Özgür Yazılım hareketini başlattım. Şimdi 
GNU adı, GNU
+bir şakadır; çünkü bilgisayar üstatlarının ruhunun bir parçası da
+<em>çok</em> ciddi bir şey yaparken bile eğlenmektir. Şimdi özgürlüğü
+savunmaktan daha ciddi bir şey düşünemiyorum.</p>
+
+<p>Ama bu, sistemime şaka gibi bir isim veremeyeceğim anlamına
+gelmiyordu. Dolayısıyla GNU bir şakadır çünkü yinelemeli bir 
kısaltmadır,
+&ldquo;GNU Unix Değildir&rdquo; anlamına gelir; yani G.N.U.: GNU Unix
+Değildir. Yani GNU'daki G, GNU'nun kısaltmasıdır.</p>
+
+<p>Aslında bu o zamanlar bir gelenekti. Gelenek şuydu: mevcut bir program 
varsa
+ve ondan ilham alarak ona benzer bir şey yazdıysanız, programınıza diğeri
+olmadığını söyleyerek yinelemeli bir kısaltma olan bir ad vererek övgü
+kazandırabilirsiniz. Bu yüzden Unix'in teknik fikirleri için Unix'e övgüde
+bulundum, ama GNU adıyla, çünkü GNU'yu aynı komutlarla, aynı sistem
+çağrılarıyla Unix benzeri bir sistem yapmaya karar verdim, böylece uyumlu
+olsun, böylece Unix kullanan kişiler kolayca geçiş yapabilsin.</p>
+
+<p>Ancak GNU'yu geliştirme nedeni benzersizdi. GNU, bildiğim kadarıyla 
özgürlük
+amacıyla geliştirilmiş tek işletim sistemidir. Teknik motivasyonlar için
+değil, ticari motivasyonlar için değil. GNU, <em>sizin</em> 
özgürlüğünüz
+için yazılmıştı. Çünkü özgür bir işletim sistemi olmadan 
özgürlüğe sahip
+olmak ve bilgisayar kullanmak imkansızdır. Ve hiç yoktu ve ben insanların
+özgür olmasını istedim, bu yüzden bir tane yazmak bana kaldı.</p>
+
+<p>Günümüzde milyonlarca GNU işletim sistemi kullanıcısı var ve 
bunların çoğu
+GNU işletim sistemini kullandıklarını <em>bilmiyor</em> çünkü hoş 
olmayan
+yaygın bir uygulama var. İnsanlar sisteme &ldquo;Linux&rdquo; diyor. Birçok
+insan böyle yapıyor, ancak bazıları yapmıyor ve umarım size de onlardan 
biri
+olursunuz. Lütfen, madem buna başladık, madem kodun en büyük parçasını 
biz
+yazdık, lütfen bizden de eşit bahsedin, lütfen sisteme
+&ldquo;GNU+Linux,&rdquo; veya &ldquo;GNU/Linux.&rdquo; deyin. Fazla bir şey
+istemiyoruz.</p>
+
+<p>Ancak bunu yapmak için başka bir neden daha var. Bugün kullandığımız
+sistemin bileşenlerinden biri olan Linux'u yazan kişinin Özgür Yazılım
+hareketiyle aynı fikirde olmadığı ortaya çıktı. Ve tüm sisteme Linux 
adını
+verirseniz, aslında insanları onun fikirlerine yaklaştırmış ve bizim
+fikirlerimizden uzaklaştırmış olursunuz. Çünkü onlara özgürlüğü hak
+ettiklerini söylemeyecek. Onlara kullanışlı, güvenilir ve güçlü 
yazılımları
+sevdiğini söyleyecektir. İnsanlara bunların önemli değerler olduğunu
+söyleyecek.</p>
+
+<p>Ama onlara sistemin GNU+Linux&mdash; olduğunu söylerseniz, bu GNU işletim
+sistemi artı Linux çekirdektir&mdash; o zaman bizim hakkımızda da bilgi
+sahibi olurlar ve o zaman bizim söylediklerimizi de dinleyebilirler:
+özgürlüğü hak ediyorsunuz. Ve eğer biz onu savunmazsak özgürlük
+kaybedileceği için&mdash;onu alacak bir Sarkozy her zaman
+olacaktır&mdash;her şeyden önce insanlara özgürlük talep etmeyi, bir 
dahaki
+sefere birinin ellerinden almakla tehdit ettiği özgürlükleri için ayağa
+kalkmaya hazır olmayı öğretmeliyiz.</p>
+
+<p>Bugünlerde kimin bu özgürlük fikirlerini tartışmak istemediğini
+anlayabilirsiniz çünkü onlar <i>logiciel libre</i> [fr. özgür yazılım]
+demiyorlar. <i>libre</i> demezler, &ldquo;açık kaynak&rdquo; derler. Bu
+terim, bu etik konuların gündeme gelmemesini tercih eden Bay Torvalds gibi
+kişiler tarafından icat edildi. Ve özgürlük fikirlerini büyütmemize 
yardım
+etmenin yolu <i>libre</i> demektir. Nerede duracağın sana kalmış, ne
+düşündüğünü söylemekte özgürsün. Onlarla aynı fikirdeyseniz açık 
kaynak
+diyebilirsiniz. Bizimle aynı fikirdeyseniz bunu gösterin, <i>libre</i>
+deyin!</p>
+
+<h3 id="education">Özgür yazılım ve eğitim</h3>
+
+<p>Özgür yazılımla ilgili en önemli nokta, okulların yalnızca özgür 
yazılım
+öğretmesi <em>gerektiği</em>dir. Anaokulundan üniversiteye kadar her
+düzeydeki okulun eğitimde, buna dijital okuryazarlığı 
yaygınlaştırdıklarını
+söyleyenler de olmak üzere diğer tüm eğitim faaliyetleri de dahildir,
+sadece özgür yazılımları öğretmek ahlaki sorumluluklarıdır. Bu 
faaliyetin
+çoğunda Windows öğretilir, bu da <em>bağımlılığı</em> öğrettikleri 
anlamına
+gelir. İnsanlara özel mülk yazılımların kullanımını öğretmek, 
bağımlılığı
+öğretmektir ve eğitim faaliyetleri bunu asla yapmamalıdır çünkü bu 
onların
+görevlerinin tersidir. Eğitim faaliyetleri, güçlü, yetenekli, işbirliği
+yapan, bağımsız ve özgür bir toplum için iyi vatandaşlar yetiştirmek 
gibi
+toplumsal bir göreve sahiptir. Ve bilişim alanında bunun anlamı: özgür
+yazılım öğretmek; asla özel mülk bir program öğretmeyin çünkü bu 
bağımlılık
+aşılıyor.</p>
+
+<p>Neden bazı özel mülk yazılım geliştiricilerin okullara ücretsiz 
kopyalar
+sunduğunu düşünüyorsunuz? Okulların çocukları bağımlı hale 
getirmesini
+istiyorlar. Ve sonra, mezun olduklarında, hala bağımlı durumdalar ve
+bilirsiniz, şirket onlara ücretsiz kopyalar sunmayacak. Ve bazıları iş
+buluyor ve şirketler için çalışmaya gidiyor. Artık çoğu değil, 
bazıları. Ve
+bu şirketlere ücretsiz kopyalar sunulmayacak. Oh hayır! Fikir şudur: Eğer
+okul öğrencileri kalıcı bağımlılık yoluna yönlendirirse, onlar da 
toplumun
+geri kalanını kendileriyle birlikte bağımlılığa sürükleyebilirler. 
Plan bu!
+Bu tıpkı okula bedava iğne dolusu bağımlılık yapan uyuşturucu vermek ve
+&ldquo;Bunu öğrencilerinize enjekte edin, ilk doz bedava demek gibi bir
+şey. Bağımlı olduğunuzda, bedelini ödemeniz gerekir.&rdquo; Pekala, okul
+uyuşturucuları reddeder çünkü öğrencilere bağımlılık yapan 
ilaçları öğretmek
+doğru değildir ve öyleyse özel mülk yazılımı da reddetmesi gerekir. 
</p>
+
+<p>Bazı insanlar şöyle der: &ldquo;Okul hem özel mülk yazılımı hem de 
özgür
+yazılımı öğretsin, böylece öğrenciler her ikisine de aşina 
olsunlar.&rdquo;
+Bu, &ldquo;Öğle yemeği için çocuklara ıspanak ve tütün verelim ki 
ikisine de
+alışsınlar&rdquo; demek gibi bir şey. HAYIR! Okulların sadece iyi
+alışkanlıkları öğretmesi gerekiyor, kötü olanları değil! Yani bir 
okulda ne
+Windows, ne Macintosh, ne de eğitimde özel mülk hiçbir şey olmamalı.</p>
+
+<p>Ama aynı zamanda, programcıları eğitmek adına da. Görüyorsunuz, bazı
+insanların programlama yeteneği var. On ila on üç yaşlarında, tipik 
olarak
+büyülenirler ve bir program kullanırlarsa, &ldquo;Bunu nasıl 
yapıyor?&rdquo;
+Ama öğretmene özel mülk olup olmadığını sorduklarında, öğretmen
+&ldquo;Üzgünüm, bu bir sır, öğrenemiyoruz&rdquo; demek zorunda kalıyor. 
Yani
+eğitim yasak. Özel mülk bir program, eğitim ruhunun düşmanıdır. Bilgi
+saklanıyor, bu yüzden okulda tolere edilmemeli, okulda programlamayı
+umursamayan, bunu öğrenmek istemeyen pek çok insan olsa bile. Yine de 
eğitim
+ruhunun düşmanı olduğu için okulda olmaması gerekir. </p>
+
+<p>Ancak program özgürse, öğretmen bildiklerini açıklayabilir ve 
ardından
+&ldquo;Oku, her şeyi anlayacaksın&rdquo; diyerek kaynak kodun kopyalarını
+verebilir. Ve gerçekten büyülenenler okuyacak! Bu da onlara nasıl iyi
+programcı olunacağını öğrenmeye başlama fırsatı verecek.</p>
+
+<p>İyi bir programcı olmayı öğrenmek için, bazı kod yazma 
yöntemlerinin, size
+mantıklı gelseler ve doğru olsalar bile, iyi olmadıklarını, çünkü 
diğer
+insanların onları anlamakta zorlanacağını fark etmeniz gerekir. İyi kod,
+başkalarının daha fazla değişiklik yapmaları gerektiğinde üzerinde 
kolayca
+çalışabilecekleri belirgin koddur.</p>
+
+<p>İyi belirgin kod yazmayı nasıl öğrenirsiniz? Bunu çok sayıda kod 
okuyarak ve
+çok sayıda kod yazarak yaparsınız. Eh, yalnızca özgür yazılım, 
gerçekten
+kullandığımız büyük programların kodunu okuma şansı sunar. Ve sonra 
çok
+sayıda kod yazmanız gerekir, bu da değişiklikleri büyük programlarda
+yazmanız gerektiği anlamına gelir.</p>
+
+<p>Büyük programlar için iyi kod yazmayı nasıl öğrenirsiniz? Küçük
+başlamalısınız, bu küçük program anlamına <em>gelmez</em>, hayır! 
Büyük
+programlar için kodun zorlukları, küçük programlarda ortaya çıkmaya bile
+başlamaz. Bu nedenle, büyük programlar için kod yazmaya küçükten 
başlamanın
+yolu, büyük programlarda küçük değişiklikler yazmaktır. Ve sadece 
özgür
+yazılım size bunu yapma şansı verir.</p>
+
+<p>Bu nedenle, bir okul iyi bir programcı olmayı öğrenme olanağı sunmak
+istiyorsa, özgür yazılım okulu olmalıdır.</p>
+
+<p>Ama daha da derin bir sebep var ve bu da ahlaki eğitim, yurttaşlık 
eğitimi
+içindir. Bir okulun gerçekleri ve becerileri öğretmesi yetmez, iyi niyet
+ruhunu, başkalarına yardım etme alışkanlığını da öğretmesi gerekir. 
