www-commits
[Top][All Lists]
Advanced

[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]

www/gnu/po rms-lisp.sq.po


From: Besnik Bleta
Subject: www/gnu/po rms-lisp.sq.po
Date: Sat, 01 Jan 2011 23:08:07 +0000

CVSROOT:        /web/www
Module name:    www
Changes by:     Besnik Bleta <beso>     11/01/01 23:08:07

Added files:
        gnu/po         : rms-lisp.sq.po 

Log message:
        first draft

CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/gnu/po/rms-lisp.sq.po?cvsroot=www&rev=1.1

Patches:
Index: rms-lisp.sq.po
===================================================================
RCS file: rms-lisp.sq.po
diff -N rms-lisp.sq.po
--- /dev/null   1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ rms-lisp.sq.po      1 Jan 2011 23:08:03 -0000       1.1
@@ -0,0 +1,279 @@
+# Translation into Albanian of minimial gnu.org site pages
+# Copyright (C) 2010Free Software Foundation, Inc.
+# This file is distributed under the same license as the PACKAGE package.
+# Besnik Bleta <address@hidden> 2010.
+#
+msgid ""
+msgstr ""
+"Project-Id-Version: PACKAGE VERSION\n"
+"POT-Creation-Date: 2009-08-06 04:25-0300\n"
+"PO-Revision-Date: 2011-01-02 01:10+0200\n"
+"Last-Translator: Besnik Bleta <address@hidden>\n"
+"Language-Team: Shqip <address@hidden>\n"
+"MIME-Version: 1.0\n"
+"Content-Type: text/plain; charset=UTF-8\n"
+"Content-Transfer-Encoding: 8bit\n"
+
+# type: Content of: <title>
+msgid "My Lisp Experiences and the Development of GNU Emacs - GNU Project - 
Free Software Foundation (FSF)"
+msgstr "Përvoja Ime Me Lisp dhe Zhvillimi i GNU Emacs - Projekti GNU - Free 
Software Foundation (FSF)"
+
+# type: Content of: <h2>
+msgid "My Lisp Experiences and the Development of GNU Emacs"
+msgstr "Përvoja ime me Lisp dhe Krijimi i GNU Emacs"
+
+# type: Content of: <h3>
+msgid "(Transcript of Richard Stallman's Speech, 28 Oct 2002, at the 
International Lisp Conference)."
+msgstr "(Transkriptim i Fjalës së Richard Stallman-it, 28 Tetor 2002, në 
International Lisp Conference)."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Since none of my usual speeches have anything to do with Lisp, none of 
them were appropriate for today. So I'm going to have to wing it.  Since I've 
done enough things in my career connected with Lisp I should be able to say 
something interesting."
+msgstr "Ngaqë asnjë nga fjalimet e mia të zakonshme nuk lidhet gjëkundi me 
Lisp-in, asnjë prejt yre nuk qe i përshtatshëm për sot. Ndaj do të më 
duhet të improvizoj.  Ngaqë gjatë karierës time kam bërë boll gjëra që 
lidhen me Lisp-in, do të duhej të isha në gjendje të them diçka 
interesante."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "My first experience with Lisp was when I read the Lisp 1.5 manual in 
high school. That's when I had my mind blown by the idea that there could be a 
computer language like that. The first time I had a chance to do anything with 
Lisp was when I was a freshman at Harvard and I wrote a Lisp interpreter for 
the <abbr title=\"Programmed Data Processor\">PDP</abbr>-11. It was a very 
small machine &mdash; it had something like 8k of memory &mdash; and I managed 
to write the interpreter in a thousand instructions. This gave me some room for 
a little bit of data. That was before I got to see what real software was like, 
that did real system jobs."
+msgstr "Takimi im i parë me Lisp-in qe leximi i doracakut të Lisp 1.5 në 
shkollën e mesme. Kjo qe koha kur më iku mendja nga ideja që mund të kishte 
një gjuhë kompjuteri si kjo. Hera e parë që pata rastin të bëj diçka me 
Lisp-in qe kur isha riosh në Harvard dhe shkruajta një interpretues Lisp për 
<abbr title=\"Programmed Data Processor\">PDP</abbr>-11. Qe makinë shumë e 
vogël &mdash; kish a s'kish 8k kujtesë &mdash; dhe ia dola të shkruaj 
interpretuesin brenda një mijë udhëzimesh. Kjo më la pak vend për pakëz 
të dhëna. Kjo ndodhi përpara se të arrija të shihja se çfarë qe vërtet 
një <em>software</em>, ai që kryente detyra të vërteta në sistem."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "I began doing work on a real Lisp implementation with JonL White once I 
started working at <abbr title=\"Massachusetts Institute of 
Technology\">MIT</abbr>. I got hired at the Artificial Intelligence Lab not by 
