[Top][All Lists]
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
www/philosophy right-to-read.nl.html
|
From: |
Tom Uijldert |
|
Subject: |
www/philosophy right-to-read.nl.html |
|
Date: |
Sun, 09 Dec 2007 16:37:41 +0000 |
CVSROOT: /web/www
Module name: www
Changes by: Tom Uijldert <tuijldert> 07/12/09 16:37:41
Added files:
philosophy : right-to-read.nl.html
Log message:
Initial dutch translation from version 1.32
CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/right-to-read.nl.html?cvsroot=www&rev=1.1
Patches:
Index: right-to-read.nl.html
===================================================================
RCS file: right-to-read.nl.html
diff -N right-to-read.nl.html
--- /dev/null 1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ right-to-read.nl.html 9 Dec 2007 16:37:25 -0000 1.1
@@ -0,0 +1,439 @@
+<!--#include virtual="/server/header.html" -->
+<title>Het Recht om te Lezen- GNU Project - Free Software Foundation
(FSF)</title>
+<!--#include virtual="/server/banner.html" -->
+<h2>Het Recht om te Lezen</h2>
+
+<p>
+door <a href="http://www.stallman.org/";><strong>Richard
Stallman</strong></a></p>
+
+<p>
+<em>Dit artikel verscheen eerder in het februarinummer uit 1997 van
+<strong>Communications of the ACM</strong> (Volume 40, nummer 2).</em></p>
+
+<blockquote><p>
+ (uit “De Gang Naar Tycho”, een serie artikelen
+ over de voorgeschiedenis van de Luna-revolutie, verschenen
+ in Maanstad in 2096)
+</p></blockquote>
+
+<p>
+Voor Dirk Halbert begon de gang naar Tycho op school—toen Lisa Lenz zijn
+computer te leen vroeg. Die van haar was stukgegaan en als ze niet gauw een
+andere kon lenen zou ze te laat zijn met haar werkstuk. Ze durfde het alleen
+Dirk te vragen.
+</p>
+
+<p>
+Dit plaatste Dirk in hevige tweestrijd. Hij zou haar eigenlijk moeten helpen
+—maar als hij zijn computer uitleende zou ze zijn boeken kunnen lezen.
+Nog afgezien van het feit dat je een lange gevangenisstraf wachtte wanneer je
+iemand anders je boeken liet lezen, schrok hij zelf eerst ook van het idee.
Net
+als ieder ander werd hem al sinds de basisschool ingeprent dat het uitlenen
van
+boeken iets slechts en crimineels was—iets wat alleen piraten deden.
+</p>
+
+<p>
+En verder weinig kans dat de SBD—de Software Beschermings
Dienst—er
+niet achter zou komen. Tijdens de lessen Software was Dirk geleerd dat ieder
+boek een ingebouwde auteursrechtenagent had die aan Centraal Licentiebeheer
+rapporteerde waar, wanneer en door wie het boek gelezen werd. (Deze informatie
+gebruikten ze om leespiraten te pakken, maar ook om consumentenprofielen te
+verkopen aan handelaren). Zodra hij zijn computer aan het netwerk zou
koppelen,
+zou Centraal Licentiebeheer er achter komen. Hijzelf, als eigenaar van de
+computer, zou de zwaarste straf krijgen—omdat hij niet zijn best zou
+hebben gedaan deze misdaad te voorkomen.
+</p>
+
+<p>
+Lisa wilde natuurlijk niet zijn boeken lezen. Ze zou hem alleen nodig hebben
+om haar werkstuk af te maken. Maar Dirk wist dat ze uit een modaal gezin kwam
en
+dus nauwelijks het lesgeld kon betalen, laat staan de leesheffing. Het lezen
+van zijn boeken zou weleens haar enige kans kunnen zijn op een diploma.
