[Top][All Lists]
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
www/philosophy why-free.nl.html
|
From: |
Yavor Doganov |
|
Subject: |
www/philosophy why-free.nl.html |
|
Date: |
Tue, 19 Dec 2006 14:19:46 +0000 |
CVSROOT: /web/www
Module name: www
Changes by: Yavor Doganov <yavor> 06/12/19 14:19:46
Modified files:
philosophy : why-free.nl.html
Log message:
Updated Dutch translation by Tom Uijldert <address@hidden>
(Closes: RT #324305).
CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/why-free.nl.html?cvsroot=www&r1=1.1&r2=1.2
Patches:
Index: why-free.nl.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/why-free.nl.html,v
retrieving revision 1.1
retrieving revision 1.2
diff -u -b -r1.1 -r1.2
--- why-free.nl.html 16 Nov 2006 16:06:39 -0000 1.1
+++ why-free.nl.html 19 Dec 2006 14:19:42 -0000 1.2
@@ -1,14 +1,12 @@
<?xml version="1.0" encoding="utf-8" ?>
-<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//NL"
"http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd";>
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"; xml:lang="nl">
<head>
-<title>
-Waarom Software Geen Eigenaren Zou Moeten Hebben - GNU Project - Free Software
Foundation (FSF)
-</title>
-<meta http-equiv="content-type" content='text/html; charset=utf-8' />
-<link rel="stylesheet" type="text/css" href="/gnu.css" />
+<title>Waarom Software Geen Bezit Mag Zijn - GNU Project - Free Software
Foundation (FSF)</title>
+<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=utf-8" />
+<link rel="stylesheet" type="text/css" href="why-free_files/gnu.css" />
<link rev="made" href="mailto:address@hidden"; />
</head>
@@ -22,388 +20,330 @@
<p><a href="#translations">Vertalingen</a> van deze pagina</p>
-<h3>Waarom Software Geen Eigenaren Zou Moeten Hebben</h3>
+<h3>Waarom Software Geen Bezit Mag Zijn</h3>
<p>door <a href="http://www.stallman.org/";><strong>Richard
Stallman</strong></a></p>
<p>
-<a href="/graphics/philosophicalgnu.html"><img
src="/graphics/philosophical-gnu-sm.jpg"
- alt=" [image of a Philosophical Gnu] "
- width="160" height="200" /></a>
+<a href="http://www.gnu.org/graphics/philosophicalgnu.html";><img
src="why-free_files/philosophical-gnu-sm.jpg" alt=" [afbeelding van een
filosofische Gnoe] " height="200" width="160" /></a>
</p>
<p>
-Digitale informatie technologie biedt de wereld de mogelijkheden om
-informatie gemakkelijk te kopiëren en te veranderen. Computers
-houden de belofte in dat deze mogelijkheden voor iedereen zullen zijn.
-</p>
+Het informatietijdperk zorgt ervoor dat we steeds makkelijker
+informatie kunnen kopiëren en wijzigen. Computers gaan dit makkelijker
+maken voor iedereen.</p>
<p>
-Niet iedereen wil dat dit zo gemakkelijk wordt. Het systeem van
-copyright geeft software programma's ``eigenaren'', waarvan de meeste
-de mogelijkheden van software voor het publiek in willen perken.
-Zij willen de enigen zijn die de software die wij gebruiken kunnen
-aanpassen en kopiëren.
-</p>
+Niet iedereen wil dat het ook makkelijker wordt. Het systeem van auteursrechten
+maakt van programma's bezit en veel eigenaren willen niet dat ook
+anderen hier voordeel van hebben.
+Ze willen niet dat wij -die hun software gebruiken- deze software ook kunnen
+kopiëren of wijzigen.</p>
<p>
-Het copyright systeem ontstond met de drukpers---een technologie
-voor massa kopie productie. Copyright paste goed bij deze technologie,
-omdat alleen de massa producenten van de kopieën aan banden
-werden gelegd. Het nam geen vrijheden van de lezers van de boeken af.
-Een gewone lezer die geen drukpers bezat, kan boeken alleen met pen
-en inkt kopiëren, en weinig lezers werden daarvoor voor de rechter
-gedaagd.
-</p>
+Het auteursrecht ontstond gelijk met de drukpers---een
+techniek voor massaal kopiëren. Het auteursrecht paste prima bij
+deze technologie omdat dit recht het massaal kopiëren aan banden legt.
+Lezers van boeken werden hierdoor niet aan banden gelegd.
+Een doorsnee lezer, niet in het bezit van een drukpers, kon altijd nog een
+boek kopiëren met behulp van pen en papier. Weinigen werden hiervoor
+voor de rechter gesleept.</p>
<p>
-Digitale technologie is flexibeler dan de drukpers: als informatie
-zich voordoet in digitale vorm kunt u het gemakkelijk kopiëren
-en delen met anderen. Deze flexibiliteit zorgt dat het systeem slecht
-aansluit op een systeem als copyright. Dat is de reden voor het steeds
-akeliger en drastischer worden van de methoden waarmee software
-copyright tegenwoordig wordt afgedwongen. Zie deze vier methoden van
-de Software Publishers Association (SPA) ("Software Uitgevers Verbond",
-nvdv):
-</p>
+De digitale technieken zijn wat flexibeler als de drukpers: informatie in
+digitale vorm is erg makkelijk te kopiëren en te delen met anderen.