Bu
+nedenle, her sınıfın şu kuralı olmalıdır: &ldquo;Öğrenciler, sınıfa 
bir
+yazılım getirirseniz, onu kendiniz için saklayamazsınız, buradaki herhangi
+birinin öğrenmek istemesi durumunda kaynak kodu da dahil olmak üzere
+kopyalarını sınıfın geri kalanıyla paylaşmalısınız. Çünkü bu 
sınıf
+bilgilerimizi paylaştığımız bir yer. Bu nedenle sınıfa özel mülk bir
+programın getirilmesine izin verilmez.&rdquo; Okul, iyi bir örnek oluşturmak
+için kendi kurallarına uymalıdır. Bu nedenle, okul sınıfa yalnızca 
özgür
+yazılım getirmeli ve kaynak kodu da dahil olmak üzere kopyaları sınıfta
+kopya isteyen herkesle paylaşmalıdır.</p>
+
+<p>Bir okulla bağlantısı olanlarınız, o okulun özgür yazılıma 
geçmesi için
+kampanya yapmak ve onlara baskı yapmak <em>sizin</em> görevinizdir. Ve
+kararlı olmalısınız. Yıllar alabilir ama asla pes etmediğiniz sürece
+başarabilirsiniz. Öğrenciler, öğretim üyeleri, personel, veliler, herkes
+arasında daha fazla müttefik aramaya devam edin! Ve bunu her zaman etik bir
+sorun olarak gündeme getirin. Eğer bir başkası tartışmayı bu pratik 
avantaja
+ve şu pratik dezavantaja saptırmak isterse, ki bu da en önemli soruyu
+görmezden geldikleri anlamına gelir, o zaman şunu söylemelisiniz: "Bu, en
+iyi eğitim işini nasıl yapacağınızla ilgili değil, bu kötü bir 
eğitim yerine
+iyi bir eğitimin nasıl yapılacağı ile ilgilidir. Mesele, eğitimin 
yanlış
+yerine nasıl doğru yapılacağıdır, sadece nasıl biraz daha etkili veya 
daha
+az etkili hale getirileceği değil.&rdquo; Bu nedenle, bu tali sorunlarla
+dikkatinizi dağıtmayın ve gerçekten önemli olan şeyleri görmezden 
gelmeyin!</p>
+
+<h3 id="services">Ä°nternet hizmetleri</h3>
+
+<p>Öyleyse, bir sonraki tehdide geçelim. İnternet hizmetlerinin 
kullanımından
+kaynaklanan iki sorun vardır. Bunlardan biri, sunucunun verilerinizi kötüye
+kullanabilmesi, diğeri ise bilgi işleminizin denetimini ele
+geçirebilmesidir.</p>
+
+<p>Ä°lk konuyu insanlar zaten biliyor. Bir internet hizmetine veri 
yüklerseniz,
+o veriyle ne yapacağı sorusunun farkındalar. Size kötü gelecek şeyler
+yapabilir. Ne yapabilirler? Verileri kaybedebilir, verileri değiştirebilir,
+verileri geri almanıza izin vermeyi reddedebilir. Ayrıca verileri, göstermek
+istemediğiniz başka birine de gösterebilir. Dört farklı olası şey.</p>
+
+<p>Şimdi, burada, o siteye <em>bilerek</em> verdiğiniz verilerden söz
+ediyorum. Elbette bu hizmetlerin birçoğu <em>gözetim</em> de yapıyor.</p>
+
+<p>Örneğin, Facebook'u düşünün. Kullanıcılar Facebook'a çok miktarda 
veri
+gönderir ve Facebook'un kötü yanlarından biri, bu verilerin çoğunu diğer
+birçok kişiye gösterir ve hatta onlara &ldquo;hayır&rdquo; deme şansı 
verse
+bile bu hayır gerçekte işe yaramayabilir. Sonuçta, &ldquo;bazı kişiler bu
+bilgiyi görebilir&rdquo; biri yayınlayabilir. Şimdi bu Facebook'un suçu
+değil, bunu engellemek için yapabilecekleri bir şey yok ama insanları
+uyarması gerekiyor. &ldquo;Bunu sadece sözde arkadaşların için
+işaretle&rdquo; demek yerine; &ldquo;sözde dostlarınızın aslında 
arkadaşınız
+olmadığını unutmayın ve size sorun çıkarmak isterlerse bunu
+yayınlayabilirler&rdquo; Her zaman, eğer insanlarla etik olarak ilgilenmek
+istiyorlarsa bunu söylemelidirler.</p>
+
+<p>Facebook kullanıcılarının gönüllü olarak Facebook'a verdiği tüm 
verilerin
+yanı sıra Facebook, çeşitli gözetim yöntemleriyle insanların 
internetteki
+faaliyetleri hakkında veri toplamaktadır. Ama bu ilk tehdit. Şimdilik
+insanların bu sitelere verdiklerini <em>bildikleri</em> verilerden söz
+ediyorum.</p>
+
+<p>Şimdi, veri kaybı her zaman kazara gerçekleşebilecek bir şeydir. 
Birisi ne
+kadar dikkatli olursa olsun, bu olasılık her zaman oradadır. Bu nedenle,
+önemli olan verilerin birden çok kopyasını saklamanız gerekir. Bunu
+yaparsanız, birisi verilerinizi kasten silmeye karar verse bile, bu sizi çok
+fazla incitmez çünkü başka kopyaları sizde vardır.</p>
+
+<p>Bu nedenle, birden fazla kopya tuttuğunuz sürece, birisinin verilerinizi
+kaybetmesi konusunda çok fazla endişelenmenize gerek yoktur. Geri alabilir
+misiniz peki? Bazı hizmetler, gönderdiğiniz tüm verileri geri almayı 
mümkün
+kılarken, bazıları sağlamaz. Google hizmetleri, kullanıcının kendisine
+gönderdiği verileri geri almasına olanak tanır. Facebook, herkesçe 
bilindiği
+gibi, olanak tanımaz.</p>
+
+<p>Elbette Google söz konusu olduğunda, bu yalnızca kullanıcının 
Google'ın
+sahip olduğunu <em>bildiği</em> veriler için geçerlidir. Google da pek çok
+gözetim yapıyor ve bununla ilgili veriler dahil değildir. Ancak her durumda,
+verileri geri alabilirseniz, değiştirip değiştirmediklerini takip
+edebilirsiniz. Ve insanlar söyleyebilirse, insanların verilerini
+değiştirmeye başlamaları pek olası değildir. Bu yüzden belki de bu tür
+suistimalleri takip edebiliriz.</p>
+
+<p>Ancak verilerin gösterilmesini istemediğiniz birine gösterilmesi 
şeklinde
+verilerin kötüye kullanılması çok yaygındır ve önlemeniz neredeyse
+imkansızdır, özellikle de bu bir ABD şirketiyse. Görüyorsunuz, ABD
+tarihindeki en ikiyüzlü şekilde adlandırılmış yasa, sözde ABD 
Vatanseverlik
+Yasası, Büyük Birader polisinin şirketlerin bireyler hakkında tuttuğu 
hemen
+hemen tüm verileri toplayabileceğini söylüyor. Sadece şirketler değil, 
halk
+kütüphaneleri gibi diğer kuruluşlar da. Polis bunu mahkemeye bile gitmeden
+fazlasıyla alabilir. Şimdi, özgürlük fikri üzerine kurulmuş bir ülkede
+bundan daha vatansever olmayan bir şey olamaz. Ama yaptıkları buydu. Bu
+nedenle, verilerinizin hiçbirini bir ABD şirketine asla emanet
+etmemelisiniz. Bir de ABD şirketlerinin yabancı iştiraklerinin de buna tabi
+olduğunu söylüyorlar. Dolayısıyla, doğrudan muhatap olduğunuz şirket
+Avrupa'da olabilir, ancak bir ABD şirketine aitse, başa çıkmanız gereken
+aynı sorunla karşı karşıya kalırsınız.</p>
+
+<p>Ancak, hizmete gönderdiğiniz veriler yayınlanmak üzere olmadığında 
bu esasen
+endişe vericidir. Bir şeyler yayınladığınız bazı hizmetler var. 
Elbette, bir
+şey yayınlarsanız, herkesin onu görebileceğini bilirsiniz. Yani, 
görmemesi
+gereken birine göstererek sizi incitmelerinin hiçbir yolu
+yok. Yayınladıysanız görmemesi gereken kimse yok. Yani bu durumda sorun 
yok.</p>
+
+<p>Yani bunlar, verilerimizi kötüye kullanma tehdidinin dört alt
+sorunu. Freedom Box projesinin fikri, kendi evinizde kendi sunucunuzun
+olması ve uzaktan bir şey yapmak istediğinizde bunu kendi sunucunuzla
+yapmanız ve polisin sunucunuzu aramak için mahkeme kararı alması
+gerektiğidir. . Yani geleneksel olarak fiziksel dünyada sahip olacağınız
+haklara bu şekilde sahip olursunuz.</p>
+
+<p>Buradaki ve diğer pek çok konuda asıl mesele şudur: İşleri fiziksel 
yerine
+dijital olarak yapmaya başladığımız için hiçbir hakkımızı 
kaybetmemeliyiz;
+çünkü genel eğilim, haklarımızı kaybettiğimizdir.</p>
+
+<p>Temel olarak, Stallman yasası, hükümetlerin vatandaşlarına rapor vermek
+yerine mega şirketler için çalıştığı bir çağda, özgürlüğümüzü 
azaltmak için
+her teknolojik değişiklikten yararlanılabileceğini söylüyor. Çünkü
+özgürlüğümüzü azaltmak, bu hükümetlerin yapmak istediği şey. 
Öyleyse soru
+şu: ne zaman bir fırsat yakalarlar? Pekala, başka bir nedenle meydana gelen
+herhangi bir değişiklik olası bir fırsattır ve genel arzuları buysa 
bundan
+yararlanacaklardır.</p>
+
+<p>Ancak İnternet hizmetleriyle ilgili diğer sorun, bilgisayarlarınızın
+denetimini ele geçirebilmeleridir ve bu pek yaygın olarak bilinmez. Ama daha
+yaygın hale geliyor. Sizin tarafınızdan sağlanan verilerle&mdash; kendi
+bilgisayarınızda yapmanız gereken şeyleri sizin yerinize hesaplama yapmayı
+teklif eden hizmetler var, ancak sizi başka birinin bilgisayarının bu
+hesaplama işini sizin yerinize yapmasına izin vermeye davet ediyorlar. Ve
+sonuç, üzerindeki denetimi kaybetmenizdir. Sanki özgür olmayan bir program
+kullanmışsınız gibi.</p>
+
+<p>İki farklı senaryo, ancak aynı soruna yol açıyorlar. 
Hesaplamalarınızı özgür
+olmayan bir programla yaparsanız&hellip; Pekala, kullanıcılar özgür 
olmayan
+programı denetlemez, o kullanıcıları denetler ki buna siz de
+dahilsiniz. Yani yapılmakta olan bilgi işlemin denetimini kaybettiniz. Ancak
+hesaplamalarınızı onun sunucusunda yaparsanız&hellip; evet, bunu yapan
+programlar onun seçtiği programlar. Onlara dokunamaz veya onları
+göremezsiniz, dolayısıyla onlar üzerinde hiçbir denetiminiz olmaz. Belki 
de
+onların sizin üzeride denetimi vardır.</p>
+
+<p>Eğer bunlar özgür yazılımsa ve o bunları kurarsa, o zaman onlar 
üzerinde
+denetime sahiptir. Ama onun bile denetimi olmayabilir. Sunucusunda özel mülk
+bir program çalıştırıyor olabilir, bu durumda sunucusunda yapılan
+hesaplamayı denetleyen başka biri olabilir. O denetlemiyor, sen de
+denetlemiyorsun.</p>
+
+<p>Ancak, özgür bir program yüklediğini varsayalım, o zaman 
bilgisayarında
+yapılan bilgi işlem üzerinde denetime sahip, ama siz yoksunuz. Yani, her iki
+şekilde de <em>yoksun!</em> Yani bilgi işlemin üzerinde denetim sahibi
+olmanın tek yolu, bunu özgür bir programın <em>kendi kopyanla</em> 
yapmak.</p>
+
+<p>Bu uygulamaya &ldquo;Hizmet Olarak Yazılım&rdquo; adı verilir. Bilgi
+işleminizi başka birinin sunucusundaki verilerinizle yapmak anlamına
+gelir. Ve bunu kabul edilebilir kılacak hiçbir şey bilmiyorum. Her zaman
+özgürlüğünüzü elinizden alan bir şeydir ve bildiğim tek çözüm
+reddetmektir. Örneğin, çeviri veya ses tanıma yapacak sunucular var ve 
bizim
+asla yapmamamız gerektiği halde bu bilgisayar etkinliği üzerinde denetim
+sahibi olmalarına izin veriyorsunuz.</p>
+
+<p>Elbette onlara kendimizle ilgili sahip olmamaları gereken verileri de
+veriyoruz. Bir Hizmet Olarak Yazılım olan ve gerçekten bir şirkete ait bir
+sunucuda çalışan bir ses tanıma çeviri sistemi aracılığıyla biriyle
+konuştuğunuzu hayal edin. Pekala, o şirket de konuşmada söylenenleri
+öğreniyor ve eğer bir ABD şirketiyse, bu Büyük Birader'in de 
öğreneceği
+anlamına geliyor. Bu iyi değil.</p>
+
+<h3 id="voting">Oy kullanma için bilgisayarlar</h3>
+
+<p>Dijital bir toplumda özgürlüğümüze yönelik bir sonraki tehdit,
+bilgisayarları oy vermek için kullanmaktır. Oy için bilgisayarlara
+güvenemezsiniz. Bu bilgisayarlardaki yazılımı kim denetliyorsa, tespit
+edilemeyen dolandırıcılık yapma yetkisine sahiptir.</p>
+
+<p>Seçimler özeldir, çünkü tamamen güvenmeye cesaret edebileceğimiz 
kimse
+yoktur. Herkes başkaları tarafından denetlenmeli, çapraz denetlenmeli,
+böylece hiç kimse sonuçları tek başına tahrif edecek durumda olmasın. 
Çünkü
+herhangi biri bunu yapacak konumdaysa, yapabilir. Bu nedenle, geleneksel
+oylama sistemlerimiz, hiç kimseye tam olarak güvenilmeyecek ve herkes
+başkaları tarafından denetlenebilecek şekilde tasarlandı. Kimse kolay 
kolay
+dolandırıcılık yapmasın diye. Ancak bir programı işe sürdüğünüzde, 
bu
+imkansızdır.</p>
+
+<p>Bir oy kullanma makinesinin oyları dürüstçe sayacağını nasıl 
anlarsınız?
+Seçim sırasında içinde çalışan programı incelemeniz gerekir, ki bunu 
elbette
+kimse yapamaz ve çoğu insan nasıl yapılacağını bile bilmez. Ancak teorik
+olarak programı inceleyebilecek uzmanlar bile insanlar oy kullanırken bunu
+yapamazlar. Bunu önceden yapmak zorunda kalacaklar ve o zaman inceledikleri
+programın insanlar oy kullanırken çalışan program olduğunu nasıl 
bilecekler?
