[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
www/philosophy free-software-even-more-importan...
From: |
GNUN |
Subject: |
www/philosophy free-software-even-more-importan... |
Date: |
Wed, 22 Jan 2014 21:28:28 +0000 |
CVSROOT: /web/www
Module name: www
Changes by: GNUN <gnun> 14/01/22 21:28:28
Modified files:
philosophy : free-software-even-more-important.sq.html
philosophy/po : free-software-even-more-important.sq-en.html
free-software-even-more-important.sq.po
surveillance-vs-democracy.sq.po
surveillance-vs-democracy.translist
Added files:
philosophy : surveillance-vs-democracy.sq.html
philosophy/po : surveillance-vs-democracy.sq-en.html
Log message:
Automatic update by GNUnited Nations.
CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/free-software-even-more-important.sq.html?cvsroot=www&r1=1.1&r2=1.2
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/surveillance-vs-democracy.sq.html?cvsroot=www&rev=1.1
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/free-software-even-more-important.sq-en.html?cvsroot=www&r1=1.1&r2=1.2
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/free-software-even-more-important.sq.po?cvsroot=www&r1=1.5&r2=1.6
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.sq.po?cvsroot=www&r1=1.5&r2=1.6
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.translist?cvsroot=www&r1=1.4&r2=1.5
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.sq-en.html?cvsroot=www&rev=1.1
Patches:
Index: free-software-even-more-important.sq.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/free-software-even-more-important.sq.html,v
retrieving revision 1.1
retrieving revision 1.2
diff -u -b -r1.1 -r1.2
--- free-software-even-more-important.sq.html 20 Jan 2014 21:59:33 -0000
1.1
+++ free-software-even-more-important.sq.html 22 Jan 2014 21:28:27 -0000
1.2
@@ -57,10 +57,10 @@
href="/philosophy/free-sw.html">liri thelbësore</a>.
</p>
-<p>(0) Liria për ta xhiruar programin si të doni, për çfarëdo
qëllimi.</p>
+<p>(0) Lirinë për ta xhiruar programin si të doni, për çfarëdo
qëllimi.</p>
<p>(1) Lirinë për të studiuar “kodin burim” të programit, dhe
për
-ta ndryshuar atë, kështu që programi i kryen përllogaritjet ashti si doni
+ta ndryshuar atë, kështu që programi i kryen përllogaritjet ashtu si doni
ju. Programet shkruhen nga programuesit në një gjuhë
programimi—diçka
si Anglishtja e ndërthurur me algjebrën—dhe ajo formë e programit
përbën “kodin burim”. Cilido që di të programojë, dhe ka një
@@ -99,7 +99,7 @@
njëjti arsyetim zbatohet dhe shpie në të njëjtin përfundim: këto vepra
duhet
të bartin katër liritë.</p>
-<p>Një program i lirë ju lejon të luani me të për ta bërë të bëjë
atë që doni
+<p>Një program i lirë ju lejon të luani me të, për ta bërë të bëjë
atë që doni
(ose të reshtë së bëri diçka që ju nuk e pëlqeni). Të luash me
software-in
mund të tingëllojë qesharake, nëse jeni mësuar me software-in pronësor
si
një kuti të vulosur, por në Botën e Lirë është gjë e zakonshme, dhe
një
@@ -123,8 +123,8 @@
këto, dhe kështu bën edhe Windows-i në pajisje celulare me procesorë ARM.
Windows-i, firmware-i i telefonave celularë, dhe Google Chrome për Windows
përfshijnë një deriçkë universale që u lejon disa kompanive ta
ndryshojnë
-programin së largëti pa marrë leje. Amazon Kindle ka një deriçkë përmes
të
-cilës mund të fshihen libra.</p>
+programin së largëti pa marrë leje. Amazon Kindle ka një deriçkë që
mund të
+përdoret për të fshirë libra.</p>
<p>Me synimin për t'i dhënë fund padrejtësisë së software-it të lirë,
lëvizja e
software-it të lirë ndërton programe që përdoruesit të çlirojnë veten.
E
@@ -134,10 +134,10 @@
GNU/Linux</a>.</p>
<p>T'u shpërndash përdoruesve një program pa liritë, i keqtrajton ata;
-megjithatë të zgjedhësh të mos e shpërndash programin, nuk keqtrajton
+megjithatë, të zgjedhësh të mos e shpërndash programin, nuk keqtrajton
njeri. Nëse shkruani një program dhe e përdorni privatisht, kjo nuk i bën
-keq njeriu. (Humbi një rast të bëni mirë, por kjo nuk është e njëjtë
me të
-bërit dëm.) Ndaj, kur themi që krejt software-i duhet të jetë i lirë,
+keq njeriu. (Humbisni një rast të bëni mirë, por kjo nuk është e
njëjtë me
+të bërit dëm.) Ndaj, kur themi që krejt software-i duhet të jetë i
lirë,
nënkuptojmë që çdo kopje duhet të shoqërohet me katër liritë, por nuk
nënkuptojmë që dikush e ka për detyrë t'ju ofrojë një kopje.</p>
@@ -183,31 +183,31 @@
dikujt tjetër.</p>
<p>Një tjetër gjë e dëmshme nga përdorimi i programeve jo të lira dhe
SaaSS-it
-është që se kështu shpërblehet ai që e bën, duke nxitur zhvillimin e
-mëtejshëm të atij programi ose “shërbimi”, duke bërë kështu
që
-nën thundrën e një kompanie të bien më tepër njerëz.</p>
+është se kështu shpërblehet ai që e bën, duke nxitur zhvillimin e
mëtejshëm
+të atij programi ose “shërbimi”, duke sjellë kështu që nën
+thundrën e një kompanie të bien më tepër njerëz.</p>
-<p>Të gjitha format e dëmit të tërthortë zmadhohen kur përdoruesi
është një ent
-publik ose një shkollë.</p>
+<p>Të gjitha format e dëmit të tërthortë zmadhohen edhe më, kur
përdoruesi
+është një ent publik ose një shkollë.</p>
<h3>Software-i i Lirë dhe Shteti</h3>
<p>Agjencitë publike ekzistojnë për njerëzit, jo për vetveten. Kur
punojnë në
-kompjuterë, e bëjnë këtë për njerëzit. E kanë detyrë të ruajnë
kontrollin e
-plotë mbi punimin në kompjuter që kështu të bëjnë të mundur që ai të
kryhet
+kompjuter, e bëjnë këtë për njerëzit. E kanë detyrë të ruajnë
kontrollin e
+plotë mbi punimin në kompjuter, për të bërë kështu të mundur që ai
të kryhet
si duhet për njerëzit. (Kjo përbën sovranitetin kompjuterik të shtetit.)
Ata nuk duhet të lejojnë kurrë që kontrolli mbi anën kompjuterike të
shtetit
të bjerë në duar private.</p>
-<p>Për ta ruajtur kontrollin mbi punimin në kompjuter të njerëzve,
agjencitë
+<p>Ruajtjen e kontrollit mbi punimin në kompjuter të njerëzve, agjencitë
publike nuk duhet ta bëjnë me software pronësor (software në kontrollin e
një enti tjetër veç shtetit). Dhe nuk duhet t'ia besojnë një shërbimi
të
programuar dhe xhiruar nga një ent tjetër veç shtetit, ngaqë kjo do të
ishte
SaaSS.</p>
-<p>Software-i pronësor nuk ka asnjë lloj sigurie në rast kyç —
kundër
-zhvilluesit të tij. Dhe zhvilluesi mund të ndihmojë të tjerët të
sulmojnë.
-<a
+<p>Software-i pronësor nuk ka asnjë lloj sigurie në një rast kyç —
kur
+përdoret kundër zhvilluesit të tij. Dhe zhvilluesi mund të ndihmojë të
+tjerët të sulmojnë. <a
href="http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/">
Microsoft-i i tregon të meta të Windows-it NSA-së</a> (agjencia qeveritare e
spiunazhit dixhital të ShBA-ve) përpara se t'i ndreqë ato. Nuk e dimë
nëse
@@ -216,15 +216,15 @@
software të tillë, vë në rrezik sigurinë kombëtare. Doni që NSA-ja të
fusë
hundët në kompjuterët e qeverisë juaj? Shihni <a
href="/philosophy/government-free-software.html">rregullat e këshilluara
-prej nesh për qeveritë që të promovojnë software-in e lirë</a>.</p>
+prej nesh për qeveritë për promovomin e software-it të lirë</a>.</p>
<h3>Software-i i Lirë dhe Arsimi</h3>
<p>Shkollat (dhe këtu përfshihen veprimtaritë edukative) ndikojnë të
ardhmen e
-shoqërisë përmes asaj që ato u mësojnë nxënësve. Ato do të duhej të
jepni
-përjashtimisht mësim software të lirë, duke ushtruar për mirë ndikimin e
-tyre. Të japësh mësim një program pronësor do të thotë të mbjellësh
varësi,
-çka shkon kundër misionit të arsimit. Duke i stërvitur nxënësit në
+shoqërisë përmes asaj çka u mësojnë nxënësve. Ato do të duhej të
jepnin
+përjashtimisht mësim software të lirë, duke e ushtruar për të mirën
ndikimin
+e tyre. Të japësh mësim një program pronësor do të thotë të mbjellësh
+varësi, çka shkon kundër misionit të arsimit. Duke i stërvitur
nxënësit në
përdorimin e software-it të lirë, shkollat do ta drejtojnë të ardhmen e
shoqërisë drejt lirisë, dhe do të ndihmojë programuesit e talentuar të
bëhen
të zotë.</p>
@@ -240,7 +240,7 @@
<p>Zhvilluesit pronësorë do të na vinin t'i ndëshkonim nxënësit që
janë aq
zemërmirë sa të ndajnë software me të tjerët, dhe t'i pengonim ata që
janë
-aq kureshtarë sa të duan ta ndryshojnë atë. Kjo do të thotë arsimim të
+aq kureshtarë sa të duan ta ndryshojnë atë. Kjo do të thotë arsimim i
shtrembër. Shihni <a href="/education/">http://www.gnu.org/education/</a>
për më tepër diskutime rreth përdorimit të software-it të lirë në
shkolla.</p>
@@ -258,18 +258,18 @@
njerëzve atë liri do të thotë t'i mbash ata të përçarë, çka është
fillimi i
një skeme për t'i shtypur ata. Në bashkësinë e software-it të lirë,
jemi
shumë të ndërgjegjshëm mbi rëndësinë e lirisë për të bashkëpunuar
me të
-tjerët, ngaqë puna jonë është bashkëpunim i organizuar. Nëse shoku
juaj ju
-viziton dhe sheh që përdorni një program, mund t'ju kërkojë një kopje.
Një
-program që jua ndalon rishpërndarjen e tij, ose që thotë se “nuk
është
-menduar ta bëni”, është anti-shoqëror.</p>
+tjerët, ngaqë puna jonë përfaqëson bashkëpunim të organizuar. Nëse
shoku
+juaj ju viziton dhe sheh që përdorni një program, mund t'ju kërkojë një
+kopje. Një program që jua ndalon rishpërndarjen e tij, ose që thotë se
+“nuk është menduar ta bëni”, është anti-shoqëror.</p>
<p>Në lëmin kompjuterik, bashkëveprimi përfshin rishpërndarjen e kopjeve
ekzakte të një programi për përdoruesit e tjerë. Përfshin gjithashtu
-shpërndarjen atyre të versioneve tuaja të ndryshuara. Software-i i lirë i
+shpërndarjen për ta të versioneve tuaja të ndryshuara. Software-i i lirë
i
nxit forma të tilla bashkëpunimi, ndërsa software-i pronësor i ndalon ato.
E ndalon rishpërndarjen e kopjeve, dhe duke u mohuar përdoruesve kodin
burim, i pengon ata të bëjnë ndryshime. SaaSS-i ka të njëjtat efekte:
nëse
-punimi juaj në kompjuter zhvillohet nëpër web te shërbyesi i dikujt
tjetër,
+punimi juaj në kompjuter zhvillohet nëpër web, te shërbyesi i dikujt
tjetër,
nga kopja e dikujt tjetër e një programi, nuk e shihni apo prekni dot
software-in që kryen përllogaritjet për ju, ndaj nuk mund ta rishpërndani
ose ndryshoni dot.</p>
@@ -280,7 +280,7 @@
fitojmë këtë kontroll? Duke mos pranuar software jo të lirë në
kompjuterët
që zotërojmë ose përdorim rregullisht, dhe duke mos pranuar SaaSS-e. Duke
<a href="/licenses/license-recommendations.html"> zhvilluar software të
-lirë</a> (ata prej nesh që janë programues) Duke mos pranuar të zhvillojmë
+lirë</a> (ata prej nesh që janë programues). Duke mos pranuar të
zhvillojmë
ose promovojmë software jo të lirë ose SaaSS-e. Duke <a href="/help">i
përhapur këto ide te të tjerët</a>.</p>
@@ -358,7 +358,7 @@
<p><!-- timestamp start -->
U përditësua më:
-$Date: 2014/01/20 21:59:33 $
+$Date: 2014/01/22 21:28:27 $
<!-- timestamp end -->
</p>
Index: po/free-software-even-more-important.sq-en.html
===================================================================
RCS file:
/web/www/www/philosophy/po/free-software-even-more-important.sq-en.html,v
retrieving revision 1.1
retrieving revision 1.2
diff -u -b -r1.1 -r1.2
--- po/free-software-even-more-important.sq-en.html 20 Jan 2014 21:59:34
-0000 1.1
+++ po/free-software-even-more-important.sq-en.html 22 Jan 2014 21:28:28
-0000 1.2
@@ -268,7 +268,7 @@
this control? By rejecting nonfree software on the computers we own
or regularly use, and rejecting SaaSS. By <a
href="/licenses/license-recommendations.html"> developing free
-software</a> (for those of us who are programmers) By refusing to
+software</a> (for those of us who are programmers.) By refusing to
develop or promote nonfree software or SaaSS. By <a
href="/help">spreading these ideas to others</a>.</p>
@@ -332,7 +332,7 @@
<p>Updated:
<!-- timestamp start -->
-$Date: 2014/01/20 21:59:34 $
+$Date: 2014/01/22 21:28:28 $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
Index: po/free-software-even-more-important.sq.po
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/free-software-even-more-important.sq.po,v
retrieving revision 1.5
retrieving revision 1.6
diff -u -b -r1.5 -r1.6
--- po/free-software-even-more-important.sq.po 22 Jan 2014 21:21:37 -0000
1.5
+++ po/free-software-even-more-important.sq.po 22 Jan 2014 21:28:28 -0000
1.6
@@ -6,7 +6,7 @@
msgid ""
msgstr ""
"Project-Id-Version: free-software-even-more-important.html\n"
-"POT-Creation-Date: \n"
+"POT-Creation-Date: 2014-01-22 20:55+0000\n"
"PO-Revision-Date: 2014-01-22 23:24+0200\n"
"Last-Translator: Besnik Bleta <address@hidden>\n"
"Language-Team: LANGUAGE <address@hidden>\n"
@@ -14,187 +14,610 @@
"MIME-Version: 1.0\n"
"Content-Type: text/plain; charset=UTF-8\n"
"Content-Transfer-Encoding: 8bit\n"
-"Outdated-Since: 2014-01-22 20:55+0000\n"
#. type: Content of: <title>
-msgid "Free Software Is Even More Important Now - GNU Project - Free Software
Foundation"
-msgstr "Software-i i Lirë Ãshtë Edhe Më i Rëndësishëm Tani - Projekti
GNU - Free Software Foundation"
+msgid ""
+"Free Software Is Even More Important Now - GNU Project - Free Software "
+"Foundation"
+msgstr ""
+"Software-i i Lirë Ãshtë Edhe Më i Rëndësishëm Tani - Projekti GNU -
Free "
+"Software Foundation"
#. type: Content of: <h2>
msgid "Free Software Is Even More Important Now"
msgstr "Software-i i Lirë Ãshtë Edhe Më i Rëndësishëm Tani"
#. type: Content of: <p>
-msgid "by <a href=\"http://www.stallman.org/\"><strong>Richard
Stallman</strong></a>"
-msgstr "nga <a href=\"http://www.stallman.org/\"><strong>Richard
Stallman</strong></a>"
+msgid ""
+"by <a href=\"http://www.stallman.org/\"><strong>Richard Stallman</strong></a>"
+msgstr ""
+"nga <a href=\"http://www.stallman.org/\"><strong>Richard Stallman</strong></"
+"a>"
#. type: Content of: <blockquote><p>
-msgid "A substantially edited version of this article was published in <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/09/why-free-software-is-more-important-now-than-ever-before\">
Wired</a>."
-msgstr "Një version thelbësisht i redaktuar i këtij artikulli u botua në
<a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/09/why-free-software-is-more-important-now-than-ever-before\">
Wired</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "It is 30 years since the launch of the Free Software Movement which
campaigns for software to respect the users' freedom and community. We call
such software “free” and “libre” (we use that word to
emphasize that we're talking about freedom, not price). Some proprietary
programs, such as Photoshop, are very expensive; others, such as Flash Player,
are available gratis—either way, they subject their users to the program
owner's power."
-msgstr "U mbushën 30 vjet që prej fillimit të Lëvizjes për Software të
Lirë, veprimtaria e të cilës synon që software-i të respektojë lirinë e
përdoruesve dhe të bashkësisë. Të tillë software e quajmë “të
lirë” dhe “libre” (e përdorim këtë fjalë që të
theksojmë aspektin se e kemi fjalën për lirinë, jo çmimin). Disa programe
pronësore, të tilla si Photoshop, janë shumë të shtrenjta; të tjera,
fjala vjen Flash Player, janë falas—sipas njërës mënyrë, apo
tjetrës, ato ua nënshtrojnë përdoruesit pushtetit të të zotit të
programit."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Much has changed since the beginning: most people, in advanced
countries, now own computers (sometimes called “phones”) and
connect to the Internet with them. Nonfree software still makes the users
surrender control over their computing to someone else, but now there is
another way to lose it: Service as a Software Substitute, or SaaSS, which means
letting someone else's server do your own computing activities."
-msgstr "Shumë gjëra kanë ndryshuar që prej atyre fillimeve: shumica e
njerëzve, në vendet e përparuara, tani kanë në zotërim kompjuter
(ndonjëherë të quajtur “telefona”) dhe lidhen në Internet
përmes tyre. Software-i jo i lirë ende i bën përdoruesit t'ia dorëzojnë
dikujt tjetër kontrollin mbi punimin e kompjuterëve, por tani ka edhe një
tjetër mënyrë për ta humbur atë: Service as a Software Substitute
(Shërbimi si Zëvendësues Software-i) , ose SaaSS, që do të thotë t'ia
lësh shërbyesit të dikujt tjetër të kryejë veprimet tuaja kompjuterike."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Both nonfree software and SaaSS can spy on the user, shackle the user,
and even attack the user. Abuses are common in services and proprietary
software products because the users are not in charge. That's the fundamental
difference: nonfree software and SaaSS are controlled by some other entity
(typically a corporation or a state), and the users have no say. Free
software, by contrast, puts the users in control."
-msgstr "Si software-i jo i lirë, ashtu edhe SaaSS-i mund të spiunojnë
përdoruesin, t'i hedhin vargonj atij, dhe madje edhe ta sulmojnë atë.
Abuzimet janë të zakonshme në shërbime dhe produkte software-i pronësor,
ngaqë kontrollin nuk e kanë përdoruesit. Ky është dallimi themelor:
software-i jo i lirë dhe SaaSS-i kontrollohen nga një njësi tjetër
(zakonisht një korporatë ose një shtet), dhe përdoruesit nuk kanë zë në
kontroll. Software-i i lirë, përkundrazi, vendos përdoruesit në kontroll."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Why does this control matter? Because freedom means having control over
your own life. If you use a program to carry out activities in your life, your
freedom depends on your having control over the program. You deserve to have
control over the programs you use, and all the more so when you use them for
something important in your life."
-msgstr "Pse ka rëndësi ky kontroll? Ngaqë liri do të thotë të keni
kontroll mbi jetën tuaj. Nëse përdorni një program që të kryeni
veprimtari në jetën tuaj, liria juaj varet nga sa kontroll keni mbi
programin. E meritoni të keni kontrollin mbi programet që përdorni, aq më
tepër kur ato i përdorni për diçka të rëndësishme në jetën tuaj."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Users' control over the program requires four <a
href=\"/philosophy/free-sw.html\">essential freedoms</a>."
-msgstr "Kontrolli i përdoruesve mbi programin lyp katër <a
href=\"/philosophy/free-sw.html\">liri thelbësore</a>."
+msgid ""
+"A substantially edited version of this article was published in <a href="
+"\"http://www.wired.com/opinion/2013/09/why-free-software-is-more-important-"
+"now-than-ever-before\"> Wired</a>."
+msgstr ""
+"Një version thelbësisht i redaktuar i këtij artikulli u botua në <a href="
+"\"http://www.wired.com/opinion/2013/09/why-free-software-is-more-important-"
+"now-than-ever-before\"> Wired</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"It is 30 years since the launch of the Free Software Movement which "
+"campaigns for software to respect the users' freedom and community. We call "
+"such software “free” and “libre” (we use that word "
+"to emphasize that we're talking about freedom, not price). Some proprietary "
+"programs, such as Photoshop, are very expensive; others, such as Flash "
+"Player, are available gratis—either way, they subject their users to "
+"the program owner's power."
+msgstr ""
+"U mbushën 30 vjet që prej fillimit të Lëvizjes për Software të Lirë, "
+"veprimtaria e të cilës synon që software-i të respektojë lirinë e "
+"përdoruesve dhe të bashkësisë. Të tillë software e quajmë “të "
+"lirë” dhe “libre” (e përdorim këtë fjalë që të
theksojmë "
+"aspektin se e kemi fjalën për lirinë, jo çmimin). Disa programe
pronësore, "
+"të tilla si Photoshop, janë shumë të shtrenjta; të tjera, fjala vjen
Flash "
+"Player, janë falas—sipas njërës mënyrë, apo tjetrës, ato ua "
+"nënshtrojnë përdoruesit pushtetit të të zotit të programit."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Much has changed since the beginning: most people, in advanced countries, "
+"now own computers (sometimes called “phones”) and connect to "
+"the Internet with them. Nonfree software still makes the users surrender "
+"control over their computing to someone else, but now there is another way "
+"to lose it: Service as a Software Substitute, or SaaSS, which means letting "
+"someone else's server do your own computing activities."
+msgstr ""
+"Shumë gjëra kanë ndryshuar që prej atyre fillimeve: shumica e njerëzve,
në "
+"vendet e përparuara, tani kanë në zotërim kompjuter (ndonjëherë të
quajtur "
+"“telefona”) dhe lidhen në Internet përmes tyre. Software-i jo
"
+"i lirë ende i bën përdoruesit t'ia dorëzojnë dikujt tjetër kontrollin
mbi "
+"punimin e kompjuterëve, por tani ka edhe një tjetër mënyrë për ta
humbur "
+"atë: Service as a Software Substitute (Shërbimi si Zëvendësues
Software-i) , "
+"ose SaaSS, që do të thotë t'ia lësh shërbyesit të dikujt tjetër të
kryejë "
+"veprimet tuaja kompjuterike."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Both nonfree software and SaaSS can spy on the user, shackle the user, and "
+"even attack the user. Abuses are common in services and proprietary "
+"software products because the users are not in charge. That's the "
+"fundamental difference: nonfree software and SaaSS are controlled by some "
+"other entity (typically a corporation or a state), and the users have no "
+"say. Free software, by contrast, puts the users in control."
+msgstr ""
+"Si software-i jo i lirë, ashtu edhe SaaSS-i mund të spiunojnë
përdoruesin, "
+"t'i hedhin vargonj atij, dhe madje edhe ta sulmojnë atë. Abuzimet janë
të "
+"zakonshme në shërbime dhe produkte software-i pronësor, ngaqë kontrollin
nuk "
+"e kanë përdoruesit. Ky është dallimi themelor: software-i jo i lirë dhe
"
+"SaaSS-i kontrollohen nga një njësi tjetër (zakonisht një korporatë ose
një "
+"shtet), dhe përdoruesit nuk kanë zë në kontroll. Software-i i lirë, "
+"përkundrazi, vendos përdoruesit në kontroll."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Why does this control matter? Because freedom means having control over your "
+"own life. If you use a program to carry out activities in your life, your "
+"freedom depends on your having control over the program. You deserve to "
+"have control over the programs you use, and all the more so when you use "
+"them for something important in your life."
+msgstr ""
+"Pse ka rëndësi ky kontroll? Ngaqë liri do të thotë të keni kontroll mbi
"
+"jetën tuaj. Nëse përdorni një program që të kryeni veprimtari në
jetën "
+"tuaj, liria juaj varet nga sa kontroll keni mbi programin. E meritoni të "
+"keni kontrollin mbi programet që përdorni, aq më tepër kur ato i
përdorni "
+"për diçka të rëndësishme në jetën tuaj."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Users' control over the program requires four <a href=\"/philosophy/free-sw."
+"html\">essential freedoms</a>."
+msgstr ""
+"Kontrolli i përdoruesve mbi programin lyp katër <a href=\"/philosophy/free-"
+"sw.html\">liri thelbësore</a>."
#. type: Content of: <p>
msgid "(0) The freedom to run the program as you wish, for whatever purpose."
msgstr "(0) Lirinë për ta xhiruar programin si të doni, për çfarëdo
qëllimi."
#. type: Content of: <p>
-msgid "(1) The freedom to study the program's “source code”, and
change it, so the program does your computing as you wish. Programs are
written by programmers in a programming language—like English combined
with algebra—and that form of the program is the “source
code”. Anyone who knows programming, and has the program in source code
form, can read the source code, understand its functioning, and change it too.
When all you get is the executable form, a series of numbers that are efficient
for the computer to run but extremely hard for a human being to understand,
understanding and changing the program in that form are forbiddingly hard."
-msgstr "(1) Lirinë për të studiuar “kodin burim” të programit,
dhe për ta ndryshuar atë, kështu që programi i kryen përllogaritjet ashtu
si doni ju. Programet shkruhen nga programuesit në një gjuhë
programimi—diçka si Anglishtja e ndërthurur me algjebrën—dhe ajo
formë e programit përbën “kodin burim”. Cilido që di të
programojë, dhe ka një program në formën e kodit burim, mund të lexojë
kodin burim, të kuptojë funksionimin e tij, dhe ta ndryshojë madje. Kur
krejt ajo që ju jepet është forma e ekzekutueshme e programit, një varg
numrash që është efikas për ta ekzekutuar kompjuteri, por tejet i
vështirë për ta kuptuar një qenie njerëzore, të kuptuarit dhe ndryshimi i
programit në atë formë janë aq të vështirë sa thuajse e pamundur."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "(2) The freedom to make and distribute exact copies when you wish. (It
is not an obligation; doing this is your choice. If the program is free, that
doesn't mean someone has an obligation to offer you a copy, or that you have an
obligation to offer him a copy. Distributing a program to users without
freedom mistreats them; however, choosing not to distribute the
program—using it privately—does not mistreat anyone.)"
-msgstr "(2) Lirinë për të krijuar dhe shpërndarë kopje ekzakte, kur të
doni. (Nuk bëhet fjalë për një detyrim; e bëni kur doni dhe se doni.
Nëse programi është i lirë, kjo nuk do të thotë që dikush e ka detyrim
t'ju ofrojë një kopje, ose se keni detyrim t'i ofroni ju dikujt një kopje.
Shpërndarja përdoruesve e një programi pa liri është keqtrajtim i tyre;
megjithatë, të vendosësh të mos e shpërndash programin—duke e
përdorur privatisht—nuk keqtrajton njeri.)"
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "(3) The freedom to make and distribute copies of your modified
versions, when you wish."
-msgstr "(3) Lirinë për të krijuar dhe shpërndarë kopje të versioneve
tuaja të modifikuara, kur doni."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "The first two freedoms mean each user can exercise individual control
over the program. With the other two freedoms, any group of users can together
exercise <em>collective control</em> over the program. With all four freedoms,
the users fully control the program. If any of them is missing or inadequate,
the program is proprietary (nonfree), and unjust."
-msgstr "Dy liritë e para duan të thonë që çdo përdorues mund të
ushtrojë kontroll individual mbi programin. Me dy liritë e tjera, cilido
grup përdoruesish mund të ushtrojë së toku <em>kontroll kolektiv</em> mbi
programin. Me krejt katër liritë, përdoruesit e kontrollojnë plotësisht
programin. Nëse cilado prej tyre mungon ose nuk është e mjaftueshme,
programi është pronësor (jo i lirë), dhe i padrejtë."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Other kinds of works are also used for practical activities, including
recipes for cooking, educational works such as textbooks, reference works such
as dictionaries and encyclopedias, fonts for displaying paragraphs of text,
circuit diagrams for hardware for people to build, and patterns for making
useful (not merely decorative) objects with a 3D printer. Since these are not
software, the free software movement strictly speaking doesn't cover them; but
the same reasoning applies and leads to the same conclusion: these works should
carry the four freedoms."
-msgstr "Për veprimtari praktike përdoren gjithashtu lloje të tjera veprash,
përfshi receta gatimesh, vepra edukative, të tilla si libra shkollorë, vepra
referencash, të tilla si fjalorët apo enciklopeditë, llojet e shkronjave
për të shfaqur paragrafë teksti, diagrame qarqesh që mund të ndërtohen
nga njerëzit, dhe stampa për të krijuar objekte të dobishme (jo thjesht
zbukuruese) me një shtypës 3D. Ngaqë këto nuk janë software, lëvizja e
software-it të lirë nuk i mbulon ato, në kuptimin e ngushtë të fjalës;
por i njëjti arsyetim zbatohet dhe shpie në të njëjtin përfundim: këto
vepra duhet të bartin katër liritë."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "A free program allows you to tinker with it to make it do what you want
(or cease do to something you dislike). Tinkering with software may sound
ridiculous if you are accustomed to proprietary software as a sealed box, but
in the Free World it's a common thing to do, and a good way to learn
programming. Even the traditional American pastime of tinkering with cars is
obstructed because cars now contain nonfree software."