Hijzelf
+was er zich maar al te zeer van bewust; hij had zichzelf zwaar in de schulden
+moeten steken om de leesheffingen te kunnen betalen van alle wetenschappelijke
+publicaties die hij las. (10% van de heffingen ging naar de onderzoekers die
de
+artikelen schreven en aangezien Dirk een wetenschappelijke carriére
+nastreefde hoopte hij in de toekomst met zijn eigen wetenschappelijke
+publicaties zijn lening terug te kunnen betalen, mits zijn publicaties maar
+vaak genoeg zouden worden gerefereerd.)
+</p>
+
+<p>
+Later zou Dirk erachter komen dat er een tijd was geweest waarin iedereen
+vrijelijk naar de bibliotheek kon gaan om er publicaties te lezen, en zelfs
+boeken, zonder daarvoor te betalen. Er bestonden toen onafhankelijke studenten
+en onderwijzers die duizenden pagina's lazen zonder bibliotheeksubsidie van de
+overheid. Maar rond 1990 begonnen zowel commerciële als
niet-commerciële
+uitgevers geld te vragen voor toegang. Tegen 2047 was zelfs de <em>
+herinnering</em> aan bibliotheken die vrijelijk toegang boden vervaagd.
+</p>
+
+<p>
+Natuurlijk waren er manieren om de SBD en Centraal Licentiebeheer te omzeilen.
+Maar die waren illegaal. Dirk kende een klasgenoot in Software, Frank
Martucci,
+die een illegaal debug-programma op de kop had getikt wat hij gebruikte om de
+code van de auteursrechtenagent over te slaan wanneer hij boeken las. Maar hij
+had het teveel rondgebazuind en iemand had hem verraden aan de SBD voor een
+beloning (studenten die zwaar in de schulden zaten kwamen makkelijk tot
+verraad). In 2047 belandde Frank in de gevangenis. Niet voor lees-piraterij
+maar voor het in bezit hebben van een debug-programma.
+</p>
+
+<p>
+Dirk zou er later achter komen dat er een tijd was geweest dat iedereen
+dergelijke programma's mocht hebben. Er waren zelfs vrije debug-programma's
+verkrijgbaar op CD en via het net. Maar lezers gingen ze gebruiken om
+auteursrechtagenten te omzeilen en uiteindelijk bepaalde een rechter dat
+debug-programma's hoofdzakelijk gebruikt werden voor dit doel. En dat
betekende
+dus dat ze illegaal waren; de ontwikkelaars van debug-programma's belandden in
+de cel.
+</p>
+
+<p>
+Programmeurs hadden natuurlijk nog steeds debug-programma's nodig maar
+exemplaren werden in 2047 alleen nog in genummerde oplagen verspreid, en
alleen
+aan officieel geregistreerde programmeurs. Het debug-programma wat Dirk in de
+lessen gebruikte zat achter een speciale firewall zodat deze alleen voor de
+lessen kon worden gebruikt.
+</p>
+
+<p>
+Het was ook mogelijk de agenten te omzeilen met een geprepareerd
+besturingssysteem. Dirk zou er al gauw achter komen dat er rond de
+eeuwwisseling vrije besturingssystemen waren. Ze waren echter niet alleen
+verboden, net als debug-programma's—je zou er alleen een
+kunnen installeren als je het systeemwachtwoord wist. En noch de <abbr
+title="Federal Bureau of Investigation">FBI</abbr>, noch Microsoft support zou
+je die geven.
+</p>
+
+<p>
+Dirk kwam tot de conclusie dat hij Lisa zijn computer niet kon lenen. Maar hij
+wilde haar wel helpen want hij was smoorverliefd op haar. Iedere keer dat hij
+haar ontmoette voelde hij de vlinders in zijn buik. En dat ze uitgerekend
+hém vroeg haar te helpen zou wel eens kunnen betekenen dat zij ook wat
+voor hem voelde.
+</p>
+
+<p>
+Dirk loste het dilemma uiteindelijk op door iets nog gewaagders te doen—
+hij leende Lisa zijn computer en vertelde haar zijn wachtwoord. Op die manier,
+wanneer Lisa zijn boeken zou lezen, zou Centraal Licentiebeheer denken dat hij
+het was die ze las. Het was nog steeds een misdaad maar de SBD zou er niet
+automatisch achter komen. Dat zou alleen gebeuren wanneer Lisa hem zou
verraden.