+Belki değiştirilmiştir.</p>
+
+<p>Şimdi, eğer bu program özel mülk ise, bu bazı şirketlerin onu 
denetlediği
+anlamına gelir. Seçim otoritesi o programın ne yaptığını bile 
söyleyemez. O
+zaman bu şirket seçime hile karıştırabilir. Bir de bunun ABD'de son 10 
yılda
+yapıldığına, seçim sonuçlarının bu şekilde tahrif edildiğine dair 
suçlamalar
+var.</p>
+
+<p>Peki ya program özgür yazılımsa? Bu, oylama makinesinin sahibi olan 
seçim
+otoritesinin içindeki yazılım üzerinde denetime sahip olduğu anlamına 
gelir,
+bu nedenle seçim otoritesi seçimde hile yapabilir. Onlara da
+güvenemezsin. Oy verirken <em>kimseye</em> güvenmeye cesaret edemezsiniz ve
+bunun nedeni, seçmenlerin oylarının doğru sayıldığını veya yanlış 
oyların
+eklenmediğini kendileri için doğrulamalarının hiçbir yolu yoktur.</p>
+
+<p>Hayatın diğer faaliyetlerinde, genellikle birisinin sizi kandırmaya
+çalıştığını anlayabilirsiniz. Örneğin bir mağazadan bir şey satın 
almayı
+düşünün. Bir şey sipariş ediyorsun, belki kredi kartı numarası
+veriyorsun. Ürün gelmezse şikayet edebilir ve&hellip; tabii ki yeterince iyi
+bir hafızanız varsa, o ürünün gelmediğini fark
+edersiniz. Denetleyebileceğiniz için mağazaya körü körüne
+güvenmiyorsunuz. Ama seçimlerde denetleyemezsiniz.</p>
+
+<p>Bir keresinde, herkesin oyları gizli olmasına rağmen insanların 
oylarının
+sayılıp sayılmadığını denetleyebilmeleri ve yanlış oyların 
eklenmediğini
+doğrulayabilmeleri için bazı karmaşık matematik kullanan birinin oylama 
için
+teorik bir sistem tanımladığı bir makale görmüştüm. Çok heyecan 
verici,
+güçlü bir matematikti; ancak bu matematik doğru olsa bile, bu, sistemin
+pratikte kullanılmasının kabul edilebilir olduğu anlamına gelmez, çünkü
+gerçek bir sistemin güvenlik açıkları bu matematiğin dışında
+olabilir. Örneğin, İnternet üzerinden oy kullandığınızı ve zombi olan 
bir
+makine kullandığınızı varsayalım. Size oyların A'ya gönderildiğini, 
aslında
+B'ye oy gönderildiğini söyleyebilir. Bunu öğrenip öğrenemeyeceğinizi 
kim
+bilebilir? Bu nedenle, pratikte bu sistemlerin çalışıp 
çalışmadığını ve
+dürüst olup olmadığını görmenin tek yolu, onları yıllarca, hatta on 
yıllarca
+denemek ve ne olduğunu başka şekillerde denetlemektir.</p>
+
+<p>Ülkemin bu konuda öncü olmasını istemezdim. Bu nedenle, oy vermek 
için kağıt
+kullanın. Yeniden sayılabilecek oy pusulaları olduğundan emin olun.</p>
+
+<h4>Konuşmacının notu, sonradan eklendi</h4>
+
+<p>İnternet üzerinden uzaktan oylamanın doğal bir toplumsal tehlikesi var,
+patronunuz size &ldquo;C adayına oy vermenizi ve bunu ben sizi izlerken
+ofisimdeki bilgisayardan yapmanızı istiyorum&rdquo; diyebilir. Uymazsanız
+kovulabileceğinizi yüksek sesle söylemesine gerek yok. Bu tehlike teknik bir
+kusurdan kaynaklanmadığı için teknoloji düzeltilerek giderilemez.</p>
+
+
+<h3 id="sharing">Paylaşıma karşı savaş</h3>
+
+<p>Dijital bir toplumda özgürlüğümüze yönelik bir sonraki tehdit, 
paylaşıma
+karşı savaştan geliyor.</p>
+
+<p>Dijital teknolojinin muazzam yararlarından biri, yayınlanan 
çalışmaları
+kopyalamanın ve bu kopyaları başkalarıyla paylaşmanın kolay
+olmasıdır. Paylaşmak iyidir ve dijital teknolojiyi kullanarak paylaşmak
+kolaydır. Bu yüzden milyonlarca insan paylaşıyor. Bu eserlerin 
dağıtımını
+ele geçirip çıkar sağlayanlar paylaşmamızı istemiyor. Ve bunlar şirket
+oldukları için, halkına ihanet eden ve mega şirketler İmparatorluğu için
+çalışan hükümetler bu işletmelere hizmet etmeye çalışıyorlar, kendi
+halklarına karşılar, şirketlerden, yayıncılardan yanalar.</p>
+
+<p>Bu iyi değil. Ve bu hükümetlerin yardımıyla, şirketler paylaşıma 
karşı bir
+<em>savaş</em> yürütüyorlar ve bir dizi acımasız gaddar önlem
+önerdiler. Neden acımasız gaddar önlemler öneriyorlar? Çünkü daha 
azının
+başarı şansı yoktur: Bir şey iyi ve kolay olduğunda, insanlar bunu yapar 
ve
+onları durdurmanın tek yolu çok kötü davranmaktır. Yani tabii ki 
önerdikleri
+şey iğrenç, iğrenç ve bir sonraki daha da iğrenç. Bu yüzden gençlere
+yüzbinlerce dolarlık dava açmaya çalıştılar. Bu oldukça iğrençti. Ve
+teknolojimizi aleyhimize çevirmeye çalıştılar, Dijital Kısıtlamalar
+Yönetimi, yani dijital kelepçeler.</p>
+
+<p>Ama insanlar arasında zeki programcılar da vardı ve kelepçeleri 
kırmanın
+yollarını bulmuşlardı. Örneğin, DVD'ler filmleri gizli bir şifreleme
+biçiminde şifreleyecek şekilde tasarlandı ve videonun şifresini çözecek 
tüm
+programların dijital kelepçelerle özel mülk olması fikri vardı. Hepsi
+kullanıcıları kısıtlamak için tasarlanacaktı. Ve planları bir 
süreliğine iyi
+çalıştı. Ancak Avrupa'daki bazı insanlar şifrelemeyi çözdüler ve 
videoyu
+DVD'de gerçekten oynatabilen özgür bir program yayınladılar.</p>
+
+<p>Film şirketleri bu durumu öyle bırakmadılar. ABD kongresine gittiler ve 
o
+yazılımı yasa dışı yapan bir yasa satın aldılar. Amerika Birleşik
+Devletleri, 1998'de Dijital Binyıl Telif Hakkı Yasası (DMCA) ile yazılım
+sansürünü icat etti. Yani o özgür programın Amerika Birleşik 
Devletleri'nde
+dağıtımı yasaklandı. Ne yazık ki Amerika Birleşik Devletleri ile
+durmadı. Avrupa Birliği, sanırım 2003'te bu tür yasaları zorunlu kılan 
bir
+yönerge kabul etti. Yönerge yalnızca ticari dağıtımın yasaklanması
+gerektiğini söylüyor, ancak Avrupa Birliği'ndeki hemen hemen her ülke daha
+kötü bir yasa kabul etti. Fransa'da, Sarkozy sayesinde, bu programın bir
+kopyasına sahip olmak bile hapisle cezalandırılan bir suçtur. Bunun DADVSI
+yasasına göre yapıldığına inanıyorum. Telaffuz edilemeyen bir isimle
+insanların onu eleştiremeyeceğini umuyordu sanırım. [kahkahalar]</p>
+
+<p>Yani seçimler geliyor. Partilerdeki adaylara sorun: DADVSI'yi kaldıracak
+mısınız? Ve değilse, onları desteklemeyin. Kayıp ahlaki bölgenizden 
sonsuza
+kadar vazgeçmemelisiniz. Onu geri kazanmak için savaşmalısın.</p>
+
+<p>Bu yüzden hala dijital kelepçeye karşı mücadele ediyoruz. Amazon
+Dolandırıcılığı, okuyucuların başka birine kitap verme veya başka 
birine
+kitap ödünç verme gibi geleneksel özgürlüklerini ellerinden almak için
+dijital kelepçelere sahiptir. Bu hayati derecede önemli toplumsal bir
+eylemdir. Kitap okuyan, ödünç veren insanlar arasında toplumu oluşturan 
şey
+budur. Amazon, insanların özgürce kitap ödünç vermesine izin vermek
+istemiyor. Ve sonra, belki kullanılmış bir kitapçıya bir kitap satmak da
+var. Bunu da yapamazsın.</p>
+
+<p>Bir süredir müzikte DRM kaybolmuş gibi görünüyordu, ancak şimdi 
Spotify gibi
+akış hizmetleriyle onu geri getiriyorlar. Bu hizmetlerin tümü, özel mülk
+istemci yazılımı gerektiriyor ve bunun nedeni, kullanıcılara dijital 
kelepçe
+takabilmeleridir. Öyleyse onları reddet! Onlara güvenilemeyeceğini zaten 
çok
+açık bir şekilde gösterdiler çünkü önce &ldquo;istediğiniz kadar
+dinleyebilirsiniz&rdquo; dediler. Sonra dediler ki: &ldquo;Ah, hayır! Ayda
+yalnızca belirli bir saat dinleyebilirsiniz.&rdquo; Mesele, o değişikliğin
+iyi mi kötü mü, adil mi adaletsiz mi olduğu değil; mesele şu ki,
+politikalarda herhangi bir değişikliği dayatma gücüne sahipler. Bu 
yüzden bu
+güce sahip olmalarına izin vermeyin. Dinlemek istediğiniz herhangi bir
+müziğin <em>kendi</em> kopyasına sahip olmalısınız.</p>
+
+<p>Ve sonra özgürlüğümüze bir sonraki saldırı geldi: HADOPI, temel 
olarak
+suçlama üzerine ceza. Fransa'da başladı ama diğer birçok ülkeye ihraç
+edildi. Amerika Birleşik Devletleri şimdi serbest sömürü anlaşmalarında 
bu
+tür adaletsiz politikaları talep ediyor. Birkaç ay önce Kolombiya,
+Washington'daki efendilerinin emriyle böyle bir yasa çıkardı. Tabii ki,
+Washington'dakiler gerçek efendiler değiller, onlar sadece Birleşik
+Devletler'i İmparatorluk adına kontrol edenler. Ama İmparatorluk adına
+Kolombiya'ya dikte edenler de onlar.</p>
+
+<p>Fransa'da Anayasa Konseyi, insanlara mahkeme olmaksızın açıkça ceza
+verilmesine karşı çıktığı için, gerçek bir yargılama olmayan, 
yalnızca bir
+yargılama biçimi olan bir tür yargılama icat ettiler; cezalandırılmadan 
önce
+bir mahkemeye çıksınlar. Ama diğer ülkelerde bununla uğraşmıyorlar, bu
+sadece suçlama üzerine açık bir ceza. Bu da, paylaşım savaşları uğruna
+adaletin temel ilkelerini ortadan kaldırmaya hazır oldukları anlamına
+geliyor. Ne kadar da tamamen özgürlük karşıtı, adalet karşıtı 
olduklarını
+gösteriyor. Bunlar meşru hükümetler değil.</p>
+
+<p>Ve eminim ki daha kötü fikirler bulacaklar çünkü ne pahasına olursa 
olsun
+insanları yenmek için para alıyorlar. Şimdi bunu yaptıklarında hep
+sanatçıların iyiliği için olduğunu, &ldquo;yaratıcılar&rdquo;
+&ldquo;korumak&rdquo; gerektiğini söylüyorlar. Şimdi bunların ikisi de
+propaganda terimleri. &ldquo;Yaratıcılar&rdquo; kelimesini sevmelerinin
+nedenine iknayım, çünkü bir ilahla bir benzetmedir. Sanatçıları 
süper-insan
+olarak düşünmemizi ve bu nedenle bizim üzerimizde özel ayrıcalıkları 
ve gücü
+hak ettiklerini düşünmemizi istiyorlar ki buna katılmıyorum.</p>
+
+<p>Aslında, bu sistemden çok fazla yararlanan sanatçılar sadece büyük
+yıldızlardır. Diğer sanatçılarsa aynı şirketlerin topukları altında
+eziliyor. Ama yıldızlara çok iyi davranıyorlar çünkü yıldızların 
çok fazla
+nüfuzu var. Bir yıldız başka bir şirkete geçme tehdidinde bulunursa, 
şirket
+&ldquo;Oh, sana istediğini vereceğiz&rdquo; der. Ama başka herhangi bir
+sanatçı için şöyle diyorlar: &ldquo;Sizin farkınız yok, size 
istediğimiz
+gibi davranabiliriz.&rdquo;</p>
+
+<p>Yani süperstarlar, daha fazla para için neredeyse her şeyi yapacakları 
bir
+noktaya kadar, elde ettikleri milyonlarca dolar veya avro tarafından
+yozlaştılar. Örneğin, J. K. Rowling iyi bir örnektir. J. K. Rowling, 
birkaç
+yıl önce Kanada'da mahkemeye gitti ve kitaplarını satın alan kişilerin
+onları okumaması emri aldı. İnsanlara kitaplarını okumamalarını 
söyleyen bir
+emir aldı!</p>
+
+<p>İşte olanlar. Bir kitapçı, kitapları satışa çıkması gereken 
tarihten çok
+önce, çok erken satışa çıkardı. Ve insanlar mağazaya gelip &ldquo;Ah, 
bunu
+istiyorum!&rdquo; dediler. Ve onu satın aldılar ve kopyalarını
+aldılar. Sonra hatayı fark ettiler, bu yüzden kopyaları teşhirden
+kaldırdılar. Ancak Rowling, bu kitaplardan herhangi bir bilginin 
yayılmasını
+engellemek istedi, bu yüzden mahkemeye gitti ve mahkeme, bu kişilerin şu
+anda sahip oldukları kitapları okumamalarını emretti.</p>
+
+<p>Yanıt olarak, Harry Potter'ın toptan boykot edilmesi çağrısında
+bulunuyorum. Ama ben o kitapları okumayın ya da filmleri izlemeyin
+demiyorum, sadece kitapları satın almayın ya da filmlere para ödemeyin
+diyorum. [kahkahalar] İnsanlara kitapları okumamalarını söylemeyi 
Rowling'e
+bırakıyorum. Bana göre, kitabı ödünç alıp okursan, sorun değil. 
[kahkahalar]
+Sakın ona para vermeyin! Ancak bu kağıt kitaplarla oldu. Mahkeme bu kararı
+verebilirdi ama kitapları satın alan kişilerden geri alamazdı. E-kitap
+olduklarını hayal edin. Swindle'da e-kitaplar olduklarını hayal edin. 