-msgstr "Një program i lirë ju lejon të luani me të, për ta bërë të
bëjë atë që doni (ose të reshtë së bëri diçka që ju nuk e pëlqeni).
Të luash me software-in mund të tingëllojë qesharake, nëse jeni mësuar me
software-in pronësor si një kuti të vulosur, por në Botën e Lirë është
gjë e zakonshme, dhe një rrugë e mirë për të mësuar programim. Madje
edhe një nga mënyrat tradicionale amerikane të kalimit të kohës së lirë,
futja e duarve në makina, tani e ka rrugën të zënë, ngaqë makinat
përmbajnë software jo të lirë."
+msgid ""
+"(1) The freedom to study the program's “source code”, and change "
+"it, so the program does your computing as you wish. Programs are written by "
+"programmers in a programming language—like English combined with "
+"algebra—and that form of the program is the “source "
+"code”. Anyone who knows programming, and has the program in source "
+"code form, can read the source code, understand its functioning, and change "
+"it too. When all you get is the executable form, a series of numbers that "
+"are efficient for the computer to run but extremely hard for a human being "
+"to understand, understanding and changing the program in that form are "
+"forbiddingly hard."
+msgstr ""
+"(1) Lirinë për të studiuar “kodin burim” të programit, dhe
për "
+"ta ndryshuar atë, kështu që programi i kryen përllogaritjet ashtu si doni
"
+"ju. Programet shkruhen nga programuesit në një gjuhë
programimi—diçka "
+"si Anglishtja e ndërthurur me algjebrën—dhe ajo formë e programit "
+"përbën “kodin burim”. Cilido që di të programojë, dhe ka
një "
+"program në formën e kodit burim, mund të lexojë kodin burim, të kuptojë
"
+"funksionimin e tij, dhe ta ndryshojë madje. Kur krejt ajo që ju jepet
është "
+"forma e ekzekutueshme e programit, një varg numrash që është efikas për
ta "
+"ekzekutuar kompjuteri, por tejet i vështirë për ta kuptuar një qenie "
+"njerëzore, të kuptuarit dhe ndryshimi i programit në atë formë janë aq
të "
+"vështirë sa thuajse e pamundur."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"(2) The freedom to make and distribute exact copies when you wish. (It is "
+"not an obligation; doing this is your choice. If the program is free, that "
+"doesn't mean someone has an obligation to offer you a copy, or that you have "
+"an obligation to offer him a copy. Distributing a program to users without "
+"freedom mistreats them; however, choosing not to distribute the "
+"program—using it privately—does not mistreat anyone.)"
+msgstr ""
+"(2) Lirinë për të krijuar dhe shpërndarë kopje ekzakte, kur të doni.
(Nuk "
+"bëhet fjalë për një detyrim; e bëni kur doni dhe se doni. Nëse
programi "
+"është i lirë, kjo nuk do të thotë që dikush e ka detyrim t'ju ofrojë
një "
+"kopje, ose se keni detyrim t'i ofroni ju dikujt një kopje. Shpërndarja "
+"përdoruesve e një programi pa liri është keqtrajtim i tyre; megjithatë,
të "
+"vendosësh të mos e shpërndash programin—duke e përdorur "
+"privatisht—nuk keqtrajton njeri.)"
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"(3) The freedom to make and distribute copies of your modified versions, "
+"when you wish."
+msgstr ""
+"(3) Lirinë për të krijuar dhe shpërndarë kopje të versioneve tuaja të "
+"modifikuara, kur doni."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"The first two freedoms mean each user can exercise individual control over "
+"the program. With the other two freedoms, any group of users can together "
+"exercise <em>collective control</em> over the program. With all four "
+"freedoms, the users fully control the program. If any of them is missing or "
+"inadequate, the program is proprietary (nonfree), and unjust."
+msgstr ""
+"Dy liritë e para duan të thonë që çdo përdorues mund të ushtrojë
kontroll "
+"individual mbi programin. Me dy liritë e tjera, cilido grup përdoruesish "
+"mund të ushtrojë së toku <em>kontroll kolektiv</em> mbi programin. Me
krejt "
+"katër liritë, përdoruesit e kontrollojnë plotësisht programin. Nëse
cilado "
+"prej tyre mungon ose nuk është e mjaftueshme, programi është pronësor
(jo i "
+"lirë), dhe i padrejtë."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Other kinds of works are also used for practical activities, including "
+"recipes for cooking, educational works such as textbooks, reference works "
+"such as dictionaries and encyclopedias, fonts for displaying paragraphs of "
+"text, circuit diagrams for hardware for people to build, and patterns for "
+"making useful (not merely decorative) objects with a 3D printer. Since "
+"these are not software, the free software movement strictly speaking doesn't "
+"cover them; but the same reasoning applies and leads to the same conclusion: "
+"these works should carry the four freedoms."
+msgstr ""
+"Për veprimtari praktike përdoren gjithashtu lloje të tjera veprash,
përfshi "
+"receta gatimesh, vepra edukative, të tilla si libra shkollorë, vepra "
+"referencash, të tilla si fjalorët apo enciklopeditë, llojet e shkronjave
për "
+"të shfaqur paragrafë teksti, diagrame qarqesh që mund të ndërtohen nga "
+"njerëzit, dhe stampa për të krijuar objekte të dobishme (jo thjesht "
+"zbukuruese) me një shtypës 3D. Ngaqë këto nuk janë software, lëvizja e
"
+"software-it të lirë nuk i mbulon ato, në kuptimin e ngushtë të fjalës;
por i "
+"njëjti arsyetim zbatohet dhe shpie në të njëjtin përfundim: këto vepra
duhet "
+"të bartin katër liritë."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"A free program allows you to tinker with it to make it do what you want (or "
+"cease do to something you dislike). Tinkering with software may sound "
+"ridiculous if you are accustomed to proprietary software as a sealed box, "
+"but in the Free World it's a common thing to do, and a good way to learn "
+"programming. Even the traditional American pastime of tinkering with cars "
+"is obstructed because cars now contain nonfree software."
+msgstr ""
+"Një program i lirë ju lejon të luani me të, për ta bërë të bëjë
atë që doni "
+"(ose të reshtë së bëri diçka që ju nuk e pëlqeni). Të luash me
software-in "
+"mund të tingëllojë qesharake, nëse jeni mësuar me software-in pronësor
si "
+"një kuti të vulosur, por në Botën e Lirë është gjë e zakonshme, dhe
një "
+"rrugë e mirë për të mësuar programim. Madje edhe një nga mënyrat "
+"tradicionale amerikane të kalimit të kohës së lirë, futja e duarve në "
+"makina, tani e ka rrugën të zënë, ngaqë makinat përmbajnë software jo
të "
+"lirë."
#. type: Content of: <h3>
msgid "The Injustice of Proprietariness"
msgstr "Padrejtësitë e Pronësorësisë"
#. type: Content of: <p>
-msgid "If the users don't control the program, the program controls the users.
With proprietary software, there is always some entity, the
“owner” of the program, that controls the program—and through
it, exercises power over its users. A nonfree program is a yoke, an instrument
of unjust power."
-msgstr "Nëse përdoruesi nuk e kontrollon programin, programi kontrollon
përdoruesit. Me software-in pronësor, gjithmonë ka një njësi,
“pronari” i një programi, që kontrollon programin—dhe
përmes kësaj, ushtron pushtet mbi përdoruesit e tij. Një program jo i
lirë është një kular, një instrument pushteti të padrejtë."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "In outrageous cases (though this outrage has become quite usual) <a
href=\"/philosophy/proprietary.html\">proprietary programs are designed to spy
on the users, restrict them, censor them, and abuse them</a>. For instance,
the operating system of Apple iThings does all of these, and so does Windows on
mobile devices with ARM chips. Windows, mobile phone firmware, and Google
Chrome for Windows include a universal back door that allows some company to
change the program remotely without asking permission. The Amazon Kindle has a
back door that can erase books."
-msgstr "Në raste skandaloze (edhe pse kjo skandalozja është bërë shumë e
zakonshme) <a href=\"/philosophy/proprietary.html\">programet pronësore janë
konceptuar të spiunojnë përdoruesit, t'i kufizojnë ata, t'i censurojnë dhe
të abuzojnë me ta</a>. Për shembull, sistemi operativ i Apple iThings i
bën të gjitha këto, dhe kështu bën edhe Windows-i në pajisje celulare me
procesorë ARM. Windows-i, firmware-i i telefonave celularë, dhe Google
Chrome për Windows përfshijnë një deriçkë universale që u lejon disa
kompanive ta ndryshojnë programin së largëti pa marrë leje. Amazon Kindle
ka një deriçkë që mund të përdoret për të fshirë libra."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "With the goal of ending the injustice of nonfree software, the free
software movement develops free programs so users can free themselves. We
began in 1984 by developing the free operating system <a
href=\"/gnu/the-gnu-project.html\">GNU</a>. Today, millions of computers run
GNU, mainly in the <a href=\"/gnu/gnu-linux-faq.html\">GNU/Linux
combination</a>."
-msgstr "Me synimin për t'i dhënë fund padrejtësisë së software-it të
lirë, lëvizja e software-it të lirë ndërton programe që përdoruesit të
çlirojnë veten. E filluam më 1984 me hartimin e sistemit të lirë operativ
<a href=\"/gnu/the-gnu-project.html\">GNU</a>. Sot, miliona kompjuterë
xhirojnë GNU, kryesisht në formën e <a
href=\"/gnu/gnu-linux-faq.html\">ndërthurjes GNU/Linux</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Distributing a program to users without freedom mistreats those users;
however, choosing not to distribute the program does not mistreat anyone. If
you write a program and use it privately, that does no wrong to others. (You
do miss an opportunity to do good, but that's not the same as doing wrong.)
Thus, when we say all software must be free, we mean that every copy must come
with the four freedoms, but we don't mean that someone has an obligation to
offer you a copy."
-msgstr "T'u shpërndash përdoruesve një program pa liritë, i keqtrajton
ata; megjithatë, të zgjedhësh të mos e shpërndash programin, nuk
keqtrajton njeri. Nëse shkruani një program dhe e përdorni privatisht, kjo
nuk i bën keq njeriu. (Humbisni një rast të bëni mirë, por kjo nuk
është e njëjtë me të bërit dëm.) Ndaj, kur themi që krejt software-i
duhet të jetë i lirë, nënkuptojmë që çdo kopje duhet të shoqërohet me
katër liritë, por nuk nënkuptojmë që dikush e ka për detyrë t'ju ofrojë
një kopje."
+msgid ""
+"If the users don't control the program, the program controls the users. "
+"With proprietary software, there is always some entity, the “"
+"owner” of the program, that controls the program—and through it, "
+"exercises power over its users. A nonfree program is a yoke, an instrument "
+"of unjust power."
+msgstr ""
+"Nëse përdoruesi nuk e kontrollon programin, programi kontrollon "
+"përdoruesit. Me software-in pronësor, gjithmonë ka një njësi, “"
+"pronari” i një programi, që kontrollon programin—dhe përmes "
+"kësaj, ushtron pushtet mbi përdoruesit e tij. Një program jo i lirë
është "
+"një kular, një instrument pushteti të padrejtë."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"In outrageous cases (though this outrage has become quite usual) <a href=\"/"
+"philosophy/proprietary.html\">proprietary programs are designed to spy on "
+"the users, restrict them, censor them, and abuse them</a>. For instance, "
+"the operating system of Apple iThings does all of these, and so does Windows "
+"on mobile devices with ARM chips. Windows, mobile phone firmware, and "
+"Google Chrome for Windows include a universal back door that allows some "
+"company to change the program remotely without asking permission. The Amazon "
+"Kindle has a back door that can erase books."
+msgstr ""
+"Në raste skandaloze (edhe pse kjo skandalozja është bërë shumë e
zakonshme) "
+"<a href=\"/philosophy/proprietary.html\">programet pronësore janë
konceptuar "
+"të spiunojnë përdoruesit, t'i kufizojnë ata, t'i censurojnë dhe të
abuzojnë "
+"me ta</a>. Për shembull, sistemi operativ i Apple iThings i bën të gjitha
"
+"këto, dhe kështu bën edhe Windows-i në pajisje celulare me procesorë
ARM. "
+"Windows-i, firmware-i i telefonave celularë, dhe Google Chrome për Windows "
+"përfshijnë një deriçkë universale që u lejon disa kompanive ta
ndryshojnë "
+"programin së largëti pa marrë leje. Amazon Kindle ka një deriçkë që
mund të "
+"përdoret për të fshirë libra."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"With the goal of ending the injustice of nonfree software, the free software "
+"movement develops free programs so users can free themselves. We began in "
+"1984 by developing the free operating system <a href=\"/gnu/the-gnu-project."
+"html\">GNU</a>. Today, millions of computers run GNU, mainly in the <a href="
+"\"/gnu/gnu-linux-faq.html\">GNU/Linux combination</a>."
+msgstr ""
+"Me synimin për t'i dhënë fund padrejtësisë së software-it të lirë,
lëvizja e "
+"software-it të lirë ndërton programe që përdoruesit të çlirojnë
veten. E "
+"filluam më 1984 me hartimin e sistemit të lirë operativ <a
href=\"/gnu/the-"
+"gnu-project.html\">GNU</a>. Sot, miliona kompjuterë xhirojnë GNU, kryesisht
"
+"në formën e <a href=\"/gnu/gnu-linux-faq.html\">ndërthurjes GNU/Linux</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Distributing a program to users without freedom mistreats those users; "
+"however, choosing not to distribute the program does not mistreat anyone. "
+"If you write a program and use it privately, that does no wrong to others. "
+"(You do miss an opportunity to do good, but that's not the same as doing "
+"wrong.) Thus, when we say all software must be free, we mean that every "
+"copy must come with the four freedoms, but we don't mean that someone has an "
+"obligation to offer you a copy."
+msgstr ""
+"T'u shpërndash përdoruesve një program pa liritë, i keqtrajton ata; "
+"megjithatë, të zgjedhësh të mos e shpërndash programin, nuk keqtrajton "
+"njeri. Nëse shkruani një program dhe e përdorni privatisht, kjo nuk i bën
"
+"keq njeriu. (Humbisni një rast të bëni mirë, por kjo nuk është e
njëjtë me "
+"të bërit dëm.) Ndaj, kur themi që krejt software-i duhet të jetë i
lirë, "
+"nënkuptojmë që çdo kopje duhet të shoqërohet me katër liritë, por nuk
"
+"nënkuptojmë që dikush e ka për detyrë t'ju ofrojë një kopje."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Nonfree Software and SaaSS"
msgstr "Software-i Jo i Lirë dhe SaaSS"
#. type: Content of: <p>
-msgid "Nonfree software was the first way for companies to take control of
people's computing. Nowadays, there is another way, called Service as a
Software Substitute, or SaaSS. That means letting someone else's server do
your own computing tasks."
-msgstr "Software-i jo i lirë qe mënyra e parë që kompanitë të vinin nën
kontroll punimin në kompjuter të njerëzve. Sot, ka një mënyrë tjetër,
të quajtur Shërbimi si Zëvendësues Software-i, ose SaaSS. Kjo do të
thotë t'ia lësh shërbyesit të dikujt të kryejë punët tuaja në
kompjuter."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "SaaSS doesn't mean the programs on the server are nonfree (though they
often are). Rather, using SaaSS causes the same injustices as using a nonfree
program: they are two paths to the same bad place. Take the example of a SaaSS
translation service: The user sends text to the server, and the server
translates it (from English to Spanish, say) and sends the translation back to
the user. Now the job of translating is under the control of the server
operator rather than the user."
-msgstr "SaaSS nuk do të thotë që programet në shërbyes janë jo të lirë
(megjithëqë shpesh janë). Puna është që përdorimi i SaaSS-it shkakton
të njëjtat padrejtësi si përdorimi i një programi jo të lirë: janë dy
shtigje te i njëjti dreq vendi. Merrni shembullin e një shërbimi SaaSS
përkthimesh: Përdoruesi dërgon tekst tek shërbyesi, dhe shërbyesi e
përkthen (nga Anglishtja në Spanjisht, të themi) dhe ia dërgon përkthimin
mbrapsht përdoruesit. Që prej kësaj, akti i përkthimit është nën
kontrollin e operatorit të shërbyesit, në vend se nën atë të
përdoruesit."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "If you use SaaSS, the server operator controls your computing. It
requires entrusting all the pertinent data to the server operator, which will
be forced to show it to the state as well—<a
href=\"/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html\">who does that
server really serve, after all?</a>"
-msgstr "Nëse përdorni SaaSS, operatori i shërbyesit kontrollon punimin tuaj
në kompjuter. Kjo kërkon që t'ia besoni krejt të dhënat tuaja përkatëse
operatorit të shërbyesit, të cilin do ta detyrojnë t'ia tregojë ato
shtetit po ashtu—<a
href=\"/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html\">kujt i shërben pra
ky shërbyes, në fund të fundit?</a>"
+msgid ""
+"Nonfree software was the first way for companies to take control of people's "
+"computing. Nowadays, there is another way, called Service as a Software "
+"Substitute, or SaaSS. That means letting someone else's server do your own "
+"computing tasks."
+msgstr ""
+"Software-i jo i lirë qe mënyra e parë që kompanitë të vinin nën
kontroll "
+"punimin në kompjuter të njerëzve. Sot, ka një mënyrë tjetër, të
quajtur "
+"Shërbimi si Zëvendësues Software-i, ose SaaSS. Kjo do të thotë t'ia
lësh "
+"shërbyesit të dikujt të kryejë punët tuaja në kompjuter."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"SaaSS doesn't mean the programs on the server are nonfree (though they often "
+"are). Rather, using SaaSS causes the same injustices as using a nonfree "
+"program: they are two paths to the same bad place. Take the example of a "
+"SaaSS translation service: The user sends text to the server, and the server "
+"translates it (from English to Spanish, say) and sends the translation back "
+"to the user. Now the job of translating is under the control of the server "
+"operator rather than the user."
+msgstr ""
+"SaaSS nuk do të thotë që programet në shërbyes janë jo të lirë
(megjithëqë "
+"shpesh janë). Puna është që përdorimi i SaaSS-it shkakton të njëjtat "
+"padrejtësi si përdorimi i një programi jo të lirë: janë dy shtigje te i
"
+"njëjti dreq vendi. Merrni shembullin e një shërbimi SaaSS përkthimesh: "
+"Përdoruesi dërgon tekst tek shërbyesi, dhe shërbyesi e përkthen (nga "
+"Anglishtja në Spanjisht, të themi) dhe ia dërgon përkthimin mbrapsht "
+"përdoruesit. Që prej kësaj, akti i përkthimit është nën kontrollin e "
+"operatorit të shërbyesit, në vend se nën atë të përdoruesit."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"If you use SaaSS, the server operator controls your computing. It requires "
+"entrusting all the pertinent data to the server operator, which will be "
+"forced to show it to the state as well—<a href=\"/philosophy/who-does-"
+"that-server-really-serve.html\">who does that server really serve, after all?"
+"</a>"
+msgstr ""
+"Nëse përdorni SaaSS, operatori i shërbyesit kontrollon punimin tuaj në "
+"kompjuter. Kjo kërkon që t'ia besoni krejt të dhënat tuaja përkatëse "
+"operatorit të shërbyesit, të cilin do ta detyrojnë t'ia tregojë ato
shtetit "
+"po ashtu—<a href=\"/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html"
+"\">kujt i shërben pra ky shërbyes, në fund të fundit?</a>"
#. type: Content of: <h3>
msgid "Primary And Secondary Injustices"
msgstr "Padrejtësi të Dorës së Parë dhe të Dytë"
#. type: Content of: <p>
-msgid "When you use proprietary programs or SaaSS, first of all you do wrong
to yourself, because it gives some entity unjust power over you. For your own
sake, you should escape. It also wrongs others if you make a promise not to
share. It is evil to keep such a promise, and a lesser evil to break it; to be
truly upright, you should not make the promise at all."
-msgstr "Kur përdorni programe pronësore ose SaaSS, së pari i bëni dëm
vetes, ngaqë kjo i jep një njësie pushtet të padrejtë mbi ju. Për të
mirën tuaj, do të duhej t'i hiqeshit kësaj. U bën gjithashtu dëm të
tjerëve, nëse premtoni që të mos ndani gjë me të tjerët. Të mbash një
premtim të tillë është gjë e ligë, dhe më pak e ligë ta shkelësh; që
të jeni vërtet të drejtë, nuk do të duhej ta bënit fare premtimin."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "There are cases where using nonfree software puts pressure directly on
others to do likewise. Skype is a clear example: when one person uses the
nonfree Skype client software, it requires another person to use that software
too—thus both surrender their freedom. (Google Hangouts have the same
problem.) It is wrong even to suggest using such programs. We should refuse
to use them even briefly, even on someone else's computer."
-msgstr "Ka raste kur përdorimi i software-it jo të lirë ushtron presion mbi
të tjerët të bëjnë edhe ata ashtu. Skype-i është një shembull i
qartë: kur një person përdor software-in jo të lirë klient të Skype-it, i
kërkon një personi tjetër të përdorë po ashtu atë software—e
kështu që të dy dorëzojnë lirinë e tyre. (Google Hangouts ka të
njëjtin problem.) Ãshtë e dëmshme madje edhe t'i këshillosh programe të
tilla. Do të duhej që ne të refuzonim t'i përdornim qoftë edhe për pak,
qoftë edhe në kompjuterin e dikujt tjetër."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Another harm of using nonfree programs and SaaSS is that it rewards the
perpetrator, encouraging further development of that program or
“service”, leading in turn to even more people falling under the
company's thumb."
-msgstr "Një tjetër gjë e dëmshme nga përdorimi i programeve jo të lira
dhe SaaSS-it është se kështu shpërblehet ai që e bën, duke nxitur
zhvillimin e mëtejshëm të atij programi ose “shërbimi”, duke
sjellë kështu që nën thundrën e një kompanie të bien më tepër njerëz."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "All the forms of indirect harm are magnified when the user is a public
entity or a school."
-msgstr "Të gjitha format e dëmit të tërthortë zmadhohen edhe më, kur
përdoruesi është një ent publik ose një shkollë."
+msgid ""
+"When you use proprietary programs or SaaSS, first of all you do wrong to "
+"yourself, because it gives some entity unjust power over you. For your own "
+"sake, you should escape. It also wrongs others if you make a promise not to "
+"share. It is evil to keep such a promise, and a lesser evil to break it; to "
+"be truly upright, you should not make the promise at all."
+msgstr ""
+"Kur përdorni programe pronësore ose SaaSS, së pari i bëni dëm vetes,
ngaqë "
+"kjo i jep një njësie pushtet të padrejtë mbi ju. Për të mirën tuaj,
do të "
+"duhej t'i hiqeshit kësaj. U bën gjithashtu dëm të tjerëve, nëse
premtoni që "
+"të mos ndani gjë me të tjerët. Të mbash një premtim të tillë është
gjë e "
+"ligë, dhe më pak e ligë ta shkelësh; që të jeni vërtet të drejtë,
nuk do të "
+"duhej ta bënit fare premtimin."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"There are cases where using nonfree software puts pressure directly on "
+"others to do likewise. Skype is a clear example: when one person uses the "
+"nonfree Skype client software, it requires another person to use that "
+"software too—thus both surrender their freedom. (Google Hangouts have "
+"the same problem.) It is wrong even to suggest using such programs. We "
+"should refuse to use them even briefly, even on someone else's computer."
+msgstr ""
+"Ka raste kur përdorimi i software-it jo të lirë ushtron presion mbi të "
+"tjerët të bëjnë edhe ata ashtu. Skype-i është një shembull i qartë:
kur një "
+"person përdor software-in jo të lirë klient të Skype-it, i kërkon një "
+"personi tjetër të përdorë po ashtu atë software—e kështu që të
dy "
+"dorëzojnë lirinë e tyre. (Google Hangouts ka të njëjtin problem.)
Ãshtë e "
+"dëmshme madje edhe t'i këshillosh programe të tilla. Do të duhej që ne
të "
+"refuzonim t'i përdornim qoftë edhe për pak, qoftë edhe në kompjuterin e "
+"dikujt tjetër."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Another harm of using nonfree programs and SaaSS is that it rewards the "
+"perpetrator, encouraging further development of that program or “"
+"service”, leading in turn to even more people falling under the "
+"company's thumb."
+msgstr ""
+"Një tjetër gjë e dëmshme nga përdorimi i programeve jo të lira dhe
SaaSS-it "
+"është se kështu shpërblehet ai që e bën, duke nxitur zhvillimin e
mëtejshëm "
+"të atij programi ose “shërbimi”, duke sjellë kështu që nën "
+"thundrën e një kompanie të bien më tepër njerëz."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"All the forms of indirect harm are magnified when the user is a public "
+"entity or a school."
+msgstr ""
+"Të gjitha format e dëmit të tërthortë zmadhohen edhe më, kur
përdoruesi "
+"është një ent publik ose një shkollë."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Free Software and the State"
msgstr "Software-i i Lirë dhe Shteti"
#. type: Content of: <p>
-msgid "Public agencies exist for the people, not for themselves. When they do
computing, they do it for the people. They have a duty to maintain full
control over that computing so that they can assure it is done properly for the
people. (This constitutes the computational sovereignty of the state.) They
must never allow control over the state's computing to fall into private hands."
-msgstr "Agjencitë publike ekzistojnë për njerëzit, jo për vetveten. Kur
punojnë në kompjuter, e bëjnë këtë për njerëzit. E kanë detyrë të
ruajnë kontrollin e plotë mbi punimin në kompjuter, për të bërë kështu
të mundur që ai të kryhet si duhet për njerëzit. (Kjo përbën
sovranitetin kompjuterik të shtetit.) Ata nuk duhet të lejojnë kurrë që
kontrolli mbi anën kompjuterike të shtetit të bjerë në duar private."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "To maintain control of the people's computing, public agencies must not
do it with proprietary software (software under the control of an entity other
than the state). And they must not entrust it to a service programmed and run
by an entity other than the state, since this would be SaaSS."
-msgstr "Ruajtjen e kontrollit mbi punimin në kompjuter të njerëzve,
agjencitë publike nuk duhet ta bëjnë me software pronësor (software në
kontrollin e një enti tjetër veç shtetit). Dhe nuk duhet t'ia besojnë një
shërbimi të programuar dhe xhiruar nga një ent tjetër veç shtetit, ngaqë
kjo do të ishte SaaSS."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Proprietary software has no security at all in one crucial case —
against its developer. And the developer may help others attack. <a
href=\"http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/\">
Microsoft shows Windows bugs to the NSA</a> (the US government digital spying
agency) before fixing them. We do not know whether Apple does likewise, but it
is under the same government pressure as Microsoft. If the government of any
other country uses such software, it endangers national security. Do you want
the NSA to break into your government's computers? See our <a
href=\"/philosophy/government-free-software.html\">suggested policies for
governments to promote free software</a>."
-msgstr "Software-i pronësor nuk ka asnjë lloj sigurie në një rast kyç
— kur përdoret kundër zhvilluesit të tij. Dhe zhvilluesi mund të
ndihmojë të tjerët të sulmojnë. <a
href=\"http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/\">
Microsoft-i i tregon të meta të Windows-it NSA-së</a> (agjencia qeveritare
e spiunazhit dixhital të ShBA-ve) përpara se t'i ndreqë ato. Nuk e dimë
nëse kështu bën edhe Apple-i, por edhe ky gjendet nën të njëjtën trysni
qeveritare si Microsoft-i. Nëse qeveria e cilitdo vendi tjetër përdor
software të tillë, vë në rrezik sigurinë kombëtare. Doni që NSA-ja të
fusë hundët në kompjuterët e qeverisë juaj? Shihni <a
href=\"/philosophy/government-free-software.html\">rregullat e këshilluara
prej nesh për qeveritë për promovomin e software-it të lirë</a>."
+msgid ""
+"Public agencies exist for the people, not for themselves. When they do "
+"computing, they do it for the people. They have a duty to maintain full "
+"control over that computing so that they can assure it is done properly for "
+"the people. (This constitutes the computational sovereignty of the state.) "
+"They must never allow control over the state's computing to fall into "
+"private hands."
+msgstr ""
+"Agjencitë publike ekzistojnë për njerëzit, jo për vetveten. Kur
punojnë në "
+"kompjuter, e bëjnë këtë për njerëzit. E kanë detyrë të ruajnë
kontrollin e "
+"plotë mbi punimin në kompjuter, për të bërë kështu të mundur që ai
të kryhet "
+"si duhet për njerëzit. (Kjo përbën sovranitetin kompjuterik të
shtetit.) "
+"Ata nuk duhet të lejojnë kurrë që kontrolli mbi anën kompjuterike të
shtetit "
+"të bjerë në duar private."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"To maintain control of the people's computing, public agencies must not do "
+"it with proprietary software (software under the control of an entity other "
+"than the state). And they must not entrust it to a service programmed and "
+"run by an entity other than the state, since this would be SaaSS."