+Die flexibiliteit past niet goed bij het auteursrecht.
+Vandaar de steeds draconischer maatregelen om toch het auteursrecht op
+software te handhaven.
+Neem bijvoorbeeld deze methodes van de Business Software Alliance (BSA):</p>
<ul>
- <li>Massale propaganda die beweert dat het slecht is ongehoorzaam aan
-de eigenaren te zijn door een vriend te helpen.</li>
+ <li>Grootscheepse propaganda met de boodschap dat het fout is om tegen
+ de wil van de eigenaren in te gaan om een vriend te helpen.</li>
- <li>Uitnodigen van verklikkers om hun medewerkers en collega's te
- verraden.</li>
-
- <li>Overvallen (met hulp van politie) van kantoren en scholen, waarbij
-mensen wordt verteld dat ze moeten bewijzen onschuldig te zijn aan
-illegaal kopiëren.</li>
-
- <li>Vervolgen (door de VS overheid, op verzoek van de SPA) van
-mensen zoals MIT's David LaMacchia, niet voor het kopiëren van
-software (hij wordt nergens beschuldigt van kopiëren), maar
-enkel voor het onbewaakt laten van kopieer faciliteiten, en het
-niet voldoende censureren van gebruik van die faciliteiten.</li>
+ <li>Aanmoedigingen tot het verklikken van collega's.</li>
+ <li>Invallen (met medewerking van de politie) in scholen en bedrijven,
+ waarbij mensen wordt wijsgemaakt dat ze moeten bewijzen onschuldig
+ te zijn aan het illegaal kopiëren.</li>
+
+ <li>Het vervolgen van personen (door de Amerikaanse overheid,
+ op verzoek van de SPA [Amerikaanse tegenhanger van de BSA])
+ zoals David LaMacchia van het MIT, niet voor het kopiëren
+ van software (daarvan wordt hij niet beschuldigd), maar alleen
+ vanwege het onbeheerd laten staan van kopieer apparatuur en geen
+ beperkingen te leggen op het gebruik ervan.</li>
</ul>
<p>
-Alle vier methoden zijn vergelijkbaar met die in de voormalige
-Sovjet Unie, waar iedere kopieer machine een bewaker had om
-verboden kopiëren te voorkomen, en waar individuen informatie
-in het geheim moesten kopiëren en doorgeven aan elkaar als
-``samizdat''. Er is natuurlijk een verschil: het motief voor informatie
-controle in de Sovjet Unie was politiek; in de VS is het motief winst.
-Maar het zijn de activiteiten die ons raken, niet het motief. Iedere
-methode om het delen van informatie te blokkeren, om wat voor reden
-dan ook, lijdt tot dezelfde methoden en dezelfde hardheid.
-</p>
+Alle vier methoden hebben veel weg van de werkwijze zoals die in het
+voormalig Oostblok werd gebruikt, waar iedere kopieermachine een wachtpost
+had om te controleren of niemand verboden kopieën maakte en waar mensen
+aan waren gewezen op het clandestien doorgeven van informatie als
"samizdat".
+Er is echter ook een verschil: in het voormalig Oostblok had dit een politieke
+reden; in het vrije westen draait het om winst.
+We hebben echter last van de methodes, niet van de motieven.
+Ieder poging het delen van informatie aan banden te leggen, maakt niet uit
+waarom, leidt tot dezelfde methoden en dezelfde hardvochtigheid.</p>
<p>
-Eigenaren beweren verschillende soorten argumenten te hebben, die
-hen het recht moeten geven hoe we informatie kunnen gebruiken:
-</p>
-
+Software eigenaren hanteren verschillende argumenten waarom zij zouden
+mogen bepalen hoe wij informatie gebruiken:</p>
<ul>
-<li>Schelden.
+<li>Taalgebruik.
<p>
-Eigenaren gebruiken schandwoorden zoals ``piraterij' en ``diefstal'',
-en ook expert terminologie zoals ``intellectueel bezit'' en ``schade'',
-om een bepaalde denk richting te suggereren voor het publiek---een
-simplistische analogie tussen programma's en fysieke objecten.
-</p>
+Eigenaren gebruiken beladen begrippen als "piraterij" en
"diefstal", of
+vaktermen als "intellectueel eigendom" en "schade". Het
publiek daarmee
+een bepaalde gedachtegang op dringend---een (te) simplistisch verband
+tussen software en voorwerpen.</p>
<p>
-Onze ideeën en instituties over eigendom van materiële objecten
-gaan over het <em>afnemen van een object</em> van iemand anders. Ze
-zijn niet direct toepasbaar op <em>het maken van een kopie</em> van iets.
-Maar de eigenaren vragen ons om het desondanks toe te passen.
-</p></li>
+Onze associatie bij materieel bezit is eerder of het goed of slecht is
+om <em>een voorwerp van iemand anders te stelen</em>. Een verband met
+<em>het maken van een kopie</em> is minder snel gelegd. Eigenaren willen
+toch vooral dat wij dat eerste verband leggen.</p>
+</li>
<li>Overdrijven.