+</p>
+
+<p>
+Uiteraard zouden zowel hij als Lisa het als studenten kunnen vergeten op
+school, wanneer die er ooit achter zou komen, of Lisa die boeken nu zou lezen
+of niet. Het standpunt van de school was dat wanneer er geknoeid werd met de
+manier waarop zij het gebruik van computers controleerden, dit reden was voor
+strafmaatregelen. Het maakte daarbij niet uit of je er kwaad mee
deed—het
+knoeien belemmerde de leiding in zijn controlerende functie. Ze namen daarbij
+automatisch aan dat je dus iets illegaals aan het doen was en het
interesseerde
+ze daarbij niet wat dat dan was.
+</p>
+
+<p>
+studenten werden voor dit vergrijp niet van school gestuurd—niet meteen.
+In plaats daarvan werd hen de toegang tot de schoolcomputers ontzegd, zodat ze
+uiteindelijk hun tentamens niet konden halen.
+</p>
+
+<p>
+Dirk zou er later achter komen dat dit universiteitsbeleid ergens rond 1980
was
+begonnen, toen studenten in grote getale computers gingen gebruiken.
+Daarvóór hadden universiteiten een ander beleid. Alleen
activiteiten
+die schadelijk waren werden bestraft, niet de activiteiten die slechts
verdacht
+waren.
+</p>
+
+<p>
+Lisa verraadde Dirk niet aan de SBD. Zijn besluit haar te helpen mondde
+uiteindelijk uit in een huwelijk en zaaide twijfel over wat hen als kinderen
+was geleerd over piraterij. Het paar begon de geschiedenis van het
auteursrecht
+uit te pluizen, over de Sovjet Unie met haar kopieer-beperkingen en zelfs over
+de originele Amerikaanse grondwet. Ze verhuisden naar Luna, alwaar ze
+gelijkgestemden ontmoetten die ook gevlucht waren voor de lange arm van de
SBD.
+Toen de Tycho revolutie in 2062 begon werd het centrale thema hiervan het
+universele recht om te lezen.
+</p>
+
+
+<h3 id="AuthorsNote">Opmerkingen van de auteur</h3>
+
+<p>Deze opmerkingen zijn in 2007 bijgewerkt.</p>
+
+<p>
+Het recht om te lezen is een strijd die nu wordt gestreden. Ook al kan het 50
+jaar duren voordat onze manier van leven in de vergetelheid raakt, het meeste
+van boven beschreven wetten en voorschriften zijn al voorgesteld; veel ervan
is
+al verwerkt in Amerikaanse en andere wetten. In de VS werd in 1998 de
+“Digital Millenium Copyright Act” van kracht waarin een juridische
basis
+werd gelegd voor het beperken van het lezen en uitlenen van electronische
+boeken (en andere werken). De Europese Unie kwam met eenzelfde richtlijn in
+2001 aangaande auteursrecht. In Frankrijk is het inmiddels een misdaad, onder
+de uit 2006 stammende DADVSI-wet, om een kopie te bezitten van het programma
+DeCSS, een vrij programma voor het ontcijferen van DVD-versleuteling.
+</p>
+
+<p>
+In 2001 kwam senator Hollings, gesponsored door Disney, met een wetsvoorstel
+genaamd SSSCA waarin het verplicht werd gesteld om iedere nieuwe computer uit
+te rusten met een kopieerbeveiliging waar de gebruiker niet bij kan. Samen met
+de Clipper chip en daarop gelijkende voorstellen van de Amerikaanse overheid,
+duidt dit op een trend: computersystemen worden meer en meer ingericht om
+invloedrijke derden controle te geven over de daadwerkelijke gebruikers van
een
+systeem. De SSSCA werd later omgedoopt tot het onuitspreekbare CBDTPA, in de
+volksmond beter bekend als de “Consume But Don't Try Programming Act
+”.