Amazon
+onları silmek için komutlar gönderebilirdi.</p>
+
+<p>Bu yüzden, daha fazla para için bu kadar uzağa gidecek yıldızlara pek 
saygı
+duymuyorum. Ama çoğu sanatçı böyle değil, hiçbir zaman yozlaşmaya 
yetecek
+kadar paraları olmadı. Çünkü mevcut telif hakkı sistemi çoğu 
sanatçıyı çok
+kötü destekliyor. Ve bu şirketler sözde sanatçılar adına paylaşım 
savaşını
+genişletmek istediklerinde, ben onların isteklerine karşıyım ama 
sanatçıları
+daha çok desteklemek isterim. Çalışmalarını takdir ediyorum ve daha 
fazla iş
+yapmalarını istiyorsak onları desteklememiz gerektiğinin farkındayım.</p>
+
+<h3 id="arts">Sanatı desteklemek</h3>
+
+<p>Sanatçıları nasıl destekleyebileceğimize dair iki önerim var, 
paylaşımla
+uyumlu, paylaşım savaşını bitirip sanatçıları desteklemeye devam 
etmemizi
+sağlayacak yöntemler.</p>
+
+<p>Bir yöntem vergi parası kullanır. Sanatçılar arasında dağıtmak 
için belirli
+miktarda kamu fonu alıyoruz. Ancak, her sanatçı ne kadar almalı? 
Popülerliği
+ölçmek zorundayız. Görüyorsunuz, mevcut sistem sözde sanatçıları
+popülaritelerine göre destekliyor. O yüzden şunu söylüyorum: Bunu devam
+ettirelim, popülaritelerine göre onları desteklemek için bu sistemde devam
+edelim. Tüm sanatçıların popülaritesini bir tür oylama veya örnekleme 
ile
+ölçebiliriz, böylece gözetim yapmak zorunda kalmayız. İnsanların
+anonimliğine saygı duyabiliriz.</p>
+
+<p>Tamam, her sanatçı için ham bir popülerlik rakamı elde ediyoruz, bunu 
bir
+para miktarına nasıl çevireceğiz? Pekala, bariz yol şu: parayı 
popülerliğe
+orantılı olarak dağıtın. Yani A, B'den bin kat daha popülerse, A, B'den 
bin
+kat daha fazla para alacaktır. Bu, paranın etkin bir şekilde dağıtılması
+değildir. Parayı iyi kullanmak değil. Görüyorsunuz, bir A yıldızının 
oldukça
+başarılı bir sanatçı B'den bin kat daha popüler olması kolaydır. Ve 
doğrusal
+orantı kullanırsak, A'ya B'ye verdiğimizin bin katı kadar para veririz. Ya
+A'yı çok zengin yapmalıyız ya da B'yi yeterince desteklemiyoruz.</p>
+
+<p>A'yı çok zengin yapmak için kullandığımız para, sanatı desteklemek 
için
+etkili bir iş yapmakta başarısız oluyor; yani verimsiz. Bu nedenle diyorum
+ki: küp kökü kullanalım. Küp kökü buna benziyor. Mesele şu: A, B'den 
bin kat
+daha popülerse, küp kök ile A, B'nin on katını alacaktır, bin kat değil,
+sadece on kat. Bu nedenle, küp kökün kullanılması, yıldızlardan orta 
düzeyde
+popülerliğe sahip sanatçılara çok fazla para kaydırır. Ve bu, daha az
+parayla çok daha fazla sayıda sanatçıyı yeterince destekleyebileceğimiz
+anlamına gelir.</p>
+
+<p>Bu sistemin şu anda ödediğimizden daha az para kullanmasının iki nedeni
+var. Her şeyden önce, şirketleri değil, sanatçıları destekleyeceği 
için,
+ikincisi, parayı yıldızlardan ılımlı popülariteye sahip sanatçılara
+kaydıracağı için. Şimdi, ne kadar popüler olursanız, o kadar çok para
+kazanırsınız. Ve böylece A yıldızı yine de B'den daha fazlasını 
alacaktır
+ama astronomik olarak daha fazlasını değil.</p>
+
+<p>Bu bir yöntem ve çok fazla para olmayacağı için parayı nasıl elde 
edeceğimiz
+çok da önemli değil. İnternet bağlantısı üzerindeki özel bir vergiden
+olabilir, bu amaca tahsis edilen genel bütçenin bir kısmı
+olabilir. Umursamayacağız çünkü çok fazla para olmayacak, şu anda
+ödediğimizden çok daha az.</p>
+
+<p>Önerdiğim diğer yöntem gönüllü ödemeler. Her oyuncunun bir avro 
göndermek
+için kullanabileceğiniz bir düğmesi olduğunu varsayalım. Pek çok insan
+gönderirdi; sonuçta o kadar çok para değil. Bence çoğunuz, 
beğendiğiniz bir
+eser yapmış bir sanatçıya bir avro vermek için her gün bu düğmeye
+basabilirsiniz. Ama hiçbir şey bunu talep etmez, parayı göndermeniz
+istenmez, emredilmez veya baskı yapılmaz; öyle hissettiğin için
+yapardın. Ama fakir oldukları ve bir avro verecek paraları olmadığı için
+bunu yapmayanlar da var. Ve iyi ki vermiyorlar, sanatçılara destek olmak
+için fakir insanlardan para sızdırmak zorunda değiliz. Bunu yapmaktan mutlu
+olacak yeterince fakir olmayan insan var. Çalışmalarını takdir ettiyseniz,
+neden bugün bazı sanatçılara bir avro vermiyorsunuz? Şu an onlara bunu
+vermek çok zahmetli. Bu yüzden benim önerim bu zahmeti gidermek. O avroyu
+vermemenizin tek sebebi bir avronun daha az olmasıysa, bunu oldukça sık
+yaparsınız.</p>
+
+<p>Bunlar, paylaşmak güzel olduğu için paylaşmayı teşvik ederken 
sanatçıları
+nasıl destekleyebileceğimize ilişkin iki önerim. Paylaşma savaşına, 
DADVSI
+ve HADOPI gibi yasalara bir son verelim, kötü olan sadece önerdikleri
+yöntemler değil, amaçları da kötü. Bu yüzden acımasız ve gaddar 
önlemler
+öneriyorlar. Doğası gereği iğrenç olan bir şey yapmaya 
çalışıyorlar. Öyleyse
+sanatçıları başka şekillerde destekleyelim.</p>
+
+<h3 id="rights">Siber uzaydaki haklar</h3>
+
+<p>Dijital toplumda özgürlüğümüze yönelik son tehdit, siber uzayda 
yaptığımız
+şeyleri yapmak için kesin bir hakkımızın olmamasıdır. Fiziksel dünyada,
+belirli görüşleriniz varsa ve insanlara bu görüşleri savunan bir metnin
+kopyalarını vermek istiyorsanız, bunu yapmakta özgürsünüz. Bunları 
basmak
+için bir yazıcı bile satın alabilirsin ve onları sokakta dağıtmakta 
özgürsün
+ya da bir mağaza kiralayıp orada dağıtmakta özgürsün. Amacınızı 
desteklemek
+için para toplamak istiyorsanız, sadece bir kutunuz olabilir ve insanlar
+kutuya para koyabilir. Bunları yapmak için başka birinin onayını veya
+işbirliğini almanıza gerek yok.</p>
+
+<p>Ancak İnternette bunu <em>yapmaya</em> ihtiyacınız var. Örneğin, 
internette
+bir metin dağıtmak istiyorsanız, bunu yapmanıza yardımcı olacak 
şirketlere
+ihtiyacınız var. Bunu kendi başına yapamazsın. Yani bir web sitesine sahip
+olmak istiyorsanız, bir İSS'nin veya bir barındırma şirketinin desteğine 
ve
+bir alan adı kayıt kuruluşuna ihtiyacınız var. Yaptığınız şeyi 
yapmanıza
+izin vermeye devam etmeleri için onlara ihtiyacınız var. Yani bunu hak
+olarak değil, zoraki bir şekilde yapıyorsunuz.</p>
+
+<p>Ve eğer para almak istiyorsanız, öylece bir kutu uzatamazsınız. Bir 
ödeme
+şirketinin işbirliğine ihtiyacınız var. Ve bunun tüm dijital
+faaliyetlerimizi baskıya açık hale getirdiğini gördük. Bunu, Amerika
+Birleşik Devletleri hükümeti, WikiLeaks'e karşı bir 
&ldquo;dağıtılmış hizmet
+reddi saldırısı&rdquo; (DDoS) yaptığında öğrendik. Şimdi biraz şaka
+yapıyorum çünkü &ldquo;dağıtılmış hizmet reddi saldırısı&rdquo; 
genellikle
+farklı bir saldırı türünü ifade eder. Ancak ABD'nin yaptıklarına 
mükemmel
+bir şekilde uyuyor. Amerika Birleşik Devletleri, WikiLeaks'in bağlı olduğu
+çeşitli ağ hizmetlerine gitti ve onlara WikiLeaks hizmetini kesmelerini
+söyledi. Ve onlar da bunu yaptılar!</p>
+
+<p>Örneğin, WikiLeaks sanal bir Amazon sunucusu kiralamıştı ve ABD 
hükümeti
+Amazon'a &ldquo;WikiLeaks'e hizmeti kesin&rdquo; dedi. Ve keyfi olarak
+yaptı. Ve sonra Amazon'un wikileaks.org gibi belirli alan adları vardı. ABD
+hükümeti tüm bu alan alanlarını kapatmaya çalıştı. Ama başarılı 
olamadı,
+bazıları denetiminin dışındaydı ve kapatılmadı.</p>
+
+<p>Sonra ödeme şirketleri vardı. ABD PayPal'a gitti ve &ldquo;WikiLeaks'e 
para
+aktarmayı bırakın yoksa hayatı sizin için zorlaştıracağız&rdquo; 
dedi. Ve
+PayPal, WikiLeaks'e yapılan ödemeleri kapattı. Sonra Visa ve Mastercard'a
+gitti ve WikiLeaks'e yapılan ödemeleri kapatmalarını sağladı. Diğerleri
+WikiLeaks adına para toplamaya başladı ve hesapları da kapatıldı. Ama bu
+durumda belki bir şeyler yapılabilir. İzlanda'da WikiLeaks adına para
+toplamaya başlayan bir şirket var ve bunun üzerine Visa ve Mastercard onun
+hesabını kapattı; müşterilerinden de para alamıyordu. Ve şimdi, 
görünüşe
+göre bu işletme Visa ve Mastercard'ı Avrupa Birliği yasası uyarınca dava
+ediyor çünkü Visa ve Mastercard birlikte neredeyse tekele sahip. Keyfi
+olarak kimseye hizmet vermeyi reddetmelerine izin verilemez.</p>
+
+<p>Bu, İnternette kullandığımız her türlü hizmet için işlerin nasıl 
olması
+gerektiğine bir örnek. Ne düşündüğünüzü beyan etmek veya yasal olarak
+dağıtabileceğiniz herhangi bir türde bilgi vermek için bir mağaza
+kiraladıysanız, ev sahibi sırf söylediklerinizden hoşlanmadığı için 
sizi
+kapı dışarı edemez. Kirayı ödemeye devam ettiğiniz sürece, 
imzaladığınız
+anlaşmadaki belirlenen süre boyunca o mağazada devam etme hakkınız
+vardır. Yani uygulayabileceğiniz bazı haklarınız var. Ve telefon şirketi
+söylediklerinizi beğenmedi diye veya güçlü bir varlık söylediklerinizi
+beğenmeyip telefon şirketini tehdit etti diye telefon hattınızı
+kapatamadılar. HAYIR! Faturaları ödediğiniz ve bazı temel kurallara
+uyduğunuz sürece telefon hattınızı kapatamazlar. Bazı haklara sahip olmak
+böyle bir şey!</p>
+
+<p>Peki, faaliyetlerimizi fiziksel dünyadan sanal dünyaya taşırsak o zaman 
ya
+sanal dünyada da aynı haklara sahibiz ya da zarar görmüş
+oluyoruz. Dolayısıyla, tüm İnternet faaliyetlerimizin belirsizliği, söz
+etmek istediğim tehditlerin sonuncusudur.</p>
+
+<p>Şimdi, özgür yazılım hakkında daha fazla bilgi için gnu.org'a bakın 
demek
+istiyorum. Ayrıca Özgür Yazılım Vakfı'nın web sitesi olan fsf.org'a
+bakın. Örneğin, oraya gidip bize yardım edebileceğiniz birçok yol
+bulabilirsiniz. Bu site aracılığıyla Özgür Yazılım Vakfı'na da üye
+olabilirsiniz. [&hellip;] Bir de Avrupa Özgür Yazılım Vakfı fsfe.org
+var. FSF Avrupa'ya da katılabilirsiniz. [&hellip;]</p>
+<div class="column-limit"></div>
+
+<h3 id="footnotes" class="footnote">Dipnot</h3>
+
+<ol>
+  <li id="f1">2017 itibariyle, MP3 dosyalarını oynatmaya ilişkin 
patentlerin süresinin
+dolduğu bildirildi.</li>
+</ol>
+</div>
+
+<div class="translators-notes">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
+Bu yazıda kullanılan hacker, üstat anlamındadır: teknik beceri sahibi,
+problem çözmeden zevk alan ve sınırları aşan kişiler, belirli bir konuda
+sahip olduğu bilgiyi kullanıp daha fazlasını öğrenmeye meraklı 
kişiler.</div>
+</div>
+
+<!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.tr.html" -->
+<div id="footer" role="contentinfo">
+<div class="unprintable">
+
+<p>Lütfen FSF ve GNU ile ilgili sorularınızı <a
+href="mailto:gnu@gnu.org";>&lt;gnu@gnu.org&gt;</a> adresine iletin. FSF ile
+iletişim kurmanın <a href="/contact/">başka yolları</a> da vardır. Lütfen
+çalışmayan bağlantıları ve başka düzeltmeleri veya önerilerinizi <a
+href="mailto:webmasters@gnu.org";>&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a> adresine
+gönderin.</p>
+
+<p>
+<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+        replace it with the translation of these two:
+
+        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
+        Please send your comments and general suggestions in this regard
+        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org";>
+
+        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+        <p>For information on coordinating and contributing translations of
+        our web pages, see <a
+        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+        README</a>. -->
+Çevirilerimizde bulmuş olabileceğiniz hataları, aklınızdaki soru ve
+önerilerinizi lütfen <a
+href="mailto:web-translators@gnu.org";>bize&nbsp;bildirin</a>.</p><p>Bu
+yazının çeviri düzenlemesi ve sunuşu ile ilgili bilgi için lütfen <a
+href="/server/standards/README.translations.html">Çeviriler BENİOKU</a>
+sayfasına bakın. Bu sayfanın ve diğer tüm sayfaların Türkçe çevirileri
+gönüllüler tarafından yapılmaktadır; Türkçe niteliği yüksek bir <a
+href="/home.html">www.gnu.org</a> için bize yardımcı olmak istiyorsanız, <a
+href="https://savannah.gnu.org/projects/www-tr";>çalışma&nbsp;sayfamızı</a>
+ziyaret edebilirsiniz.</p>
+</div>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
+     without talking with the webmasters or licensing team first.