<p>
-Eigenaren zeggen dat ze ``schade'' lijden of ``economisch verlies'' als
-gebruikers zelf programma's kopiëren. Maar het kopiëren heeft
-geen direct effect op de eigenaar, en het schaadt niemand. De eigenaar
-kan alleen verliezen als de persoon die de kopie maakte er anders voor
-zou hebben betaald aan de eigenaar.</p>
+Eigenaren beweren dat zij -economische- "schade" lijden wanneer
gebruikers
+voor zichzelf kopieën maken. Het kopiëren heeft echter geen direct
+gevolg voor de eigenaar, en het schaadt niemand anders. De eigenaar kan
+alleen schade lijden wanneer degene die de kopie maakt hem er anders
+voor zou hebben betaald</p>
<p>
-En korte overdenking laat zien dat de meeste van deze mensen anders
-geen kopie zou hebben gekocht. Maar de eigenaren berekenen hun ``verliezen''
-alsof alles en iedereen anders een kopie zou hebben gekocht. Dat is
-overdrijven---om het zacht uit te drukken.
-</p></li>
+Even nadenken en je beseft dat de meeste van deze mensen er geen geld
+voor zouden neertellen. Eigenaren van software baseren hun
"verliezen"
+echter wel degelijk op het gegeven dat iedere kopie anders ook gekocht zou
+worden. Dat is de zaken overdrijven--en dan zeg ik het netjes.</p></li>
<li>De wet.
<p>
-Eigenaren beschrijven vaak de huidige stand van de wet, en de
-hardvochtige straffen waarmee ze ons kunnen bedreigen. Impliciet in
-deze benadering is de suggestie dat de tegenwoordige wet een
-perfecte reflectie van moraliteit is---maar tegelijkertijd worden
-we aangespoord om deze straffen af te doen als een natuurwet,
-waarvoor niemand verantwoordelijk kan zijn.
-</p>
+Eigenaren hebben het vaak over de wet en de zware straffen die ze ons
+in het vooruitzicht kunnen stellen. Daarbij wordt er impliciet van uit
+gegaan dat de huidige wetten het resultaat zijn van boven alle kritiek
+verheven ethiek--en de bijbehorende straffen dus onvermijdelijk.</p>
<p>
-Deze lijn van argumentatie is niet bedoeld om stand te houden
-tegen kritische overdenking; het is bedoeld om een gewoonte denken te
-versterken.</p>
-
-<p>
-Het is een beginnersfout te denken dat wetten over goed en kwaad
-beslissen. Iedere Amerikaan zou moeten weten, dat het veertig jaar
-geleden in veel staten tegen de wet was dat donker gekleurde
-mensen voor in de bus zaten; maar alleen racisten zullen beweren dat
-daar zitten slecht was.
-</p></li>
-
-<li>Natuurlijke rechten.
-
-<p>
-Auteurs claimen vaak een speciale verbinding met de programma's
-die ze hebben geschreven, en gaan verder door te beweren dat daarom
-hun belang zwaarder moet wegen dan dat van ieder ander---of zelfs
-de belangen van de hele rest van de wereld. (Normaal gesproken bezitten
-bedrijven, niet auteurs, het copyright op software, maar we worden
-verwacht deze discrepantie te negeren.)
-</p>
+Deze gedachtegang houdt natuurlijk geen stand als je er even kritisch
+over nadenkt; het doel is een bepaalde mores te ondersteunen.</p>
<p>
-Tegen hen die het voorstellen als een ethisch beginsel---de auteur
-is belangrijker dan u---kan ik alleen zeggen dat ik, zelf een bekende
-software auteur, het onzin vind.
-</p>
+Het is een feit dat wetten niet over goed of fout beslissen.
+Iedere burger zou dat moeten weten. Veertig jaar geleden was
+het in een aantal staten van de VS wettelijk verboden voor zwarten
+om voorin de bus te zitten; maar alleen racisten zouden beargumenteren
+dat dit goed was.</p></li>
-<p>
-Mensen in het algemeen voelen waarschijnlijk sympathie
-voor de natuurlijke-rechten claims, voor twee redenen.
-</p>
+<li>Natuurlijk recht.
<p>
-Één reden is een overdreven analogie met materiële
-objecten. Wanneer ik spaghetti kook ben ik er tegen als iemand anders
-het op eet, omdat ik het dan niet meer kan eten. Zijn daad schaadt
-mij exact evenveel als het hem bevoordeeld; enkel één van
-ons kan de spaghetti eten, dus de vraag is, wie? Het kleinste verschil
-laat de ethische balans omslaan.
-</p>
+Auteurs hebben het vaak over een speciale band met de programma's
+die ze gemaakt hebben. Daarom vinden ze dat hun belangen wat betreft
+dit programma altijd belangrijker zijn dan die van alle anderen.
+(Meestal zijn het trouwens bedrijven en geen auteurs die de rechten
+op software hebben, maar we worden geacht dit gemakshalve even te
vergeten).</p>
<p>
-Maar of u een programma draait of veranderd dat ik heb geschreven
-heeft directe invloed op u, en slechts indirecte invloed op mij.