+</p>
+
+<p>
+De Republikeinen kregen kort daarna de meerderheid in de senaat. Zij zijn niet
+zo afhankelijk van Hollywood als de Democraten en hebben dus geen druk gezet
+achter deze voorstellen. Nu de Democraten weer de meerderheid hebben neemt ook
+het gevaar weer toe.
+</p>
+
+<p>
+In 2001 begon de VS, onder de paraplu van de Amerikaanse vrijhandelszone, met
+pogingen dezelfde restricties toe te passen op het gehele Amerikaanse
+continent. De FTAA is een zogenaamde “vrijhandels”-overeenkomst
die
+er eigenlijk is om het bedrijfsleven meer macht te geven over democratisch
+gekozen regeringen; het toepassen van wetten als de DMCA is daar een typisch
+voorbeeld van. De FTAA werd grondig om zeep geholpen door Lula, president van
+Brazilië, die wetten als de DMCA en anderen afwees.
+</p>
+
+<p>
+Sindsdien heeft de VS geprobeerd restricties op te leggen aan landen als
+Australië en Mexico via bilaterale
“vrijhandels”-overeenkomsten,
+en aan landen als Costa Rica via de CAFTA. President Correa
+van Ecuador weigerde de “vrijhandels”-overeenkomst te tekenen maar
+Ecuador heeft reeds in 2003 een wet aangenomen die op de DMCA lijkt. De nieuwe
+grondwet van Ecuador opent wellicht de mogelijkheid om hiervan af te komen.
+</p>
+
+<p>
+Één van de ideeën uit het verhaal is pas in 2002
+voorgesteld. Dat is het voorstel waarbij de <abbr>FBI</abbr> en Microsoft het
+systeemwachtwoord van je systeem beheren en het jou niet geven.
+</p>
+
+<p>
+Voorstanders van deze voorstellen noemen het “trusted computing”
+(“vertrouwd computeren”) en “palladium”. Wij noemen
het
+<a href="/philosophy/can-you-trust.nl.html">“treacherous
computing”</a>
+(“verraderlijk computeren”), omdat het netto effect is dat
+computers naar derden gaan luisteren en niet naar jou. Het werd toegepast in
+2007 als onderdeel van <a href="http://badvista.org/";>Windows Vista</a>; we
+verwachten dat Apple snel zal volgen. In deze toepassing is het de fabrikant
+die het wachtwoord beheert maar de <abbr>FBI</abbr> zal weinig moeite hebben
om
+dit te achterhalen.
+</p>
+
+<p>
+Wat Microsoft beheerd is niet precies een wachtwoord zoals we dat kennen;
+niemand zal het ooit hoeven intikken. Het is meer een handtekening en een
+versleutelde sleutel die overeenkomt met een tweede sleutel in jouw computer.
+Dit geeft Microsoft, en mogelijk ieder website die met Microsoft samenwerkt,
+totale controle over wat een gebruiker kan doen op zijn computer.
+</p>
+
+<p>
+Vista geeft Microsoft nog meer macht; Microsoft kan bijvoorbeeld een
+installatie van upgrades afdwingen, en het kan alle machines die Vista hebben
+opdragen om bepaalde stuurprogramma's te weigeren. Het primaire doel van de
+vele beperkingen van Vista is om DRM te krijgen waar gebruikers geen controle
+over hebben.
+</p>
+
+<p>
+De SBD (SPA in de onvertaalde versie, of “Software Protection Agency
+”) staat eigenlijk voor “Software Publisher's Association”
en
+is inmiddels vervangen door de BSA of Business Software Alliance. Het is op
dit
+moment geen officiële politiemacht maar treedt wel zo op. Ze gebruiken
+methoden die aan het oude Russische communistische regime doen denken en
+nodigen mensen uit hun collega's en vrienden te verraden. Een terreurcampagne
+van de BSA in Argentinië in 2001 suggereerde dat mensen die software
+deelden verkracht zouden worden.