+     Please make sure the copyright date is consistent with the
+     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
+     document was modified, or published.
+     
+     If you wish to list earlier years, that is ok too.
+     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+     year, i.e., a year in which the document was published (including
+     being publicly visible on the web or in a revision control system).
+     
+     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+<p>Copyright &copy; 2011, 2014, 2021 Richard Stallman</p>
+
+<p>Bu sayfa <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr";>Creative
+Commons Alıntı-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı</a> altında
+lisanslanmıştır.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.tr.html" -->
+<div class="translators-credits">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
+<p><strong>Çeviriye katkıda bulunanlar:</strong></p>
+<ul>
+<li>Mert Gör <a
+href="mailto:mertgor@masscollabs.xyz";>&lt;mertgor@masscollabs.xyz&gt;</a>,
+2023.</li>
+</ul></div>
+
+<p class="unprintable"><!-- timestamp start -->
+Son Güncelleme:
+
+$Date: 2023/06/10 05:34:14 $
+
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+<!-- for class="inner", starts in the banner include -->
+</body>
+</html>

Index: po/free-digital-society.tr-en.html
===================================================================
RCS file: po/free-digital-society.tr-en.html
diff -N po/free-digital-society.tr-en.html
--- /dev/null   1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ po/free-digital-society.tr-en.html  10 Jun 2023 05:34:14 -0000      1.1
@@ -0,0 +1,1159 @@
+<!--#include virtual="/server/header.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.96 -->
+<!-- This page is derived from /server/standards/boilerplate.html -->
+<!--#set var="TAGS" value="speeches" -->
+<!--#set var="DISABLE_TOP_ADDENDUM" value="yes" -->
+<title>A Free Digital Society - What Makes Digital Inclusion Good or 
+Bad? - GNU Project - Free Software Foundation</title>
+<style type="text/css" media="screen"><!--
+@media (min-width: 55em) {
+  .toc li a {
+    display: inline-block; width: 100%;
+    vertical-align: top;
+    position: relative; bottom: .15em;
+  }
+}
+--></style>
+<!--#include virtual="/philosophy/po/free-digital-society.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.html" -->
+<!--#include virtual="/philosophy/ph-breadcrumb.html" -->
+<!--GNUN: OUT-OF-DATE NOTICE-->
+<!--#include virtual="/server/top-addendum.html" -->
+<div class="article reduced-width">
+
+<h2>A Free Digital Society - What Makes Digital Inclusion Good or Bad?</h2>
+
+<address class="byline">by Richard Stallman</address>
+
+<div class="infobox">
+<p>Transcription of a lecture at Sciences Po Paris, October 19, 2011&nbsp; (<a
+href="//audio-video.gnu.org/video/stallman-sciencespo-freesociety.webm">video</a>)</p>
 
+</div>
+
+<div class="toc">
+<h3 class="no-display">Table of Contents</h3>
+<ul class="columns">
+  <li><a href="#intro">Introduction</a></li>
+  <li><a href="#surveillance">Surveillance</a></li> 
+  <li><a href="#censorship">Censorship</a></li> 
+  <li><a href="#formats">Restricted data formats</a></li> 
+  <li><a href="#proprietary">Software that isn't free</a></li> 
+  <li><a href="#four-freedoms">The four freedoms of free software</a></li> 
+  <li><a href="#gnu">The GNU Project and the Free Software movement</a></li> 
+  <li><a href="#education">Free software and education</a></li> 
+  <li><a href="#services">Internet services</a></li>
+  <li><a href="#voting">Computers for voting</a></li> 
+  <li><a href="#sharing">The war on sharing</a></li> 
+  <li><a href="#arts">Supporting the arts</a></li> 
+  <li><a href="#rights">Rights in cyberspace</a></li>
+</ul>
+<hr class="no-display" />
+</div>
+
+<h3 id="intro">Introduction</h3>
+
+<p>Projects with the goal of digital inclusion are making a big
+assumption. They are assuming that participating in a digital society
+is good, but that's not necessarily true. Being in a digital society
+can be good or bad, depending on whether that digital society is just
+or unjust. There are many ways in which our freedom is being attacked
+by digital technology. Digital technology can make things worse, and it
+will, unless we fight to prevent it.</p>
+
+<p>Therefore, if we have an unjust digital society, we should cancel
+these projects for digital inclusion and launch projects for digital
+extraction. We have to extract people from digital society if it doesn't
+respect their freedom, or we have to make it respect their freedom.</p>
+
+<h3 id="surveillance">Surveillance</h3>
+
+<p>What are the threats? First, surveillance. Computers are Stalin's
+dream: they are ideal tools for surveillance, because anything we do
+with computers, the computers can record. They can record the 
+information in a perfectly indexed searchable form in a central 
+database, ideal for any tyrant who wants to crush opposition.</p>
+
+<p>Surveillance is sometimes done with our own computers. For instance,
+if you have a computer that's running Microsoft Windows, that system is
+doing surveillance. There are features in Windows that send data to some
+server, data about the use of the computer. A surveillance feature was
+discovered in the iPhone a few months ago, and people started calling it
+the &ldquo;spy-phone.&rdquo; Flash player has a surveillance feature 
+too, and so does the Amazon &ldquo;Swindle.&rdquo; They call it the Kindle, but
+I call it &ldquo;<a href="/philosophy/why-call-it-the-swindle.html">the
+Swindle</a>,&rdquo; <em>l'escroc</em>, 
+because it's meant to swindle users out of their freedom. It makes 
+people identify themselves whenever they buy a book, and that means 
+Amazon has a giant list of all the books each user has read. Such a list 
+must not exist anywhere.</p>
+
+<p>Most portable phones will transmit their location, computed using
+GPS, on remote command. The phone company is accumulating a giant list 
+of places that the user has been. A German MP in the Green Party 
+[correction: Malte Spitz is on the staff of the Green Party, not an 
+elected official] asked the phone company to give him the data it had 
+about where he was. He had to sue, he had to go to court to get this 
+information. And when he got it, he received forty-four thousand 
+location points for a period of six months! That's more than two hundred 
+per day! What that means is someone could form a very good picture of 
+his activities just by looking at that data.</p>
+
+<p>We can stop our own computers from doing surveillance on us
+if <em>we</em> have control of the software that they run. But the
+software these people are running, they don't have control over. It's
+nonfree software, and that's why it has malicious features such as
+surveillance. However, the surveillance is not always done with our own
+computers, it's also done at one remove. For instance ISPs in Europe
+are required to keep data about the user's Internet communications for
+a long time, in case the State decides to investigate that person later
+for whatever imaginable reason.</p>
+
+<p>With a portable phone&hellip; even if you can stop the phone from
+transmitting your GPS location, the system can determine the phone's
+location approximately, by comparing the time when the signals arrive at
+different towers. So the phone system can do surveillance even without
+special cooperation from the phone itself.</p>
+
+<p>Likewise, the bicycles that people rent in Paris. Of course the 
+system knows where you get the bicycle and it knows where you return the 
+bicycle, and I've heard reports that it tracks the bicycles as they are 
+moving around as well. So they are not something we can really trust.</p>
+
+<p>But there are also systems that have nothing to do with us that exist
+only for tracking. For instance, in the UK all car travel is monitored.
+Every car's movements are being recorded in real time and can be tracked
+by the State in real time. This is done with cameras on the side of
+the road.</p>
+
+<p>Now, the only way we can prevent surveillance that's done at one 
+remove or by unrelated systems is through political action against 
+increased government power to track and monitor everyone, which means of 
+course we have to reject whatever excuse they come up with. For doing 
+such systems, no excuse is valid&mdash;to monitor everyone.</p>
+
+<p>In a free society, when you go out in public, you are not guaranteed
+anonymity. It's possible for someone to recognize you and remember. And
+later that person could say that he saw you at a certain place. But
+that information is diffuse. It's not conveniently assembled to track
+everybody and investigate what they did. To collect that information is
+a lot of work, so it's only done in special cases when it's necessary.</p>
+
+<p>But computerized surveillance makes it possible to centralize and
+index all this information so that an unjust regime can find it all,
+and find out all about everyone. If a dictator takes power, which
+could happen anywhere, people realize this and they recognize that they
+should not communicate with other dissidents in a way that the State
+could find out about. But if the dictator has several years of stored
+records of who talks with whom, it's too late to take any precautions
+then, because he already has everything he needs to realize: &ldquo;OK,
+this guy is a dissident, and he spoke with him. Maybe he is a dissident
+too. Maybe we should grab him and torture him.&rdquo;</p>
+
+<p>So we need to campaign to put an end to digital surveillance
+<em>now</em>. You can't wait until there is a dictator and it would
+really matter. And besides, it doesn't take an outright dictatorship to
+start attacking human rights.</p>
+
+<p>I wouldn't quite call the government of the UK a dictatorship. It's 
+not very democratic, and one way it crushes democracy is using 
+surveillance. A few years ago, people believed to be on their way to a 
+protest, they were going to protest, they were arrested before they 
+could get there because their car was tracked through this universal car 
+tracking system.</p>
+
+<h3 id="censorship">Censorship</h3>
+
+<p>The second threat is censorship. Censorship is not new, it existed
+long before computers. But 15 years ago, we thought that the Internet
+would protect us from censorship, that it would defeat censorship. Then,
+China and some other obvious tyrannies went to great lengths to
+impose censorship on the Internet, and we said: &ldquo;Well that's not
+surprising, what else would governments like that do?&rdquo;</p>
+
+<p>But today we see censorship imposed in countries that are not 
+normally thought of as dictatorships, such as for instance the UK, 
+France, Spain, Italy, Denmark&hellip;</p>
+
+<p>They all have systems of blocking access to some websites. Denmark
+established a system that blocks access to a long list of web pages, 
+which was secret. The citizens were not supposed to know how the 
+government was censoring them, but the list was leaked and posted on 
+WikiLeaks. At that point, Denmark added the WikiLeaks page to its 
+censorship list. So, the whole rest of the world can find out how Danes 
+are being censored, but Danes are not supposed to know.</p>
+
+<p>A few months ago, Turkey, which claims to respect some human rights,
+announced that every Internet user would have to choose between 
+censorship and more censorship. Four different levels of censorship they 
+get to choose! But freedom is not one of the options.</p>
+
+<p>Australia wanted to impose filtering on the Internet, but that was
+blocked. However Australia has a different kind of censorship: it has
+censorship of links. That is, if a website in Australia has a link
+to some censored site outside Australia, the one in Australia can be
+punished. Electronic Frontiers Australia, that is an organization that
+defends human rights in the digital domain in Australia, posted a link
+to a foreign political website. It was ordered to delete the link or 
+face a penalty of $11,000 a day. So they deleted it, what else could 
+they do? This is a very harsh system of censorship.</p>
+
+<p>In Spain, the censorship that was adopted earlier this year allows
+officials to arbitrarily shut down an Internet site in Spain, or impose
+filtering to block access to a site outside of Spain. And they can do
+this without any kind of trial. This was one of the motivations for the
+<i>Indignados</i>, who have been protesting in the street.</p>
+
+<p>There were protests in the street in Turkey as well, after that
+announcement, but the government refused to change its policy.</p>
+
+<p>We must recognize that a country that imposes censorship on the
+Internet is not a free country. And is not a legitimate government
+either.</p>
+
+<h3 id="formats">Restricted data formats</h3>
+
+<p>The next threat to our freedom comes from data formats that restrict
+users.</p>
+
+<p>Sometimes it's because the format is secret. There are many 
+application programs that save the user's data in a secret format, which 
+is meant to prevent the user from taking that data and using it with 
+some other program. The goal is to prevent interoperability.</p>
+
+<p>Now, evidently, if a program implements a secret format, that's
+because the program is not free software. So this is another kind of
+malicious feature. Surveillance is one kind of malicious feature that
+you find in some nonfree programs; using secret formats to restrict the
+users is another kind of malicious feature that you also find in some
+nonfree programs.</p>
+
+<p>But if you have a free program that handles a certain format,
+<em>ipso facto</em> that format is not secret. This kind of malicious
+feature can only exist in a nonfree program. Surveillance features, 
+well, theoretically they could exist in a free program but you don't 
+find them happening. Because the users would fix it, you see. The users 
+wouldn't like this, so they would fix it.</p>
+
+<p>In any case, we also find secret data formats in use for publication
+of works. You find secret data formats in use for audio, such as music,
+for video, for books&hellip; And these secret formats are known as
+Digital Restrictions Management, or DRM, or digital handcuffs <em>(les
+menottes num&eacute;riques)</em>.</p>
+
+<p>So, the works are published in secret formats so that only 
+proprietary programs can play them, so that these proprietary programs 
+can have the malicious feature of restricting the users, stopping them 
+from doing something that would be natural to do.</p>
+
+<p>And this is used even by public entities to communicate with the
+people. For instance Italian public television makes its programs
+available on the net in a format called VC-1, which is a standard
+supposedly, but it's a secret standard. Now I can't imagine how any
+publicly supported entity could justify using a secret format to
+communicate with the public. This should be illegal. In fact I think
+all use of Digital Restrictions Management should be illegal. No company
+should be allowed to do this.</p>
+
+<p>There are also formats that are not secret but almost might as well
+be secret, for instance Flash. Flash is not actually secret but Adobe
+keeps making new versions, which are different, faster than anyone can
+keep up and make free software to play those files; so it has almost
+the same effect as being secret.</p>
+
+<p>Then there are the patented formats, such as
+MP3<a href="#f1"><sup>1</sup></a> for audio. It's bad to distribute
+audio in MP3 format. There is free software to handle MP3 format, to
+play it and to generate it, but because it's patented in many
+countries, many distributors of free software don't dare include those
+programs; so if they distribute the GNU+Linux system, their system
+doesn't include a player for MP3. As a result if anyone distributes
+some music in MP3, that's putting pressure on people not to use
+GNU/Linux.  Sure, if you're an expert you can find a free software and
+install it, but there are lots of non experts, and they might see that
+they installed a version of GNU/Linux which doesn't have that
+software, and it won't play MP3 files, and they think it's the
+system's fault. They don't realize it's MP3's fault. But this is the
+fact.</p>
+
+<p>Therefore, if you want to support freedom, don't distribute MP3
+files. That's why I say if you're recording my speech and you want to
+distribute copies, don't do it in a patented format such as MPEG-2,
+or MPEG-4, or MP3. Use a format friendly to free software, such as the
+OGG formats or WebM. And by the way, if you are going to distribute
+copies of the recording, please put on it the Creative Commons, No
+Derivatives license. This is a statement of my personal views. If it 
+were a lecture for a course, if it were didactic, then it ought to be 
+free, but statements of opinion are different.</p>
+
+<h3 id="proprietary">Software that isn't free</h3>
+
+<p>Now this leads me to the next threat which comes from software that
+the users don't have control over. In other words, software that isn't
+free, that is not <i>libre</i>. In this particular point French
+is clearer than English. The English word &ldquo;free&rdquo; means
+<i>libre</i> and <i>gratuit</i>, but what I mean when I say
+&ldquo;free software&rdquo; is <i>logiciel libre</i>. I don't mean
+<i>gratuit</i>. I'm not talking about price. Price is a side 
+issue, just a detail, because it doesn't matter ethically. You know, if 
+I have a copy of a program and I sell it to you for one euro or a 
+hundred euros, who cares? Right? Why should anyone think that's good or 
+bad? Or suppose I gave it to you <i>gratuitement</i>&hellip; 
+Still, who cares? But whether this program respects your freedom, that's 
+important!</p>
+
+<p>So free software is software that respects users' freedom. What does
+this mean? Ultimately there are just two possibilities with software:
+either the users control the program or the program controls the users.