-Als u een kopie aan een vriend geeft, heeft dat veel meer invloed
-op u en uw vriend dan dat het invloed heeft op mij. Ik zou de macht
-niet moeten hebben om u te verbieden die dingen te doen. Niemand
-zou dat een ander moeten kunnen verbieden.
-</p>
+Deze auteurs schrijven dus de volgende ethische stelling voor:
+de auteur is belangrijker dan jij.
+Als zo'n zelfde, behoorlijk productieve, auteur van software kan ik alleen
+maar zeggen dat dit de grootste onzin is.</p>
<p>
-Een tweede reden is dat mensen is verteld dat de natuurlijke rechten
-van auteurs moeten worden geaccepteerd als zijnde de geaccepteerde
-en onwrikbare tradities van onze maatschappij.
-</p>
+Er zijn twee redenen te bedenken waarbij mensen begrip kunnen opbrengen voor
+het feit dat anderen het recht op iets opeisen.</p>
<p>
-In feite is het omgekeerd het geval, zo leert de geschiedenis. Het idee
-van de natuurlijke rechten van auteurs werd voorgesteld en met kracht
-verworpen toen de VS grondwet werd opgesteld. Daarom <em>laat</em> de Grondwet
-slechts een copyright systeem <em>toe</em>, maar <em>eist</em> er geen;
-daarom zegt het dat copyright tijdelijk moet zijn. Het zegt ook dat
-het doel van copyright het dienen van de vooruitgang is---niet om
-auteurs te belonen. Copyright beloont auteurs enigszins, en uitgevers
-meer, maar dat is bedoeld als een manier om hun gedrag te veranderen.
-</p>
+Eén van die redenen betreft het kunstmatige verband met het bezit
+van een voorwerp, een object. Als ik stamppot maak, vind ik het niet leuk
+wanneer iemand anders die eet, want dan kan ik het niet eten.
+Mijn nadeel is precies de ander zijn voordeel: slechts één
+van ons kan die stamppot eten, de vraag is wie?
+Het kleinste onderscheid kan daarbij in het voordeel van één van
+ons uitvallen.</p>
<p>
-De echte verankerde traditie van onze maatschappij is dat copyright
-snijdt in de natuurlijke rechten van het publiek---en dat dit alleen
-toegestaan wordt in het belang van het publiek.
-</p></li>
-
-<li>Economie.
+Maar als je een programma gebruikt of wijzigt is dat rechtstreeks van invloed
+op jou maar slechts indirect op mij (de auteur). Wanneer je een kopie aan
+een vriend geeft heeft dat veel meer betrekking op jou en je vriend dan op mij.
+Ik zou de macht niet mogen hebben om je dat te verbieden. Die macht zou niemand
+moeten hebben.</p>
<p>
-Het laatste argument voor het toestaan van eigendom op software, is
-dat het leidt tot de productie van meer software.
-</p>
+De tweede reden is dat ons is wijsgemaakt dat dit natuurlijke recht van de
+auteur een geaccepteerde en onomstreden traditie is in onze samenleving.</p>
<p>
-In tegenstelling tot de andere argumenten, is dit argument tenminste
-ergens op gebaseerd. Het is gebaseerd op een nuttig doel---het bevredigen
-van de gebruikers van software. En het blijkt dat mensen meer van iets
-maken als ze er goed voor worden betaald.
-</p>
+Historisch gezien is juist het tegenovergestelde het geval.
+Een voorstel om dit natuurlijke recht van auteurs in de Amerikaanse
+grondwet vast te leggen werd juist verworpen.
+Vandaar dat de grondwet het auteursrechten systeem <em>toestaat</em>
+en niet <em>verplicht</em> stelt; dat is tevens de reden dat het tijdelijk
+moet zijn. Er staat ook in dat het auteursrecht er is om vooruitgang te
+stimuleren--niet om auteurs te belonen. De auteursrechten beloont auteurs
+een beetje, en uitgevers nog meer, maar dat is om hun gedrag te veranderen.</p>
<p>
-Maar het economische argument heeft een gebrek: het is gebaseerd op
-de aanname dat het verschil alleen in de hoeveelheid geld zit die we
-moeten betalen. Het gaat er van uit dat ``productie van software''
-iets is wat we willen, of de software eigenaars heeft of niet.
-</p>
+De echte gevestigde traditie binnen onze maatschappij is dat het auteursrecht
+indruist tegen het natuurlijk recht van de gemeenschap--en dat dit alleen recht
+van bestaan heeft in het belang van die gemeenschap.</p></li>
-<p>
-Mensen accepteren onmiddellijk deze aanname, omdat het aansluit bij
-onze ervaringen met materiële objecten. Neem een boterham
-bijvoorbeeld. U zult wellicht in staat zijn om een gelijkwaardige
-boterham gratis of voor geld te krijgen. Zo ja, de hoeveelheid die
-u betaald is het enige verschil. Of u er voor betaald of niet, de
-boterham heeft dezelfde smaak, dezelfde voedingswaarde, en u kunt
-het in elk geval maar één keer eten. Of u de boterham
-krijgt van een eigenaar of niet, kan niets veranderen behalve de
-hoeveelheid geld die u naderhand overhoudt.