JonL, but by Russ Noftsker, which was most ironic considering what was to come 
&mdash; he must have really regretted that day."
+msgstr "Zura të punoj për një sendërtim të njëmendtë Lisp me JonL 
White-in sapo fillova të punoj në <abbr title=\"Massachusetts Institute of 
Technology\">MIT</abbr>. Më punësuan në Artificial Intelligence Lab, jo 
JonL-ja, por Russ Noftsker-i, çka qe më ironikja kur mendon se ç'do vinte 
më pas &mdash; vërtet duhet të jetë penduar për atë ditë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "During the 1970s, before my life became politicized by horrible events, 
I was just going along making one extension after another for various programs, 
and most of them did not have anything to do with Lisp. But, along the way, I 
wrote a text editor, Emacs. The interesting idea about Emacs was that it had a 
programming language, and the user's editing commands would be written in that 
interpreted programming language, so that you could load new commands into your 
editor while you were editing. You could edit the programs you were using and 
then go on editing with them. So, we had a system that was useful for things 
other than programming, and yet you could program it while you were using it. I 
don't know if it was the first one of those, but it certainly was the first 
editor like that."
+msgstr "Gjatë viteve '70, përpara se jeta ime të politizohej nga ngjarje 
të tmerrshme, thjesht e shtyja duke bërë zgjerim pas zgjerimi për programe 
të ndryshme, dhe shumica e tyre nuk kishin të bënin aspak me Lisp-in. Por, 
në rrugë e sipër, shkrojta një përpunues tekstesh, Emacs. Ideja 
interesante rreth Emacs-it qe që kish një gjuhë programimi brenda, dhe që 
urdhrat e përdoruesit për përpunime mund të shkruheshin në atë gjuhë të 
interpretuar programimesh, e kështu mund të ngarkonit urdhra të reja te 
përpunuesi juaj ndërkohë që punonit me të. Mund të përpunonit programet 
që po përdornit dhe të vazhdonit të përpunonit me ta. Pra, kishim një 
sistem që qe i dobishëm për gjëra të tjera veç programimit, dhe 
ndërkohë mund ta programonit kur nga ana tjetër e përdornit. Nuk e di nëse 
qe e para ndër gjëra të tilla, por sigurisht qe përpunuesi i parë i 
tillë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "This spirit of building up gigantic, complicated programs to use in 
your own editing, and then exchanging them with other people, fueled the spirit 
of free-wheeling cooperation that we had at the AI Lab then. The idea was that 
you could give a copy of any program you had to someone who wanted a copy of 
it. We shared programs to whomever wanted to use them, they were human 
knowledge. So even though there was no organized political thought relating the 
way we shared software to the design of Emacs, I'm convinced that there was a 
connection between them, an unconscious connection perhaps. I think that it's 
the nature of the way we lived at the AI Lab that led to Emacs and made it what 
it was."
+msgstr "Kjo frymë e krijimit të programeve gjigante, të ndërlikuara, për 
përdorim për përpunimin tuaj, e mandej shkëmbimi i tyre me persona të 
tjerë, ndezi frymën e bashkëpunimit të lirë që shihnim atëherë në AI 
Lab. Ideja që mund t'ia jepnit kopjen e çfarëdo programi që kishit dikujt 
që donte një kopje të tij. I ndanim programet me këdo që donte t'i 
përdorte ato, përbënin dije njerëzore. Pra edhe pse nuk kish mendim politik 
të kristalizuar që të lidhej me mënyrën sipas të cilës shkëmbenim 
<em>software</em> për hartimin e Emacs-it, jam i bindur që pat një lidhje 
mes tyre, ndoshta një lidhje jo të vetëdijshme. Mendoj se është natyra e 
mënyrës se si jetonim në AI Lab ajo që shpuri te Emacs dhe e bëri atë që 
është."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "The original Emacs did not have Lisp in it. The lower level language, 
the non-interpreted language &mdash; was <abbr>PDP</abbr>-10 Assembler. The 
interpreter we wrote in that actually wasn't written for Emacs, it was written 
for <acronym title=\"Text Editor and COrrector\">TECO</acronym>. It was our 
text editor, and was an extremely ugly programming language, as ugly as could 
possibly be. The reason was that it wasn't designed to be a programming 