+msgstr ""
+"Ruajtjen e kontrollit mbi punimin në kompjuter të njerëzve, agjencitë "
+"publike nuk duhet ta bëjnë me software pronësor (software në kontrollin e
"
+"një enti tjetër veç shtetit). Dhe nuk duhet t'ia besojnë një shërbimi
të "
+"programuar dhe xhiruar nga një ent tjetër veç shtetit, ngaqë kjo do të
ishte "
+"SaaSS."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Proprietary software has no security at all in one crucial case — "
+"against its developer. And the developer may help others attack. <a href="
+"\"http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-gets-early-access-to-zero-day-"
+"data-from-microsoft-others/\"> Microsoft shows Windows bugs to the NSA</a> "
+"(the US government digital spying agency) before fixing them. We do not "
+"know whether Apple does likewise, but it is under the same government "
+"pressure as Microsoft. If the government of any other country uses such "
+"software, it endangers national security. Do you want the NSA to break into "
+"your government's computers? See our <a href=\"/philosophy/government-free-"
+"software.html\">suggested policies for governments to promote free software</"
+"a>."
+msgstr ""
+"Software-i pronësor nuk ka asnjë lloj sigurie në një rast kyç —
kur "
+"përdoret kundër zhvilluesit të tij. Dhe zhvilluesi mund të ndihmojë të
"
+"tjerët të sulmojnë. <a
href=\"http://arstechnica.com/security/2013/06/nsa-"
+"gets-early-access-to-zero-day-data-from-microsoft-others/\"> Microsoft-i i "
+"tregon të meta të Windows-it NSA-së</a> (agjencia qeveritare e spiunazhit "
+"dixhital të ShBA-ve) përpara se t'i ndreqë ato. Nuk e dimë nëse kështu
bën "
+"edhe Apple-i, por edhe ky gjendet nën të njëjtën trysni qeveritare si "
+"Microsoft-i. Nëse qeveria e cilitdo vendi tjetër përdor software të
tillë, "
+"vë në rrezik sigurinë kombëtare. Doni që NSA-ja të fusë hundët në "
+"kompjuterët e qeverisë juaj? Shihni <a href=\"/philosophy/government-free-"
+"software.html\">rregullat e këshilluara prej nesh për qeveritë për "
+"promovomin e software-it të lirë</a>."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Free Software and Education"
msgstr "Software-i i Lirë dhe Arsimi"
#. type: Content of: <p>
-msgid "Schools (and this includes all educational activities) influence the
future of society through what they teach. They should teach exclusively free
software, so as to use their influence for the good. To teach a proprietary
program is to implant dependence, which goes against the mission of education.
By training in use of free software, schools will direct society's future
towards freedom, and help talented programmers master the craft."
-msgstr "Shkollat (dhe këtu përfshihen veprimtaritë edukative) ndikojnë të
ardhmen e shoqërisë përmes asaj çka u mësojnë nxënësve. Ato do të
duhej të jepnin përjashtimisht mësim software të lirë, duke e ushtruar
për të mirën ndikimin e tyre. Të japësh mësim një program pronësor do
të thotë të mbjellësh varësi, çka shkon kundër misionit të arsimit.
Duke i stërvitur nxënësit në përdorimin e software-it të lirë, shkollat
do ta drejtojnë të ardhmen e shoqërisë drejt lirisë, dhe do të ndihmojë
programuesit e talentuar të bëhen të zotë."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "They will also teach students the habit of cooperating, helping other
people. Each class should have this rule: “Students, this class is a
place where we share our knowledge. If you bring software to class, you may
not keep it for yourself. Rather, you must share copies with the rest of the
class—including the program's source code, in case someone else wants to
learn. Therefore, bringing proprietary software to class is not permitted
except to reverse engineer it.”"
-msgstr "Ato do t'u mësonin nxënësve zakonin e bashkëpunimit, ndihmës për
njëri-tjetrin. Ãdo klasë do të duhej të kishte këtë rregull:
“Nxënës, kjo klasë është një vend ku ne ndajmë me njëri-tjetrin
dijen tonë. Nëse sillni në klasë software, nuk mund ta mbani për veten.
Në vend të kësaj, duhet të ndani kopje të tij me gjithë
klasën—përfshi kodin e tij burim, në rast se dikush dëshiron të
mësojë prej tij. Për këtë arsye, sjellja në klasë e software-it
pronësor nuk lejohet, hiq rastet kur kjo bëhet për retroinxhinierim të
tij.”"
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Proprietary developers would have us punish students who are good
enough at heart to share software and thwart those curious enough to want to
change it. This means a bad education. See <a
href=\"/education/\">http://www.gnu.org/education/</a> for more discussion of
the use of free software in schools."
-msgstr "Zhvilluesit pronësorë do të na vinin t'i ndëshkonim nxënësit që
janë aq zemërmirë sa të ndajnë software me të tjerët, dhe t'i pengonim
ata që janë aq kureshtarë sa të duan ta ndryshojnë atë. Kjo do të
thotë arsimim i shtrembër. Shihni <a
href=\"/education/\">http://www.gnu.org/education/</a> për më tepër
diskutime rreth përdorimit të software-it të lirë në shkolla."
+msgid ""
+"Schools (and this includes all educational activities) influence the future "
+"of society through what they teach. They should teach exclusively free "
+"software, so as to use their influence for the good. To teach a proprietary "
+"program is to implant dependence, which goes against the mission of "
+"education. By training in use of free software, schools will direct "
+"society's future towards freedom, and help talented programmers master the "
+"craft."
+msgstr ""
+"Shkollat (dhe këtu përfshihen veprimtaritë edukative) ndikojnë të
ardhmen e "
+"shoqërisë përmes asaj çka u mësojnë nxënësve. Ato do të duhej të
jepnin "
+"përjashtimisht mësim software të lirë, duke e ushtruar për të mirën
ndikimin "
+"e tyre. Të japësh mësim një program pronësor do të thotë të
mbjellësh "
+"varësi, çka shkon kundër misionit të arsimit. Duke i stërvitur
nxënësit në "
+"përdorimin e software-it të lirë, shkollat do ta drejtojnë të ardhmen e "
+"shoqërisë drejt lirisë, dhe do të ndihmojë programuesit e talentuar të
bëhen "
+"të zotë."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"They will also teach students the habit of cooperating, helping other "
+"people. Each class should have this rule: “Students, this class is a "
+"place where we share our knowledge. If you bring software to class, you may "
+"not keep it for yourself. Rather, you must share copies with the rest of "
+"the class—including the program's source code, in case someone else "
+"wants to learn. Therefore, bringing proprietary software to class is not "
+"permitted except to reverse engineer it.”"
+msgstr ""
+"Ato do t'u mësonin nxënësve zakonin e bashkëpunimit, ndihmës për
njëri-"
+"tjetrin. Ãdo klasë do të duhej të kishte këtë rregull:
“Nxënës, kjo "
+"klasë është një vend ku ne ndajmë me njëri-tjetrin dijen tonë. Nëse
sillni "
+"në klasë software, nuk mund ta mbani për veten. Në vend të kësaj,
duhet të "
+"ndani kopje të tij me gjithë klasën—përfshi kodin e tij burim, në
rast "
+"se dikush dëshiron të mësojë prej tij. Për këtë arsye, sjellja në
klasë e "
+"software-it pronësor nuk lejohet, hiq rastet kur kjo bëhet për "
+"retroinxhinierim të tij.”"
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Proprietary developers would have us punish students who are good enough at "
+"heart to share software and thwart those curious enough to want to change "
+"it. This means a bad education. See <a href=\"/education/\">http://www.gnu."
+"org/education/</a> for more discussion of the use of free software in "
+"schools."
+msgstr ""
+"Zhvilluesit pronësorë do të na vinin t'i ndëshkonim nxënësit që janë
aq "
+"zemërmirë sa të ndajnë software me të tjerët, dhe t'i pengonim ata që
janë "
+"aq kureshtarë sa të duan ta ndryshojnë atë. Kjo do të thotë arsimim i "
+"shtrembër. Shihni <a href=\"/education/\">http://www.gnu.org/education/</a>
"
+"për më tepër diskutime rreth përdorimit të software-it të lirë në
shkolla."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Free Software: More Than “Advantages”"
msgstr "Software i Lirë: Më Shumë Se “Avantazhe”"
#. type: Content of: <p>
-msgid "I'm often asked to describe the “advantages” of free
software. But the word “advantages” is too weak when it comes to
freedom. Life without freedom is oppression, and that applies to computing as
well as every other activity in our lives. We must refuse to give the owners
of the programs or computing services control over the computing we do. This
is the right thing to do, for selfish reasons; but not solely for selfish
reasons."
-msgstr "Më kërkojnë shpesh të përshkruaj “avantazhet” e
software-it të lirë. Por fjala “avantazhe” është shumë e
dobët kur vjen puna te liria. Jeta pa liri është shtypje, dhe kjo vlen edhe
për punimin në kompjuter, si për çdo veprimtari tjetër në jetën tonë.
Ne duhet të refuzojmë dhënien e kontrollit mbi punimin në kompjuter
pronarëve të programeve ose të shërbimeve kompjuterike. Kjo është gjëja
e drejtë që duhet bërë, për arsye egoiste; por jo vetëm për arsye
egoiste."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Freedom includes the freedom to cooperate with others. Denying people
that freedom means keeping them divided, which is the start of a scheme to
oppress them. In the free software community, we are very much aware of the
importance of the freedom to cooperate because our work consists of organized
cooperation. If your friend comes to visit and sees you use a program, she
might ask for a copy. A program which stops you from redistributing it, or
says you're “not supposed to”, is antisocial."
-msgstr "Liria përfshin lirinë për të bashkëpunuar me të tjerët. T'ua
mohosh njerëzve atë liri do të thotë t'i mbash ata të përçarë, çka
është fillimi i një skeme për t'i shtypur ata. Në bashkësinë e
software-it të lirë, jemi shumë të ndërgjegjshëm mbi rëndësinë e
lirisë për të bashkëpunuar me të tjerët, ngaqë puna jonë përfaqëson
bashkëpunim të organizuar. Nëse shoku juaj ju viziton dhe sheh që
përdorni një program, mund t'ju kërkojë një kopje. Një program që jua
ndalon rishpërndarjen e tij, ose që thotë se “nuk është menduar ta
bëni”, është anti-shoqëror."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "In computing, cooperation includes redistributing exact copies of a
program to other users. It also includes distributing your changed versions to
them. Free software encourages these forms of cooperation, while proprietary
software forbids them. It forbids redistribution of copies, and by denying
users the source code, it blocks them from making changes. SaaSS has the same
effects: if your computing is done over the web in someone else's server, by
someone else's copy of a program, you can't see it or touch the software that
does your computing, so you can't redistribute it or change it."
-msgstr "Në lëmin kompjuterik, bashkëveprimi përfshin rishpërndarjen e
kopjeve ekzakte të një programi për përdoruesit e tjerë. Përfshin
gjithashtu shpërndarjen për ta të versioneve tuaja të ndryshuara.
Software-i i lirë i nxit forma të tilla bashkëpunimi, ndërsa software-i
pronësor i ndalon ato. E ndalon rishpërndarjen e kopjeve, dhe duke u mohuar
përdoruesve kodin burim, i pengon ata të bëjnë ndryshime. SaaSS-i ka të
njëjtat efekte: nëse punimi juaj në kompjuter zhvillohet nëpër web, te
shërbyesi i dikujt tjetër, nga kopja e dikujt tjetër e një programi, nuk e
shihni apo prekni dot software-in që kryen përllogaritjet për ju, ndaj nuk
mund ta rishpërndani ose ndryshoni dot."
+msgid ""
+"I'm often asked to describe the “advantages” of free software. "
+"But the word “advantages” is too weak when it comes to freedom. "
+"Life without freedom is oppression, and that applies to computing as well as "
+"every other activity in our lives. We must refuse to give the owners of the "
+"programs or computing services control over the computing we do. This is "
+"the right thing to do, for selfish reasons; but not solely for selfish "
+"reasons."
+msgstr ""
+"Më kërkojnë shpesh të përshkruaj “avantazhet” e software-it
të "
+"lirë. Por fjala “avantazhe” është shumë e dobët kur vjen
puna "
+"te liria. Jeta pa liri është shtypje, dhe kjo vlen edhe për punimin në "
+"kompjuter, si për çdo veprimtari tjetër në jetën tonë. Ne duhet të "
+"refuzojmë dhënien e kontrollit mbi punimin në kompjuter pronarëve të "
+"programeve ose të shërbimeve kompjuterike. Kjo është gjëja e drejtë
që "
+"duhet bërë, për arsye egoiste; por jo vetëm për arsye egoiste."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Freedom includes the freedom to cooperate with others. Denying people that "
+"freedom means keeping them divided, which is the start of a scheme to "
+"oppress them. In the free software community, we are very much aware of the "
+"importance of the freedom to cooperate because our work consists of "
+"organized cooperation. If your friend comes to visit and sees you use a "
+"program, she might ask for a copy. A program which stops you from "
+"redistributing it, or says you're “not supposed to”, is "
+"antisocial."
+msgstr ""
+"Liria përfshin lirinë për të bashkëpunuar me të tjerët. T'ua mohosh "
+"njerëzve atë liri do të thotë t'i mbash ata të përçarë, çka është
fillimi i "
+"një skeme për t'i shtypur ata. Në bashkësinë e software-it të lirë,
jemi "
+"shumë të ndërgjegjshëm mbi rëndësinë e lirisë për të bashkëpunuar
me të "
+"tjerët, ngaqë puna jonë përfaqëson bashkëpunim të organizuar. Nëse
shoku "
+"juaj ju viziton dhe sheh që përdorni një program, mund t'ju kërkojë një
"
+"kopje. Një program që jua ndalon rishpërndarjen e tij, ose që thotë se "
+"“nuk është menduar ta bëni”, është anti-shoqëror."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"In computing, cooperation includes redistributing exact copies of a program "
+"to other users. It also includes distributing your changed versions to "
+"them. Free software encourages these forms of cooperation, while "
+"proprietary software forbids them. It forbids redistribution of copies, and "
+"by denying users the source code, it blocks them from making changes. SaaSS "
+"has the same effects: if your computing is done over the web in someone "
+"else's server, by someone else's copy of a program, you can't see it or "
+"touch the software that does your computing, so you can't redistribute it or "
+"change it."
+msgstr ""
+"Në lëmin kompjuterik, bashkëveprimi përfshin rishpërndarjen e kopjeve "
+"ekzakte të një programi për përdoruesit e tjerë. Përfshin gjithashtu "
+"shpërndarjen për ta të versioneve tuaja të ndryshuara. Software-i i
lirë i "
+"nxit forma të tilla bashkëpunimi, ndërsa software-i pronësor i ndalon
ato. "
+"E ndalon rishpërndarjen e kopjeve, dhe duke u mohuar përdoruesve kodin "
+"burim, i pengon ata të bëjnë ndryshime. SaaSS-i ka të njëjtat efekte:
nëse "
+"punimi juaj në kompjuter zhvillohet nëpër web, te shërbyesi i dikujt
tjetër, "
+"nga kopja e dikujt tjetër e një programi, nuk e shihni apo prekni dot "
+"software-in që kryen përllogaritjet për ju, ndaj nuk mund ta rishpërndani
"
+"ose ndryshoni dot."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Conclusion"
msgstr "Përfundim"
#. type: Content of: <p>
-msgid "We deserve to have control of our own computing; how can we win this
control? By rejecting nonfree software on the computers we own or regularly
use, and rejecting SaaSS. By <a
href=\"/licenses/license-recommendations.html\"> developing free software</a>
(for those of us who are programmers.) By refusing to develop or promote
nonfree software or SaaSS. By <a href=\"/help\">spreading these ideas to
others</a>."
-msgstr "Ne e meritojmë të kemi kontroll mbi punimin tonë në kompjuter; si
mund ta fitojmë këtë kontroll? Duke mos pranuar software jo të lirë në
kompjuterët që zotërojmë ose përdorim rregullisht, dhe duke mos pranuar
SaaSS-e. Duke <a href=\"/licenses/license-recommendations.html\"> zhvilluar
software të lirë</a> (ata prej nesh që janë programues). Duke mos pranuar
të zhvillojmë ose promovojmë software jo të lirë ose SaaSS-e. Duke <a
href=\"/help\">i përhapur këto ide te të tjerët</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "We and thousands of users have done this since 1984, which is how we
now have the free GNU/Linux operating system that anyone—programmer or
not—can use. Join our cause, as a programmer or an activist. Let's make
all computer users free."
-msgstr "Ne dhe mijëra përdorues e kemi bërë këtë që prej 1984-s, prej
kësaj kemi tani sistemin operativ të lirë GNU/Linux që
kushdo—programues ose jo—mund ta përdorë. Bashkojuni kauzës
sonë, si programues ose si veprimtar. Le t'i çlirojmë të tërë
përdoruesit e kompjuterit."
+msgid ""
+"We deserve to have control of our own computing; how can we win this "
+"control? By rejecting nonfree software on the computers we own or regularly "
+"use, and rejecting SaaSS. By <a href=\"/licenses/license-recommendations."
+"html\"> developing free software</a> (for those of us who are programmers.) "
+"By refusing to develop or promote nonfree software or SaaSS. By <a href=\"/"
+"help\">spreading these ideas to others</a>."
+msgstr ""
+"Ne e meritojmë të kemi kontroll mbi punimin tonë në kompjuter; si mund ta
"
+"fitojmë këtë kontroll? Duke mos pranuar software jo të lirë në
kompjuterët "
+"që zotërojmë ose përdorim rregullisht, dhe duke mos pranuar SaaSS-e.
Duke "
+"<a href=\"/licenses/license-recommendations.html\"> zhvilluar software të "
+"lirë</a> (ata prej nesh që janë programues). Duke mos pranuar të
zhvillojmë "
+"ose promovojmë software jo të lirë ose SaaSS-e. Duke <a href=\"/help\">i "
+"përhapur këto ide te të tjerët</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"We and thousands of users have done this since 1984, which is how we now "
+"have the free GNU/Linux operating system that anyone—programmer or "
+"not—can use. Join our cause, as a programmer or an activist. Let's "
+"make all computer users free."
+msgstr ""
+"Ne dhe mijëra përdorues e kemi bërë këtë që prej 1984-s, prej kësaj
kemi "
+"tani sistemin operativ të lirë GNU/Linux që kushdo—programues ose "
+"jo—mund ta përdorë. Bashkojuni kauzës sonë, si programues ose si "
+"veprimtar. Le t'i çlirojmë të tërë përdoruesit e kompjuterit."
#. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.
#. type: Content of: <div>
@@ -202,8 +625,19 @@
msgstr " "
#. type: Content of: <div><p>
-msgid "Please send general FSF & GNU inquiries to <a
href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. There are also <a
href=\"/contact/\">other ways to contact</a> the FSF. Broken links and other
corrections or suggestions can be sent to <a
href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>."
-msgstr "Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së &
GNU-së dërgojini te <a
href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. Ka gjithashtu <a
href=\"/contact/\">mënyra të tjera për t'u lidhur me</a> FSF-në. Njoftimet
për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera mund të
dërgohen te <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>."
+msgid ""
+"Please send general FSF & GNU inquiries to <a
href=\"mailto:address@hidden"
+"\"><address@hidden></a>. There are also <a href=\"/contact/\">other
ways "
+"to contact</a> the FSF. Broken links and other corrections or suggestions "
+"can be sent to <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden"
+"org></a>."
+msgstr ""
+"Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së "
+"dërgojini te <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>.
Ka "
+"gjithashtu <a href=\"/contact/\">mënyra të tjera për t'u lidhur me</a>
FSF-"
+"në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera
mund "
+"të dërgohen te <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden"
+"org></a>."
#. TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
#. replace it with the translation of these two:
@@ -217,16 +651,28 @@
#. href="/server/standards/README.translations.html">Translations
#. README</a>.
#. type: Content of: <div><p>
-msgid "Please see the <a
href=\"/server/standards/README.translations.html\">Translations README</a> for
information on coordinating and submitting translations of this article."
-msgstr "Për të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve
të këtij artikulli, ju lutemi, shihni <a
href=\"/server/standards/README.translations.html\">README për
përkthimet</a>."
+msgid ""
+"Please see the <a href=\"/server/standards/README.translations.html"
+"\">Translations README</a> for information on coordinating and submitting "
+"translations of this article."
+msgstr ""
+"Për të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të
këtij "
+"artikulli, ju lutemi, shihni <a href=\"/server/standards/README.translations."
+"html\">README për përkthimet</a>."
#. type: Content of: <div><p>
msgid "Copyright © 2013 Richard Stallman"
msgstr "Të drejta kopjimi © 2013 Richard Stallman"
#. type: Content of: <div><p>
-msgid "This page is licensed under a <a rel=\"license\"
href=\"http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>."
-msgstr "Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel=\"license\"
href=\"http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>."
+msgid ""
+"This page is licensed under a <a rel=\"license\" href=\"http://"
+"creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons Attribution-"
+"NoDerivs 3.0 United States License</a>."
+msgstr ""
+"Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel=\"license\"
href=\"http://"
+"creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons Attribution-"
+"NoDerivs 3.0 United States License</a>."
#. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.
#. type: Content of: <div><div>
@@ -237,4 +683,3 @@
#. type: Content of: <div><p>
msgid "Updated:"
msgstr "U përditësua më:"
-
Index: po/surveillance-vs-democracy.sq.po
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.sq.po,v
retrieving revision 1.5
retrieving revision 1.6
diff -u -b -r1.5 -r1.6
--- po/surveillance-vs-democracy.sq.po 22 Jan 2014 21:21:37 -0000 1.5
+++ po/surveillance-vs-democracy.sq.po 22 Jan 2014 21:28:28 -0000 1.6
@@ -14,11 +14,14 @@
"MIME-Version: 1.0\n"
"Content-Type: text/plain; charset=UTF-8\n"
"Content-Transfer-Encoding: 8bit\n"
-"Outdated-Since: 2014-01-20 12:55+0000\n"
#. type: Content of: <title>
-msgid "How Much Surveillance Can Democracy Withstand? - GNU Project - Free
Software Foundation"
-msgstr "Sa Përgjim Mund të Përballojë Demokracia? - Projekti GNU - Free
Software Foundation"
+msgid ""
+"How Much Surveillance Can Democracy Withstand? - GNU Project - Free Software "
+"Foundation"
+msgstr ""
+"Sa Përgjim Mund të Përballojë Demokracia? - Projekti GNU - Free Software "
+"Foundation"
#. type: Content of: <h2>
msgid "How Much Surveillance Can Democracy Withstand?"
@@ -29,250 +32,901 @@
msgstr "nga <a href=\"http://www.stallman.org/\">Richard Stallman</a>"
#. type: Content of: <blockquote><p>
-msgid "A version of this article was first published in <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/a-necessary-evil-what-it-takes-for-democracy-to-survive-surveillance/\">
Wired</a> in October 2013."
-msgstr "Fillimisht një version i këtij artikulli u botua te <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/a-necessary-evil-what-it-takes-for-democracy-to-survive-surveillance/\">
Wired</a> në Tetor 2013."
-
-#. type: Content of: <p>
-#| msgid ""
-#| "Thanks to Edward Snowden's disclosures, we know that the current level of "
-#| "general surveillance in society is incompatible with human rights. The "
-#| "repeated harassment and prosecution of dissidents, sources, and "
-#| "journalists in the US and elsewhere provides confirmation. We need to "
-#| "reduce the level of general surveillance, but how far? Where exactly is "
-#| "the <em>maximum tolerable level of surveillance</em>, which we must "
-#| "ensure is not exceeded? It is level beyond which surveillance starts to "
-#| "interfere with the functioning of democracy, in that whistleblowers (such "
-#| "as Snowden) are likely to be caught."
-msgid "Thanks to Edward Snowden's disclosures, we know that the current level
of general surveillance in society is incompatible with human rights. The
repeated harassment and prosecution of dissidents, sources, and journalists in
the US and elsewhere provides confirmation. We need to reduce the level of
general surveillance, but how far? Where exactly is the <em>maximum tolerable
level of surveillance</em>, which we must ensure is not exceeded? It is the
level beyond which surveillance starts to interfere with the functioning of
democracy, in that whistleblowers (such as Snowden) are likely to be caught."
-msgstr "Falë atyre që na zbuloi Edward Snowden, e dimë që niveli i sotëm
i përgjimit të përgjithshëm në shoqëri është i papërputhshëm me të
drejtat e njeriut. Këtë e ripohojnë qartë rëniet në qafë dhe proceset
gjyqësore të vazhdueshme ndaj disidentëve, burimeve të informacionit dhe
gazetarëve në ShBA. Na duhet ta zvogëlojmë nivelin e përgjimit të
përgjithshëm, por deri ku? Ku bie saktësisht <em>niveli maksimum i
përgjimit</em>, të cilin duhet të sigurohemi të mos tejkalohet? Ãshtë
niveli përtej të cilit përgjimi fillon e plekset me funksionimin e
demokracisë, pra kur nxjerrësit e sekreteve (të tillë si Snowden-i) ka
shumë gjasa të zbulohen."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Faced with government secrecy, we the people depend on whistleblowers
to <a href=\"https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/reddit-tpp-ama\"> tell us
what the state is doing</a>. However, today's surveillance intimidates
potential whistleblowers, which means it is too much. To recover our
democratic control over the state, we must reduce surveillance to the point
where whistleblowers know they are safe."
-msgstr "Të përballur me fshehtësinë nga ana e qeverive, ne populli varemi
nga nxjerrësit e sekreteve <a
href=\"https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/reddit-tpp-ama\"> të na
rrëfejnë se çfarë po bën shteti</a>. Por përgjimi i sotëm i tremb
nxjerrësit potencialë të sekreteve, çka do të thotë se është i tepruar.
Për të shëndoshur kontrollin tonë demokratik mbi shtetin, duhet ta
zvogëlojmë përgjimin deri në një pikë sa nxjerrësit e sekreteve të
jenë të parrezikuar."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Using free/libre software, <a
href=\"/philosophy/free-software-even-more-important.html\"> as I've advocated
for 30 years</a>, is the first step in taking control of our digital lives, and
that includes preventing surveillance. We can't trust nonfree software; the
NSA <a
href=\"http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm\">
uses</a> and even <a
href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security\">
creates</a> security weaknesses in nonfree software to invade our own
computers and routers. Free software gives us control of our own computers,
but <a href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/\"> that won't
protect our privacy once we set foot on the Internet</a>."
-msgstr "Përdorimi i software-it të lirë/libre, <a
href=\"/philosophy/free-software-even-more-important.html\"> siç kam 30 vjet
që e kërkoj</a>, është hapi i parë për të marrë kontrollin e jetës
sonë dixhitale, dhe kjo përfshin parandalimin e përgjimit. Nuk mund t'i
zëmë besë software-it jo të lirë; NSA-ja <a
href=\"http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm\">
përdor</a> madje <a
href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security\">
krijon</a> në software jo të lirë pika të dobëta për nga siguria, me
qëllim që të mësyjë kompjuterët dhe rrugëzuesit tanë. Software-i i
Lirë na jep kontrollin mbi kompjuterët tanë, por <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/\"> kaq nuk na e mbron
privatësinë, sapo vëmë këmbën në Internet</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "<a
href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill\">Bipartisan
legislation to “curtail the domestic surveillance powers”</a> in
the U.S. is being drawn up, but it relies on limiting the government's use of
our virtual dossiers. That won't suffice to protect whistleblowers if
“catching the whistleblower” is grounds for access sufficient to
identify him or her. We need to go further."
-msgstr "<a
href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill\">Në
ShBA po hartohet legjislacion dypartiak për të “reduktuar fuqinë e
përgjimit të brendshëm”</a>, por duke u mbështetur në kufizimin e
përdorimit nga ana e qeverisë të dosjeve tona virtuale. Kjo nuk do të
mjaftojë për të mbrojtur nxjerrësit e sekreteve, nëse “kapja e
nxjerrësit të sekreteve” është përligjje për të patur akses të
mjaftueshëm për identifikimin e tyre. Na duhet të shkojmë më tej."
+msgid ""
+"A version of this article was first published in <a href=\"http://www.wired."
+"com/opinion/2013/10/a-necessary-evil-what-it-takes-for-democracy-to-survive-"
+"surveillance/\"> Wired</a> in October 2013."
+msgstr ""
+"Fillimisht një version i këtij artikulli u botua te <a href=\"http://www."
+"wired.com/opinion/2013/10/a-necessary-evil-what-it-takes-for-democracy-to-"
+"survive-surveillance/\"> Wired</a> në Tetor 2013."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Thanks to Edward Snowden's disclosures, we know that the current level of "
+"general surveillance in society is incompatible with human rights. The "
+"repeated harassment and prosecution of dissidents, sources, and journalists "
+"in the US and elsewhere provides confirmation. We need to reduce the level "
+"of general surveillance, but how far? Where exactly is the <em>maximum "
+"tolerable level of surveillance</em>, which we must ensure is not exceeded? "
+"It is the level beyond which surveillance starts to interfere with the "
+"functioning of democracy, in that whistleblowers (such as Snowden) are "
+"likely to be caught."
+msgstr ""
+"Falë atyre që na zbuloi Edward Snowden, e dimë që niveli i sotëm i
përgjimit "
+"të përgjithshëm në shoqëri është i papërputhshëm me të drejtat e
njeriut. "
+"Këtë e ripohojnë qartë rëniet në qafë dhe proceset gjyqësore të
vazhdueshme "
+"ndaj disidentëve, burimeve të informacionit dhe gazetarëve në ShBA. Na "
+"duhet ta zvogëlojmë nivelin e përgjimit të përgjithshëm, por deri ku?