+If the users have certain essential freedoms, then <em>they</em> control
+the program, and those freedoms are the criterion for free software. But
+if the users <em>don't</em> fully have the essential freedoms, then
+the program controls the users. But somebody controls that program and,
+through it, has <em>power</em> over the users. </p>
+
+<p>So, a nonfree program is an instrument to give somebody <em>power</em>
+over a lot of other people, and this is unjust power that nobody should
+ever have. This is why nonfree software <i>(les logiciels privateurs,
+qui privent de la libert&eacute;)</i>, why proprietary software is
+an injustice and should not exist; because it leaves the users without
+freedom.</p>
+
+<p>Now, the developer who has control of the program often feels tempted
+to introduce malicious features to <em>further</em> exploit or abuse
+those users. He feels a temptation because he knows he can get away with
+it. Because his program controls the users and the users do not have
+control of the program, if he puts in a malicious feature, the users
+can't fix it; they can't remove the malicious feature.</p>
+
+<p>I've already told you about two kinds of malicious features:
+surveillance features, such as are found in Windows and the iPhone and
+Flash player and the Swindle, sort of. And there are also features to
+restrict users, which work with secret data formats, and those are found
+in Windows, Macintosh, the iPhone, Flash player, the Amazon Swindle,
+the Playstation 3 and lots and lots of other programs.</p>
+
+<p>The other kind of malicious feature is the backdoor. That means
+something in that program is listening for remote commands and obeying
+them, and those commands can mistreat the user. We know of backdoors in
+Windows, in the iPhone, in the Amazon Swindle. The Amazon Swindle has
+a backdoor that can delete books, remotely delete books. We know this
+by observation, because Amazon did it: in 2009 Amazon remotely deleted
+thousands of copies of a particular book. Those were authorized copies,
+people had obtained them directly from Amazon, and thus Amazon knew
+exactly where they were, which is how Amazon knew where to send the
+commands to delete those books. You know which book Amazon deleted?
+<em>1984</em> by George Orwell. [laughter] It's a book everyone should
+read, because it discusses a totalitarian state that did things like
+delete books it didn't like. Everybody should read it, but not on the
+Amazon Swindle. [laughter]</p>
+
+<p>Anyway, malicious features are present in the most widely used 
+nonfree programs, but they are rare in free software, because with free 
+software the users have control. They can read the source code and they 
+can change it. So, if there were a malicious feature, somebody would 
+sooner or later spot it and fix it. This means that somebody who is 
+considering introducing a malicious feature does not find it so 
+tempting, because he knows he might get away with it for a while but 
+somebody will spot it, will fix it, and everybody will loose trust in 
+the perpetrator. It's not so tempting when you know you're going to 
+fail. And that's why we find that malicious features are rare in free 
+software, and common in proprietary software.</p>
+
+<h3 id="four-freedoms">The four freedoms of free software</h3>
+
+<p>The essential freedoms are four:</p>
+
+<ul>
+    <li>Freedom 0 is the freedom to run the program as you wish.</li>
+    <li>Freedom 1 is the freedom to study the source code and change it,
+        so the program does your computing the way you wish.</li>
+    <li>Freedom 2 is the freedom to help others. That's the freedom to
+        make exact copies and redistribute them when you wish.</li>
+    <li>Freedom 3 is the freedom to contribute to your community. That's
+        the freedom to make copies of your modified versions, if you 
+        have made any, and then distribute them to others when you wish.</li> 
+</ul>
+
+<p>These freedoms, in order to be adequate, must apply to all activities
+of life. For instance if it says &ldquo;this is free for academic
+use,&rdquo; it's not free. Because that's too limited. It doesn't apply
+to all areas of life. In particular, if a program is free, that means
+it can be modified and distributed commercially, because commerce is
+an area of life, an activity in life. And this freedom has to apply to
+all activities.</p>
+
+<p>However, it's not obligatory to do any of these things. The point
+is you're free to do them if you wish, when you wish. But you never have
+to do them. You don't have to do any of them. You don't have to run the
+program. You don't have to study or change the source code. You don't
+have to make any copies. You don't have to distribute your modified
+versions. The point is you should be free to do those things <em>if
+you wish</em>.</p>
+
+<p>Now, freedom number 1, the freedom to study and change the source 
+code to make the program do your computing as you wish, includes 
+something that might not be obvious at first. If the program comes in a 
+product, and the developer can provide an upgrade that will run, then 
+you have to be able to make your version run in that product. If the 
+product will only run the developer's versions, and refuses to run 
+yours, the executable in that product is not free software. Even if it 
+was compiled from free source code, it's not free because you don't have 
+the freedom to make the program do your computing the way you wish. So, 
+freedom 1 has to be real, not just theoretical. It has to include the 
+freedom to use <em>your</em> version, not just the freedom to make some 
+source code that won't run.</p>
+
+<h3 id="gnu">The GNU Project and the Free Software movement</h3>
+
+<p>I launched the Free Software movement in 1983, when I announced
+the plan to develop a free software operating system whose name is
+GNU. Now GNU, the name GNU, is a joke; because part of the hacker's
+spirit is to have fun even when you're doing something <em>very</em>
+serious. Now I can't think of anything more seriously important than
+defending freedom.</p>
+
+<p>But that didn't mean I couldn't give my system a name that's a joke.
+So GNU is a joke because it's a recursive acronym, it stands for
+&ldquo;GNU's Not Unix,&rdquo; so G.N.U.: GNU's Not Unix. So the G in
+GNU stands for GNU.</p>
+
+<p>In fact this was a tradition at the time. The tradition was: if
+there was an existing program and you wrote something similar to it,
+inspired by it, you could give credit by giving your program a name
+that's a recursive acronym saying it's not the other one. So I gave
+credit to Unix for the technical ideas of Unix, but with the name GNU,
+because I decided to make GNU a Unix-like system, with the same 
+commands, the same system calls, so that it would be compatible, so that 
+people who used Unix could switch over easily.</p>
+
+<p>But the reason for developing GNU, that was unique. GNU is the
+only operating system, as far as I know, ever developed for the
+purpose of freedom. Not for technical motivations, not for commercial
+motivations. GNU was written for <em>your</em> freedom. Because without
+a free operating system, it's impossible to have freedom and use a
+computer. And there were none, and I wanted people to have freedom,
+so it was up to me to write one.</p>
+
+<p>Nowadays there are millions of users of the GNU operating system and
+most of them don't <em>know</em> they are using the GNU operating 
+system, because there is a widespread practice which is not nice. People 
+call the system &ldquo;Linux.&rdquo; Many do, but some people don't, and 
+I hope you'll be one of them. Please, since we started this, since we 
+wrote the biggest piece of the code, please give us equal mention, please
+call the system &ldquo;GNU+Linux,&rdquo; or &ldquo;GNU/Linux.&rdquo;
+It's not much to ask.</p>
+
+<p>But there is another reason to do this. It turns out that the person
+who wrote Linux, which is one component of the system as we use it 
+today, he doesn't agree with the Free Software movement. And so if you 
+call the whole system Linux, in effect you're steering people towards 
+his ideas, and away from our ideas. Because he's not gonna say to them 
+that they deserve freedom. He's going to say to them that he likes 
+convenient, reliable, powerful software. He's going to tell people that 
+those are the important values.</p>
+
+<p>But if you tell them the system is GNU+Linux&mdash;it's the GNU
+operating system plus Linux the kernel&mdash;then they'll know about us,
+and then they might listen to what we say: you deserve freedom. And 
+since freedom will be lost if we don't defend it&mdash;there's always 
+going to be a Sarkozy to take it away&mdash;we need above all to teach 
+people to demand freedom, to be ready to stand up for their freedom the 
+next time someone threatens to take it away.</p>
+
+<p>Nowadays, you can tell who doesn't want to discuss these ideas of
+freedom because they don't say <i>logiciel libre</i>. They don't 
+say <i>libre</i>, they say &ldquo;open source.&rdquo; That term 
+was coined by the people like Mr Torvalds who would prefer that these 
+ethical issues don't get raised. And so the way you can help us raise 
+them is by saying <i>libre</i>. You know, it's up to you where you 
+stand, you're free to say what you think. If you agree with them, you 
+can say open source. If you agree with us, show it, say 
+<i>libre</i>!</p>
+
+<h3 id="education">Free software and education</h3>
+
+<p>The most important point about free software is that schools
+<em>must</em> teach exclusively free software. All levels of schools 
+from kindergarten to university, it's their moral responsibility to 
+teach only free software in their education, and all other educational 
+activities as well, including those that say that they're spreading 
+digital literacy. A lot of those activities teach Windows, which means 
+they're teaching <em>dependence</em>. To teach people the use of 
+proprietary software is to teach dependence, and educational activities 
+must never do that because it's the opposite of their mission. 
+Educational activities have a social mission to educate good citizens of 
+a strong, capable, cooperating, independent and free society. And in the 
+area of computing, that means: teach free software; never teach a 
+proprietary program because that's inculcating dependence.</p>
+
+<p>Why do you think some proprietary developers offer gratis copies to
+schools? They want the schools to make the children dependent. And then,
+when they graduate, they're still dependent and, you know, the company 
+is not going to offer them gratis copies. And some of them get jobs and 
+go to work for companies. Not many of them anymore, but some of them. 
+And those companies are not going to be offered gratis copies. Oh no! 