-</p>
+<li>Economische belangen.
<p>
-Dit is het geval voor iedere soort fysiek object---of het een eigenaar
-heeft of niet, heeft geen invloed op wat het <em>is</em>, of wat u
-er mee kunt doen als u het in bezit krijgt.
-</p>
+Het laatste argument om eigendom van software te vergoelijken is dat dit
+zou leiden tot de productie van meer software.</p>
<p>
-Maar als een programma een eigenaar heeft, heeft dat veel invloed
-op wat het is, en wat u met een kopie kunt doen als u er één
-koopt. Het verschil is niet alleen een kwestie van geld. Het systeem
-van eigenaars van software stimuleert de eigenaars van software om iets
-te produceren---maar niet wat de maatschappij echt nodig heeft.
-En het zorgt voor een kluwen van ethische vervuiling die ons allemaal
-negatief beïnvloedt.
-</p></li>
-
-</ul>
+In tegenstelling tot de anderen, bevat dit argument logica.
+Het is gebaseerd op een geldig streven--gebruikers van software tevreden
+stellen. Verder staat het empirisch vast dat mensen meer produceren naar gelang
+ze daar beter voor betaald worden.</p>
<p>
-Wat heeft de maatschappij nodig? Het heeft informatie nodig die werkelijk
-toegankelijk is voor de burgers---bijvoorbeeld programma's die de mensen
-kunnen lezen, repareren, aanpassen, en verbeteren, niet alleen gebruiken.
-Maar wat software eigenaren meestal leveren is een zwarte doos die we
-niet kunnen bestuderen of veranderen.
-</p>
+Het economische argument gaat echter uit van een verkeerde aanname: dat het
+verschil in productie wordt bepaald door hoeveel geld we bereid zijn te
+betalen. Het gaat er van uit dat we "productie van software" willen,
of de
+software nu een eigenaar heeft of niet.</p>
<p>
-De maatschappij heeft ook vrijheid nodig. Als een programma een
-eigenaar heeft verliezen de gebruikers de vrijheid om een deel van
-hun leven te beheersen.
-</p>
+Men vind dit een goede aanname omdat dit overeen komt met onze ervaringen
+als het gaat om echte dingen. Een belegd broodje bijvoorbeeld.
+Je zou een zelfde broodje gratis kunnen krijgen of voor een bepaalde
+prijs. In dat geval is dat wat je betaald het enige verschil.
+Betaald of niet, het broodje blijft hetzelfde, met dezelfde smaak, zelfde
+voedingswaarde en je kunt het altijd maar één keer opeten.
+Of je het broodje nu krijgt van een eigenaar of niet heeft alleen effect op
+het bedrag wat je moet neertellen.</p>
<p>
-Boven alles heeft de maatschappij een geest van vrijwillige samenwerking
-tussen de burgers nodig. Als software eigenaren ons vertellen dat
-het helpen van uw buurman ``piraterij'' is, vervuilen zij
-die geest van samenwerking in onze maatschappij.
-</p>
+Dit geldt voor alle materiële zaken--of het nu wel of geen eigenaar heeft
+is niet direct van invloed op wat het <em>is</em>, of wat je ermee kunt doen
+als je het verkrijgt.</p>
<p>
-Daarom zeggen wij dat
-<a href="/philosophy/free-sw.html">vrije software</a>
-een kwestie van vrijheid is, niet prijs.</p>
+Wanneer een programma echter een eigenaar heeft, dan is dit heel erg van
+invloed op wat het is en wat je met een kopie ervan kan doen wanneer je het
+gekocht hebt. Het verschil zit hem niet alleen in de hoeveelheid geld.
+Het auteursrechten systeem moedigt auteurs aan iets te produceren--maar niet
+per definitie wat de gemeenschap echt nodig heeft.
+Het geeft een vage ethische vervuiling die ons allemaal
beïnvloed.</p></li>
-<p>
-Het economische argument van eigenaren klopt niet, maar de economische
-kwestie is reëel. Sommige mensen schrijven nuttige software voor
-het plezier van het schrijven ervan of voor de waardering en liefde;
-maar als we meer software willen dan deze mensen schrijven, moeten we
-geld inzamelen.
-</p>
+</ul>
<p>
-Voor tien jaar nu hebben vrije software ontwikkelaars geprobeerd via
-verschillende methoden geld in te zamelen, met enig succes. Er is
-geen nut in het rijk maken van wie dan ook; het mediaan inkomen van
-een familie in de VS is rond de $ 35.000,-, bewijst genoeg dat dat afdoende
-drijfveer is voor veel ander werk dat minder bevredigend is dan
-programmeren.
-</p>
+Wat heeft de maatschappij dan nodig? Deze heeft behoefte aan informatie
+die echt ter beschikking staat voor het publiek--zoals bijvoorbeeld
+programma's die mensen kunnen bestuderen, repareren, aanpassen en verbeteren
+en niet alleen maar gebruiken. Wat eigenaren van software echter meestal
leveren
+is een zwarte doos waaraan niets valt te bestuderen of veranderen.</p>
<p>
-Jaren lang, totdat een aanstelling het onnodig maakte, heb ik geleefd
-van aangevraagde verbeteringen voor de vrije software die ik had
-geschreven. Elke verbetering werd toegevoegd aan de standaard gepubliceerde
-versie en kwam dus beschikbaar voor het algemeen publiek. Klanten
-betaalden me zodat ik kon werken aan de verbeteringen die ze wilden,
-in plaats dat ik zou werken aan de uitbreidingen die ik zelf het
-belangrijkste vond.