Ku bie "
+"saktësisht <em>niveli maksimum i përgjimit</em>, të cilin duhet të "
+"sigurohemi të mos tejkalohet? Ãshtë niveli përtej të cilit përgjimi
fillon e "
+"plekset me funksionimin e demokracisë, pra kur nxjerrësit e sekreteve (të "
+"tillë si Snowden-i) ka shumë gjasa të zbulohen."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Faced with government secrecy, we the people depend on whistleblowers to <a "
+"href=\"https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/reddit-tpp-ama\"> tell us what "
+"the state is doing</a>. However, today's surveillance intimidates potential "
+"whistleblowers, which means it is too much. To recover our democratic "
+"control over the state, we must reduce surveillance to the point where "
+"whistleblowers know they are safe."
+msgstr ""
+"Të përballur me fshehtësinë nga ana e qeverive, ne populli varemi nga "
+"nxjerrësit e sekreteve <a href=\"https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/"
+"reddit-tpp-ama\"> të na rrëfejnë se çfarë po bën shteti</a>. Por
përgjimi i "
+"sotëm i tremb nxjerrësit potencialë të sekreteve, çka do të thotë se
është i "
+"tepruar. Për të shëndoshur kontrollin tonë demokratik mbi shtetin, duhet
ta "
+"zvogëlojmë përgjimin deri në një pikë sa nxjerrësit e sekreteve të
jenë të "
+"parrezikuar."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Using free/libre software, <a href=\"/philosophy/free-software-even-more-"
+"important.html\"> as I've advocated for 30 years</a>, is the first step in "
+"taking control of our digital lives, and that includes preventing "
+"surveillance. We can't trust nonfree software; the NSA <a href=\"http://"
+"blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-"
+"trust-microsoft-again/index.htm\"> uses</a> and even <a href=\"http://www."
+"theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security\"> "
+"creates</a> security weaknesses in nonfree software to invade our own "
+"computers and routers. Free software gives us control of our own computers, "
+"but <a href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/\"> that won't "
+"protect our privacy once we set foot on the Internet</a>."
+msgstr ""
+"Përdorimi i software-it të lirë/libre, <a
href=\"/philosophy/free-software-"
+"even-more-important.html\"> siç kam 30 vjet që e kërkoj</a>, është hapi
i "
+"parë për të marrë kontrollin e jetës sonë dixhitale, dhe kjo përfshin "
+"parandalimin e përgjimit. Nuk mund t'i zëmë besë software-it jo të
lirë; "
+"NSA-ja <a href=\"http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/"
+"how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm\"> përdor</a> madje
"
+"<a href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-"
+"codes-security\"> krijon</a> në software jo të lirë pika të dobëta për
nga "
+"siguria, me qëllim që të mësyjë kompjuterët dhe rrugëzuesit tanë.
Software-"
+"i i Lirë na jep kontrollin mbi kompjuterët tanë, por <a href=\"http://www."
+"wired.com/opinion/2013/10/149481/\"> kaq nuk na e mbron privatësinë, sapo "
+"vëmë këmbën në Internet</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"<a href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-"
+"patriot-act-author-bill\">Bipartisan legislation to “curtail the "
+"domestic surveillance powers”</a> in the U.S. is being drawn up, but "
+"it relies on limiting the government's use of our virtual dossiers. That "
+"won't suffice to protect whistleblowers if “catching the "
+"whistleblower” is grounds for access sufficient to identify him or "
+"her. We need to go further."
+msgstr ""
+"<a href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-"
+"patriot-act-author-bill\">Në ShBA po hartohet legjislacion dypartiak për
të "
+"“reduktuar fuqinë e përgjimit të brendshëm”</a>, por duke u "
+"mbështetur në kufizimin e përdorimit nga ana e qeverisë të dosjeve tona "
+"virtuale. Kjo nuk do të mjaftojë për të mbrojtur nxjerrësit e
sekreteve, "
+"nëse “kapja e nxjerrësit të sekreteve” është përligjje për
të "
+"patur akses të mjaftueshëm për identifikimin e tyre. Na duhet të
shkojmë më "
+"tej."
#. type: Content of: <h3>
msgid "The Upper Limit on Surveillance in a Democracy"
msgstr "Kufiri i Sipërm i Përgjimit në një Demokraci"
#. type: Content of: <p>
-msgid "If whistleblowers don't dare reveal crimes and lies, we lose the last
shred of effective control over our government and institutions. That's why
surveillance that enables the state to find out who has talked with a reporter
is too much surveillance—too much for democracy to endure."
-msgstr "Nëse nxjerrësit e sekreteve nuk guxojnë të bëjnë të njohura
krime dhe gënjeshtra, humbasim grimën e fundit të kontrollit të efektshëm
mbi qeverinë dhe institucionet tona. Ky është shpjegimi pse përgjimi që i
bën të mundur shtetit të gjejë se kush ka folur me një reporter është
teprim përgjimi—shumë për ta përballuar demokracia."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "An unnamed U.S. government official ominously told journalists in 2011
that the <a
href=\"http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river\">
U.S. would not subpoena reporters because “We know who you're talking
to.”</a> Sometimes <a
href=\"http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press\">
journalists' phone call records are subpoenaed</a> to find this out, but
Snowden has shown us that in effect they subpoena all the phone call records of
everyone in the U.S., all the time, <a
href=\"http://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-order\">
from Verizon </a> and <a
href=\"http://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07\">
from other companies too</a>."
-msgstr "Një zyrtar i paemër i qeverisë së ShBA-ve u tha gazetarëve në
mënyrë ogurzezë më 2011 se <a
href=\"http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river\">
ShBA-të nuk do të thërrasin reporterë në gjyqe, ngaqë “E dimë se
me kë keni folur.”</a> Për ta ditur këtë, ndonjëherë <a
href=\"http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press\">
është kërkuar të sillen në gjyq regjistrimet e telefonatave të
gazetarëve</a>, por Snowden-i na ka treguar se në fakt këtë e pësojnë
krejt thirrjet telefonike të gjithkujt në ShBA, gjithmonë, <a
href=\"http://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-order\">
nga Verizon-i </a> dhe <a
href=\"http://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07\">
po ashtu nga kompani të tjera</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Opposition and dissident activities need to keep secrets from states
that are willing to play dirty tricks on them. The ACLU has demonstrated the
U.S. government's <a
href=\"http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf\"> systematic practice
of infiltrating peaceful dissident groups</a> on the pretext that there might
be terrorists among them. The point at which surveillance is too much is the
point at which the state can find who spoke to a known journalist or a known
dissident."
-msgstr "Veprimtarive opozitare dhe disidente u nevojitet të mbajnë të
fshehta, përballë shtetesh që janë gati të luajnë rrengje të ndyta me
to. ACLU e ka dëshmuar <a
href=\"http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf\"> praktikën
sistematike të infiltrimit të grupeve paqësore disidente</a> nga ana e
qeverive të ShBA-ve, me pretekstin se mes tyre mund të ketë terroristë.
Pika ku përgjimi bëhet i tepruar është pika kur shteti mund të gjejë se
kush ka folur me një gazetar të njohur ose me një disident të njohur."
+msgid ""
+"If whistleblowers don't dare reveal crimes and lies, we lose the last shred "
+"of effective control over our government and institutions. That's why "
+"surveillance that enables the state to find out who has talked with a "
+"reporter is too much surveillance—too much for democracy to endure."
+msgstr ""
+"Nëse nxjerrësit e sekreteve nuk guxojnë të bëjnë të njohura krime dhe "
+"gënjeshtra, humbasim grimën e fundit të kontrollit të efektshëm mbi
qeverinë "
+"dhe institucionet tona. Ky është shpjegimi pse përgjimi që i bën të
mundur "
+"shtetit të gjejë se kush ka folur me një reporter është teprim "
+"përgjimi—shumë për ta përballuar demokracia."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"An unnamed U.S. government official ominously told journalists in 2011 that "
+"the <a href=\"http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/"
+"news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river\"> U.S. would not subpoena "
+"reporters because “We know who you're talking to.”</a> Sometimes "
+"<a href=\"http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-"
+"guilty-associated-press\"> journalists' phone call records are subpoenaed</"
+"a> to find this out, but Snowden has shown us that in effect they subpoena "
+"all the phone call records of everyone in the U.S., all the time, <a href="
+"\"http://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-"
+"data-court-order\"> from Verizon </a> and <a href=\"http://www.marketwatch."
+"com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07\"> "
+"from other companies too</a>."
+msgstr ""
+"Një zyrtar i paemër i qeverisë së ShBA-ve u tha gazetarëve në mënyrë "
+"ogurzezë më 2011 se <a
href=\"http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/"
+"news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river\"> ShBA-të "
+"nuk do të thërrasin reporterë në gjyqe, ngaqë “E dimë se me kë
keni "
+"folur.”</a> Për ta ditur këtë, ndonjëherë <a href=\"http://www."
+"theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-"
+"press\"> është kërkuar të sillen në gjyq regjistrimet e telefonatave të
"
+"gazetarëve</a>, por Snowden-i na ka treguar se në fakt këtë e pësojnë
krejt "
+"thirrjet telefonike të gjithkujt në ShBA, gjithmonë, <a href=\"http://www."
+"theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-"
+"order\"> nga Verizon-i </a> dhe <a href=\"http://www.marketwatch.com/story/"
+"nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07\"> po ashtu nga "
+"kompani të tjera</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Opposition and dissident activities need to keep secrets from states that "
+"are willing to play dirty tricks on them. The ACLU has demonstrated the U."
+"S. government's <a href=\"http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf"
+"\"> systematic practice of infiltrating peaceful dissident groups</a> on the "
+"pretext that there might be terrorists among them. The point at which "
+"surveillance is too much is the point at which the state can find who spoke "
+"to a known journalist or a known dissident."
+msgstr ""
+"Veprimtarive opozitare dhe disidente u nevojitet të mbajnë të fshehta, "
+"përballë shtetesh që janë gati të luajnë rrengje të ndyta me to. ACLU
e ka "
+"dëshmuar <a href=\"http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf\"> "
+"praktikën sistematike të infiltrimit të grupeve paqësore disidente</a>
nga "
+"ana e qeverive të ShBA-ve, me pretekstin se mes tyre mund të ketë "
+"terroristë. Pika ku përgjimi bëhet i tepruar është pika kur shteti mund
të "
+"gjejë se kush ka folur me një gazetar të njohur ose me një disident të "
+"njohur."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Information, Once Collected, Will Be Misused"
msgstr "Informacioni, Pasi Mblidhet, Do Të Keqpërdoret"
#. type: Content of: <p>
-msgid "When people recognize that the level of general surveillance is too
high, the first response is to propose limits on access to the accumulated
data. That sounds nice, but it won't fix the problem, not even slightly, even
supposing that the government obeys the rules. (The NSA has misled the FISA
court, which said it was <a
href=\"http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/\"> unable to
effectively hold the NSA accountable</a>.) Suspicion of a crime will be grounds
for access, so once a whistleblower is accused of “espionage,”
finding the “spy” will provide an excuse to access the accumulated
material."
-msgstr "Kur njerëzit e pranojnë se niveli i përgjimit të përgjithshëm
është shumë i lartë, përgjigja e parë është të propozojnë kufij për
hyrjen në të dhënat e grumbulluara. Kjo duket gjë e mirë, por nuk do ta
zgjidhë problemin, as edhe sado pak, madje edhe nëse supozohet se qeveria u
bindet rregullave. (NSA-ja i dredhoi gjykatës FISA, e cila u shpreh se <a
href=\"http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/\"> nuk qe në
gjendje të bënte me efektshmëri fajtore NSA-në</a>.) Dyshimet për një
krim do të jenë përligjja për hyrje në të dhënat, prandaj sapo një
nxjerrës sekreti të akuzohet për “spiunazh,” gjetja e
“spiunit” do të shërbejë si justifikim për hyrje në materialin
e grumbulluar."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "The state's surveillance staff will misuse the data for personal
reasons too. Some NSA agents <a
href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems\">
used U.S. surveillance systems to track their lovers</a>—past, present,
or wished-for—in a practice called “LOVEINT.” The NSA says it
has caught and punished this a few times; we don't know how many other times it
wasn't caught. But these events shouldn't surprise us, because police have
long <a href=\"http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm\">used
their access to driver's license records to track down someone attractive</a>,
a practice known as “running a plate for a date.”"
-msgstr "Ekipi i shtetit për përgjimin do t'i keqpërdorë të dhënat edhe
për arsye personale. Disa agjentë të NSA-së <a
href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems\">
i përdorën sistemet e përgjimit në ShBA për të ndjekur të dashurit e
tyre</a>—të dikurshëm, të tanishëm, ose të ëndërruar—sipas
një praktike të quajtur “LOVEINT.” NSA-ja thotë se raste të
tilla janë zbuluar dhe ndëshkuar ca herë; nuk e dimë se sa herë të tjera
nuk janë zbuluar. Por ngjarje të tilla nuk duhet të na befasojnë, ngaqë
policia prej kohësh e ka përdorur <a
href=\"http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm\">aksesin në
regjistrat e lejeve të drejtimit të automjeteve për të gjurmuar dikë
tërheqës apo tërheqëse</a>, praktikë e njohur si “running a plate
for a date”"
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Surveillance data will always be used for other purposes, even if this
is prohibited. Once the data has been accumulated and the state has the
possibility of access to it, it can misuse that data in dreadful ways, as shown
by examples from <a
href=\"http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-used-against-the-citizens/\">
Europe</a> and <a
href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment\"> the US
</a>."
-msgstr "Të dhënat e përgjimeve gjithmonë do të përdoren për qëllime
të tjera, edhe pse kjo është e ndaluar. Kur të dhënat të jenë
grumbulluar dhe shteti e ka mundësinë të hyjë në to, mund t'i keqpërdorë
ato të dhëna në mënyra të lemerishme, siç dëshmohet nga shembuj prej <a
href=\"http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-used-against-the-citizens/\">
Europës</a> dhe <a
href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment\"> ShBA-ve
</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Total surveillance plus vague law provides an opening for a massive
fishing expedition against any desired target. To make journalism and
democracy safe, we must limit the accumulation of data that is easily
accessible to the state."
-msgstr "Përgjimi tërësor plus ligje të amullta furnizojnë një të çarë
për ekspedita masive peshkimi kudër cilitdo të synuari që të doni. Që
gazetaria dhe demokracia të jenë të parrezikuara, duhet të kufizojmë
grumbullimin e të dhënave në të cilat shteti futet lehtësisht."
+msgid ""
+"When people recognize that the level of general surveillance is too high, "
+"the first response is to propose limits on access to the accumulated data. "
+"That sounds nice, but it won't fix the problem, not even slightly, even "
+"supposing that the government obeys the rules. (The NSA has misled the FISA "
+"court, which said it was <a href=\"http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/"
+"nsa-violations/\"> unable to effectively hold the NSA accountable</a>.) "
+"Suspicion of a crime will be grounds for access, so once a whistleblower is "
+"accused of “espionage,” finding the “spy” will "
+"provide an excuse to access the accumulated material."
+msgstr ""
+"Kur njerëzit e pranojnë se niveli i përgjimit të përgjithshëm është
shumë i "
+"lartë, përgjigja e parë është të propozojnë kufij për hyrjen në të
dhënat e "
+"grumbulluara. Kjo duket gjë e mirë, por nuk do ta zgjidhë problemin, as "
+"edhe sado pak, madje edhe nëse supozohet se qeveria u bindet rregullave. "
+"(NSA-ja i dredhoi gjykatës FISA, e cila u shpreh se <a href=\"http://www."
+"wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/\"> nuk qe në gjendje të
bënte "
+"me efektshmëri fajtore NSA-në</a>.) Dyshimet për një krim do të jenë "
+"përligjja për hyrje në të dhënat, prandaj sapo një nxjerrës sekreti
të "
+"akuzohet për “spiunazh,” gjetja e “spiunit” do të "
+"shërbejë si justifikim për hyrje në materialin e grumbulluar."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"The state's surveillance staff will misuse the data for personal reasons "
+"too. Some NSA agents <a href=\"http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/"
+"nsa-analysts-abused-surveillance-systems\"> used U.S. surveillance systems "
+"to track their lovers</a>—past, present, or wished-for—in a "
+"practice called “LOVEINT.” The NSA says it has caught and "
+"punished this a few times; we don't know how many other times it wasn't "
+"caught. But these events shouldn't surprise us, because police have long <a "
+"href=\"http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm\">used their "
+"access to driver's license records to track down someone attractive</a>, a "
+"practice known as “running a plate for a date.”"
+msgstr ""
+"Ekipi i shtetit për përgjimin do t'i keqpërdorë të dhënat edhe për
arsye "
+"personale. Disa agjentë të NSA-së <a href=\"http://www.theguardian.com/"
+"world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems\"> i përdorën "
+"sistemet e përgjimit në ShBA për të ndjekur të dashurit e
tyre</a>—të "
+"dikurshëm, të tanishëm, ose të ëndërruar—sipas një praktike të
quajtur "
+"“LOVEINT.” NSA-ja thotë se raste të tilla janë zbuluar dhe "
+"ndëshkuar ca herë; nuk e dimë se sa herë të tjera nuk janë zbuluar.
Por "
+"ngjarje të tilla nuk duhet të na befasojnë, ngaqë policia prej kohësh e
ka "
+"përdorur <a href=\"http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm"
+"\">aksesin në regjistrat e lejeve të drejtimit të automjeteve për të "
+"gjurmuar dikë tërheqës apo tërheqëse</a>, praktikë e njohur si “"
+"running a plate for a date”"
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Surveillance data will always be used for other purposes, even if this is "
+"prohibited. Once the data has been accumulated and the state has the "
+"possibility of access to it, it can misuse that data in dreadful ways, as "
+"shown by examples from <a href=\"http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-"
+"personal-data-will-always-be-used-against-the-citizens/\"> Europe</a> and <a "
+"href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment\"> the US "
+"</a>."
+msgstr ""
+"Të dhënat e përgjimeve gjithmonë do të përdoren për qëllime të
tjera, edhe "
+"pse kjo është e ndaluar. Kur të dhënat të jenë grumbulluar dhe shteti
e ka "
+"mundësinë të hyjë në to, mund t'i keqpërdorë ato të dhëna në
mënyra të "
+"lemerishme, siç dëshmohet nga shembuj prej <a href=\"http://falkvinge."
+"net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-used-against-the-"
+"citizens/\"> Europës</a> dhe <a href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/"
+"Japanese_American_internment\"> ShBA-ve </a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Total surveillance plus vague law provides an opening for a massive fishing "
+"expedition against any desired target. To make journalism and democracy "
+"safe, we must limit the accumulation of data that is easily accessible to "
+"the state."
+msgstr ""
+"Përgjimi tërësor plus ligje të amullta furnizojnë një të çarë për
ekspedita "
+"masive peshkimi kudër cilitdo të synuari që të doni. Që gazetaria dhe "
+"demokracia të jenë të parrezikuara, duhet të kufizojmë grumbullimin e
të "
+"dhënave në të cilat shteti futet lehtësisht."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Robust Protection for Privacy Must Be Technical"
msgstr "Mbrojtja e Fuqishme Për Privatësinë Duhet Të Jetë Teknike"
#. type: Content of: <p>
-msgid "The Electronic Frontier Foundation and other organizations propose a
set of legal principles designed to <a
href=\"https://en.necessaryandproportionate.org/text\"> prevent the abuses of
massive surveillance</a>. These principles include, crucially, explicit legal
protection for whistleblowers; as a consequence, they would be adequate for
protecting democratic freedoms—if adopted completely and enforced without
exception forever."
-msgstr "Electronic Frontier Foundation dhe të tjera organizma propozojnë
një grup parimesh ligjore të konceptuara për <a
href=\"https://en.necessaryandproportionate.org/text\"> parandalimin e
abuzimeve me përgjimin masiv</a>. Këto parime përfshijnë, pikë kyçe
këtu, mbrojtje eksplicite ligjore për nxjerrës të sekretit; si pasojë, ato
do të ishin të masës së duhur për mbrojtjen e lirive
demokratike—nëse adoptohen tërësisht dhe zbatohen përgjithmonë pa
përjashtime."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "However, such legal protections are precarious: as recent history
shows, they can be repealed (as in the FISA Amendments Act), suspended, or <a
href=\"http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html\"> ignored</a>."
-msgstr "Por, mbrojtje të tilla ligjore janë pre e synimeve të palëve të
ndryshme: siç e tregon historia e kohëve të fundit, ato mund anulohen (si
tek FISA Amendments Act), pezullohen, ose <a
href=\"http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html\"> shpërfillen</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Meanwhile, demagogues will cite the usual excuses as grounds for total
surveillance; any terrorist attack, even one that kills just a handful of
people, will give them an opportunity."
-msgstr "Ndërkaq, demagogët do të përmendin justifikimet e zakonshme si
bazë për përgjim tërësor; çfarëdo sulmi terrorist, madje edhe një i
tillë gjatë të cilit vriten vetëm një dorë personash, do t'u japë atyre
një mundësi më tepër."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "If limits on access to the data are set aside, it will be as if they
had never existed: years worth of dossiers would suddenly become available for
misuse by the state and its agents and, if collected by companies, for their
private misuse as well. If, however, we stop the collection of dossiers on
everyone, those dossiers won't exist, and there will be no way to compile them
retroactively. A new illiberal regime would have to implement surveillance
afresh, and it would only collect data starting at that date. As for
suspending or momentarily ignoring this law, the idea would hardly make sense."
-msgstr "Sikur kufijtë për hyrjen në të dhëna të liheshin mënjanë, do
të qe njësoj sikur të mos kishin ekzistuar kurrë: papritmas, dosje të
grumbulluara gjatë vitesh të tëra do të ishin në dorë të shtetit dhe
agjentëve të tij për keqpërdorim dhe, ato të grumbulluara nga kompani,
për keqpërdorim privat po ashtu. Nëse ne ama e ndalim grumbullimin e
dosjeve për këdo, këto dosje nuk do të ekzistojnë, dhe nuk do të ketë
mënyrë për t'i përpiluar ato në mënyrë prapavepruese. Një regjimi të
ri joliberal do t'i duhej ta sendërtonte nga e para përgjimin, dhe do të
mblidhte të dhëna duke u nisur nga ajo datë. Sa për pezullimin ose
shpërfilljen përkohësisht të këtij ligji, ideja zor se do të kish kuptim."
+msgid ""
+"The Electronic Frontier Foundation and other organizations propose a set of "
+"legal principles designed to <a href=\"https://en.necessaryandproportionate."
+"org/text\"> prevent the abuses of massive surveillance</a>. These "
+"principles include, crucially, explicit legal protection for whistleblowers; "
+"as a consequence, they would be adequate for protecting democratic "
+"freedoms—if adopted completely and enforced without exception forever."
+msgstr ""
+"Electronic Frontier Foundation dhe të tjera organizma propozojnë një grup "
+"parimesh ligjore të konceptuara për <a href=\"https://en."
+"necessaryandproportionate.org/text\"> parandalimin e abuzimeve me përgjimin "
+"masiv</a>. Këto parime përfshijnë, pikë kyçe këtu, mbrojtje eksplicite
"
+"ligjore për nxjerrës të sekretit; si pasojë, ato do të ishin të masës
së "
+"duhur për mbrojtjen e lirive demokratike—nëse adoptohen tërësisht
dhe "
+"zbatohen përgjithmonë pa përjashtime."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"However, such legal protections are precarious: as recent history shows, "
+"they can be repealed (as in the FISA Amendments Act), suspended, or <a href="
+"\"http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html\"> ignored</a>."
+msgstr ""
+"Por, mbrojtje të tilla ligjore janë pre e synimeve të palëve të
ndryshme: "
+"siç e tregon historia e kohëve të fundit, ato mund anulohen (si tek FISA "
+"Amendments Act), pezullohen, ose <a href=\"http://www.nytimes.com/2009/04/16/"
+"us/16nsa.html\"> shpërfillen</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Meanwhile, demagogues will cite the usual excuses as grounds for total "
+"surveillance; any terrorist attack, even one that kills just a handful of "
+"people, will give them an opportunity."
+msgstr ""
+"Ndërkaq, demagogët do të përmendin justifikimet e zakonshme si bazë për
"
+"përgjim tërësor; çfarëdo sulmi terrorist, madje edhe një i tillë
gjatë të "
+"cilit vriten vetëm një dorë personash, do t'u japë atyre një mundësi
më "
+"tepër."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"If limits on access to the data are set aside, it will be as if they had "
+"never existed: years worth of dossiers would suddenly become available for "
+"misuse by the state and its agents and, if collected by companies, for their "
+"private misuse as well. If, however, we stop the collection of dossiers on "
+"everyone, those dossiers won't exist, and there will be no way to compile "
+"them retroactively. A new illiberal regime would have to implement "
+"surveillance afresh, and it would only collect data starting at that date. "
+"As for suspending or momentarily ignoring this law, the idea would hardly "
+"make sense."
+msgstr ""
+"Sikur kufijtë për hyrjen në të dhëna të liheshin mënjanë, do të qe
njësoj "
+"sikur të mos kishin ekzistuar kurrë: papritmas, dosje të grumbulluara
gjatë "
+"vitesh të tëra do të ishin në dorë të shtetit dhe agjentëve të tij
për "
+"keqpërdorim dhe, ato të grumbulluara nga kompani, për keqpërdorim privat
po "
+"ashtu. Nëse ne ama e ndalim grumbullimin e dosjeve për këdo, këto dosje
nuk "
+"do të ekzistojnë, dhe nuk do të ketë mënyrë për t'i përpiluar ato në
mënyrë "
+"prapavepruese. Një regjimi të ri joliberal do t'i duhej ta sendërtonte
nga "
+"e para përgjimin, dhe do të mblidhte të dhëna duke u nisur nga ajo datë.
Sa "
+"për pezullimin ose shpërfilljen përkohësisht të këtij ligji, ideja zor
se do "
+"të kish kuptim."
#. type: Content of: <h3>
msgid "First, Don't Be Foolish"
msgstr "Së Pari, Mos u Bëni të Marrë"
#. type: Content of: <p>
-msgid "To have privacy, you must not throw it away: the first one who has to
protect your privacy is you. Don't tell a company such as Facebook anything
about you that you hesitate to publish in a newspaper. Don't tell a company
such as Facebook anything about your friends that they might not wish to
publish in a newspaper. Better yet, don't be one of Facebook's users at all."
-msgstr "Që të keni privatësi, nuk duhet ta hidhni tej: të parët që duhet
ta mbrojnë privatësinë e tyre jeni ju vetë. Mos i rrëfeni një kompanie
si Facebook-u gjëra që ju ngurroni t'i botoni në një gazetë. Mos i
rrëfeni një kompanie si Facebook-u asgjë mbi miqtë tuaj që ata nuk do të
donin ta shihnin të botuar në një gazetë. Akoma më mirë, mos jini fare
një prej të përdorurve nga Facebook-u."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Never give any web site your entire list of email or phone contacts.
Keep your own data; don't store your data in a company's
“convenient” server. It's safe, however, to entrust a data backup
to a commercial service, provided you encrypted the data, including the file
names, with free software on your own computer before uploading it."
-msgstr "Mos i jepni kurrë një sajti web listën e krejt kontakteve tuaja
email apo telefonike. Mbajini vetë të dhënat tuaja; mos i depozitoni të
dhënat tuaja në shërbyesin “e leverdishëm” të një kompanie.
Megjithatë, një kopjeruajtje të të dhënave tuaja është e parrezikshme
t'ia besoni një shërbimi komercial, me kusht që të dhënat t'i keni koduar,
përfshi këtu emra kartelash, me software të lirë, në kompjuterin tuaj,
përpara se t'i ngarkoni."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "For privacy's sake, you must avoid nonfree software since, as a
consequence of giving others control of your computing, it is <a
href=\"/philosophy/proprietary-surveillance.html\"> likely to spy on you </a>.
Avoid <a href=\"/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html\"> service
as a software substitute </a>; as well as giving others control of your
computing, it requires you to hand over all the pertinent data to the server."
-msgstr "Për hir të privatësisë, duhet të shmangni software jo të lirë
sepse, si pasojë e dhurimit të tjerëve të kontrollit të punimit tuaj në
kompjuter, ka <a href=\"/philosophy/proprietary-surveillance.html\"> shumë
gjasa që këta t'ju spiunojnë </a>. Shmangni <a
href=\"/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html\"> shërbimet si
zëvendësime software-i </a>; përveç se kjo u jep të tjerëve kontroll mbi
punimin tuaj në kompjuter, ju kërkon detyrimisht t'i dorëzoni në shërbyes
krejt të dhënat përkatëse."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "However, even the most rigorous self-protection is insufficient to
protect your privacy on or from systems that don't belong to you. When we
communicate with others or move around the city, our privacy depends on the
practices of society."
-msgstr "Sido që të jetë, edhe mbrojtja më rigoroze e vetes është e
pamjaftueshme për mbrojtjen e privatësisë suaj në ose nga sisteme që nuk
ju përkasin ju. Kur ne komunikojmë me të tjerët ose endemi nëpër qytet,
privatësia jonë varet nga praktikat e shoqërisë."
+msgid ""
+"To have privacy, you must not throw it away: the first one who has to "
+"protect your privacy is you. Don't tell a company such as Facebook anything "
+"about you that you hesitate to publish in a newspaper. Don't tell a company "
+"such as Facebook anything about your friends that they might not wish to "
+"publish in a newspaper. Better yet, don't be one of Facebook's users at all."