+</p>
+
+<p>
+Ten tijde van dit schrijven chanteerde de SPA kleine Internetaanbieders en
+eisten dat de SPA alle gebruikers kon controleren. De meeste aanbieders
+zwichtte onder deze druk omdat ze zich geen proces konden veroorloven (Atlanta
+Journal-Constitution, 1 Okt 96, D3.). Tenminste één aanbieder,
+Community ConneXion in Oakland, Californië, weigerde en werd prompt voor
+de rechter gedaagd. De SPA zette het proces niet door maar verkreeg in plaats
+daarvan wel de DMCA, die hen de macht geeft die ze zochten.
+</p>
+
+<p>
+Het beleid van de universiteit met betrekking tot beveiliging is niet
verzonnen. Computers op een universiteit bij Chigago laten deze boodschap zien
wanneer je inlogt:
+</p>
+
+<blockquote><p>
+Dit systeem mag alleen worden gebruikt door bevoegde personen. Activiteiten
van
+allen die niet bevoegd zijn of buiten hun bevoegdheden treden worden
+gecontroleerd en vastgelegd door de beheerders. Door de controle op
onbevoegden
+kan het zijn dat ook activiteiten van bevoegde gebruikers wordt vastgelegd.
+Eenieder die dit systeem gebruikt stemt erin toe dat dit gebeurt en dat bewijs
+van illegale activiteiten die hieruit voortvloeien, door de beheerders kan
+worden aangeleverd als bewijs aan de universiteit en/of de autoriteiten.
+</p></blockquote>
+
+<p>
+Dit is een interessante toepassing van het vierde amendement: zet iedereen bij
+voorbaat onder druk om af te zien van hun rechten.
+</p>
+
+<h3 id="References">Referenties</h3>
+
+<ul>
+ <li>The administration's “White Paper”: Information
+ Infrastructure Task Force, Intellectual Property and the
+ National Information Infrastructure: Het rapport van de werkgroep over
+ intellectueel eigendom (1995).</li>
+
+ <li><a href="http://www.wired.com/wired/archive/4.01/white.paper_pr.html";>An
+ explanation of the White Paper: The Copyright Grab</a>, Pamela
+ Samuelson, Wired, Jan. 1996</li>
+
+ <li><a href="http://www.law.duke.edu/boylesite/sold_out.htm";>Sold Out</a>,
+ James Boyle, New York Times, 31 Maart 1996</li>
+
+ <li>Public Data or Private Data, Washington Post, 4 Nov 1996. We hadden hier
+ vroeger een link naartoe maar de Washington Post heeft besloten tot
+ betaalde toegang en daarom hebben we besloten de link te
verwijderen.</li>
+
+ <li><a href="http://www.public-domain.org/";>Union for the Public
+ Domain</a>—een organisatie die tot doel heeft het doorslaan van
+ auteursrechten en patenten tegen te gaan.</li>
+</ul>
+
+<hr />
+<h4>Dit verhaal is uitgebracht in <a href="/doc/book13.html"><cite>Free
+Software, Free Society: The Selected Essays of Richard
+M. Stallman</cite></a>.</h4>
+
+<p><strong>Andere artikelen die je kunt lezen</strong></p>
+
+<ul>
+ <li><a href="/philosophy/philosophy.nl.html">De filosofie van het
+ GNU Project</a></li>
+ <li><a
href="http://www.computerworld.com/managementtopics/management/opinion/story/0,10801,49358,00.html";
+ id="COPYPROCTECTION">Copy Protection: Just Say No</a>,
+ Gepubliceerd door Computer World.</li>
+</ul>
+
+<p>
+De <a href="#AuthorsNote">opmerkingen van de auteur</a> gaan over de strijd
+voor het recht om te lezen en electronsiche bewaking. Deze strijd begint nu;
+hier zijn links naar twee artikelen over technologieën die op dit moment
+worden ontwikkeld om jouw het recht om te lezen te ontzeggen.