-</p>
+De maatschappij heeft ook vrijheid nodig. Wanneer een programma een eigenaar
+heeft verliezen gebruikers de vrijheid over een deel van hun leven.</p>
<p>
-De <a href="/fsf/fsf.html">Free Software Foundation (FSF)</a> is
-een belastingvrij goed doel voor de ontwikkeling van vrije software,
-zamelt geld in door de
-
-<a href="http://order.fsf.org/";>verkoop</a>
-van GNU
-<a href="/software/software.html">CD-ROMs</a>,
-<a href="http://order.fsf.org/";>T-shirts</a>,
-<a href="/doc/doc.html">handleidingen</a>, en
-<a href="http://order.fsf.org/";>luxe distributions</a>,
-(alles in de vrijheid voor gebruikers om te kopiëren en
-veranderen), als ook van
-<a href="http://donate.fsf.org/";>donaties</a>. Het heeft nu een
-staf van vijf
-programmeurs, plus drie medewerkers die verkoop afhandelen.</p>
+Maar bovenal moet de maatschappij vrijwillige samenwerking stimuleren bij
+zijn mensen. Wanneer eigenaren van software ons wijsmaken dat het op een
+normale wijze helpen van je buurman "piraterij" is, dan zijn ze
bezig onze
+moraal te vervuilen.</p>
<p>
-Sommige vrije software ontwikkelaars verdienen geld door de verkoop
-van diensten. Cygnus Support, met rond de 50 medewerkers [op moment
-van schrijven], schat dat ongeveer 15 procent van het werk van haar
-staf gewijd is aan vrije software ontwikkeling---een respectabel
-cijfer voor een software bedrijf.
-</p>
+Daarom zeggen we dat
+<a href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html";>vrije software</a>
+gaat over vrijheid, niet over prijs.</p>
<p>
-Bedrijven zoals Intel, Motorola, Texas Instruments en Analog Devices
-hebben samengewerkt om de doorgaande ontwikkeling van de vrije GNU
-compiler voor de taal C te financieren. Ondertussen wordt de
-GNU compiler voor de taal Ada gefinancierd door de VS lucht macht,
-die gelooft dat dit de meest kosten effectieve manier is om een
-compiler van hoge kwaliteit te krijgen. [Lucht macht financiering
-stopte enige tijd geleden; de GNU Ada compiler is nu in gebruik, en
-haar onderhoudt wordt commercieel gefinancierd.]
-</p>
+Het economische argument van eigenaren klopt niet, maar er is wel
+degelijk een economische kant. Sommigen maken nuttige software omdat ze
+het leuk vinden of om hun kunnen te laten zien; als we echter meer software
+willen hebben dan deze mensen op dit moment maken dan zullen we hiervoor
+fondsen moeten werven.</p>
<p>
-Deze voorbeelden zijn allemaal klein; de vrije software beweging is
-nog altijd klein, en jong. Maar het voorbeeld van luisteraar ondersteunde
-radio in dit land [de VS] laat zien dat het mogelijk is om een grootschalige
-activiteit te ondersteunen zonder iedere gebruiker te dwingen te betalen.
-</p>
+Al zeker tien jaar proberen ontwikkelaars van vrije software op verschillende
+manieren fondsen te werven, met wisselend succes. Niemand hoeft daar rijk van
+te worden; het gemiddelde inkomen van een Amerikaans gezin, rond de $35k,
+is voldoende aansporing voor banen die minder leuk zijn dan programmeren.</p>
<p>
-Als computer gebruiker kunt u tot de ontdekking komen dat u nu een
-<a href="/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware">privaat
-(18.000 tekens)</a> programma gebruikt. Als een vriend u vraagt
-een kopie te maken, zou het slecht zijn te weigeren. Samenwerking
-is belangrijker dan copyright. Maar ondergronds gaan, samenwerking
-in het duister, zorgt niet voor een goede samenleving. Een mens zou
-moeten streven naar een rechtvaardig leven in openheid en met trots,
-en dat betekend ``Nee'' zeggen tegen private software.
-</p>
+Jarenlang, totdat een toelage dit overbodig maakte, heb ik in mijn onderhoud
+voorzien door op verzoek aanpassingen te maken in de vrije software die ik
+had geschreven. Iedere aanpassing werd aan het standaardpakket toegevoegd
+en kwam dus weer voor eenieder beschikbaar. Klanten betaalden me zodat ik zou
+werken aan de wijzigingen die zij wilden, in plaats van wijzigingen die
+ik anders in een andere volgorde gedaan zou hebben.</p>
<p>
-U verdient het om in staat te zijn in openheid samen te werken met
-anderen die software gebruiken. U verdient het om in staat te zijn
-te leren hoe de software werkt, en het voor les doeleinden te gebruiken.
-U verdient het om in staat te zijn uw favoriete programmeur in te
-huren om het te repareren als het kapot gaat.