+msgstr ""
+"Që të keni privatësi, nuk duhet ta hidhni tej: të parët që duhet ta
mbrojnë "
+"privatësinë e tyre jeni ju vetë. Mos i rrëfeni një kompanie si
Facebook-u "
+"gjëra që ju ngurroni t'i botoni në një gazetë. Mos i rrëfeni një
kompanie "
+"si Facebook-u asgjë mbi miqtë tuaj që ata nuk do të donin ta shihnin të "
+"botuar në një gazetë. Akoma më mirë, mos jini fare një prej të
përdorurve "
+"nga Facebook-u."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Never give any web site your entire list of email or phone contacts. Keep "
+"your own data; don't store your data in a company's “convenient” "
+"server. It's safe, however, to entrust a data backup to a commercial "
+"service, provided you encrypted the data, including the file names, with "
+"free software on your own computer before uploading it."
+msgstr ""
+"Mos i jepni kurrë një sajti web listën e krejt kontakteve tuaja email apo "
+"telefonike. Mbajini vetë të dhënat tuaja; mos i depozitoni të dhënat
tuaja "
+"në shërbyesin “e leverdishëm” të një kompanie. Megjithatë,
një "
+"kopjeruajtje të të dhënave tuaja është e parrezikshme t'ia besoni një "
+"shërbimi komercial, me kusht që të dhënat t'i keni koduar, përfshi këtu
emra "
+"kartelash, me software të lirë, në kompjuterin tuaj, përpara se t'i
ngarkoni."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"For privacy's sake, you must avoid nonfree software since, as a consequence "
+"of giving others control of your computing, it is <a href=\"/philosophy/"
+"proprietary-surveillance.html\"> likely to spy on you </a>. Avoid <a href="
+"\"/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html\"> service as a "
+"software substitute </a>; as well as giving others control of your "
+"computing, it requires you to hand over all the pertinent data to the server."
+msgstr ""
+"Për hir të privatësisë, duhet të shmangni software jo të lirë sepse,
si "
+"pasojë e dhurimit të tjerëve të kontrollit të punimit tuaj në
kompjuter, ka "
+"<a href=\"/philosophy/proprietary-surveillance.html\"> shumë gjasa që këta
"
+"t'ju spiunojnë </a>. Shmangni <a href=\"/philosophy/who-does-that-server-"
+"really-serve.html\"> shërbimet si zëvendësime software-i </a>; përveç se
kjo "
+"u jep të tjerëve kontroll mbi punimin tuaj në kompjuter, ju kërkon "
+"detyrimisht t'i dorëzoni në shërbyes krejt të dhënat përkatëse."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"However, even the most rigorous self-protection is insufficient to protect "
+"your privacy on or from systems that don't belong to you. When we "
+"communicate with others or move around the city, our privacy depends on the "
+"practices of society."
+msgstr ""
+"Sido që të jetë, edhe mbrojtja më rigoroze e vetes është e
pamjaftueshme për "
+"mbrojtjen e privatësisë suaj në ose nga sisteme që nuk ju përkasin ju.
Kur "
+"ne komunikojmë me të tjerët ose endemi nëpër qytet, privatësia jonë
varet "
+"nga praktikat e shoqërisë."
#. type: Content of: <h3>
msgid "We Must Design Every System for Privacy"
msgstr "Ãdo Sistem Duhet Ta Hartojmë Me Privatësinë Në Mendje"
#. type: Content of: <p>
-msgid "If we don't want a total surveillance society, we must consider
surveillance a kind of social pollution, and limit the surveillance impact of
each new digital system just as we limit the environmental impact of physical
construction."
-msgstr "Nëse nuk duam një shoqëri përgjimi tërësor, duhet ta
konsiderojmë përgjimin një lloj ndotjeje sociale, dhe ta kufizojmë ndikimin
e përgjimit prej çdo sistemi të ri dixhital po njësoj siç kufizojmë
ndikimin mjedisor të një konstruksioni fizik."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "For example: “Smart” meters for electricity are touted for
sending the power company moment-by-moment data about each customer's electric
usage, including how usage compares with users in general. This is implemented
based on general surveillance, but does not require any surveillance. It would
be easy for the power company to calculate the average usage in a residential
neighborhood by dividing the total usage by the number of subscribers, and send
that to the meters. Each customer's meter could compare her usage, over any
desired period of time, with the average usage pattern for that period. The
same benefit, with no surveillance!"
-msgstr "Për shembull: Matësit e “mençur” të energjisë
elektrike i mburrin se i dërgojnë çast pas çasti kompanisë së energjisë
të dhëna mbi përdorimin e energjisë nga secili konsumator, përfshi
krahasim me përdoruesit në përgjithësi. Kjo punë është sendërtuar duke
u bazuar mbi përgjim të përgjithshëm, por nuk kërkon ndonjë përgjim.
Për kompaninë e energjisë do të ishte e lehtë të llogariste mesataren e
përdorimit në një lagje duke pjesëtuar sasinë e përgjithshme të
konsumuar me numrin e pajtimtarëve, dhe këtë t'ua dërgojë matësve.
Matësi i çdo konsumatori mund të krahasonte kështu regjistrimin e tij,
përgjatë cilësdo periudhe kohore, me mesataren e përdorimit për atë
periudhë. I njëjti përfitim, ama pa përgjim!"
+msgid ""
+"If we don't want a total surveillance society, we must consider surveillance "
+"a kind of social pollution, and limit the surveillance impact of each new "
+"digital system just as we limit the environmental impact of physical "
+"construction."
+msgstr ""
+"Nëse nuk duam një shoqëri përgjimi tërësor, duhet ta konsiderojmë
përgjimin "
+"një lloj ndotjeje sociale, dhe ta kufizojmë ndikimin e përgjimit prej çdo
"
+"sistemi të ri dixhital po njësoj siç kufizojmë ndikimin mjedisor të një
"
+"konstruksioni fizik."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"For example: “Smart” meters for electricity are touted for "
+"sending the power company moment-by-moment data about each customer's "
+"electric usage, including how usage compares with users in general. This is "
+"implemented based on general surveillance, but does not require any "
+"surveillance. It would be easy for the power company to calculate the "
+"average usage in a residential neighborhood by dividing the total usage by "
+"the number of subscribers, and send that to the meters. Each customer's "
+"meter could compare her usage, over any desired period of time, with the "
+"average usage pattern for that period. The same benefit, with no "
+"surveillance!"
+msgstr ""
+"Për shembull: Matësit e “mençur” të energjisë elektrike i "
+"mburrin se i dërgojnë çast pas çasti kompanisë së energjisë të dhëna
mbi "
+"përdorimin e energjisë nga secili konsumator, përfshi krahasim me "
+"përdoruesit në përgjithësi. Kjo punë është sendërtuar duke u bazuar
mbi "
+"përgjim të përgjithshëm, por nuk kërkon ndonjë përgjim. Për
kompaninë e "
+"energjisë do të ishte e lehtë të llogariste mesataren e përdorimit në
një "
+"lagje duke pjesëtuar sasinë e përgjithshme të konsumuar me numrin e "
+"pajtimtarëve, dhe këtë t'ua dërgojë matësve. Matësi i çdo
konsumatori mund "
+"të krahasonte kështu regjistrimin e tij, përgjatë cilësdo periudhe
kohore, "
+"me mesataren e përdorimit për atë periudhë. I njëjti përfitim, ama pa "
+"përgjim!"
#. type: Content of: <p>
msgid "We need to design such privacy into all our digital systems."
-msgstr "Na duhet të hartojmë të tillë privatësi në krejt sistemet tona
dixhitale."
+msgstr ""
+"Na duhet të hartojmë të tillë privatësi në krejt sistemet tona
dixhitale."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Remedy for Collecting Data: Leaving It Dispersed"
msgstr "Kurë për Grumbullimin e të Dhënave: Të Lihen të Hapërdara"
#. type: Content of: <p>
-msgid "One way to make monitoring safe for privacy is to <a
name=\"dispersal\"> keep the data dispersed and inconvenient to access</a>.
Old-fashioned security cameras were no threat to privacy. The recording was
stored on the premises, and kept for a few weeks at most. Because of the
inconvenience of accessing these recordings, it was never done massively; they
were accessed only in the places where someone reported a crime. It would not
be feasible to physically collect millions of tapes every day and watch them or
copy them."
-msgstr "Një rrugë për ta bërë mbikëqyrjen të parrezikshme për
privatësinë është të <a name=\"dispersal\"> mbahen të dhënat të
shpërndara dhe në mënyrë të tillë që hyrja në to të jetë e
paleverdishme</a>. Kamerat e dikurshme të sigurisë nuk qenë kërcënim për
privatësinë. Regjistrimet depozitoheshin dhe ruheshin me kushtin paraprak:
vetëm për disa javë. Ngaqë hyrja në to dhe përdorimi i tyre nuk qe gjë
e kollajtë, nuk qe bërë kurrë në shkallë masive; ato hapeshin dhe
përdoreshin vetëm në vende ku dikush kish njoftuar për një shkelje. Do
të ishte e pamundur të grumbulloheshin fizikisht miliona shirita
regjistrimesh çdo ditë dhe të shiheshin apo kopjoheshin."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Nowadays, security cameras have become surveillance cameras: they are
connected to the Internet so recordings can be collected in a data center and
saved forever. This is already dangerous, but it is going to get worse.
Advances in face recognition may bring the day when suspected journalists can
be tracked on the street all the time to see who they talk with."
-msgstr "Sot, kamerat e sigurisë janë bërë kamera përgjimi: ato janë të
lidhura në Internet, kështu që regjistrimet mund të grumbullohen në një
qendër të dhënash dhe të ruhen përgjithmonë. Kjo është që tani e
rrezikshme, por ka për t'u bërë edhe më keq. Përparimi teknik në njohjen
e fytyrave mund të sjellë një ditë kur gazetarët e dyshuar të ndiqen
rrugës gjithë kohën, për të parë se me kë bisedojnë."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Internet-connected cameras often have lousy digital security
themselves, so <a
href=\"http://www.networkworld.com/community/blog/cia-wants-spy-you-through-your-appliances\">
anyone could watch what the camera sees</a>. To restore privacy, we should
ban the use of Internet-connected cameras aimed where and when the public is
admitted, except when carried by people. Everyone must be free to post photos
and video recordings occasionally, but the systematic accumulation of such data
on the Internet must be limited."
-msgstr "Shpesh vetë kamerat e lidhura me Internetin kanë siguri dixhitale
që ta shpif, prandaj <a
href=\"http://www.networkworld.com/community/blog/cia-wants-spy-you-through-your-appliances\">
kushdo mund të vëzhgojë atë që sheh syri i kamerës</a>. Që të
rikthejmë privatësinë, duhet të ndalojmë përdorimin e kamerave të
lidhura me Internetin të fokusuara në vende dhe në raste që pranohet se
janë publike, hiq rastin kur ato i kanë njerëzit. Kushdo duhet të jetë i
lirë të postojë me raste foto dhe regjistrime video, por grumbullimi
sistematik në Internet i të dhënave të tilla duhet të kufizohet."
+msgid ""
+"One way to make monitoring safe for privacy is to <a name=\"dispersal\"> "
+"keep the data dispersed and inconvenient to access</a>. Old-fashioned "
+"security cameras were no threat to privacy. The recording was stored on the "
+"premises, and kept for a few weeks at most. Because of the inconvenience of "
+"accessing these recordings, it was never done massively; they were accessed "
+"only in the places where someone reported a crime. It would not be feasible "
+"to physically collect millions of tapes every day and watch them or copy "
+"them."
+msgstr ""
+"Një rrugë për ta bërë mbikëqyrjen të parrezikshme për privatësinë
është të "
+"<a name=\"dispersal\"> mbahen të dhënat të shpërndara dhe në mënyrë
të tillë "
+"që hyrja në to të jetë e paleverdishme</a>. Kamerat e dikurshme të
sigurisë "
+"nuk qenë kërcënim për privatësinë. Regjistrimet depozitoheshin dhe
ruheshin "
+"me kushtin paraprak: vetëm për disa javë. Ngaqë hyrja në to dhe
përdorimi i "
+"tyre nuk qe gjë e kollajtë, nuk qe bërë kurrë në shkallë masive; ato "
+"hapeshin dhe përdoreshin vetëm në vende ku dikush kish njoftuar për një "
+"shkelje. Do të ishte e pamundur të grumbulloheshin fizikisht miliona "
+"shirita regjistrimesh çdo ditë dhe të shiheshin apo kopjoheshin."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Nowadays, security cameras have become surveillance cameras: they are "
+"connected to the Internet so recordings can be collected in a data center "
+"and saved forever. This is already dangerous, but it is going to get "
+"worse. Advances in face recognition may bring the day when suspected "
+"journalists can be tracked on the street all the time to see who they talk "
+"with."
+msgstr ""
+"Sot, kamerat e sigurisë janë bërë kamera përgjimi: ato janë të lidhura
në "
+"Internet, kështu që regjistrimet mund të grumbullohen në një qendër të
"
+"dhënash dhe të ruhen përgjithmonë. Kjo është që tani e rrezikshme,
por ka "
+"për t'u bërë edhe më keq. Përparimi teknik në njohjen e fytyrave mund
të "
+"sjellë një ditë kur gazetarët e dyshuar të ndiqen rrugës gjithë
kohën, për "
+"të parë se me kë bisedojnë."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Internet-connected cameras often have lousy digital security themselves, so "
+"<a href=\"http://www.networkworld.com/community/blog/cia-wants-spy-you-"
+"through-your-appliances\"> anyone could watch what the camera sees</a>. To "
+"restore privacy, we should ban the use of Internet-connected cameras aimed "
+"where and when the public is admitted, except when carried by people. "
+"Everyone must be free to post photos and video recordings occasionally, but "
+"the systematic accumulation of such data on the Internet must be limited."
+msgstr ""
+"Shpesh vetë kamerat e lidhura me Internetin kanë siguri dixhitale që ta "
+"shpif, prandaj <a href=\"http://www.networkworld.com/community/blog/cia-"
+"wants-spy-you-through-your-appliances\"> kushdo mund të vëzhgojë atë që
sheh "
+"syri i kamerës</a>. Që të rikthejmë privatësinë, duhet të ndalojmë "
+"përdorimin e kamerave të lidhura me Internetin të fokusuara në vende dhe
në "
+"raste që pranohet se janë publike, hiq rastin kur ato i kanë njerëzit. "
+"Kushdo duhet të jetë i lirë të postojë me raste foto dhe regjistrime
video, "
+"por grumbullimi sistematik në Internet i të dhënave të tilla duhet të "
+"kufizohet."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Remedy for Internet Commerce Surveillance"
msgstr "Kurë për Përgjim Internet Nga Tregtia"
#. type: Content of: <p>
-msgid "Most data collection comes from people's own digital activities.
Usually the data is collected first by companies. But when it comes to the
threat to privacy and democracy, it makes no difference whether surveillance is
done directly by the state or farmed out to a business, because the data that
the companies collect is systematically available to the state."
-msgstr "Shumica e të dhënave vjen nga veprimtaritë dixhitale të vetë
njerëzve. Zakonisht të dhënat grumbullohen së pari nga kompanitë. Por
kur vjen fjala për kërcënimin e privatësisë dhe demokracisë, nuk ka
dallim mes përgjimit të bërë drejtpërdrejt nga shteti apo të deleguar
një biznesi, ngaqë të dhënat që kompanitë mbledhin janë sistematikisht
të passhme nga shteti."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "The NSA, through PRISM, has <a
href=\"https://www.commondreams.org/headline/2013/08/23-2\"> gotten into the
databases of many large Internet corporations</a>. AT&T has saved all its
phone call records since 1987 and <a
href=\"http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0\">
makes them available to the DEA</a> to search on request. Strictly speaking,
the U.S. government does not possess that data, but in practical terms it may
as well possess it."
-msgstr "NSA-ja, përmes PRISM-it, ka <a
href=\"https://www.commondreams.org/headline/2013/08/23-2\"> hyrë në bazat e
të dhënave të mjaft korporatave të mëdha të Internetit</a>. AT&T-ja
ka ruajtur krejt regjistrimet e veta të thirrjeve telefonike që prej 1987-s
dhe <a
href=\"http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0\">
i jep ato për DEA-n</a> për kërkime kur i është dashur. Nga pikëpamja
strikte, qeveria e ShBA-ve nuk i zotëron këto të dhëna, por në terma
praktikë i zotëron po njësoj."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "The goal of making journalism and democracy safe therefore requires
that we reduce the data collected about people by any organization, not just by
the state. We must redesign digital systems so that they do not accumulate
data about their users. If they need digital data about our transactions, they
should not be allowed to keep them more than a short time beyond what is
inherently necessary for their dealings with us."
-msgstr "Synimi për ta bërë gazetarinë dhe demokracinë të pakërcënuar
kërkon atëherë që të reduktojmë të dhënat e grumbulluara rreth
njerëzish nga çfarëdo organizëm, jo thjesht nga shteti. Duhet t'i
rikonceptojmë sistemet tona dixhitale që të mos grumbullojnë të dhëna
rreth përdoruesve të tyre. Nëse u duhen të dhëna dixhitale rreth
transaksioneve tona, nuk duhet lejuar që t'i mbajnë ato më gjatë se një
interval të shkurtër kohe përtej atij që nevojitet doemos për çka po
kryejnë për ne."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "One of the motives for the current level of surveillance of the
Internet is that sites are financed through advertising based on tracking
users' activities and propensities. This converts a mere
annoyance—advertising that we can learn to ignore—into a
surveillance system that harms us whether we know it or not. Purchases over
the Internet also track their users. And we are all aware that “privacy
policies” are more excuses to violate privacy than commitments to uphold
it."
-msgstr "Një nga shkaqet e nivelit të tanishëm të përgjimit në Internet
është fakti që sajtet financohen përmes reklamave të bazuara në ndjekjen
e veprimtarisë dhe prirjeve të përdoruesve. Kjo e shndërron një bezdi të
thjeshtë—reklamën, që mund të mësohemi ta shpërfillim—në
një sistem përgjimi që na dëmton, pavarësisht se e dimë apo nuk e dimë.
Blerjet nëpërmjet Internetit gjithashtu përdoren për të ndjekur
përdoruesit e tyre. Dhe ne të gjithë e dimë që “rregullat e
privatësisë” janë më tepër justifikime për të shkelur
privatësinë, se sa angazhime për ta mbrojtur atë."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "We could correct both problems by adopting a system of anonymous
payments—anonymous for the payer, that is. (We don't want the payee to
dodge taxes.) <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/\">
Bitcoin is not anonymous</a>, though there are efforts to develop ways to pay
anonymously with Bitcoin. However, technology for <a
href=\"http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html\"> digital cash
was first developed in the 1980s</a>; we need only suitable business
arrangements, and for the state not to obstruct them."
-msgstr "Mund t'i ndreqnim të dy problemet duke bërë tonin një sistem
pagesash anonime—anonim për atë që paguan, kuptohet. (Nuk duam që ai
që paguhet, t'u bëjë bisht taksave.) <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/\">
Bitcoin-i nuk është anonim</a>, edhe pse ka përpjekje për të zhvilluar
mënyra që të paguani me Bitcoin në mënyrë anonime. Sido qoftë,
teknologjia për <a
href=\"http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html\"> paranë
dixhitale është zhvilluar së pari në vitet '80</a>; kemi nevojë vetëm
për marrëveshje të përshtatshme mes bizneseve, dhe që shteti të mos i
pengojë ato."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "A further threat from sites' collection of personal data is that
security breakers might get in, take it, and misuse it. This includes
customers' credit card details. An anonymous payment system would end this
danger: a security hole in the site can't hurt you if the site knows nothing
about you."
-msgstr "Një kërcënim i mëtejshëm nga grumbullimi i të dhënave personale
prej sajteve është se cenuesit e sigurisë mund të hyjnë në to, t'i marrin
dhe t'i keqpërdorin. Kjo përfshin hollësi kartash krediti të
konsumatorëve. Një sistem pagesash anonime do t'i jepte fund këtij rreziku:
një e çarë sigurie te sajti nuk do t'ju bënte dëm, nëse sajti nuk di
asnjë gjë rreth jush."
+msgid ""
+"Most data collection comes from people's own digital activities. Usually "
+"the data is collected first by companies. But when it comes to the threat "
+"to privacy and democracy, it makes no difference whether surveillance is "
+"done directly by the state or farmed out to a business, because the data "
+"that the companies collect is systematically available to the state."
+msgstr ""
+"Shumica e të dhënave vjen nga veprimtaritë dixhitale të vetë njerëzve.
"
+"Zakonisht të dhënat grumbullohen së pari nga kompanitë. Por kur vjen
fjala "
+"për kërcënimin e privatësisë dhe demokracisë, nuk ka dallim mes
përgjimit të "
+"bërë drejtpërdrejt nga shteti apo të deleguar një biznesi, ngaqë të
dhënat "
+"që kompanitë mbledhin janë sistematikisht të passhme nga shteti."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"The NSA, through PRISM, has <a href=\"https://www.commondreams.org/"
+"headline/2013/08/23-2\"> gotten into the databases of many large Internet "
+"corporations</a>. AT&T has saved all its phone call records since 1987 "
+"and <a href=\"http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-"
+"phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0\"> makes them available to the DEA</a> "
+"to search on request. Strictly speaking, the U.S. government does not "
+"possess that data, but in practical terms it may as well possess it."
+msgstr ""
+"NSA-ja, përmes PRISM-it, ka <a href=\"https://www.commondreams.org/"
+"headline/2013/08/23-2\"> hyrë në bazat e të dhënave të mjaft korporatave
të "
+"mëdha të Internetit</a>. AT&T-ja ka ruajtur krejt regjistrimet e veta "
+"të thirrjeve telefonike që prej 1987-s dhe <a href=\"http://www.nytimes."
+"com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?"
+"_r=0\"> i jep ato për DEA-n</a> për kërkime kur i është dashur. Nga "
+"pikëpamja strikte, qeveria e ShBA-ve nuk i zotëron këto të dhëna, por
në "
+"terma praktikë i zotëron po njësoj."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"The goal of making journalism and democracy safe therefore requires that we "
+"reduce the data collected about people by any organization, not just by the "
+"state. We must redesign digital systems so that they do not accumulate data "
+"about their users. If they need digital data about our transactions, they "
+"should not be allowed to keep them more than a short time beyond what is "
+"inherently necessary for their dealings with us."
+msgstr ""
+"Synimi për ta bërë gazetarinë dhe demokracinë të pakërcënuar kërkon
atëherë "
+"që të reduktojmë të dhënat e grumbulluara rreth njerëzish nga çfarëdo
"
+"organizëm, jo thjesht nga shteti. Duhet t'i rikonceptojmë sistemet tona "
+"dixhitale që të mos grumbullojnë të dhëna rreth përdoruesve të tyre.
Nëse u "
+"duhen të dhëna dixhitale rreth transaksioneve tona, nuk duhet lejuar që
t'i "
+"mbajnë ato më gjatë se një interval të shkurtër kohe përtej atij që "
+"nevojitet doemos për çka po kryejnë për ne."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"One of the motives for the current level of surveillance of the Internet is "
+"that sites are financed through advertising based on tracking users' "
+"activities and propensities. This converts a mere annoyance—"
+"advertising that we can learn to ignore—into a surveillance system "
+"that harms us whether we know it or not. Purchases over the Internet also "
+"track their users. And we are all aware that “privacy policies” "
+"are more excuses to violate privacy than commitments to uphold it."
+msgstr ""
+"Një nga shkaqet e nivelit të tanishëm të përgjimit në Internet është
fakti "
+"që sajtet financohen përmes reklamave të bazuara në ndjekjen e
veprimtarisë "
+"dhe prirjeve të përdoruesve. Kjo e shndërron një bezdi të
thjeshtë—"
+"reklamën, që mund të mësohemi ta shpërfillim—në një sistem
përgjimi që "
+"na dëmton, pavarësisht se e dimë apo nuk e dimë. Blerjet nëpërmjet "
+"Internetit gjithashtu përdoren për të ndjekur përdoruesit e tyre. Dhe ne
të "
+"gjithë e dimë që “rregullat e privatësisë” janë më tepër "
+"justifikime për të shkelur privatësinë, se sa angazhime për ta mbrojtur
atë."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"We could correct both problems by adopting a system of anonymous "
+"payments—anonymous for the payer, that is. (We don't want the payee "
+"to dodge taxes.) <a href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-"
+"through-the-bitcoin-hype/\"> Bitcoin is not anonymous</a>, though there are "
+"efforts to develop ways to pay anonymously with Bitcoin. However, "
+"technology for <a href=\"http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr."
+"html\"> digital cash was first developed in the 1980s</a>; we need only "
+"suitable business arrangements, and for the state not to obstruct them."
+msgstr ""
+"Mund t'i ndreqnim të dy problemet duke bërë tonin një sistem pagesash "
+"anonime—anonim për atë që paguan, kuptohet. (Nuk duam që ai që "
+"paguhet, t'u bëjë bisht taksave.) <a href=\"http://www.wired.com/"
+"opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/\"> Bitcoin-i nuk është "
+"anonim</a>, edhe pse ka përpjekje për të zhvilluar mënyra që të paguani
me "
+"Bitcoin në mënyrë anonime. Sido qoftë, teknologjia për <a
href=\"http://www."
+"wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html\"> paranë dixhitale është "
+"zhvilluar së pari në vitet '80</a>; kemi nevojë vetëm për marrëveshje
të "
+"përshtatshme mes bizneseve, dhe që shteti të mos i pengojë ato."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"A further threat from sites' collection of personal data is that security "
+"breakers might get in, take it, and misuse it. This includes customers' "
+"credit card details. An anonymous payment system would end this danger: a "
+"security hole in the site can't hurt you if the site knows nothing about you."
+msgstr ""
+"Një kërcënim i mëtejshëm nga grumbullimi i të dhënave personale prej
sajteve "
+"është se cenuesit e sigurisë mund të hyjnë në to, t'i marrin dhe t'i "
+"keqpërdorin. Kjo përfshin hollësi kartash krediti të konsumatorëve.
Një "
+"sistem pagesash anonime do t'i jepte fund këtij rreziku: një e çarë
sigurie "
+"te sajti nuk do t'ju bënte dëm, nëse sajti nuk di asnjë gjë rreth jush."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Remedy for Travel Surveillance"
msgstr "Kurë për Përgjimin e Udhëtimeve"
#. type: Content of: <p>
-msgid "We must convert digital toll collection to anonymous payment (using
digital cash, for instance). License-plate recognition systems recognize all
license plates, and the <a
href=\"http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/whos_watching_you/8064333.stm\">
data can be kept indefinitely</a>; they should be required by law to notice and
record only those license numbers that are on a list of cars sought by court
orders. A less secure alternative would record all cars locally but only for a
few days, and not make the full data available over the Internet; access to the
data should be limited to searching for a list of court-ordered
license-numbers."
-msgstr "Duhet ta shndërrojmë mbledhjen e pagesave dixhitale të lidhura me
udhëtimet në mbledhje pagesash anonime (duke përdorur para dixhitale, për
shembull). Sistemet e leximit të targave regjistrojnë të tëra targat, dhe
<a
href=\"http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/whos_watching_you/8064333.stm\">
të dhënat mund të ruhen përgjithmonë</a>; do të duhej që ligji të
kërkonte të dalloheshin dhe të regjistroheshin vetëm ato targa që gjenden
në një listë automjetesh që kërkohen me urdhër gjykate. Sipas një
alternative më pak të sigurt do të regjistroheshin krejt automjetet, në
shkallë vendore, por vetëm për pak ditë, dhe të dhënat e plota të mos
jepen nëpërmjet Internet; hyrja në të dhënat do të duhej kufizuar në
kërkime për numra sipas një liste me targa që kanë urdhër gjykate."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "The U.S. “no-fly” list must be abolished because it is <a
href=\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-justice/victory-federal-court-recognizes\">
punishment without trial</a>."
-msgstr "Lista “no-fly” e ShBA-ve duhet shfuqizuar, sepse përbën
<a
href=\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-justice/victory-federal-court-recognizes\">
ndëshkim pa gjyq</a>."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "It is acceptable to have a list of people whose person and luggage will
be searched with extra care, and anonymous passengers on domestic flights could
be treated as if they were on this list. It is also acceptable to bar
non-citizens, if they are not permitted to enter the country at all, from
boarding flights to the country. This ought to be enough for all legitimate
purposes."
-msgstr "Ãshtë e pranueshme të kihet një listë njerëzish të cilët të
kontrollohen me kujdes të veçantë, tok me bagazhet e tyre, dhe pasagjerët
anonimë në fluturimet e brendshme mund të trajtohen sikur të ishin në
këtë listë. Ãshtë gjithashtu e pranueshme të mos lejohen ata që nuk
janë shtetas, nëse nuk u është lejuar të hyjnë fare në vend, të hipin
në fluturime drejt një vendi. Kjo do të duhej të ishte e mjaftë për
krejt qëllimet e ligjshme."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Many mass transit systems use some kind of smart cards or RFIDs for
payment. These systems accumulate personal data: if you once make the mistake
of paying with anything but cash, they associate the card permanently with your
name. Furthermore, they record all travel associated with each card. Together
they amount to massive surveillance. This data collection must be reduced."