+</p>
+<ul>
+<li><a
href="http://www.zdnet.com/zdnn/stories/news/0,4586,2324939,00.html";>Electronic
+ Publishing:</a> Een artikel over het verspreiden van boeken in
+ electronsiche vorm en bijbehorende auteursrechten over het recht een kopie
+ te lezen.</li>
+<li><a
href="http://channels.microsoft.com/presspass/press/1999/Aug99/SeyboldPR.asp";>Boeken
+ in computers:</a> Software om te bepalen wie er boeken en documenten mag
+ lezen op een PC.</li>
+</ul>
+
+</div>
+
+<!--#include virtual="/server/footer.html" -->
+<div id="footer">
+
+<p>
+Gelieve vragen over FSF & GNU te sturen naar
+<a href="mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.
+There are also <a href="/contact/">andere manieren om in contact te komen</a>
+met de FSF.
+<br />
+Gelieve meldingen van verkeerde links en andere verbeteringen (of suggesties)
+te sturen aan:
+<a href="mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.
+</p>
+
+<p>
+Zie <a href="/server/standards/README.translations.html">Translations
+README</a> voor nadere informatie over het eventueel vertalen van dit artikel.
+</p>
+
+<p>
+Copyright © 1996 Richard Stallman
+<br />
+Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op
+willekeurig welk medium op voorwaarde dat deze mededeling ook wordt meegenomen.
+</p>
+
+<p>
+Updated:
+<!-- timestamp start -->
+$Date: 2007/12/09 16:37:25 $
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+
+<div id="translations">
+<h4>Translations of this page</h4>
+
+<!-- Please keep this list alphabetical. -->
+<!-- Comment what the language is for each type, i.e. de is German. -->
+<!-- Write the language name in its own language (Deutsch) in the text. -->
+<!-- If you add a new language here, please -->
+<!-- advise address@hidden and add it to -->
+<!-- - /home/www/bin/nightly-vars either TAGSLANG or WEBLANG -->
+<!-- - /home/www/html/server/standards/README.translations.html -->
+<!-- - one of the lists under the section "Translations Underway" -->
+<!-- - if there is a translation team, you also have to add an alias -->
+<!-- to mail.gnu.org:/com/mailer/aliases -->
+<!-- Please also check you have the 2 letter language code right, cf. -->
+<!-- <URL:http://www.w3.org/WAI/ER/IG/ert/iso639.htm> -->
+<!-- Please use W3C normative character entities. -->
+
+<ul class="translations-list">
+<!-- Bulgarian -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.bg.html">български</a> [bg]</li>
+<!-- Czech -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.cs.html">Česky</a> [cs]</li>
+<!-- German -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.de.html">Deutsch</a> [de]</li>
+<!-- English -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.html">English</a> [en]</li>
+<!-- Spanish -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.es.html">Español</a> [es]</li>
+<!-- Finnish -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.fi.html">Suomi</a> [fi]</li>
+<!-- French -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.fr.html">Français</a> [fr]</li>
+<!-- Hebrew -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.he.html">עברית</a> [he]</li>
+<!-- Hungarian -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.hu.html">Magyar</a> [hu]</li>
+<!-- Japanese -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.ja.html">日本語</a> [ja]</li>
+<!-- Korean -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.ko.html">한국어</a> [ko]</li>
+<!-- Dutch -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.nl.html">Nederlands</a> [nl]</li>
+<!-- Polish -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.pl.html">Polski</a> [pl]</li>
+<!-- Portuguese -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.pt.html">Português</a> [pt]</li>
+<!-- Russian -->
+<li><a
href="/philosophy/right-to-read.ru.html">Русский</a> [ru]</li>
+<!-- Slovenian -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.sl.html">Slovensko</a> [sl]</li>
+<!-- Swedish -->
+<li><a href="/philosophy/right-to-read.sv.html">Svenska</a> [sv]</li>
+</ul>
+</div>
+</div>
+</body>
+</html>
| [Prev in Thread] |
Current Thread |
[Next in Thread] |
- www/philosophy right-to-read.nl.html,
Tom Uijldert <=