+The idea is: if the school directs the students down the path of 
+permanent dependence, they can drag the rest of society with them into 
+dependence. That's the plan! It's just like giving the school gratis 
+needles full of addicting drugs, saying: &ldquo;Inject this into your 
+students, the first dose is gratis. Once you're dependent, then you have 
+to pay.&rdquo; Well, the school would reject the drugs because it isn't 
+right to teach the students to use addictive drugs, and it's got to 
+reject the proprietary software also. </p>
+
+<p>Some people say: &ldquo;Let's have the school teach both proprietary
+software and free software, so the students become familiar with
+both.&rdquo; That's like saying: &ldquo;For the lunch let's give the
+kids spinach and tobacco, so that they become accustomed to both.&rdquo;
+No! The schools are only supposed to teach good habits, not bad ones! So
+there should be no Windows in a school, no Macintosh, nothing 
+proprietary in the education.</p>
+
+<p>But also, for the sake of educating the programmers. You see, some
+people have a talent for programming. At ten to thirteen years old,
+typically, they're fascinated, and if they use a program, they want to
+know: &ldquo;How does it do this?&rdquo; But when they ask the teacher,
+if it's proprietary, the teacher has to say: &ldquo;I'm sorry, it's a
+secret, we can't find out.&rdquo; Which means education is forbidden. A
+proprietary program is the enemy of the spirit of education. It's
+knowledge withheld, so it should not be tolerated in a school, even
+though there may be plenty of people in the school who don't care about
+programming, don't want to learn this. Still, because it's the enemy of
+the spirit of education, it shouldn't be there in the school. </p>
+
+<p>But if the program is free, the teacher can explain what he knows,
+and then give out copies of the source code, saying: &ldquo;Read it and
+you'll understand everything.&rdquo; And those who are really 
+fascinated, they will read it! And this gives them an opportunity to 
+start to learn how to be good programmers.</p>
+
+<p>To learn to be a good programmer, you'll need to recognize that
+certain ways of writing code, even if they make sense to you and they
+are correct, they're not good because other people will have trouble
+understanding them. Good code is clear code that others will have an
+easy time working on when they need to make further changes.</p>
+
+<p>How do you learn to write good clear code? You do it by reading lots
+of code, and writing lots of code. Well, only free software offers the
+chance to read the code of large programs that we really use. And then
+you have to write lots of code, which means you have to write changes
+in large programs.</p>
+
+<p>How do you learn to write good code for the large programs? You have
+to start small, which does <em>not</em> mean small program, oh no! The
+challenges of the code for large programs don't even begin to appear in
+small programs. So the way you start small at writing code for large
+programs is by writing small changes in large programs. And only free
+software gives you the chance to do that.</p>
+
+<p>So, if a school wants to offer the possibility of learning to be a
+good programmer, it needs to be a free software school.</p>
+
+<p>But there is an even deeper reason, and that is for the sake of
+moral education, education in citizenship. It's not enough for a school
+to teach facts and skills, it has to teach the spirit of goodwill, the
+habit of helping others. Therefore, every class should have this rule:
+&ldquo;Students, if you bring software to class, you may not keep it for
+yourself, you must share copies with the rest of the class, including 
+the source code in case anyone here wants to learn. Because this class 
+is a place where we share our knowledge. Therefore, bringing a 
+proprietary program to class is not permitted.&rdquo; The school must 
+follow its own rule to set a good example. Therefore, the school must 
+bring only free software to class, and share copies, including the 
+source code, with anyone in the class that wants copies.</p>
+
+<p>Those of you who have a connection with a school, it's <em>your</em>
+duty to campaign and pressure that school to move to free software. And
+you have to be firm. It may take years, but you can succeed as long
+as you never give up. Keep seeking more allies among the students, the
+faculty, the staff, the parents, anyone! And always bring it up as an
+ethical issue. If someone else wants to sidetrack the discussion into
+this practical advantage and this practical disadvantage, which means
+they're ignoring the most important question, then you have to say:
+&ldquo;This is not about how to do the best job of educating, this is
+about how to do a good education instead of an evil one. It's how to do
+education right instead of wrong, not just how to make it a little more
+effective, or less.&rdquo; So don't get distracted with those secondary
+issues, and ignore what really matters!</p>
+
+<h3 id="services">Internet services</h3>
+
+<p>So, moving on to the next menace. There are two issues that arise
+from the use of Internet services. One of them is that the server
+could abuse your data, and another is that it could take control of
+your computing.</p>
+
+<p>The first issue, people already know about. They are aware that, if
+you upload data to an Internet service, there is a question of what it
+will do with that data. It might do things that mistreat you. What could
+it do? It could lose the data, it could change the data, it could refuse
+to let you get the data back. And it could also show the data to someone
+else you don't want to show it to. Four different possible things.</p>
+
+<p>Now, here, I'm talking about the data that you <em>knowingly</em> 
+gave to that site. Of course, many of those services do 
+<em>surveillance</em> as well.</p>
+
+<p>For instance, consider Facebook. Users send lots of data to Facebook,
+and one of the bad things about Facebook is that it shows a lot of that
+data to lots of other people, and even if it offers them a setting to
+say &ldquo;no,&rdquo; that may not really work. After all, if you say
+&ldquo;some other people can see this piece of information,&rdquo;
+one of them might publish it. Now, that's not Facebook's fault,
+there is nothing they could do to prevent that, but it ought to warn
+people. Instead of saying &ldquo;mark this as only to your so-called
+friends,&rdquo; it should say &ldquo;keep in mind that your so-called
+friends are not really your friends, and if they want to make trouble
+for you, they could publish this.&rdquo; Every time, it should say that,
+if they want to deal with people ethically.</p>
+
+<p>As well as all the data users of Facebook voluntarily give to 
+Facebook, Facebook is collecting data about people's activities on the 
+net through various methods of surveillance. But that's the first 
+menace. For now I am talking about the data that people <em>know</em> 
+they are giving to these sites.</p>
+
+<p>Now, losing data is something that could always happen by accident. 
+That possibility is always there, no matter how careful someone is.  
+Therefore, you need to keep multiple copies of data that matters. If you 
+do that, then, even if someone decided to delete your data 
+intentionally, it wouldn't hurt you that much, because you'd have other 
+copies of it.</p>
+
+<p>So, as long as you are maintaining multiple copies, you don't have
+to worry too much about someone's losing your data. What about whether
+you can get it back. Well, some services make it possible to get back
+all the data that you sent, and some don't. Google services will let the
+user get back the data the user has put into them. Facebook, famously,
+does not.</p>
+
+<p>Of course in the case of Google, this only applies to the data the
+user <em>knows</em> Google has. Google does lots of surveillance, too,
+and that data is not included. But in any case, if you can get the data
+back, then you could track whether they have altered it. And they're not
+very likely to start altering people's data if the people can tell. So
+maybe we can keep a track on that particular kind of abuse.</p>
+
+<p>But the abuse of showing the data to someone you don't want it to
+be shown to is very common and almost impossible for you to prevent,
+especially if it's a US company. You see, the most hypocritically named
+law in US history, the so-called USA Patriot Act, says that Big 
+Brother's police can collect just about all the data that companies 
+maintain about individuals. Not just companies, but other organizations 
+too, like public libraries. The police can get this massively, without 
+even going to court. Now, in a country that was founded on an idea of 
+freedom, there's nothing more unpatriotic than this. But this is what 
+they did. So you mustn't ever trust any of your data to a US company.  
+And they say that foreign subsidiaries of US companies are subject to 
+this as well. So the company you're directly dealing with may be in 
+Europe, but if it's owned by a US company, you've got the same problem 
+to deal with.</p>
+
+<p>However, this is mainly of concern when the data you're sending to
+the service is not for publication. There are some services where you
+publish things. Of course, if you publish something, you know everybody
+is gonna be able to see it. So, there is no way they can hurt you by
+showing it to somebody who wasn't supposed to see it. There is nobody
+who wasn't supposed to see it, if you published it. So in that case the
+problem doesn't exist.</p>
+
+<p>So these are four sub-issues of this one threat of abusing our data.
+The idea of the Freedom Box project is you have your own server in your
+own home, and when you want to do something remotely, you do it with
+your own server, and the police have to get a court order in order to
+search your server. So you have the same rights this way that you would
+have traditionally in the physical world.</p>
+
+<p>The point here and in so many other issues is: as we start doing
+things digitally instead of physically, we shouldn't lose any of our
+rights; because the general tendency is that we do lose rights.</p>
+
+<p>Basically, Stallman's law says that, in an epoch when governments
+work for the mega-corporations instead of reporting to their citizens,
+every technological change can be taken advantage of to reduce our
+freedom. Because reducing our freedom is what these governments want
+to do. So the question is: when do they get an opportunity? Well, any
+change that happens for some other reason is a possible opportunity,
+and they will take advantage of it if that's their general desire.</p>
+
+<p>But the other issue with Internet services is that they can take
+control of your computing, and that's not so commonly known. But it's
+becoming more common. There are services that offer to do computing for
+you on data supplied by you&mdash;things that you should do in your own
+computer but they invite you to let somebody else's computer do that
+computing work for you. And the result is you lose control over it. It's
+just as if you used a nonfree program.</p>
+
+<p>Two different scenarios, but they lead to the same problem. If you
+do your computing with a nonfree program&hellip; well, the users don't
+control the nonfree program, it controls the users, which would include
+you. So you've lost control of the computing that's being done. But
+if you do your computing in his server&hellip; well, the programs that
+are doing it are the ones he chose. You can't touch them or see them,
+so you have no control over them. He has control over them, maybe.</p>
+
+<p>If they are free software and he installs them, then he has control
+over them. But even he might not have control. He might be running a
+proprietary program in his server, in which case it's somebody else
+who has control of the computing being done in his server. He doesn't
+control it and you don't.</p>
+
+<p>But suppose he installs a free program, then he has control over the
+computing being done in his computer, but you don't. So, either way,
+<em>you don't!</em> So the only way to have control over your computing
+is to do it with <em>your copy</em> of a free program.</p>
+
+<p>This practice is called &ldquo;Software as a Service.&rdquo; It means
+doing your computing with your data in somebody else's server. And
+I don't know of anything that can make this acceptable. It's always
+something that takes away your freedom, and the only solution I know of
+is to refuse. For instance, there are servers that will do translation
+or voice recognition, and you are letting them have control over this
+computing activity, which we shouldn't ever do.</p>
+
+<p>Of course, we are also giving them data about ourselves which they
+shouldn't have. Imagine if you had a conversation with somebody through
+a voice-recognition translation system that was Software as a Service
+and it's really running on a server belonging to some company. Well,
+that company also gets to know what was said in the conversation, and
+if it's a US company that means Big Brother also gets to know. This is
+no good.</p>
+
+<h3 id="voting">Computers for voting</h3>
+
+<p>The next threat to our freedom in a digital society is using 
+computers for voting. You can't trust computers for voting. Whoever 
+controls the software in those computers has the power to commit 
+undetectable fraud.</p>
+
+<p>Elections are special, because there's nobody involved that we dare
+trust fully. Everybody has to be checked, crosschecked by others, so 
+that nobody is in a position to falsify the results by himself. Because 
+if anybody is in a position to do that, he might do it. So our 
+traditional systems for voting were designed so that nobody was fully 
+trusted, everybody was being checked by others. So that nobody could 
+easily commit fraud. But once you introduce a program, this is 
+impossible.</p>
+
+<p>How can you tell if a voting machine will honestly count the
+votes? You'd have to study the program that's running in it during the
+election, which of course nobody can do, and most people wouldn't even
+know how to do. But even the experts who might theoretically be capable
+of studying the program, they can't do it while people are voting. 
+They'd have to do it in advance, and then how do they know that the 
+program they studied is the one that's running while people vote? Maybe 
+it's been changed.</p>
+
+<p>Now, if this program is proprietary, that means some company
+controls it. The election authority can't even tell what that program
+is doing. Well, this company then could rig the election.  And there
+are accusations that this was done in the US within the past ten years,
+that election results were falsified this way.</p>
+
+<p>But what if the program is free software? That means the election
+authority who owns this voting machine has control over the software in
+it, so the election authority could rig the election. You can't trust 
+them either. You don't dare trust <em>anybody</em> in voting, and the 
+reason is, there's no way that the voters can verify for themselves that 
+their votes were correctly counted, nor that false votes were not added.</p>
+
+<p>In other activities of life, you can usually tell if somebody is  
+trying to cheat you. Consider for instance buying something from a 
+store. You order something, maybe you give a credit card number. If the 
+product doesn't come, you can complain and you can&hellip; of course if 
+you've got a good enough memory you'll notice if that product doesn't 
+come. You're not just giving total blind trust to the store, because you 
+can check. But in elections you can't check.</p>
+
+<p>I saw once a paper where someone described a theoretical system for
+voting which used some sophisticated mathematics so that people could
+check that their votes had been counted, even though everybody's vote 
+was secret, and they could also verify that false votes hadn't been 
+added. It was very exciting, powerful mathematics; but even if that 
+mathematics is correct, that doesn't mean the system would be acceptable 
+to use in practice, because the vulnerabilities of a real system might 
+be outside of that mathematics. For instance, suppose you're voting over 
+the Internet and suppose you're using a machine that's a zombie. It 
+might tell you that the vote was sent for A while actually sending a 
+vote for B. Who knows whether you'd ever find out? So, in practice the 
+only way to see if these systems work and are honest is through years, 
+in fact decades, of trying them and checking in other ways what 
+happened.</p>
+
+<p>I wouldn't want my country to be the pioneer in this. So, use paper
+for voting. Make sure there are ballots that can be recounted.</p>
+
+<h4>Speaker's note, added subsequently</h4>
+
+<p>Remote voting by internet has an inherent social danger, that your
+boss might tell you, &ldquo;I want you to vote for candidate C, and do it
+from the computer in my office while I watch you.&rdquo; He does not need
+to say out loud that you might be fired if you do not comply. This
+danger is not based on a technical flaw, so it can't be fixed by
+fixing the technology.</p>
+
+
+<h3 id="sharing">The war on sharing</h3>
+
+<p>The next threat to our freedom in a digital society comes from the
+war on sharing.</p>
+
+<p>One of the tremendous benefits of digital technology is that it is
+easy to copy published works and share these copies with others. Sharing
+is good, and with digital technology, sharing is easy. So, millions of
+people share. Those who profit by having power over the distribution
+of these works don't want us to share. And since they are businesses,
+governments which have betrayed their people and work for the Empire of
+mega-corporations try to serve those businesses, they are against their
+own people, they are for the businesses, for the publishers.</p>
+
+<p>Well, that's not good. And with the help of these governments,
+the companies have been waging <em>war</em> on sharing, and they've
+proposed a series of cruel draconian measures. Why do they propose cruel
+draconian measures? Because nothing less has a chance of success: when
+something is good and easy, people do it, and the only way to stop them
+is by being very nasty. So of course, what they propose is nasty, nasty,
+and the next one is nastier. So they tried suing teenagers for hundreds
+of thousands of dollars. That was pretty nasty. And they tried turning
+our technology against us, Digital Restrictions Management that means,
+digital handcuffs.</p>
+
+<p>But among the people there were clever programmers too and they found
+ways to break the handcuffs. So for instance, DVDs were designed to have
+encrypted movies in a secret encryption format, and the idea was that
+all the programs to decrypt the video would be proprietary with digital
+handcuffs. They would all be designed to restrict the users. And their
+scheme worked OK for a while. But some people in Europe figured out the
+encryption and they released a free program that could actually play
+the video on a DVD.</p>
+
+<p>Well, the movie companies didn't leave it there. They went to the US
+congress and bought a law making that software illegal. The United 
+States invented censorship of software in 1998, with the Digital 
+Millennium Copyright Act (DMCA). So the distribution of that free 
+program was forbidden in the United States. Unfortunately it didn't stop 
+with the United States. The European Union adopted a directive, in 2003 
+I believe, requiring such laws. The directive only says that commercial 
+distribution has to be banned, but just about every country in the 
+European Union has adopted a nastier law. In France, the mere possession 
+of a copy of that program is an offense punished by imprisonment, thanks 
+to Sarkozy. I believe that was done by the law DADVSI. I guess he hoped
+that with an unpronounceable name, people wouldn't be able to criticize
+it. [laughter]</p>
+
+<p>So, elections are coming. Ask the candidates in the parties: will you
+repeal the DADVSI? And if not, don't support them. You mustn't give up
+lost moral territory forever. You've got to fight to win it back.</p>
+
+<p>So, we still are fighting against digital handcuffs. The Amazon
+Swindle has digital handcuffs to take away the traditional freedoms of
+readers to do things such as: give a book to someone else, or lend a
+book to someone else. That's a vitally important social act. That is 
+what builds society among people who read, lending books. Amazon doesn't 
+want to let people lend books freely. And then there is also selling a 
+book, perhaps to a used bookstore. You can't do that either.</p>
+
+<p>It looked for a while as if DRM had disappeared on music, but now
+they're bringing it back with streaming services such as Spotify. These
+services all require proprietary client software, and the reason is
+so they can put digital handcuffs on the users. So, reject them! They
+already showed quite openly that you can't trust them, because first
+they said: &ldquo;You can listen as much as you like.&rdquo; And then
+they said: &ldquo;Oh, no! You can only listen a certain number of hours
+a month.&rdquo; The issue is not whether that particular change was good
+or bad, just or unjust; the point is, they have the power to impose any
+change in policies. So don't let them have that power. You should have
+your <em>own</em> copy of any music you want to listen to.</p>
+
+<p>And then came the next assault on our freedom: HADOPI, basically
+punishment on accusation. It was started in France but it's been 
+exported to many other countries. The United States now demand such 
+unjust policies in its free exploitation treaties. A few months ago, 
+Colombia adopted such a law under orders from its masters in Washington.  