-msgstr "Mjaft sisteme tranziti masiv përdorin për pagesa ndonjë lloj karte
të mençur ose RFID. Këto sisteme grumbullojnë të dhëna personale: nëse
e bëni vetëm një herë gabimin të paguani me to dhe jo me para klasike, ato
e përshoqërojnë përgjithmonë kartën me emrin tuaj. Për më tepër,
regjistrojnë gjithçka ka të bëjë me udhëtimet përshoqëruar secilës
kartë. Të marra bashkë, bëhen përgjim masiv. Ky grumbullim të dhënash
duhet reduktuar."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Navigation services do surveillance: the user's computer tells the map
service the user's location and where the user wants to go; then the server
determines the route and sends it back to the user's computer, which displays
it. Nowadays, the server probably records the user's locations, since there is
nothing to prevent it. This surveillance is not inherently necessary, and
redesign could avoid it: free/libre software in the user's computer could
download map data for the pertinent regions (if not downloaded previously),
compute the route, and display it, without ever telling anyone where the user
is or wants to go."
-msgstr "Shërbimet e orientimit dhe hartave kryejnë përgjim: kompjuteri i
përdoruesit i tregon shërbimit të hartave vendin dhe ku dëshiron
përdoruesi të mbërrijë; mandej shërbyesi përcakton rrugën dhe ia dërgon
kompjuterit të përdoruesit, i cili e shfaq. Sot, ka gjasa që shërbyesi i
regjistron vendet e përdoruesve, ngaqë asgjë nuk ia ndalon. Ky përgjim nuk
është së brendshmi i domosdoshëm, dhe mund të shmanget përmes
rikonceptimit: software-i lirë/libre në kompjuterin e përdoruesit mund të
shkarkojë të dhëna harte për zonat që i interesojnë (nëse nuk janë
shkarkuar tashmë), të përllogarisë rrugën, dhe ta shfaqë, pa i treguar
kujt ndonjëherë se ku gjendet apo ku dëshiron të shkojë përdoruesi."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Systems for borrowing bicycles, etc., can be designed so that the
borrower's identity is known only inside the station where the item was
borrowed. Borrowing would inform all stations that the item is
“out,” so when the user returns it at any station (in general, a
different one), that station will know where and when that item was borrowed.
It will inform the other station that the item is no longer “out.”
It will also calculate the user's bill, and send it (after waiting some random
number of minutes) to headquarters along a ring of stations, so that
headquarters would not find out which station the bill came from. Once this is
done, the return station would forget all about the transaction. If an item
remains “out” for too long, the station where it was borrowed can
inform headquarters; in that case, it could send the borrower's identity
immediately."
-msgstr "Sistemet për dhënien e biçikletave me qira, etj., mund të hartohen
në mënyrë të tillë që identiteti i qiramarrësit të njihet vetëm brenda
stacionit nga u mor objekti me qira. Qiradhënësi do të njoftonte krejt
stacionet se objekti është “dhënë,”, që kështu, kur
përdoruesi e jep mbrapsht në cilindo stacion (përgjithësisht, një i
ndryshëm nga fillestari), ai stacion do ta dijë se ku dhe kur qe marrë me
qira objekti. Do të njoftojë stacionin tjetër se objekti nuk është më
“i dhënë.” Do të llogarisë gjithashtu faturën e përdoruesit,
dhe do t'ia dërgojë (pasi të presë një numër të rastësishëm minutash)
qendrës së një vargu stacionesh, në mënyrë që qendra të mos gjejë dot
se nga cili stacion erdhi fatura. Pasi të jetë kryer kjo, stacioni ku u
dorëzua objekti pas përdorimit do të harronte gjithçka rreth transaksionit.
Nëse një objekt mbetet “i dhënë” për një kohë të gjatë,
stacioni nga u mor me qira mund të njoftojë qendrën; në këtë rast, mund
ta dërgojë identitetin e qiramarrësit menjëherë."
+msgid ""
+"We must convert digital toll collection to anonymous payment (using digital "
+"cash, for instance). License-plate recognition systems recognize all "
+"license plates, and the <a href=\"http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/"
+"whos_watching_you/8064333.stm\"> data can be kept indefinitely</a>; they "
+"should be required by law to notice and record only those license numbers "
+"that are on a list of cars sought by court orders. A less secure "
+"alternative would record all cars locally but only for a few days, and not "
+"make the full data available over the Internet; access to the data should be "
+"limited to searching for a list of court-ordered license-numbers."
+msgstr ""
+"Duhet ta shndërrojmë mbledhjen e pagesave dixhitale të lidhura me
udhëtimet "
+"në mbledhje pagesash anonime (duke përdorur para dixhitale, për shembull).
"
+"Sistemet e leximit të targave regjistrojnë të tëra targat, dhe <a href="
+"\"http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/whos_watching_you/8064333.stm\"> të "
+"dhënat mund të ruhen përgjithmonë</a>; do të duhej që ligji të
kërkonte të "
+"dalloheshin dhe të regjistroheshin vetëm ato targa që gjenden në një
listë "
+"automjetesh që kërkohen me urdhër gjykate. Sipas një alternative më pak
të "
+"sigurt do të regjistroheshin krejt automjetet, në shkallë vendore, por
vetëm "
+"për pak ditë, dhe të dhënat e plota të mos jepen nëpërmjet Internet;
hyrja "
+"në të dhënat do të duhej kufizuar në kërkime për numra sipas një
liste me "
+"targa që kanë urdhër gjykate."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"The U.S. “no-fly” list must be abolished because it is <a href="
+"\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-"
+"justice/victory-federal-court-recognizes\"> punishment without trial</a>."
+msgstr ""
+"Lista “no-fly” e ShBA-ve duhet shfuqizuar, sepse përbën <a
href="
+"\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-"
+"justice/victory-federal-court-recognizes\"> ndëshkim pa gjyq</a>."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"It is acceptable to have a list of people whose person and luggage will be "
+"searched with extra care, and anonymous passengers on domestic flights could "
+"be treated as if they were on this list. It is also acceptable to bar non-"
+"citizens, if they are not permitted to enter the country at all, from "
+"boarding flights to the country. This ought to be enough for all legitimate "
+"purposes."
+msgstr ""
+"Ãshtë e pranueshme të kihet një listë njerëzish të cilët të
kontrollohen me "
+"kujdes të veçantë, tok me bagazhet e tyre, dhe pasagjerët anonimë në "
+"fluturimet e brendshme mund të trajtohen sikur të ishin në këtë listë.
"
+"Ãshtë gjithashtu e pranueshme të mos lejohen ata që nuk janë shtetas,
nëse "
+"nuk u është lejuar të hyjnë fare në vend, të hipin në fluturime drejt
një "
+"vendi. Kjo do të duhej të ishte e mjaftë për krejt qëllimet e ligjshme."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Many mass transit systems use some kind of smart cards or RFIDs for "
+"payment. These systems accumulate personal data: if you once make the "
+"mistake of paying with anything but cash, they associate the card "
+"permanently with your name. Furthermore, they record all travel associated "
+"with each card. Together they amount to massive surveillance. This data "
+"collection must be reduced."
+msgstr ""
+"Mjaft sisteme tranziti masiv përdorin për pagesa ndonjë lloj karte të
mençur "
+"ose RFID. Këto sisteme grumbullojnë të dhëna personale: nëse e bëni
vetëm "
+"një herë gabimin të paguani me to dhe jo me para klasike, ato e "
+"përshoqërojnë përgjithmonë kartën me emrin tuaj. Për më tepër,
regjistrojnë "
+"gjithçka ka të bëjë me udhëtimet përshoqëruar secilës kartë. Të
marra "
+"bashkë, bëhen përgjim masiv. Ky grumbullim të dhënash duhet reduktuar."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Navigation services do surveillance: the user's computer tells the map "
+"service the user's location and where the user wants to go; then the server "
+"determines the route and sends it back to the user's computer, which "
+"displays it. Nowadays, the server probably records the user's locations, "
+"since there is nothing to prevent it. This surveillance is not inherently "
+"necessary, and redesign could avoid it: free/libre software in the user's "
+"computer could download map data for the pertinent regions (if not "
+"downloaded previously), compute the route, and display it, without ever "
+"telling anyone where the user is or wants to go."
+msgstr ""
+"Shërbimet e orientimit dhe hartave kryejnë përgjim: kompjuteri i
përdoruesit "
+"i tregon shërbimit të hartave vendin dhe ku dëshiron përdoruesi të
mbërrijë; "
+"mandej shërbyesi përcakton rrugën dhe ia dërgon kompjuterit të
përdoruesit, "
+"i cili e shfaq. Sot, ka gjasa që shërbyesi i regjistron vendet e "
+"përdoruesve, ngaqë asgjë nuk ia ndalon. Ky përgjim nuk është së
brendshmi i "
+"domosdoshëm, dhe mund të shmanget përmes rikonceptimit: software-i lirë/"
+"libre në kompjuterin e përdoruesit mund të shkarkojë të dhëna harte
për "
+"zonat që i interesojnë (nëse nuk janë shkarkuar tashmë), të
përllogarisë "
+"rrugën, dhe ta shfaqë, pa i treguar kujt ndonjëherë se ku gjendet apo ku "
+"dëshiron të shkojë përdoruesi."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Systems for borrowing bicycles, etc., can be designed so that the borrower's "
+"identity is known only inside the station where the item was borrowed. "
+"Borrowing would inform all stations that the item is “out,” so "
+"when the user returns it at any station (in general, a different one), that "
+"station will know where and when that item was borrowed. It will inform the "
+"other station that the item is no longer “out.” It will also "
+"calculate the user's bill, and send it (after waiting some random number of "
+"minutes) to headquarters along a ring of stations, so that headquarters "
+"would not find out which station the bill came from. Once this is done, the "
+"return station would forget all about the transaction. If an item remains "
+"“out” for too long, the station where it was borrowed can inform "
+"headquarters; in that case, it could send the borrower's identity "
+"immediately."
+msgstr ""
+"Sistemet për dhënien e biçikletave me qira, etj., mund të hartohen në
mënyrë "
+"të tillë që identiteti i qiramarrësit të njihet vetëm brenda stacionit
nga u "
+"mor objekti me qira. Qiradhënësi do të njoftonte krejt stacionet se
objekti "
+"është “dhënë,”, që kështu, kur përdoruesi e jep mbrapsht
në "
+"cilindo stacion (përgjithësisht, një i ndryshëm nga fillestari), ai
stacion "
+"do ta dijë se ku dhe kur qe marrë me qira objekti. Do të njoftojë
stacionin "
+"tjetër se objekti nuk është më “i dhënë.” Do të llogarisë
"
+"gjithashtu faturën e përdoruesit, dhe do t'ia dërgojë (pasi të presë
një "
+"numër të rastësishëm minutash) qendrës së një vargu stacionesh, në
mënyrë që "
+"qendra të mos gjejë dot se nga cili stacion erdhi fatura. Pasi të jetë "
+"kryer kjo, stacioni ku u dorëzua objekti pas përdorimit do të harronte "
+"gjithçka rreth transaksionit. Nëse një objekt mbetet “i
dhënë” "
+"për një kohë të gjatë, stacioni nga u mor me qira mund të njoftojë
qendrën; "
+"në këtë rast, mund ta dërgojë identitetin e qiramarrësit menjëherë."
#. type: Content of: <h3>
msgid "Remedy for Communications Dossiers"
msgstr "Kurë për Dosjet e Komunikimeve"
#. type: Content of: <p>
-msgid "Internet service providers and telephone companies keep extensive data
on their users' contacts (browsing, phone calls, etc). With mobile phones,
they also <a
href=\"http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz\">
record the user's physical location</a>. They keep these dossiers for a long
time: over 30 years, in the case of AT&T. Soon they will even <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/\">
record the user's body activities</a>. It appears that the <a
href=\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location\">
NSA collects cell phone location data</a> in bulk."
-msgstr "Mundësuesit e shërbimeve Internet dhe kompanitë telefonike ruajnë
të dhëna të zgjeruara mbi kontaktet e përdoruesve të tyre (shfletim,
thirrje telefonike, etj). Me telefonat celularë, ata <a
href=\"http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz\">
regjistrojnë gjithashtu vendndodhje fizike të përdoruesve</a>. Këto dosje
i ruajnë për një kohë të gjatë: mbi 30 vjet, në rastin e AT&T-së.
Së shpejti madje do të <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/\">
regjistrojnë veprimtarinë e trupit të përdoruesit</a>. Duket se <a
href=\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location\">
NSA-ja i grumbullon të dhënat mbi vendndodhjet e celularëve</a> në stil
shumice."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Unmonitored communication is impossible where systems create such
dossiers. So it should be illegal to create or keep them. ISPs and phone
companies must not be allowed to keep this information for very long, in the
absence of a court order to surveil a certain party."
-msgstr "Komunikimi i pambikëqyrur është i pamundur atje ku sistemet
krijojnë dosje të tilla. Prandaj do të duhej të ishte e paligjshme të
krijohen ose ruhen ato. ISP-të dhe kompanitë telefonike nuk duhet të
lejohen të ruajnë informacion të tillë për një kohë të gjatë, në
mungesë të një urdhri gjykate për të përgjuar një palë të caktuar."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "This solution is not entirely satisfactory, because it won't physically
stop the government from collecting all the information immediately as it is
generated—which is what the <a
href=\"http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order\">
U.S. does with some or all phone companies</a>. We would have to rely on
prohibiting that by law. However, that would be better than the current
situation, where the relevant law (the PATRIOT Act) does not clearly prohibit
the practice. In addition, if the government did resume this sort of
surveillance, it would not get data about everyone's phone calls made prior to
that time."
-msgstr "Kjo zgjidhje nuk është plotësisht e kënaqshme, ngaqë nuk do ta
ndalë grumbullimin material nga qeveria të krejt të dhënave sapo të
krijohen—që është ajo çka <a
href=\"http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order\">
bëjnë ShBA-të me disa ose me të tëra kompanitë telefonike</a>. Do të
na duhet të bazohemi në ndalimin me ligj. Sidoqoftë, kaq do të ishte më
mirë se sa gjendja e tanishme, ku ligji përkatës (ligji PATRIOT Act) nuk e
ndalon qartazi këtë praktikë. Për më tepër, nëse qeveria i kthehet
këtij lloj përgjimi, nuk do të merrte të dhëna mbi thirrjet telefonike të
gjithkujt të bëra përpara asaj kohe. "
+msgid ""
+"Internet service providers and telephone companies keep extensive data on "
+"their users' contacts (browsing, phone calls, etc). With mobile phones, "
+"they also <a href=\"http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-"
+"protection-malte-spitz\"> record the user's physical location</a>. They "
+"keep these dossiers for a long time: over 30 years, in the case of AT&"
+"T. Soon they will even <a href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-"
+"trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-"
+"activity-trackers/\"> record the user's body activities</a>. It appears "
+"that the <a href=\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-"
+"and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location\"> NSA collects cell "
+"phone location data</a> in bulk."
+msgstr ""
+"Mundësuesit e shërbimeve Internet dhe kompanitë telefonike ruajnë të
dhëna "
+"të zgjeruara mbi kontaktet e përdoruesve të tyre (shfletim, thirrje "
+"telefonike, etj). Me telefonat celularë, ata <a href=\"http://www.zeit.de/"
+"digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz\"> regjistrojnë "
+"gjithashtu vendndodhje fizike të përdoruesve</a>. Këto dosje i ruajnë
për "
+"një kohë të gjatë: mbi 30 vjet, në rastin e AT&T-së. Së shpejti
madje "
+"do të <a
href=\"http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-"
+"latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/\"> "
+"regjistrojnë veprimtarinë e trupit të përdoruesit</a>. Duket se <a href="
+"\"https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-"
+"sounds-nsa-tracking-your-location\"> NSA-ja i grumbullon të dhënat mbi "
+"vendndodhjet e celularëve</a> në stil shumice."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Unmonitored communication is impossible where systems create such dossiers. "
+"So it should be illegal to create or keep them. ISPs and phone companies "
+"must not be allowed to keep this information for very long, in the absence "
+"of a court order to surveil a certain party."
+msgstr ""
+"Komunikimi i pambikëqyrur është i pamundur atje ku sistemet krijojnë
dosje "
+"të tilla. Prandaj do të duhej të ishte e paligjshme të krijohen ose
ruhen "
+"ato. ISP-të dhe kompanitë telefonike nuk duhet të lejohen të ruajnë "
+"informacion të tillë për një kohë të gjatë, në mungesë të një
urdhri gjykate "
+"për të përgjuar një palë të caktuar."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"This solution is not entirely satisfactory, because it won't physically stop "
+"the government from collecting all the information immediately as it is "
+"generated—which is what the <a href=\"http://www.guardian.co.uk/"
+"world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order\"> U.S. does with "
+"some or all phone companies</a>. We would have to rely on prohibiting that "
+"by law. However, that would be better than the current situation, where the "
+"relevant law (the PATRIOT Act) does not clearly prohibit the practice. In "
+"addition, if the government did resume this sort of surveillance, it would "
+"not get data about everyone's phone calls made prior to that time."
+msgstr ""
+"Kjo zgjidhje nuk është plotësisht e kënaqshme, ngaqë nuk do ta ndalë "
+"grumbullimin material nga qeveria të krejt të dhënave sapo të
krijohen—"
+"që është ajo çka <a
href=\"http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-"
+"phone-records-verizon-court-order\"> bëjnë ShBA-të me disa ose me të
tëra "
+"kompanitë telefonike</a>. Do të na duhet të bazohemi në ndalimin me
ligj. "
+"Sidoqoftë, kaq do të ishte më mirë se sa gjendja e tanishme, ku ligji "
+"përkatës (ligji PATRIOT Act) nuk e ndalon qartazi këtë praktikë. Për
më "
+"tepër, nëse qeveria i kthehet këtij lloj përgjimi, nuk do të merrte të
dhëna "
+"mbi thirrjet telefonike të gjithkujt të bëra përpara asaj kohe. "
#. type: Content of: <h3>
msgid "But Some Surveillance Is Necessary"
msgstr "Ca Përgjim Ama Ãshtë i Nevojshëm"
#. type: Content of: <p>
-msgid "For the state to find criminals, it needs to be able to investigate
specific crimes, or specific suspected planned crimes, under a court order.
With the Internet, the power to tap phone conversations would naturally extend
to the power to tap Internet connections. This power is easy to abuse for
political reasons, but it is also necessary. Fortunately, this won't make it
possible to find whistleblowers after the fact."
-msgstr "Që shteti të gjejë keqbërësit, lypset të jetë në gjendje të
hetojë krime specifike, ose dyshime për krime specifike të planifikuara, me
një urdhër gjykate. Me Internetin, aftësia për të përgjuar
bashkëbisedimet telefonike do të shtrihej natyrisht te aftësia për të
përgjuar lidhjet Internet. Ãshtë e lehtë të abuzohet me këtë aftësi
për arsye politike, por është edhe e nevojshme. Për fat të mirë, kjo nuk
bën të mundur gjetjen e nxjerrësve të sekretit pas faktit të kryer."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Individuals with special state-granted power, such as police, forfeit
their right to privacy and must be monitored. (In fact, police have their own
jargon term for perjury, “<a
href=\"https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302\">testilying</a>,”
since they do it so frequently, particularly about protesters and <a
href=\"http://photographyisnotacrime.com/\"> photographers</a>.) One city in
California that required police to wear video cameras all the time found <a
href=\"http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition\">
their use of force fell by 60%</a>. The ACLU is in favor of this."
-msgstr "Individët me fuqi speciale të akorduar nga shteti, të tillë si
policët, e humbasin të drejtën për privatësi dhe duhen mbikëqyrur. (Në
fakt, policët kanë term zhargon të tyrin për betim të rremë, “<a
href=\"https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302\">testilying</a>,”
ngaqë e bëjnë kaq shpesh, veçanërisht lidhur me protestuesit dhe <a
href=\"http://photographyisnotacrime.com/\"> fotografët</a>.) Një qytet në
Kaliforni, që e bëri të detyrueshëm për policët përdorimin e kamerave
video në trup gjithë kohën, zbuloi se <a
href=\"http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition\">
përdorimi i forcës prej tyre ra me 60%</a>. ACLU është në favor të
kësaj."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "<a
href=\"http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?action_KEY=12266\">Corporations
are not people, and not entitled to human rights</a>. It is legitimate to
require businesses to publish the details of processes that might cause
chemical, biological, nuclear, fiscal, computational (e.g., <a
href=\"http://DefectiveByDesign.org\">DRM</a>) or political (e.g., lobbying)
hazards to society, to whatever level is needed for public well-being. The
danger of these operations (consider the BP oil spill, the Fukushima meltdowns,
and the 2008 fiscal crisis) dwarfs that of terrorism."
-msgstr "<a
href=\"http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?action_KEY=12266\">Korporatat
nuk janë njerëz, ndaj as subjekt i të drejtave të njeriut</a>. Ãshtë e
ligjshme të kërkohet që bizneset të publikojnë hollësi të proceseve që
mund t'i shkaktojnë shoqërisë rreziqe kimike, biologjike, bërthamore,
fiskale, kompjuterike (p.sh., <a href=\"http://DefectiveByDesign.org\">DRM</a>)
ose politike (p.sh., lobimi), në çfarëdo niveli që është i nevojshëm
për mirëqenien publike. Rreziku i këtyre operacioneve (sillni në mendje
rrjedhjen e naftës nga BP-ja, shpërthimet nga shkrirja e reaktorit në
Fukushima, dhe krizën fiskale të 2008-s) e bën më të vogël atë të
terrorizmit."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "However, journalism must be protected from surveillance even when it is
carried out as part of a business."
-msgstr "Sido që të jetë, gazetaria duhet të mbrohet nga përgjimi edhe kur
kryhet si pjesë e një biznesi."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Digital technology has brought about a tremendous increase in the level
of surveillance of our movements, actions, and communications. It is far more
than we experienced in the 1990s, and <a
href=\"http://blogs.hbr.org/cs/2013/06/your_iphone_works_for_the_secret_police.html\">
far more than people behind the Iron Curtain experienced</a> in the 1980s, and
would still be far more even with additional legal limits on state use of the
accumulated data."
-msgstr "Teknologjia dixhitale ka sjellë një rritje të tmerrshme të nivelit
të përgjimit të lëvizjeve, veprimeve dhe komunikimeve tona. Bëhet fjalë
për shumë më tepër se sa patëm provuar në vitet '90, dhe <a
href=\"http://blogs.hbr.org/cs/2013/06/your_iphone_works_for_the_secret_police.html\">
shumë më tepër se sa patën provuar njerëzit pas Perdes së Hekurt</a>
gjatë viteve '80, dhe prapë do të ishte shumë edhe pas kufijve shtesë
ligjorë mbi përdorimin nga ana e shtetit të të dhënave të grumbulluara."
-
-#. type: Content of: <p>
-msgid "Unless we believe that our free countries previously suffered from a
grave surveillance deficit, and ought to be surveilled more than the Soviet
Union and East Germany were, we must reverse this increase. That requires
stopping the accumulation of big data about people."
-msgstr "Duhet ta kthejmë mbrapsht këtë rritje, veç në besofshim se vendet
tona të lira kanë vuajtur dikur nga deficite të rënda të përgjimit, dhe
se duhej të përgjoheshin më shumë se sa qenë përgjuar Bashkimi Sovjetik
dhe Gjermania Lindore. Kjo lyp ndaljen e grumbullimit masiv të të dhënave
rreth njerëzve."
+msgid ""
+"For the state to find criminals, it needs to be able to investigate specific "
+"crimes, or specific suspected planned crimes, under a court order. With the "
+"Internet, the power to tap phone conversations would naturally extend to the "
+"power to tap Internet connections. This power is easy to abuse for "
+"political reasons, but it is also necessary. Fortunately, this won't make "
+"it possible to find whistleblowers after the fact."
+msgstr ""
+"Që shteti të gjejë keqbërësit, lypset të jetë në gjendje të hetojë
krime "
+"specifike, ose dyshime për krime specifike të planifikuara, me një urdhër
"
+"gjykate. Me Internetin, aftësia për të përgjuar bashkëbisedimet
telefonike "
+"do të shtrihej natyrisht te aftësia për të përgjuar lidhjet Internet.
Ãshtë "
+"e lehtë të abuzohet me këtë aftësi për arsye politike, por është edhe
e "
+"nevojshme. Për fat të mirë, kjo nuk bën të mundur gjetjen e nxjerrësve
të "
+"sekretit pas faktit të kryer."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Individuals with special state-granted power, such as police, forfeit their "
+"right to privacy and must be monitored. (In fact, police have their own "
+"jargon term for perjury, “<a href=\"https://en.wikipedia.org/w/index."
+"php?title=Police_perjury&oldid=552608302\">testilying</a>,” since "
+"they do it so frequently, particularly about protesters and <a href=\"http://"
+"photographyisnotacrime.com/\"> photographers</a>.) One city in California "
+"that required police to wear video cameras all the time found <a href="
+"\"http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-"
+"police-edition\"> their use of force fell by 60%</a>. The ACLU is in favor "
+"of this."
+msgstr ""
+"Individët me fuqi speciale të akorduar nga shteti, të tillë si policët,
e "
+"humbasin të drejtën për privatësi dhe duhen mbikëqyrur. (Në fakt,
policët "
+"kanë term zhargon të tyrin për betim të rremë, “<a
href=\"https://en."
+"wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&"
+"oldid=552608302\">testilying</a>,” ngaqë e bëjnë kaq shpesh, "
+"veçanërisht lidhur me protestuesit dhe <a href=\"http://"
+"photographyisnotacrime.com/\"> fotografët</a>.) Një qytet në Kaliforni,
që "
+"e bëri të detyrueshëm për policët përdorimin e kamerave video në trup
gjithë "
+"kohën, zbuloi se <a href=\"http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/"
+"ubiquitous-surveillance-police-edition\"> përdorimi i forcës prej tyre ra
me "
+"60%</a>. ACLU është në favor të kësaj."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"<a href=\"http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?"
+"action_KEY=12266\">Corporations are not people, and not entitled to human "
+"rights</a>. It is legitimate to require businesses to publish the details "
+"of processes that might cause chemical, biological, nuclear, fiscal, "
+"computational (e.g., <a href=\"http://DefectiveByDesign.org\">DRM</a>) or "
+"political (e.g., lobbying) hazards to society, to whatever level is needed "
+"for public well-being. The danger of these operations (consider the BP oil "
+"spill, the Fukushima meltdowns, and the 2008 fiscal crisis) dwarfs that of "
+"terrorism."
+msgstr ""
+"<a href=\"http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?"
+"action_KEY=12266\">Korporatat nuk janë njerëz, ndaj as subjekt i të
drejtave "
+"të njeriut</a>. Ãshtë e ligjshme të kërkohet që bizneset të
publikojnë "
+"hollësi të proceseve që mund t'i shkaktojnë shoqërisë rreziqe kimike, "
+"biologjike, bërthamore, fiskale, kompjuterike (p.sh., <a href=\"http://"
+"DefectiveByDesign.org\">DRM</a>) ose politike (p.sh., lobimi), në çfarëdo "
+"niveli që është i nevojshëm për mirëqenien publike. Rreziku i këtyre "
+"operacioneve (sillni në mendje rrjedhjen e naftës nga BP-ja, shpërthimet
nga "
+"shkrirja e reaktorit në Fukushima, dhe krizën fiskale të 2008-s) e bën
më të "
+"vogël atë të terrorizmit."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"However, journalism must be protected from surveillance even when it is "
+"carried out as part of a business."
+msgstr ""
+"Sido që të jetë, gazetaria duhet të mbrohet nga përgjimi edhe kur kryhet
si "
+"pjesë e një biznesi."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Digital technology has brought about a tremendous increase in the level of "
+"surveillance of our movements, actions, and communications. It is far more "
+"than we experienced in the 1990s, and <a href=\"http://blogs.hbr.org/"
+"cs/2013/06/your_iphone_works_for_the_secret_police.html\"> far more than "
+"people behind the Iron Curtain experienced</a> in the 1980s, and would still "
+"be far more even with additional legal limits on state use of the "
+"accumulated data."
+msgstr ""
+"Teknologjia dixhitale ka sjellë një rritje të tmerrshme të nivelit të "
+"përgjimit të lëvizjeve, veprimeve dhe komunikimeve tona. Bëhet fjalë
për "
+"shumë më tepër se sa patëm provuar në vitet '90, dhe <a
href=\"http://blogs."
+"hbr.org/cs/2013/06/your_iphone_works_for_the_secret_police.html\"> shumë më
"
+"tepër se sa patën provuar njerëzit pas Perdes së Hekurt</a> gjatë viteve
"
+"'80, dhe prapë do të ishte shumë edhe pas kufijve shtesë ligjorë mbi "
+"përdorimin nga ana e shtetit të të dhënave të grumbulluara."
+
+#. type: Content of: <p>
+msgid ""
+"Unless we believe that our free countries previously suffered from a grave "
+"surveillance deficit, and ought to be surveilled more than the Soviet Union "
+"and East Germany were, we must reverse this increase. That requires "
+"stopping the accumulation of big data about people."
+msgstr ""
+"Duhet ta kthejmë mbrapsht këtë rritje, veç në besofshim se vendet tona
të "
+"lira kanë vuajtur dikur nga deficite të rënda të përgjimit, dhe se duhej
të "
+"përgjoheshin më shumë se sa qenë përgjuar Bashkimi Sovjetik dhe
Gjermania "
+"Lindore. Kjo lyp ndaljen e grumbullimit masiv të të dhënave rreth
njerëzve."
#. type: Content of: <blockquote><p>
msgid "Copyright 2013 Richard Stallman"
msgstr "Të drejta kopjimi © 2013 Richard Stallman"
#. type: Content of: <blockquote><p>
-msgid "Licensed under the <a rel=\"license\"
href=\"http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>"
-msgstr "Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel=\"license\"
href=\"http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>."
+msgid ""
+"Licensed under the <a rel=\"license\" href=\"http://creativecommons.org/"
+"licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United "
+"States License</a>"
+msgstr ""
+"Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel=\"license\"
href=\"http://"
+"creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons Attribution-"
+"NoDerivs 3.0 United States License</a>."
#. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.
#. type: Content of: <div>
@@ -280,8 +934,19 @@
msgstr " "
#. type: Content of: <div><p>
-msgid "Please send general FSF & GNU inquiries to <a
href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. There are also <a
href=\"/contact/\">other ways to contact</a> the FSF. Broken links and other
corrections or suggestions can be sent to <a
href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>."
-msgstr "Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së &
GNU-së dërgojini te <a
href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. Ka gjithashtu <a
href=\"/contact/\">mënyra të tjera për t'u lidhur me</a> FSF-në. Njoftimet
për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera mund të
dërgohen te <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>."
+msgid ""
+"Please send general FSF & GNU inquiries to <a
href=\"mailto:address@hidden"
+"\"><address@hidden></a>. There are also <a href=\"/contact/\">other
ways "
+"to contact</a> the FSF. Broken links and other corrections or suggestions "
+"can be sent to <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden"
+"org></a>."
+msgstr ""
+"Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së "
+"dërgojini te <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden></a>.
Ka "
+"gjithashtu <a href=\"/contact/\">mënyra të tjera për t'u lidhur me</a>
FSF-"
+"në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të tjera
mund "
+"të dërgohen te <a href=\"mailto:address@hidden"><address@hidden"
+"org></a>."
#. TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
#. replace it with the translation of these two:
@@ -295,16 +960,28 @@
#. href="/server/standards/README.translations.html">Translations
#. README</a>.
#. type: Content of: <div><p>
-msgid "Please see the <a
href=\"/server/standards/README.translations.html\">Translations README</a> for
information on coordinating and submitting translations of this article."
-msgstr "Për të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve
të këtij artikulli, ju lutemi, shihni <a
href=\"/server/standards/README.translations.html\">README për
përkthimet</a>."
+msgid ""
+"Please see the <a href=\"/server/standards/README.translations.html"
+"\">Translations README</a> for information on coordinating and submitting "
+"translations of this article."
+msgstr ""
+"Për të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të
këtij "
+"artikulli, ju lutemi, shihni <a href=\"/server/standards/README.translations."
+"html\">README për përkthimet</a>."
#. type: Content of: <div><p>
msgid "Copyright © 2013 Free Software Foundation, Inc."
msgstr "Të drejta kopjimi © 2013 Free Software Foundation, Inc.,"
#. type: Content of: <div><p>
-msgid "This page is licensed under a <a rel=\"license\"
href=\"http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>."
-msgstr "Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel=\"license\"
href=\"http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons
Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>."
+msgid ""
+"This page is licensed under a <a rel=\"license\" href=\"http://"
+"creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons Attribution-"
+"NoDerivs 3.0 United States License</a>."
+msgstr ""
+"Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel=\"license\"
href=\"http://"
+"creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/\">Creative Commons Attribution-"
+"NoDerivs 3.0 United States License</a>."
#. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.
#. type: Content of: <div><div>
@@ -315,4 +992,3 @@
#. type: Content of: <div><p>
msgid "Updated:"
msgstr "U përditësua më:"
-
Index: po/surveillance-vs-democracy.translist
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.translist,v
retrieving revision 1.4
retrieving revision 1.5
diff -u -b -r1.4 -r1.5
--- po/surveillance-vs-democracy.translist 3 Jan 2014 10:58:47 -0000
1.4
+++ po/surveillance-vs-democracy.translist 22 Jan 2014 21:28:28 -0000
1.5
@@ -6,6 +6,7 @@
<span dir="ltr"><a lang="es" hreflang="es"
href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.es.html">español</a> [es]</span>
<span dir="ltr"><a lang="fr" hreflang="fr"
href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.fr.html">français</a> [fr]</span>
<span dir="ltr"><a lang="it" hreflang="it"
href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.it.html">italiano</a> [it]</span>
+<span dir="ltr"><a lang="sq" hreflang="sq"
href="/philosophy/surveillance-vs-democracy.sq.html">Shqip</a> [sq]</span>
</p>
</div>' -->
<!--#if expr="$HTML_BODY = yes" -->
Index: surveillance-vs-democracy.sq.html
===================================================================
RCS file: surveillance-vs-democracy.sq.html
diff -N surveillance-vs-democracy.sq.html
--- /dev/null 1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ surveillance-vs-democracy.sq.html 22 Jan 2014 21:28:27 -0000 1.1
@@ -0,0 +1,525 @@
+
+
+<!--#include virtual="/server/header.sq.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.75 -->
+
+<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
+ <!--#set var="ENGLISH_PAGE"
value="/philosophy/surveillance-vs-democracy.en.html" -->
+
+<title>Sa Përgjim Mund të Përballojë Demokracia? - Projekti GNU - Free
Software
+Foundation</title>
+
+<!--#include virtual="/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.sq.html" -->
+<h2>Sa Përgjim Mund të Përballojë Demokracia?</h2>
+
+<p>nga <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p>
+
+<blockquote><p>Fillimisht një version i këtij artikulli u botua te <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/a-necessary-evil-what-it-takes-for-democracy-to-survive-surveillance/">
+Wired</a> në Tetor 2013.</p></blockquote>
+
+<p>Falë atyre që na zbuloi Edward Snowden, e dimë që niveli i sotëm i
përgjimit
+të përgjithshëm në shoqëri është i papërputhshëm me të drejtat e
njeriut.
+Këtë e ripohojnë qartë rëniet në qafë dhe proceset gjyqësore të
vazhdueshme
+ndaj disidentëve, burimeve të informacionit dhe gazetarëve në ShBA. Na
+duhet ta zvogëlojmë nivelin e përgjimit të përgjithshëm, por deri ku? Ku
bie
+saktësisht <em>niveli maksimum i përgjimit</em>, të cilin duhet të
+sigurohemi të mos tejkalohet? Ãshtë niveli përtej të cilit përgjimi
fillon e
+plekset me funksionimin e demokracisë, pra kur nxjerrësit e sekreteve (të
+tillë si Snowden-i) ka shumë gjasa të zbulohen.</p>
+
+<p>Të përballur me fshehtësinë nga ana e qeverive, ne populli varemi nga
+nxjerrësit e sekreteve <a
+href="https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/reddit-tpp-ama"> të na rrëfejnë
+se çfarë po bën shteti</a>. Por përgjimi i sotëm i tremb nxjerrësit
+potencialë të sekreteve, çka do të thotë se është i tepruar. Për të
+shëndoshur kontrollin tonë demokratik mbi shtetin, duhet ta zvogëlojmë
+përgjimin deri në një pikë sa nxjerrësit e sekreteve të jenë të
parrezikuar.</p>
+
+<p>Përdorimi i software-it të lirë/libre, <a
+href="/philosophy/free-software-even-more-important.html"> siç kam 30 vjet
+që e kërkoj</a>, është hapi i parë për të marrë kontrollin e jetës
sonë
+dixhitale, dhe kjo përfshin parandalimin e përgjimit. Nuk mund t'i zëmë
+besë software-it jo të lirë; NSA-ja <a
+href="http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm">
+përdor</a> madje <a
+href="http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security">
+krijon</a> në software jo të lirë pika të dobëta për nga siguria, me
qëllim
+që të mësyjë kompjuterët dhe rrugëzuesit tanë. Software-i i Lirë na
jep
+kontrollin mbi kompjuterët tanë, por <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/"> kaq nuk na e mbron
+privatësinë, sapo vëmë këmbën në Internet</a>.</p>
+
+<p><a
+href="http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill">Në
+ShBA po hartohet legjislacion dypartiak për të “reduktuar fuqinë e
+përgjimit të brendshëm”</a>, por duke u mbështetur në kufizimin e
+përdorimit nga ana e qeverisë të dosjeve tona virtuale. Kjo nuk do të
+mjaftojë për të mbrojtur nxjerrësit e sekreteve, nëse “kapja e
+nxjerrësit të sekreteve” është përligjje për të patur akses të
+mjaftueshëm për identifikimin e tyre. Na duhet të shkojmë më tej.</p>
+
+<h3>Kufiri i Sipërm i Përgjimit në një Demokraci</h3>
+
+<p>Nëse nxjerrësit e sekreteve nuk guxojnë të bëjnë të njohura krime dhe
+gënjeshtra, humbasim grimën e fundit të kontrollit të efektshëm mbi
qeverinë
+dhe institucionet tona. Ky është shpjegimi pse përgjimi që i bën të
mundur
+shtetit të gjejë se kush ka folur me një reporter është teprim
+përgjimi—shumë për ta përballuar demokracia.</p>
+
+<p>Një zyrtar i paemër i qeverisë së ShBA-ve u tha gazetarëve në mënyrë
+ogurzezë më 2011 se <a
+href="http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river">
+ShBA-të nuk do të thërrasin reporterë në gjyqe, ngaqë “E dimë se
me kë
+keni folur.”</a> Për ta ditur këtë, ndonjëherë <a
+href="http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press">
+është kërkuar të sillen në gjyq regjistrimet e telefonatave të
+gazetarëve</a>, por Snowden-i na ka treguar se në fakt këtë e pësojnë
krejt
+thirrjet telefonike të gjithkujt në ShBA, gjithmonë, <a
+href="http://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-order">
+nga Verizon-i </a> dhe <a
+href="http://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07">
+po ashtu nga kompani të tjera</a>.</p>
+
+<p>Veprimtarive opozitare dhe disidente u nevojitet të mbajnë të fshehta,
+përballë shtetesh që janë gati të luajnë rrengje të ndyta me to. ACLU
e ka
+dëshmuar <a href="http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf">
+praktikën sistematike të infiltrimit të grupeve paqësore disidente</a> nga
+ana e qeverive të ShBA-ve, me pretekstin se mes tyre mund të ketë
+terroristë. Pika ku përgjimi bëhet i tepruar është pika kur shteti mund
të
+gjejë se kush ka folur me një gazetar të njohur ose me një disident të
+njohur.</p>
+
+<h3>Informacioni, Pasi Mblidhet, Do Të Keqpërdoret</h3>
+
+<p>Kur njerëzit e pranojnë se niveli i përgjimit të përgjithshëm është
shumë i
+lartë, përgjigja e parë është të propozojnë kufij për hyrjen në të
dhënat e
+grumbulluara. Kjo duket gjë e mirë, por nuk do ta zgjidhë problemin, as
+edhe sado pak, madje edhe nëse supozohet se qeveria u bindet rregullave.
+(NSA-ja i dredhoi gjykatës FISA, e cila u shpreh se <a
+href="http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/"> nuk qe në
+gjendje të bënte me efektshmëri fajtore NSA-në</a>.) Dyshimet për një
krim
+do të jenë përligjja për hyrje në të dhënat, prandaj sapo një nxjerrës
+sekreti të akuzohet për “spiunazh,” gjetja e
+“spiunit” do të shërbejë si justifikim për hyrje në
materialin e
+grumbulluar.</p>
+
+<p>Ekipi i shtetit për përgjimin do t'i keqpërdorë të dhënat edhe për
arsye
+personale. Disa agjentë të NSA-së <a
+href="http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems">
+i përdorën sistemet e përgjimit në ShBA për të ndjekur të dashurit e
+tyre</a>—të dikurshëm, të tanishëm, ose të ëndërruar—sipas
një
+praktike të quajtur “LOVEINT.” NSA-ja thotë se raste të tilla
+janë zbuluar dhe ndëshkuar ca herë; nuk e dimë se sa herë të tjera nuk
janë
+zbuluar. Por ngjarje të tilla nuk duhet të na befasojnë, ngaqë policia
prej
+kohësh e ka përdorur <a
+href="http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm">aksesin në
+regjistrat e lejeve të drejtimit të automjeteve për të gjurmuar dikë
+tërheqës apo tërheqëse</a>, praktikë e njohur si “running a plate
for
+a date”</p>
+
+<p>Të dhënat e përgjimeve gjithmonë do të përdoren për qëllime të
tjera, edhe
+pse kjo është e ndaluar. Kur të dhënat të jenë grumbulluar dhe shteti e
ka
+mundësinë të hyjë në to, mund t'i keqpërdorë ato të dhëna në mënyra
të
+lemerishme, siç dëshmohet nga shembuj prej <a
+href="http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-used-against-the-citizens/">
+Europës</a> dhe <a
+href="https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment"> ShBA-ve
+</a>.</p>
+
+<p>Përgjimi tërësor plus ligje të amullta furnizojnë një të çarë për
ekspedita
+masive peshkimi kudër cilitdo të synuari që të doni. Që gazetaria dhe
+demokracia të jenë të parrezikuara, duhet të kufizojmë grumbullimin e të
+dhënave në të cilat shteti futet lehtësisht.</p>
+
+<h3>Mbrojtja e Fuqishme Për Privatësinë Duhet Të Jetë Teknike</h3>
+
+<p>Electronic Frontier Foundation dhe të tjera organizma propozojnë një grup
+parimesh ligjore të konceptuara për <a
+href="https://en.necessaryandproportionate.org/text"> parandalimin e
+abuzimeve me përgjimin masiv</a>. Këto parime përfshijnë, pikë kyçe
këtu,
+mbrojtje eksplicite ligjore për nxjerrës të sekretit; si pasojë, ato do të
+ishin të masës së duhur për mbrojtjen e lirive demokratike—nëse
+adoptohen tërësisht dhe zbatohen përgjithmonë pa përjashtime.</p>
+
+<p>Por, mbrojtje të tilla ligjore janë pre e synimeve të palëve të
ndryshme:
+siç e tregon historia e kohëve të fundit, ato mund anulohen (si tek FISA
+Amendments Act), pezullohen, ose <a
+href="http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html"> shpërfillen</a>.</p>
+
+<p>Ndërkaq, demagogët do të përmendin justifikimet e zakonshme si bazë
për
+përgjim tërësor; çfarëdo sulmi terrorist, madje edhe një i tillë gjatë
të
+cilit vriten vetëm një dorë personash, do t'u japë atyre një mundësi më
+tepër.</p>
+
+<p>Sikur kufijtë për hyrjen në të dhëna të liheshin mënjanë, do të qe
njësoj
+sikur të mos kishin ekzistuar kurrë: papritmas, dosje të grumbulluara gjatë
+vitesh të tëra do të ishin në dorë të shtetit dhe agjentëve të tij për
+keqpërdorim dhe, ato të grumbulluara nga kompani, për keqpërdorim privat po
+ashtu. Nëse ne ama e ndalim grumbullimin e dosjeve për këdo, këto dosje
nuk
+do të ekzistojnë, dhe nuk do të ketë mënyrë për t'i përpiluar ato në
mënyrë
+prapavepruese. Një regjimi të ri joliberal do t'i duhej ta sendërtonte nga
+e para përgjimin, dhe do të mblidhte të dhëna duke u nisur nga ajo datë.
Sa
+për pezullimin ose shpërfilljen përkohësisht të këtij ligji, ideja zor
se do
+të kish kuptim.</p>
+
+<h3>Së Pari, Mos u Bëni të Marrë</h3>
+
+<p>Që të keni privatësi, nuk duhet ta hidhni tej: të parët që duhet ta
mbrojnë
+privatësinë e tyre jeni ju vetë. Mos i rrëfeni një kompanie si Facebook-u
+gjëra që ju ngurroni t'i botoni në një gazetë. Mos i rrëfeni një
kompanie
+si Facebook-u asgjë mbi miqtë tuaj që ata nuk do të donin ta shihnin të
+botuar në një gazetë. Akoma më mirë, mos jini fare një prej të
përdorurve
+nga Facebook-u.</p>
+
+<p>Mos i jepni kurrë një sajti web listën e krejt kontakteve tuaja email apo
+telefonike. Mbajini vetë të dhënat tuaja; mos i depozitoni të dhënat
tuaja
+në shërbyesin “e leverdishëm” të një kompanie. Megjithatë,
një
+kopjeruajtje të të dhënave tuaja është e parrezikshme t'ia besoni një
+shërbimi komercial, me kusht që të dhënat t'i keni koduar, përfshi këtu
emra
+kartelash, me software të lirë, në kompjuterin tuaj, përpara se t'i
+ngarkoni.</p>
+
+<p>Për hir të privatësisë, duhet të shmangni software jo të lirë sepse,
si
+pasojë e dhurimit të tjerëve të kontrollit të punimit tuaj në kompjuter,
ka
+<a href="/philosophy/proprietary-surveillance.html"> shumë gjasa që këta
+t'ju spiunojnë </a>. Shmangni <a
+href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html"> shërbimet si
+zëvendësime software-i </a>; përveç se kjo u jep të tjerëve kontroll mbi
+punimin tuaj në kompjuter, ju kërkon detyrimisht t'i dorëzoni në shërbyes
+krejt të dhënat përkatëse.</p>
+
+<p>Sido që të jetë, edhe mbrojtja më rigoroze e vetes është e
pamjaftueshme për
+mbrojtjen e privatësisë suaj në ose nga sisteme që nuk ju përkasin ju.
Kur
+ne komunikojmë me të tjerët ose endemi nëpër qytet, privatësia jonë
varet
+nga praktikat e shoqërisë.</p>
+
+<h3>Ãdo Sistem Duhet Ta Hartojmë Me Privatësinë Në Mendje</h3>
+
+<p>Nëse nuk duam një shoqëri përgjimi tërësor, duhet ta konsiderojmë
përgjimin
+një lloj ndotjeje sociale, dhe ta kufizojmë ndikimin e përgjimit prej çdo
+sistemi të ri dixhital po njësoj siç kufizojmë ndikimin mjedisor të një
+konstruksioni fizik.</p>
+
+<p>Për shembull: Matësit e “mençur” të energjisë elektrike i
+mburrin se i dërgojnë çast pas çasti kompanisë së energjisë të dhëna
mbi
+përdorimin e energjisë nga secili konsumator, përfshi krahasim me
+përdoruesit në përgjithësi. Kjo punë është sendërtuar duke u bazuar
mbi
+përgjim të përgjithshëm, por nuk kërkon ndonjë përgjim. Për
kompaninë e
+energjisë do të ishte e lehtë të llogariste mesataren e përdorimit në
një
+lagje duke pjesëtuar sasinë e përgjithshme të konsumuar me numrin e
+pajtimtarëve, dhe këtë t'ua dërgojë matësve. Matësi i çdo konsumatori
mund
+të krahasonte kështu regjistrimin e tij, përgjatë cilësdo periudhe kohore,
+me mesataren e përdorimit për atë periudhë. I njëjti përfitim, ama pa
+përgjim!</p>
+
+<p>Na duhet të hartojmë të tillë privatësi në krejt sistemet tona
dixhitale.</p>
+
+<h3>Kurë për Grumbullimin e të Dhënave: Të Lihen të Hapërdara</h3>
+
+<p>Një rrugë për ta bërë mbikëqyrjen të parrezikshme për privatësinë
është të
+<a name="dispersal"> mbahen të dhënat të shpërndara dhe në mënyrë të
tillë
+që hyrja në to të jetë e paleverdishme</a>. Kamerat e dikurshme të
sigurisë
+nuk qenë kërcënim për privatësinë. Regjistrimet depozitoheshin dhe
ruheshin
+me kushtin paraprak: vetëm për disa javë. Ngaqë hyrja në to dhe
përdorimi i
+tyre nuk qe gjë e kollajtë, nuk qe bërë kurrë në shkallë masive; ato
+hapeshin dhe përdoreshin vetëm në vende ku dikush kish njoftuar për një
+shkelje. Do të ishte e pamundur të grumbulloheshin fizikisht miliona
+shirita regjistrimesh çdo ditë dhe të shiheshin apo kopjoheshin.</p>
+
+<p>Sot, kamerat e sigurisë janë bërë kamera përgjimi: ato janë të
lidhura në
+Internet, kështu që regjistrimet mund të grumbullohen në një qendër të
+dhënash dhe të ruhen përgjithmonë. Kjo është që tani e rrezikshme, por
ka
+për t'u bërë edhe më keq. Përparimi teknik në njohjen e fytyrave mund
të
+sjellë një ditë kur gazetarët e dyshuar të ndiqen rrugës gjithë kohën,
për
+të parë se me kë bisedojnë.</p>
+
+<p>Shpesh vetë kamerat e lidhura me Internetin kanë siguri dixhitale që ta
+shpif, prandaj <a
+href="http://www.networkworld.com/community/blog/cia-wants-spy-you-through-your-appliances">
+kushdo mund të vëzhgojë atë që sheh syri i kamerës</a>. Që të
rikthejmë
+privatësinë, duhet të ndalojmë përdorimin e kamerave të lidhura me
+Internetin të fokusuara në vende dhe në raste që pranohet se janë publike,
+hiq rastin kur ato i kanë njerëzit. Kushdo duhet të jetë i lirë të
postojë
+me raste foto dhe regjistrime video, por grumbullimi sistematik në Internet
+i të dhënave të tilla duhet të kufizohet.</p>
+
+<h3>Kurë për Përgjim Internet Nga Tregtia</h3>
+
+<p>Shumica e të dhënave vjen nga veprimtaritë dixhitale të vetë njerëzve.
+Zakonisht të dhënat grumbullohen së pari nga kompanitë. Por kur vjen fjala
+për kërcënimin e privatësisë dhe demokracisë, nuk ka dallim mes
përgjimit të
+bërë drejtpërdrejt nga shteti apo të deleguar një biznesi, ngaqë të
dhënat
+që kompanitë mbledhin janë sistematikisht të passhme nga shteti.</p>
+
+<p>NSA-ja, përmes PRISM-it, ka <a
+href="https://www.commondreams.org/headline/2013/08/23-2"> hyrë në bazat e
+të dhënave të mjaft korporatave të mëdha të Internetit</a>. AT&T-ja
ka
+ruajtur krejt regjistrimet e veta të thirrjeve telefonike që prej 1987-s dhe
+<a
+href="http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0">
+i jep ato për DEA-n</a> për kërkime kur i është dashur. Nga pikëpamja
+strikte, qeveria e ShBA-ve nuk i zotëron këto të dhëna, por në terma
+praktikë i zotëron po njësoj.</p>
+
+<p>Synimi për ta bërë gazetarinë dhe demokracinë të pakërcënuar
kërkon atëherë
+që të reduktojmë të dhënat e grumbulluara rreth njerëzish nga çfarëdo
+organizëm, jo thjesht nga shteti. Duhet t'i rikonceptojmë sistemet tona
+dixhitale që të mos grumbullojnë të dhëna rreth përdoruesve të tyre.
Nëse u
+duhen të dhëna dixhitale rreth transaksioneve tona, nuk duhet lejuar që t'i
+mbajnë ato më gjatë se një interval të shkurtër kohe përtej atij që
+nevojitet doemos për çka po kryejnë për ne.</p>
+
+<p>Një nga shkaqet e nivelit të tanishëm të përgjimit në Internet
është fakti
+që sajtet financohen përmes reklamave të bazuara në ndjekjen e
veprimtarisë
+dhe prirjeve të përdoruesve. Kjo e shndërron një bezdi të
+thjeshtë—reklamën, që mund të mësohemi ta shpërfillim—në
një
+sistem përgjimi që na dëmton, pavarësisht se e dimë apo nuk e dimë.
Blerjet
+nëpërmjet Internetit gjithashtu përdoren për të ndjekur përdoruesit e
tyre.
+Dhe ne të gjithë e dimë që “rregullat e privatësisë” janë
më
+tepër justifikime për të shkelur privatësinë, se sa angazhime për ta
+mbrojtur atë.</p>
+
+<p>Mund t'i ndreqnim të dy problemet duke bërë tonin një sistem pagesash
+anonime—anonim për atë që paguan, kuptohet. (Nuk duam që ai që
+paguhet, t'u bëjë bisht taksave.) <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/">
+Bitcoin-i nuk është anonim</a>, edhe pse ka përpjekje për të zhvilluar
+mënyra që të paguani me Bitcoin në mënyrë anonime. Sido qoftë,
teknologjia
+për <a href="http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html"> paranë
+dixhitale është zhvilluar së pari në vitet '80</a>; kemi nevojë vetëm
për
+marrëveshje të përshtatshme mes bizneseve, dhe që shteti të mos i pengojë
+ato.</p>
+
+<p>Një kërcënim i mëtejshëm nga grumbullimi i të dhënave personale prej
sajteve
+është se cenuesit e sigurisë mund të hyjnë në to, t'i marrin dhe t'i
+keqpërdorin. Kjo përfshin hollësi kartash krediti të konsumatorëve. Një
+sistem pagesash anonime do t'i jepte fund këtij rreziku: një e çarë sigurie
+te sajti nuk do t'ju bënte dëm, nëse sajti nuk di asnjë gjë rreth
jush.</p>
+
+<h3>Kurë për Përgjimin e Udhëtimeve</h3>
+
+<p>Duhet ta shndërrojmë mbledhjen e pagesave dixhitale të lidhura me
udhëtimet
+në mbledhje pagesash anonime (duke përdorur para dixhitale, për shembull).
+Sistemet e leximit të targave regjistrojnë të tëra targat, dhe <a
+href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/whos_watching_you/8064333.stm">
+të dhënat mund të ruhen përgjithmonë</a>; do të duhej që ligji të
kërkonte
+të dalloheshin dhe të regjistroheshin vetëm ato targa që gjenden në një
+listë automjetesh që kërkohen me urdhër gjykate. Sipas një alternative
më
+pak të sigurt do të regjistroheshin krejt automjetet, në shkallë vendore,
+por vetëm për pak ditë, dhe të dhënat e plota të mos jepen nëpërmjet
+Internet; hyrja në të dhënat do të duhej kufizuar në kërkime për numra
sipas
+një liste me targa që kanë urdhër gjykate.</p>
+
+<p>Lista “no-fly” e ShBA-ve duhet shfuqizuar, sepse përbën <a
+href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-justice/victory-federal-court-recognizes">
+ndëshkim pa gjyq</a>.</p>
+
+<p>Ãshtë e pranueshme të kihet një listë njerëzish të cilët të
kontrollohen me
+kujdes të veçantë, tok me bagazhet e tyre, dhe pasagjerët anonimë në
+fluturimet e brendshme mund të trajtohen sikur të ishin në këtë listë.
+Ãshtë gjithashtu e pranueshme të mos lejohen ata që nuk janë shtetas,
nëse
+nuk u është lejuar të hyjnë fare në vend, të hipin në fluturime drejt
një
+vendi. Kjo do të duhej të ishte e mjaftë për krejt qëllimet e
ligjshme.</p>
+
+<p>Mjaft sisteme tranziti masiv përdorin për pagesa ndonjë lloj karte të
mençur
+ose RFID. Këto sisteme grumbullojnë të dhëna personale: nëse e bëni
vetëm
+një herë gabimin të paguani me to dhe jo me para klasike, ato e
+përshoqërojnë përgjithmonë kartën me emrin tuaj. Për më tepër,
regjistrojnë
+gjithçka ka të bëjë me udhëtimet përshoqëruar secilës kartë. Të
marra
+bashkë, bëhen përgjim masiv. Ky grumbullim të dhënash duhet
reduktuar.</p>
+
+<p>Shërbimet e orientimit dhe hartave kryejnë përgjim: kompjuteri i
përdoruesit
+i tregon shërbimit të hartave vendin dhe ku dëshiron përdoruesi të
mbërrijë;
+mandej shërbyesi përcakton rrugën dhe ia dërgon kompjuterit të
përdoruesit,
+i cili e shfaq. Sot, ka gjasa që shërbyesi i regjistron vendet e
+përdoruesve, ngaqë asgjë nuk ia ndalon. Ky përgjim nuk është së
brendshmi i
+domosdoshëm, dhe mund të shmanget përmes rikonceptimit: software-i
+lirë/libre në kompjuterin e përdoruesit mund të shkarkojë të dhëna
harte për
+zonat që i interesojnë (nëse nuk janë shkarkuar tashmë), të
përllogarisë
+rrugën, dhe ta shfaqë, pa i treguar kujt ndonjëherë se ku gjendet apo ku
+dëshiron të shkojë përdoruesi.</p>
+
+<p>Sistemet për dhënien e biçikletave me qira, etj., mund të hartohen në
mënyrë
+të tillë që identiteti i qiramarrësit të njihet vetëm brenda stacionit
nga u
+mor objekti me qira. Qiradhënësi do të njoftonte krejt stacionet se objekti
+është “dhënë,”, që kështu, kur përdoruesi e jep mbrapsht në
+cilindo stacion (përgjithësisht, një i ndryshëm nga fillestari), ai stacion
+do ta dijë se ku dhe kur qe marrë me qira objekti. Do të njoftojë
stacionin
+tjetër se objekti nuk është më “i dhënë.” Do të llogarisë
+gjithashtu faturën e përdoruesit, dhe do t'ia dërgojë (pasi të presë një
+numër të rastësishëm minutash) qendrës së një vargu stacionesh, në
mënyrë që
+qendra të mos gjejë dot se nga cili stacion erdhi fatura. Pasi të jetë
+kryer kjo, stacioni ku u dorëzua objekti pas përdorimit do të harronte
+gjithçka rreth transaksionit. Nëse një objekt mbetet “i
dhënë”
+për një kohë të gjatë, stacioni nga u mor me qira mund të njoftojë
qendrën;
+në këtë rast, mund ta dërgojë identitetin e qiramarrësit menjëherë.</p>
+
+<h3>Kurë për Dosjet e Komunikimeve</h3>
+
+<p>Mundësuesit e shërbimeve Internet dhe kompanitë telefonike ruajnë të
dhëna
+të zgjeruara mbi kontaktet e përdoruesve të tyre (shfletim, thirrje
+telefonike, etj). Me telefonat celularë, ata <a
+href="http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz">
+regjistrojnë gjithashtu vendndodhje fizike të përdoruesve</a>. Këto dosje
i
+ruajnë për një kohë të gjatë: mbi 30 vjet, në rastin e AT&T-së.