-</p>
+De <a href="http://www.gnu.org/fsf/fsf.html";>Free Software Foundation
(FSF)</a>,
+een liefdadigheidsfonds (donaties zijn belastingvrij) met als doel
+het ontwikkelen van vrije software, werft fondsen door de
+<a href="http://order.fsf.org/";>verkoop</a>
+van GNU
+<a href="http://www.gnu.org/software/software.html";>CD-ROMs</a>,
+<a href="http://order.fsf.org/";>T-shirts</a>,
+<a href="http://www.gnu.org/doc/doc.html";>handleidingen</a>, en
+<a href="http://order.fsf.org/";>luxe uitgaven van software</a>,
+(die allemaal vrijelijk gekopieerd en gewijzigd mogen worden), alsook via
+<a href="http://donate.fsf.org/";>schenkingen</a>.
+De instelling heeft vijf programmeurs in dienst en drie werknemers die
+bestellingen afhandelen.</p>
+
+<p>
+Sommige programmeurs van vrije software verdienen hun geld door het verkopen
+van ondersteuning bij die programma's.
+Cygnus Support, met 50 werknemers in dienst (toen dit artikel werd geschreven),
+schat dat zo'n 15 procent van hun activiteiten het ontwikkelen van vrije
+software is--een respectabel percentage voor een software bedrijf.</p>
+
+<p>
+Bedrijven, waaronder Intel, Motorola, Texas Instruments en Analog Devices,
+financieren gezamenlijk de verdere ontwikkeling van de GNU compiler voor
+de programmeertaal C. Intussen is de GNU compiler voor Ada gefinancierd
+door de Amerikaanse luchtmacht, die denkt dat dit de goedkoopste en
+meest effectieve manier is om een hoge kwaliteit compiler te verkrijgen.
+(Enige tijd geleden is dit gestopt; de GNU Ada compiler is nu in onderhoud
+en wordt commercieel gefinancierd).</p>
+
+<p>
+Dit zijn kleinschalige voorbeelden; de beweging voor vrije software is nog
+klein en jong. Maar het voorbeeld van de door luisteraars ondersteunde radio
+in dit land [de VS] toont aan dat het mogelijk is om grootschalige activiteiten
+te ontplooien zonder dat iedere gebruiker gedwongen is te betalen.</p>
+
+<p>
+Als computergebruiker kan het zijn dat je op een gegeven moment
+<a
href="http://www.gnu.org/philosophy/categories.html#ProprietarySoftware";>auteurs
rechtelijke
+</a> software gebruikt. Als een vriend je vraagt een kopie voor hem te
+maken zou het fout zijn hem dit te weigeren. Samenwerking is belangrijker dan
+kopieer rechten. Maar stiekeme, ondergrondse samenwerking ondermijnt de normen
+en waarden van een maatschappij.
+Men zou ernaar moeten streven een open en eerlijk leven te leiden waarbij je
+trots op jezelf kunt zijn. Dit betekent dat je "nee" moet zeggen
tegen
+auteurs rechtelijke software.</p>
+
+<p>
+Je verdient het om openlijk en vrijelijk te kunnen samenwerken met andere
+mensen die software gebruiken. Je verdient het om erachter te kunnen komen
+hoe een programma werkt en dit je studenten als lesmateriaal aan te kunnen
+bieden. Je verdient het om de vrijheid te hebben je favoriete programmeur in
+te huren om het programma te maken als het stuk gaat.</p>
<p>
-U verdient vrije software.
-</p>
+Je verdient vrije software.</p>
<hr />
-<h4>Dit essay is gepubliceerd in <a href="/doc/book13.html"><cite>Free
-Software, Free Society: The Selected Essays of Richard
-M. Stallman</cite></a> ("Vrije Software, Vrije samenleving: Selectie
-Essays van Richard M. Stallman", nvdv).</h4>
+<h4>Dit essay is opgenomen in <a
href="http://www.gnu.org/doc/book13.html";><cite>Free Software,
+Free Society: The Selected Essays of Richard M. Stallman</cite></a>.</h4>
-<h4><a href="/philosophy/philosophy.html">Andere Teksten om te lezen</a></h4>
+<h4><a href="http://www.gnu.org/philosophy/philosophy.html";>Andere
artikelen</a></h4>
<hr />
-<!-- !!! XXX FIXME
-Translator: the HTML tag just above appears broken -->
<!-- All pages on the GNU web server should have the section about -->
@@ -414,15 +354,13 @@
<div class="translations">
<p><a id="translations"></a>
-<b>Vertalingen van deze pagina</b>:<br />
-<!-- !!! XXX FIXME
-Translator: the HTML tag just above appears broken -->
+<b>Vertalingen van dit artikel</b>:<br />
<!-- Please keep this list alphabetical, and in the original -->
<!-- language if possible, otherwise default to English -->
<!-- If you do not have it English, please comment what the -->
<!-- English is. If you add a new language here, please -->
-<!-- advise address@hidden and add it to -->
+<!-- advise address@hidden and add it to -->
<!-- - in /home/www/bin/nightly-vars either TAGSLANG or WEBLANG -->
<!-- - in /home/www/html/server/standards/README.translations.html -->
<!-- one of the lists under the section "Translations Underway" -->
@@ -432,69 +370,63 @@
<!-- http://www.w3.org/WAI/ER/IG/ert/iso639.htm -->
[
- <a href="/philosophy/why-free.ca.html">Català</a> <!-- Catalan -->