+Of course, the ones in Washington are not the real masters, they're just 
+the ones who control the United States on behalf of the Empire. But 
+they're the ones who also dictate to Colombia on behalf of the Empire.</p>
+
+<p>In France, since the Constitutional Council objected to explicitly
+giving people punishment without trial, they invented a kind of trial
+which is not a real trial, it's just a form of a trial, so they can
+<em>pretend</em> that people have a trial before they're punished. But 
+in other countries they don't bother with that, it's explicit punishment 
+on accusation only. Which means that for the sake of their war on 
+sharing, they're prepared to abolish the basic principles of justice. It 
+shows how thoroughly anti-freedom anti-justice they are. These are not 
+legitimate governments.</p>
+
+<p>And I'm sure they'll come up with more nasty ideas because they're
+paid to defeat the people no matter what it takes. Now, when they do
+this, they always say that it's for the sake of the artists, that they
+have to &ldquo;protect&rdquo; the &ldquo;creators.&rdquo; Now those are
+both propaganda terms. I am convinced that the reason they love the word
+&ldquo;creators&rdquo; is because it is a comparison with a deity. They
+want us to think of artists as super-human, and thus deserving special
+privileges and power over us, which is something I disagree with.</p>
+
+<p>In fact though, the only artists that benefit very much from this
+system are the big stars. The other artists are getting crushed into the
+ground by the heels of these same companies. But they treat the stars 
+very well, because the stars have a lot of clout. If a star threatens to 
+move to another company, the company says: &ldquo;Oh, we'll give you 
+what you want.&rdquo; But for any other artist they say: &ldquo;You 
+don't matter, we can treat you any way we like.&rdquo;</p>
+
+<p>So the superstars have been corrupted by the millions of dollars
+or euros that they get, to the point where they'll do almost
+anything for more money. For instance, J. K. Rowling is a good
+example. J. K. Rowling, a few years ago, went to court in Canada and
+obtained an order that people who had bought her books must not read
+them. She got an order telling people not to read her books!</p>
+
+<p>Here's what happened. A bookstore put the books on display for sale
+too early, before the date they were supposed to go on sale. And people
+came into the store and said: &ldquo;Oh, I want that!&rdquo; And they
+bought it and took away their copies. And then, they discovered the
+mistake, so they took the copies off of display. But Rowling wanted to
+crush any circulation of any information from those books, so she went
+to court, and the court ordered those people not to read the books that
+they now owned.</p>
+
+<p>In response, I call for a total boycott of Harry Potter. But I don't
+say you shouldn't read those books or watch the movies, I only say you
+shouldn't buy the books or pay for the movies. [laughter] I leave it to
+Rowling to tell people not to read the books. As far as I am concerned,
+if you borrow the book and read it, that's OK. [laughter] Just don't 
+give her any money!  But this happened with paper books. The court could 
+make this order but it couldn't get the books back from the people who 
+had bought them.  Imagine if they were ebooks. Imagine if they were 
+ebooks on the Swindle. Amazon could send commands to erase them.</p>
+
+<p>So, I don't have much respect for stars who will go to such lengths
+for more money. But most artists aren't like that, they never got
+enough money to be corrupted. Because the current system of copyright
+supports most artists very badly. And so, when these companies demand to
+expand the war on sharing, supposedly for the sake of the artists, I'm
+against what they want but I would like to support the artists better. I
+appreciate their work and I realize if we want them to do more work we
+should support them.</p>
+
+<h3 id="arts">Supporting the arts</h3>
+
+<p>I have two proposals for how to support artists, methods that are
+compatible with sharing, that would allow us to end the war on sharing
+and still support artists.</p>
+
+<p>One method uses tax money. We get a certain amount of public funds to
+distribute among artists. But, how much should each artist get? Well,
+we have to measure popularity. You see, the current system supposedly
+supports artists based on their popularity. So I'm saying: let's keep
+that, let's continue in this system to support them based on their
+popularity. We can measure the popularity of all the artists with some
+kind of polling or sampling, so that we don't have to do surveillance. 
+We can respect people's anonymity.</p>
+
+<p>OK, we get a raw popularity figure for each artist, how do we convert
+that into an amount of money? Well, the obvious way is: distribute
+the money in proportion to popularity. So if A is a thousand times as
+popular as B, A will get a thousand times as much money as B. That's not
+efficient distribution of the money. It's not putting the money to good
+use. You see, it's easy for a star A to be a thousand times as popular
+as a fairly successful artist B. And if we use linear proportion, we'll
+give A a thousand times as much money as we give B. And that means that,
+either we have to make A tremendously rich, or we are not supporting
+B enough.</p>
+
+<p>Well, the money we use to make A tremendously rich is failing to do
+an effective job of supporting the arts; so, it's inefficient. Therefore
+I say: let's use the cube root. Cube root looks sort of like this. The
+point is: if A is a thousand times as popular as B, with the cube root A
+will get ten times as much as B, not a thousand times as much, just ten
+times as much. So the use of the cube root shifts a lot of the money 
+from the stars to the artists of moderate popularity. And that means, 
+with less money we can adequately support a much larger number of 
+artists.</p>
+
+<p>There are two reasons why this system would use less money than we
+pay now. First of all because it would be supporting artists but not
+companies, second because it would shift the money from the stars to the
+artists of moderate popularity. Now, it would remain the case that the
+more popular you are, the more money you get. And so the star A would
+still get more than B, but not astronomically more.</p>
+
+<p>That's one method, and because it won't be so much money it doesn't
+matter so much how we get the money. It could be from a special tax on
+Internet connectivity, it could just be some of the general budget that
+gets allocated to this purpose. We won't care because it won't be so
+much money, much less than we're paying now.</p>
+
+<p>The other method I've proposed is voluntary payments. Suppose each
+player had a button you could use to send one euro. A lot of people
+would send it; after all it's not that much money. I think a lot of
+you might push that button every day, to give one euro to some artist
+who had made a work that you liked. But nothing would demand this, you
+wouldn't be required or ordered or pressured to send the money; you 
+would do it because you felt like it. But there are some people who 
+wouldn't do it because they're poor and they can't afford to give one 
+euro. And it's good that they won't give it, we don't have to squeeze 
+money out of poor people to support the artists. There are enough 
+non-poor people who'll be happy to do it. Why wouldn't you give one euro 
+to some artists today, if you appreciated their work? It's too 
+inconvenient to give it to them. So my proposal is to remove the 
+inconvenience. If the only reason not to give that euro is you would 
+have one euro less, you would do it fairly often.</p>
+
+<p>So these are my two proposals for how to support artists, while
+encouraging sharing because sharing is good. Let's put an end to the
+war on sharing, laws like DADVSI and HADOPI, it's not just the methods
+that they propose that are evil, their purpose is evil. That's why they
+propose cruel and draconian measures. They're trying to do something
+that's nasty by nature. So let's support artists in other ways.</p>
+
+<h3 id="rights">Rights in cyberspace</h3>
+
+<p>The last threat to our freedom in digital society is the fact that we
+don't have a firm right to do the things we do, in cyberspace. In the
+physical world, if you have certain views and you want to give people
+copies of a text that defends those views, you're free to do so. You
+could even buy a printer to print them, and you're free to hand them out
+on the street, or you're free to rent a store and hand them out there.
+If you want to collect money to support your cause, you can just have
+a can and people could put money into the can. You don't need to get
+somebody else's approval or cooperation to do these things.</p>
+
+<p>But, in the Internet, you <em>do</em> need that. For instance if want
+to distribute a text on the Internet, you need companies to help you
+do it.  You can't do it by yourself. So if you want to have a website, 
+you need the support of an ISP or a hosting company, and you need a 
+domain name registrar. You need them to continue to let you do what 
+you're doing. So you're doing it effectively on sufferance, not by 
+right.</p>
+
+<p>And if you want to receive money, you can't just hold out a can. You
+need the cooperation of a payment company. And we saw that this makes
+all of our digital activities vulnerable to suppression. We learned this
+when the United States government launched a &ldquo;distributed denial
+of service attack&rdquo; (DDoS) against WikiLeaks. Now I'm making a
+bit of joke because the words &ldquo;distributed denial of service
+attack&rdquo; usually refer to a different kind of attack. But they
+fit perfectly with what the United States did. The United States went
+to the various kinds of network services that WikiLeaks depended on,
+and told them to cut off service to WikiLeaks. And they did!</p>
+
+<p>For instance, WikiLeaks had rented a virtual Amazon server, and the
+US government told Amazon: &ldquo;Cut off service for WikiLeaks.&rdquo;
+And it did, arbitrarily. And then, Amazon had certain domain names such
+as wikileaks.org. The US government tried to get all those domains shut
+off. But it didn't succeed, some of them were outside its control and
+were not shut off.</p>
+
+<p>Then, there were the payment companies. The US went to PayPal and
+said: &ldquo;Stop transferring money to WikiLeaks or we'll make life
+difficult for you.&rdquo; And PayPal shut off payments to WikiLeaks. And
+then it went to Visa and Mastercard and got them to shut off payments
+to WikiLeaks.  Others started collecting money on WikiLeaks' behalf and
+their accounts were shut off too. But in this case, maybe something can
+be done.  There's a company in Iceland which began collecting money on
+behalf of WikiLeaks, and so Visa and Mastercard shut off its account;
+it couldn't receive money from its customers either. And now, that
+business is suing Visa and Mastercard apparently, under European Union
+law, because Visa and Mastercard together have a near-monopoly. They're
+not allowed to arbitrarily deny service to anyone.</p>
+
+<p>Well, this is an example of how things need to be for all kinds of
+services that we use in the Internet. If you rented a store to hand
+out statements of what you think, or any other kind of information
+that you can lawfully distribute, the landlord couldn't kick you out
+just because he didn't like what you were saying. As long as you keep
+paying the rent, you have a right to continue in that store for a 
+certain agreed-on period of time that you signed. So you have some 
+rights that you can enforce. And they couldn't shut off your telephone 
+line because the phone company doesn't like what you said, or because 
+some powerful entity didn't like what you said and threatened the phone 
+company. No! As long as you pay the bills and obey certain basic rules, 
+they can't shut off your phone line. This is what it's like to have some 
+rights!</p>
+
+<p>Well, if we move our activities from the physical world to the 
+virtual world, then either we have the same rights in the virtual world, 
+or we have been harmed. So, the precarity of all our Internet activities 
+is the last of the menaces I wanted to mention.</p>
+
+<p>Now I'd like to say that for more information about free software,
+look at gnu.org. Also look at fsf.org, which is the website of the Free
+Software Foundation. You can go there and find many ways you can help 
+us, for instance. You can also become a member of the Free Software 
+Foundation through that site. [&hellip;] There is also the Free Software 
+Foundation of Europe fsfe.org. You can join FSF Europe also. [&hellip;]</p>
+<div class="column-limit"></div>
+
+<h3 id="footnotes" class="footnote">Footnote</h3>
+
+<ol>
+  <li id="f1">As of 2017 the patents on playing MP3 files have
+    reportedly expired.</li>
+</ol>
+</div>
+
+</div><!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.html" -->
+<div id="footer" role="contentinfo">
+<div class="unprintable">
+
+<p>Please send general FSF &amp; GNU inquiries to
+<a href="mailto:gnu@gnu.org";>&lt;gnu@gnu.org&gt;</a>.
+There are also <a href="/contact/">other ways to contact</a>
+the FSF.  Broken links and other corrections or suggestions can be sent
+to <a href="mailto:webmasters@gnu.org";>&lt;webmasters@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+<p><!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+        replace it with the translation of these two:
+
+        We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+        translations.  However, we are not exempt from imperfection.
+        Please send your comments and general suggestions in this regard
+        to <a href="mailto:web-translators@gnu.org";>
+        &lt;web-translators@gnu.org&gt;</a>.</p>
+
+        <p>For information on coordinating and contributing translations of
+        our web pages, see <a
+        href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+        README</a>. -->
+Please see the <a
+href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+README</a> for information on coordinating and contributing translations
+of this article.</p>
+</div>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+     files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+     be under CC BY-ND 4.0.  Please do NOT change or remove this
+     without talking with the webmasters or licensing team first.
+     Please make sure the copyright date is consistent with the
+     document.  For web pages, it is ok to list just the latest year the
+     document was modified, or published.
+     
+     If you wish to list earlier years, that is ok too.
+     Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+     years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+     year, i.e., a year in which the document was published (including
+     being publicly visible on the web or in a revision control system).
+     
+     There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+     Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+
+<p>Copyright &copy; 2011, 2014, 2021 Richard Stallman</p>
+
+<p>This page is licensed under a <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/";>Creative
+Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License</a>.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" -->
+
+<p class="unprintable">Updated:
+<!-- timestamp start -->
+$Date: 2023/06/10 05:34:14 $
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div><!-- for class="inner", starts in the banner include -->
+</body>
+</html>