Së
+shpejti madje do të <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/">
+regjistrojnë veprimtarinë e trupit të përdoruesit</a>. Duket se <a
+href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location">
+NSA-ja i grumbullon të dhënat mbi vendndodhjet e celularëve</a> në stil
+shumice.</p>
+
+<p>Komunikimi i pambikëqyrur është i pamundur atje ku sistemet krijojnë
dosje
+të tilla. Prandaj do të duhej të ishte e paligjshme të krijohen ose ruhen
+ato. ISP-të dhe kompanitë telefonike nuk duhet të lejohen të ruajnë
+informacion të tillë për një kohë të gjatë, në mungesë të një
urdhri gjykate
+për të përgjuar një palë të caktuar.</p>
+
+<p>Kjo zgjidhje nuk është plotësisht e kënaqshme, ngaqë nuk do ta ndalë
+grumbullimin material nga qeveria të krejt të dhënave sapo të
+krijohen—që është ajo çka <a
+href="http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order">
+bëjnë ShBA-të me disa ose me të tëra kompanitë telefonike</a>. Do të na
+duhet të bazohemi në ndalimin me ligj. Sidoqoftë, kaq do të ishte më
mirë
+se sa gjendja e tanishme, ku ligji përkatës (ligji PATRIOT Act) nuk e ndalon
+qartazi këtë praktikë. Për më tepër, nëse qeveria i kthehet këtij lloj
+përgjimi, nuk do të merrte të dhëna mbi thirrjet telefonike të gjithkujt
të
+bëra përpara asaj kohe. </p>
+
+<h3>Ca Përgjim Ama Ãshtë i Nevojshëm</h3>
+
+<p>Që shteti të gjejë keqbërësit, lypset të jetë në gjendje të
hetojë krime
+specifike, ose dyshime për krime specifike të planifikuara, me një urdhër
+gjykate. Me Internetin, aftësia për të përgjuar bashkëbisedimet
telefonike
+do të shtrihej natyrisht te aftësia për të përgjuar lidhjet Internet.
Ãshtë
+e lehtë të abuzohet me këtë aftësi për arsye politike, por është edhe e
+nevojshme. Për fat të mirë, kjo nuk bën të mundur gjetjen e nxjerrësve
të
+sekretit pas faktit të kryer.</p>
+
+<p>Individët me fuqi speciale të akorduar nga shteti, të tillë si
policët, e
+humbasin të drejtën për privatësi dhe duhen mbikëqyrur. (Në fakt,
policët
+kanë term zhargon të tyrin për betim të rremë, “<a
+href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302">testilying</a>,”
+ngaqë e bëjnë kaq shpesh, veçanërisht lidhur me protestuesit dhe <a
+href="http://photographyisnotacrime.com/"> fotografët</a>.) Një qytet në
+Kaliforni, që e bëri të detyrueshëm për policët përdorimin e kamerave
video
+në trup gjithë kohën, zbuloi se <a
+href="http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition">
+përdorimi i forcës prej tyre ra me 60%</a>. ACLU është në favor të
kësaj.</p>
+
+<p><a
+href="http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?action_KEY=12266">Korporatat
+nuk janë njerëz, ndaj as subjekt i të drejtave të njeriut</a>. Ãshtë e
+ligjshme të kërkohet që bizneset të publikojnë hollësi të proceseve që
mund
+t'i shkaktojnë shoqërisë rreziqe kimike, biologjike, bërthamore, fiskale,
+kompjuterike (p.sh., <a href="http://DefectiveByDesign.org">DRM</a>) ose
+politike (p.sh., lobimi), në çfarëdo niveli që është i nevojshëm për
+mirëqenien publike. Rreziku i këtyre operacioneve (sillni në mendje
+rrjedhjen e naftës nga BP-ja, shpërthimet nga shkrirja e reaktorit në
+Fukushima, dhe krizën fiskale të 2008-s) e bën më të vogël atë të
+terrorizmit.</p>
+
+<p>Sido që të jetë, gazetaria duhet të mbrohet nga përgjimi edhe kur
kryhet si
+pjesë e një biznesi.</p>
+
+<hr />
+
+<p>Teknologjia dixhitale ka sjellë një rritje të tmerrshme të nivelit të
+përgjimit të lëvizjeve, veprimeve dhe komunikimeve tona. Bëhet fjalë për
+shumë më tepër se sa patëm provuar në vitet '90, dhe <a
+href="http://blogs.hbr.org/cs/2013/06/your_iphone_works_for_the_secret_police.html">
+shumë më tepër se sa patën provuar njerëzit pas Perdes së Hekurt</a>
gjatë
+viteve '80, dhe prapë do të ishte shumë edhe pas kufijve shtesë ligjorë
mbi
+përdorimin nga ana e shtetit të të dhënave të grumbulluara.</p>
+
+<p>Duhet ta kthejmë mbrapsht këtë rritje, veç në besofshim se vendet tona
të
+lira kanë vuajtur dikur nga deficite të rënda të përgjimit, dhe se duhej
të
+përgjoheshin më shumë se sa qenë përgjuar Bashkimi Sovjetik dhe Gjermania
+Lindore. Kjo lyp ndaljen e grumbullimit masiv të të dhënave rreth
njerëzve.</p>
+
+<blockquote>
+<p>Të drejta kopjimi © 2013 Richard Stallman<br />
+Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons
+Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p>
+</blockquote>
+
+
+<div style="font-size: small;">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
+ </div>
+</div>
+
+<!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.sq.html" -->
+<div id="footer">
+
+<p>Ju lutemi, pyetjet dhe kërkesat e përgjithshme rreth FSF-së & GNU-së
+dërgojini te <a href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. Ka
+gjithashtu <a href="/contact/">mënyra të tjera për t'u lidhur me</a>
+FSF-në. Njoftimet për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje apo këshilla të
tjera
+mund të dërgohen te <a
+href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>.</p>
+
+<p>
+<!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+ replace it with the translation of these two:
+
+ We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+ translations. However, we are not exempt from imperfection.
+ Please send your comments and general suggestions in this regard
+ to <a href="mailto:address@hidden">
+
+ <address@hidden></a>.</p>
+
+ <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ our web pages, see <a
+ href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+ README</a>. -->
+Për të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve të këtij
+artikulli, ju lutemi, shihni <a
+href="/server/standards/README.translations.html">README për
përkthimet</a>.</p>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+ files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+ be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this
+ without talking with the webmasters or licensing team first.
+ Please make sure the copyright date is consistent with the
+ document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
+ document was modified, or published.
+
+ If you wish to list earlier years, that is ok too.
+ Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+ years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+ year, i.e., a year in which the document was published (including
+ being publicly visible on the web or in a revision control system).
+
+ There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+ Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+<p>Të drejta kopjimi © 2013 Free Software Foundation, Inc.,</p>
+
+<p>Kjo faqe mund të përdoret sipas një lejeje <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons
+Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.sq.html" -->
+<div class="translators-credits">
+
+<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.-->
+ </div>
+
+
+ <p><!-- timestamp start -->
+U përditësua më:
+
+$Date: 2014/01/22 21:28:27 $
+
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+</body>
+</html>
Index: po/surveillance-vs-democracy.sq-en.html
===================================================================
RCS file: po/surveillance-vs-democracy.sq-en.html
diff -N po/surveillance-vs-democracy.sq-en.html
--- /dev/null 1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ po/surveillance-vs-democracy.sq-en.html 22 Jan 2014 21:28:28 -0000
1.1
@@ -0,0 +1,496 @@
+<!--#include virtual="/server/header.html" -->
+<!-- Parent-Version: 1.75 -->
+<title>How Much Surveillance Can Democracy Withstand?
+- GNU Project - Free Software Foundation</title>
+<!--#include virtual="/philosophy/po/surveillance-vs-democracy.translist" -->
+<!--#include virtual="/server/banner.html" -->
+<h2>How Much Surveillance Can Democracy Withstand?</h2>
+
+<p>by <a href="http://www.stallman.org/">Richard Stallman</a></p>
+
+<blockquote><p>A version of this article was first published in <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/a-necessary-evil-what-it-takes-for-democracy-to-survive-surveillance/">
+Wired</a> in October 2013.</p></blockquote>
+
+<p>Thanks to Edward Snowden's disclosures, we know that the current
+level of general surveillance in society is incompatible with human
+rights. The repeated harassment and prosecution of dissidents,
+sources, and journalists in the US and elsewhere provides
+confirmation. We need to reduce the level of general surveillance,
+but how far? Where exactly is the
+<em>maximum tolerable level of surveillance</em>, which we must ensure
+is not exceeded? It is the level beyond which surveillance starts to
+interfere with the functioning of democracy, in that whistleblowers
+(such as Snowden) are likely to be caught.</p>
+
+<p>Faced with government secrecy, we the people depend on
+whistleblowers
+to <a href="https://www.eff.org/deeplinks/2013/11/reddit-tpp-ama">
+tell us what the state is doing</a>. However, today's surveillance
+intimidates potential whistleblowers, which means it is too much. To
+recover our democratic control over the state, we must reduce
+surveillance to the point where whistleblowers know they are safe.</p>
+
+<p>Using free/libre
+software, <a href="/philosophy/free-software-even-more-important.html">
+as I've advocated for 30 years</a>, is the first step in taking
+control of our digital lives, and that includes preventing
+surveillance. We can't trust nonfree software; the NSA
+<a
+href="http://blogs.computerworlduk.com/open-enterprise/2013/06/how-can-any-company-ever-trust-microsoft-again/index.htm">
+uses</a> and
+even <a
href="http://www.theguardian.com/world/2013/sep/05/nsa-gchq-encryption-codes-security">
+creates</a> security weaknesses in nonfree software to invade our own
+computers and routers. Free software gives us control of our own
+computers, but <a href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/149481/">
+that won't protect our privacy once we set foot on the
+Internet</a>.</p>
+
+<p><a
+href="http://www.theguardian.com/world/2013/oct/10/nsa-surveillance-patriot-act-author-bill">Bipartisan
+legislation to “curtail the domestic surveillance
+powers”</a> in the U.S. is being drawn up, but it relies on
+limiting the government's use of our virtual dossiers. That won't
+suffice to protect whistleblowers if “catching the
+whistleblower” is grounds for access sufficient to identify him
+or her. We need to go further.</p>
+
+<h3>The Upper Limit on Surveillance in a Democracy</h3>
+
+<p>If whistleblowers don't dare reveal crimes and lies, we lose the
+last shred of effective control over our government and institutions.
+That's why surveillance that enables the state to find out who has
+talked with a reporter is too much surveillance—too much for
+democracy to endure.</p>
+
+<p>An unnamed U.S. government official ominously told journalists in
+2011 that
+the <a
href="http://www.rcfp.org/browse-media-law-resources/news-media-law/news-media-and-law-summer-2011/lessons-wye-river">
+U.S. would not subpoena reporters because “We know who you're
+talking to.”</a>
+Sometimes <a
href="http://www.theguardian.com/media/2013/sep/24/yemen-leak-sachtleben-guilty-associated-press">
+journalists' phone call records are subpoenaed</a> to find this out,
+but Snowden has shown us that in effect they subpoena all the phone
+call records of everyone in the U.S., all the
+time, <a
href="http://www.theguardian.com/world/interactive/2013/jun/06/verizon-telephone-data-court-order">
+from Verizon </a>
+and <a
href="http://www.marketwatch.com/story/nsa-data-mining-digs-into-networks-beyond-verizon-2013-06-07">
+from other companies too</a>.</p>
+
+<p>Opposition and dissident activities need to keep secrets from
+states that are willing to play dirty tricks on them. The ACLU has
+demonstrated the U.S. government's <a
+href="http://www.aclu.org/files/assets/Spyfiles_2_0.pdf"> systematic
+practice of infiltrating peaceful dissident groups</a> on the pretext
+that there might be terrorists among them. The point at which
+surveillance is too much is the point at which the state can find who
+spoke to a known journalist or a known dissident.</p>
+
+<h3>Information, Once Collected, Will Be Misused</h3>
+
+<p>When people recognize that the level of general surveillance is too
+high, the first response is to propose limits on access to the
+accumulated data. That sounds nice, but it won't fix the problem, not
+even slightly, even supposing that the government obeys the rules.
+(The NSA has misled the FISA court, which said it was <a
+href="http://www.wired.com/threatlevel/2013/09/nsa-violations/">
+unable to effectively hold the NSA accountable</a>.) Suspicion of a
+crime will be grounds for access, so once a whistleblower is accused
+of “espionage,” finding the “spy” will provide
+an excuse to access the accumulated material.</p>
+
+<p>The state's surveillance staff will misuse the data for personal
+reasons too. Some NSA agents <a
+href="http://www.theguardian.com/world/2013/aug/24/nsa-analysts-abused-surveillance-systems">
+used U.S. surveillance systems to track their lovers</a>—past,
+present, or wished-for—in a practice called
+“LOVEINT.” The NSA says it has caught and punished this a
+few times; we don't know how many other times it wasn't caught. But
+these events shouldn't surprise us, because police have long <a
+href="http://www.sweetliberty.org/issues/privacy/lein1.htm">used their
+access to driver's license records to track down someone
+attractive</a>, a practice known as “running a plate for a
+date.”</p>
+
+<p>Surveillance data will always be used for other purposes, even if
+this is prohibited. Once the data has been accumulated and the state
+has the possibility of access to it, it can misuse that data in
+dreadful ways, as shown by examples
+from <a
href="http://falkvinge.net/2012/03/17/collected-personal-data-will-always-be-used-against-the-citizens/">
+Europe</a>
+and <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Japanese_American_internment">
+the US </a>.</p>
+
+<p>Total surveillance plus vague law provides an opening for a massive
+fishing expedition against any desired target. To make journalism and
+democracy safe, we must limit the accumulation of data that is easily
+accessible to the state.</p>
+
+<h3>Robust Protection for Privacy Must Be Technical</h3>
+
+<p>The Electronic Frontier Foundation and other organizations propose
+a set of legal principles designed to <a
+href="https://en.necessaryandproportionate.org/text"> prevent the
+abuses of massive surveillance</a>. These principles include,
+crucially, explicit legal protection for whistleblowers; as a
+consequence, they would be adequate for protecting democratic
+freedoms—if adopted completely and enforced without exception
+forever.</p>
+
+<p>However, such legal protections are precarious: as recent history
+shows, they can be repealed (as in the FISA Amendments Act),
+suspended, or <a
+href="http://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html">
+ignored</a>.</p>
+
+<p>Meanwhile, demagogues will cite the usual excuses as grounds for
+total surveillance; any terrorist attack, even one that kills just a
+handful of people, will give them an opportunity.</p>
+
+<p>If limits on access to the data are set aside, it will be as if
+they had never existed: years worth of dossiers would suddenly become
+available for misuse by the state and its agents and, if collected by
+companies, for their private misuse as well. If, however, we stop the
+collection of dossiers on everyone, those dossiers won't exist, and
+there will be no way to compile them retroactively. A new illiberal
+regime would have to implement surveillance afresh, and it would only
+collect data starting at that date. As for suspending or momentarily
+ignoring this law, the idea would hardly make sense.</p>
+
+<h3>First, Don't Be Foolish</h3>
+
+<p>To have privacy, you must not throw it away: the first one who has
+to protect your privacy is you. Don't tell a company such as Facebook
+anything about you that you hesitate to publish in a newspaper. Don't
+tell a company such as Facebook anything about your friends that they
+might not wish to publish in a newspaper. Better yet, don't be one
+of Facebook's users at all.</p>
+
+<p>Never give any web site your entire list of email or phone
+contacts. Keep your own data; don't store your data in a company's
+“convenient” server. It's safe, however, to entrust a
+data backup to a commercial service, provided you encrypted the data,
+including the file names, with free software on your own computer
+before uploading it.</p>
+
+<p>For privacy's sake, you must avoid nonfree software since, as a
+consequence of giving others control of your computing, it
+is <a href="/philosophy/proprietary-surveillance.html"> likely to spy
+on you </a>.
+Avoid <a href="/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html">
+service as a software substitute </a>; as well as giving others
+control of your computing, it requires you to hand over all the
+pertinent data to the server.</p>
+
+<p>However, even the most rigorous self-protection is insufficient to
+protect your privacy on or from systems that don't belong to you.
+When we communicate with others or move around the city, our
+privacy depends on the practices of society.</p>
+
+<h3>We Must Design Every System for Privacy</h3>
+
+<p>If we don't want a total surveillance society, we must consider
+surveillance a kind of social pollution, and limit the surveillance
+impact of each new digital system just as we limit the environmental
+impact of physical construction.</p>
+
+<p>For example: “Smart” meters for electricity are touted
+for sending the power company moment-by-moment data about each
+customer's electric usage, including how usage compares with users in
+general. This is implemented based on general surveillance, but does
+not require any surveillance. It would be easy for the power company
+to calculate the average usage in a residential neighborhood by
+dividing the total usage by the number of subscribers, and send that
+to the meters. Each customer's meter could compare her usage, over
+any desired period of time, with the average usage pattern for that
+period. The same benefit, with no surveillance!</p>
+
+<p>We need to design such privacy into all our digital systems.</p>
+
+<h3>Remedy for Collecting Data: Leaving It Dispersed</h3>
+
+<p>One way to make monitoring safe for privacy is to <a name="dispersal">
+keep the data
+dispersed and inconvenient to access</a>. Old-fashioned security cameras
+were no threat to privacy. The recording was stored on the premises,
+and kept for a few weeks at most. Because of the inconvenience of
+accessing these recordings, it was never done massively; they were
+accessed only in the places where someone reported a crime. It would
+not be feasible to physically collect millions of tapes every day and
+watch them or copy them.</p>
+
+<p>Nowadays, security cameras have become surveillance cameras: they
+are connected to the Internet so recordings can be collected in a data
+center and saved forever. This is already dangerous, but it is going
+to get worse. Advances in face recognition may bring the day when
+suspected journalists can be tracked on the street all the time to see
+who they talk with.</p>
+
+<p>Internet-connected cameras often have lousy digital security
+themselves, so <a
+href="http://www.networkworld.com/community/blog/cia-wants-spy-you-through-your-appliances">
+anyone could watch what the camera sees</a>. To restore privacy, we
+should ban the use of Internet-connected cameras aimed where and when
+the public is admitted, except when carried by people. Everyone must
+be free to post photos and video recordings occasionally, but the
+systematic accumulation of such data on the Internet must be
+limited.</p>
+
+<h3>Remedy for Internet Commerce Surveillance</h3>
+
+<p>Most data collection comes from people's own digital activities.
+Usually the data is collected first by companies. But when it comes
+to the threat to privacy and democracy, it makes no difference whether
+surveillance is done directly by the state or farmed out to a
+business, because the data that the companies collect is
+systematically available to the state.</p>
+
+<p>The NSA, through PRISM, has <a
+href="https://www.commondreams.org/headline/2013/08/23-2"> gotten into
+the databases of many large Internet corporations</a>. AT&T has
+saved all its phone call records since 1987 and <a
+href="http://www.nytimes.com/2013/09/02/us/drug-agents-use-vast-phone-trove-eclipsing-nsas.html?_r=0">
+makes them available to the DEA</a> to search on request. Strictly
+speaking, the U.S. government does not possess that data, but in
+practical terms it may as well possess it.</p>
+
+<p>The goal of making journalism and democracy safe therefore requires
+that we reduce the data collected about people by any organization,
+not just by the state. We must redesign digital systems so that they
+do not accumulate data about their users. If they need digital data
+about our transactions, they should not be allowed to keep them more
+than a short time beyond what is inherently necessary for their
+dealings with us.</p>
+
+<p>One of the motives for the current level of surveillance of the
+Internet is that sites are financed through advertising based on
+tracking users' activities and propensities. This converts a mere
+annoyance—advertising that we can learn to ignore—into a
+surveillance system that harms us whether we know it or not.
+Purchases over the Internet also track their users. And we are all
+aware that “privacy policies” are more excuses to violate
+privacy than commitments to uphold it.</p>
+
+<p>We could correct both problems by adopting a system of anonymous
+payments—anonymous for the payer, that is. (We don't want the
+payee to dodge taxes.) <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/">
+Bitcoin is not anonymous</a>, though there are efforts to develop
+ways to pay anonymously with Bitcoin. However, technology for <a
+href="http://www.wired.com/wired/archive/2.12/emoney_pr.html"> digital
+cash was first developed in the 1980s</a>; we need only suitable
+business arrangements, and for the state not to obstruct them.</p>
+
+<p>A further threat from sites' collection of personal data is that
+security breakers might get in, take it, and misuse it. This includes
+customers' credit card details. An anonymous payment system would end
+this danger: a security hole in the site can't hurt you if the site
+knows nothing about you.</p>
+
+<h3>Remedy for Travel Surveillance</h3>
+
+<p>We must convert digital toll collection to anonymous payment (using
+digital cash, for instance). License-plate recognition systems
+recognize all license plates, and the <a
+href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/whos_watching_you/8064333.stm">
+data can be kept indefinitely</a>; they should be required by law to
+notice and record only those license numbers that are on a list of
+cars sought by court orders. A less secure alternative would record
+all cars locally but only for a few days, and not make the full data
+available over the Internet; access to the data should be limited to
+searching for a list of court-ordered license-numbers.</p>
+
+<p>The U.S. “no-fly” list must be abolished because it is
+<a
+href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty-racial-justice/victory-federal-court-recognizes">
+punishment without trial</a>.</p>
+
+<p>It is acceptable to have a list of people whose person and luggage
+will be searched with extra care, and anonymous passengers on domestic
+flights could be treated as if they were on this list. It is also
+acceptable to bar non-citizens, if they are not permitted to enter the
+country at all, from boarding flights to the country. This ought to
+be enough for all legitimate purposes.</p>
+
+<p>Many mass transit systems use some kind of smart cards or RFIDs for
+payment. These systems accumulate personal data: if you once make the
+mistake of paying with anything but cash, they associate the card
+permanently with your name. Furthermore, they record all travel
+associated with each card. Together they amount to massive
+surveillance. This data collection must be reduced.</p>
+
+<p>Navigation services do surveillance: the user's computer tells the
+map service the user's location and where the user wants to go; then
+the server determines the route and sends it back to the user's
+computer, which displays it. Nowadays, the server probably records
+the user's locations, since there is nothing to prevent it. This
+surveillance is not inherently necessary, and redesign could avoid it:
+free/libre software in the user's computer could download map data for
+the pertinent regions (if not downloaded previously), compute the
+route, and display it, without ever telling anyone where the user is
+or wants to go.</p>
+
+<p>Systems for borrowing bicycles, etc., can be designed so that the
+borrower's identity is known only inside the station where the item
+was borrowed. Borrowing would inform all stations that the item is
+“out,” so when the user returns it at any station (in
+general, a different one), that station will know where and when that
+item was borrowed. It will inform the other station that the item is
+no longer “out.” It will also calculate the user's bill,
+and send it (after waiting some random number of minutes) to
+headquarters along a ring of stations, so that headquarters would not
+find out which station the bill came from. Once this is done, the
+return station would forget all about the transaction. If an item
+remains “out” for too long, the station where it was
+borrowed can inform headquarters; in that case, it could send the
+borrower's identity immediately.</p>
+
+<h3>Remedy for Communications Dossiers</h3>
+
+<p>Internet service providers and telephone companies keep extensive
+data on their users' contacts (browsing, phone calls, etc). With
+mobile phones, they also <a
+href="http://www.zeit.de/digital/datenschutz/2011-03/data-protection-malte-spitz">
+record the user's physical location</a>. They keep these dossiers for
+a long time: over 30 years, in the case of AT&T. Soon they will
+even <a
+href="http://www.wired.com/opinion/2013/10/the-trojan-horse-of-the-latest-iphone-with-the-m7-coprocessor-we-all-become-qs-activity-trackers/">
+record the user's body activities</a>. It appears that the <a
+href="https://www.aclu.org/blog/national-security-technology-and-liberty/it-sure-sounds-nsa-tracking-your-location">
+NSA collects cell phone location data</a> in bulk.</p>
+
+<p>Unmonitored communication is impossible where systems create such
+dossiers. So it should be illegal to create or keep them. ISPs and
+phone companies must not be allowed to keep this information for very
+long, in the absence of a court order to surveil a certain party.</p>
+
+<p>This solution is not entirely satisfactory, because it won't
+physically stop the government from collecting all the information
+immediately as it is generated—which is what the <a
+href="http://www.guardian.co.uk/world/2013/jun/06/nsa-phone-records-verizon-court-order">
+U.S. does with some or all phone companies</a>. We would have to rely
+on prohibiting that by law. However, that would be better than the
+current situation, where the relevant law (the PATRIOT Act) does not
+clearly prohibit the practice. In addition, if the government did
+resume this sort of surveillance, it would not get data about
+everyone's phone calls made prior to that time.</p>
+
+<h3>But Some Surveillance Is Necessary</h3>
+
+<p>For the state to find criminals, it needs to be able to investigate
+specific crimes, or specific suspected planned crimes, under a court
+order. With the Internet, the power to tap phone conversations would
+naturally extend to the power to tap Internet connections. This power
+is easy to abuse for political reasons, but it is also necessary.
+Fortunately, this won't make it possible to find whistleblowers after
+the fact.</p>
+
+<p>Individuals with special state-granted power, such as police,
+forfeit their right to privacy and must be monitored. (In fact,
+police have their own jargon term for perjury, “<a
+href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Police_perjury&oldid=552608302">testilying</a>,”
since they do
+it so frequently, particularly about protesters and <a
+href="http://photographyisnotacrime.com/"> photographers</a>.) One
+city in California that required police to wear video cameras all the
+time found <a
+href="http://www.motherjones.com/kevin-drum/2013/08/ubiquitous-surveillance-police-edition">
+their use of force fell by 60%</a>. The ACLU is in favor of this.</p>
+
+<p><a
+href="http://action.citizen.org/p/dia/action3/common/public/?action_KEY=12266">Corporations
+are not people, and not entitled to human rights</a>. It is
+legitimate to require businesses to publish the details of processes
+that might cause chemical, biological, nuclear, fiscal, computational
+(e.g., <a href="http://DefectiveByDesign.org">DRM</a>) or political
+(e.g., lobbying) hazards to society, to whatever level is needed for
+public well-being. The danger of these operations (consider the BP
+oil spill, the Fukushima meltdowns, and the 2008 fiscal crisis) dwarfs
+that of terrorism.</p>
+
+<p>However, journalism must be protected from surveillance even when
+it is carried out as part of a business.</p>
+
+<hr />
+
+<p>Digital technology has brought about a tremendous increase in the
+level of surveillance of our movements, actions, and communications.
+It is far more than we experienced in the 1990s, and <a
+href="http://blogs.hbr.org/cs/2013/06/your_iphone_works_for_the_secret_police.html">
+far more than people behind the Iron Curtain experienced</a> in the
+1980s, and would still be far more even with additional legal limits
+on state use of the accumulated data.</p>
+
+<p>Unless we believe that our free countries previously suffered from
+a grave surveillance deficit, and ought to be surveilled more than the
+Soviet Union and East Germany were, we must reverse this increase.
+That requires stopping the accumulation of big data about people.</p>
+
+<blockquote>
+<p>Copyright 2013 Richard Stallman<br />
+Licensed under the <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons
+Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a></p>
+</blockquote>
+
+</div><!-- for id="content", starts in the include above -->
+<!--#include virtual="/server/footer.html" -->
+<div id="footer">
+
+<p>Please send general FSF & GNU inquiries to
+<a href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>.
+There are also <a href="/contact/">other ways to contact</a>
+the FSF. Broken links and other corrections or suggestions can be sent
+to <a href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>.</p>
+
+<p><!-- TRANSLATORS: Ignore the original text in this paragraph,
+ replace it with the translation of these two:
+
+ We work hard and do our best to provide accurate, good quality
+ translations. However, we are not exempt from imperfection.
+ Please send your comments and general suggestions in this regard
+ to <a href="mailto:address@hidden">
+ <address@hidden></a>.</p>
+
+ <p>For information on coordinating and submitting translations of
+ our web pages, see <a
+ href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+ README</a>. -->
+Please see the <a
+href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+README</a> for information on coordinating and submitting translations
+of this article.</p>
+
+<!-- Regarding copyright, in general, standalone pages (as opposed to
+ files generated as part of manuals) on the GNU web server should
+ be under CC BY-ND 3.0 US. Please do NOT change or remove this
+ without talking with the webmasters or licensing team first.
+ Please make sure the copyright date is consistent with the
+ document. For web pages, it is ok to list just the latest year the
+ document was modified, or published.
+
+ If you wish to list earlier years, that is ok too.
+ Either "2001, 2002, 2003" or "2001-2003" are ok for specifying
+ years, as long as each year in the range is in fact a copyrightable
+ year, i.e., a year in which the document was published (including
+ being publicly visible on the web or in a revision control system).
+
+ There is more detail about copyright years in the GNU Maintainers
+ Information document, www.gnu.org/prep/maintain. -->
+
+<p>Copyright © 2013 Free Software Foundation, Inc.</p>
+
+<p>This page is licensed under a <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Creative Commons
+Attribution-NoDerivs 3.0 United States License</a>.</p>
+
+<!--#include virtual="/server/bottom-notes.html" -->
+
+<p>Updated:
+<!-- timestamp start -->
+$Date: 2014/01/22 21:28:28 $
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+</div>
+</body>
+</html>