-| <a href="/philosophy/why-free.cs.html">Česky</a> <!-- Czech -->
-| <a href="/philosophy/why-free.da.html">Dansk</a> <!-- Danish -->
-| <a href="/philosophy/why-free.de.html">Deutsch</a> <!-- German -->
-| <a href="/philosophy/why-free.html">English</a>
-| <a href="/philosophy/why-free.es.html">Español</a> <!-- Spanish -->
-| <a
href="/philosophy/why-free.fa.html">فارسی</a>
<!-- Farsi/Persian -->
-| <a href="/philosophy/why-free.fr.html">Français</a> <!-- French -->
-| <a href="/philosophy/why-free.hr.html">Hrvatski</a> <!-- Croatian -->
-| <a href="/philosophy/why-free.id.html">Bahasa Indonesia</a> <!-- Indonesian
-->
-| <a href="/philosophy/why-free.it.html">Italiano</a> <!-- Italian -->
-| <a href="/philosophy/why-free.ja.html">日本語</a> <!--
Japanese -->
-| <a href="/philosophy/why-free.ko.html">한국어</a> <!--
Korean -->
-| <a href="/philosophy/why-free.hu.html">Magyar</a> <!-- Hungarian -->
-| <a href="/philosophy/why-free.nl.html">Nederlands</a> <!-- Dutch -->
-| <a href="/philosophy/why-free.pl.html">Polski</a> <!-- Polish -->
-| <a href="/philosophy/why-free.pt.html">Português</a> <!-- -->
-| <a
href="/philosophy/why-free.ru.html">Русский</a>
<!-- Russian -->
-| <a href="/philosophy/why-free.tr.html">Türkçe</a> <!--
Turkish -->
+ <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.ca.html";>Català </a> <!--
Catalan -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.cs.html";>Äesky</a> <!--
Czech -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.da.html";>Dansk</a> <!--
Danish -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.de.html";>Deutsch</a> <!--
German -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html";>English</a>
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.es.html";>Español</a>
<!-- Spanish -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.fr.html";>Français</a>
<!-- French -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.hr.html";>Hrvatski</a>
<!-- Croatian -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.id.html";>Bahasa
Indonesia</a> <!-- Indonesian -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.it.html";>Italiano</a>
<!-- Italian -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.ja.html";>æ¥æ¬èª</a>
<!-- Japanese -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.ko.html";>íêµì´</a>
<!-- Korean -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.hu.html";>Magyar</a> <!--
Hungarian -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.nl.html";>Nederlands</a>
<!-- Dutch -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.pl.html";>Polski</a> <!--
Polish -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.pt.html";>Português</a>
<!-- -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.ru.html";>Ð ÑÑÑкий</a>
<!-- Russian -->
+| <a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.tr.html";>Türkçe</a>
<!-- Turkish -->
]
</p>
</div>
<div class="copyright">
<p>
-Terug naar de <a href="/home.html">GNU Project home pagina</a>.
+Terug naar de <a href="http://www.gnu.org/home.html";>GNU Project home page</a>.
</p>
<p>
-Voor inlichtingen over de FSF & GNU, stuur naar
+Gelieve vragen over FSF & GNU te sturen naar
<a href="mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.
-Er zijn
-<a href="/home.html#ContactInfo">andere manieren om contact op te nemen</a>
-met de FSF
+Er zijn ook nog <a href="http://www.gnu.org/home.html#ContactInfo";>andere
manieren om in contact te komen</a>
+met de FSF.
<br />
-Stuur gebroken links en andere correcties (of suggesties) naar
+Gelieve meldingen van verkeerde links en andere verbeteringen (of suggesties)
+te sturen aan:
<a href="mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.
</p>
-
<p>
-Zie alstublieft de
-<a href="/server/standards/README.translations.html">Vertalingen
-README</a> voor informatie, coordinatie en inleveren van vertalingen
-van dit artikel.
+Zie
+<a
href="http://www.gnu.org/server/standards/README.translations.html";>Translations
README</a>
+voor nadere informatie over het eventueel vertalen van dit artikel.
</p>
<p>
Copyright 1994 Richard Stallman
<br />
-Verbatim copying and distribution of this entire article is
-permitted in any medium without royalty provided this notice is
-preserved.
+Het letterlijk overnemen en kopiëren van dit artikel is toegestaan op
+willekeurig welk medium op voorwaarde dat deze mededeling ook wordt meegenomen.
</p>
<p>
Updated:
<!-- timestamp start -->
-$Date: 2006/11/16 16:06:39 $ $Author: yavor $
+$Date: 2006/12/19 14:19:42 $ $Author: yavor $
<!-- timestamp end -->
</p>
</div>
-</body>
-</html>
-<!-- Translated to Dutch: Sat Nov 4 07:38:04 UTC 2006, joshb -->
+</body></html>
- www/philosophy why-free.nl.html,
Yavor Doganov <=