language, it was designed to be an editor and command language. There were 
commands like &lsquo;5l&rsquo;, meaning &lsquo;move five lines&rsquo;, or 
&lsquo;i&rsquo; and then a string and then an ESC to insert that string. You 
would type a string that was a series of commands, which was called a command 
string. You would end it with ESC ESC, and it would get executed."
+msgstr "Emacs-i origjinal nuk përmbante Lisp. Gjuha e nivelit të ulët, 
gjuha e painterpretueshme &mdash; qe <abbr>PDP</abbr>-10 Assembler. 
Interpretuesi që shkruajtëm në fakt nuk u shkruajt për Emacs, u shkruajt 
për <acronym title=\"Text Editor and COrrector\">TECO</acronym>. Ky qe 
përpunuesi ynë i teksteve, dhe qe një gjuhë programimi tejet e shpifur, e 
shpifur sa më s'bëhej. Arsyeja qe se nuk qe hartuar për të qenë gjuhë 
programimi, qe hartuar për të qenë gjuhë përpunuesi dhe urdhrash. Kish 
urdhra të tilla si &lsquo;5l&rsquo;, për &lsquo;zhvendosu pesë 
rreshta&rsquo;, ose &lsquo;i&rsquo; e mandej një varg e mandej një ESC për 
ta futur atë varg diku. Mund të shkruanit një varg që mund të ishte një 
radhë urdhrash, e që quhej varg urdhrash. E përfundonit me ESC ESC, dhe 
kështu mund të ekzekutohej."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Well, people wanted to extend this language with programming 
facilities, so they added some. For instance, one of the first was a looping 
construct, which was &lt; &gt;. You would put those around things and it would 
loop. There were other cryptic commands that could be used to conditionally 
exit the loop.  To make Emacs, we <a href=\"#foot-7\">(7)</a> added facilities 
to have subroutines with names. Before that, it was sort of like Basic, and the 
subroutines could only have single letters as their names. That was hard to 
program big programs with, so we added code so they could have longer names. 
Actually, there were some rather sophisticated facilities; I think that Lisp 
got its unwind-protect facility from <acronym>TECO</acronym>."
+msgstr "Njerëzit donin ta zgjeronin këtë gjuhë me aftësi programimi, ndaj 
edhe shtuan ca syresh. Për shembull, nga të parat qe një mekanizëm 
përsëritjeje, që qe &lt; &gt;. Mund t'i vinit këto rreth një gjëje dhe 
kjo gjë do të përsëritej. Kish edhe të tjera urdhra të mistershme që 
mund të përdoreshin për të dalë nga përsëritja sipas një kushti.  Për 
të krijuar Emacs-in, na <a href=\"#foot-7\">(7)</a> u desh të shtonim 
aftësinë për të pasur nënrutina të emërtuara. Para kësaj, qe pak a 
shumë si Basic, dhe nënrutinat mund të kishin vetëm një shkronjë si 
emër. Me to qe e vështirë të programoheshin programe të mëdhaja, ndaj 
shtuam kod që të mund të kiheshin emra të gjatë. Në fakt, kish edhe disa 
aftësi të tjera të sofistikuara; kam përshtypjen se Lisp-i, aftësinë për 
\"unwind-protect\", e mori nga <acronym>TECO</acronym>."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "We started putting in rather sophisticated facilities, all with the 
ugliest syntax you could ever think of, and it worked &mdash; people were able 
to write large programs in it anyway. The obvious lesson was that a language 
like <acronym>TECO</acronym>, which wasn't designed to be a programming 
language, was the wrong way to go. The language that you build your extensions 
on shouldn't be thought of as a programming language in afterthought; it should 
be designed as a programming language. In fact, we discovered that the best 
programming language for that purpose was Lisp."
+msgstr "Filluam duke shtuar aftësi pak a shumë të sofistikuara, krejt me 
sintaksën më të shpifur që mund të mendoni, dhe funksionoi &mdash; 
njerëzit qenë të zotët të shkruanin programe të mëdhenj me të 
prapëseprapë. Mësimi i qartë qe që një gjuhë si <acronym>TECO</acronym>, 
e cila nuk qe hartuar për të qenë gjuhë programimi, ishte rruga e gabuar. 
GJuha në të cilën ju do të krijonit zgjerimet tuaja nuk do të duhej 
konceptuar si gjuhë programimi pas të vjelës; do duhej konceptuar si gjuhë 
programimi. Në fakt, zbuluam që gjuha më e mirë e programimit për këtë 
qëllim qe Lisp-i."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "It was Bernie Greenberg, who discovered that it was <a 
href=\"#foot-5\">(5)</a>.  He wrote a version of Emacs in Multics MacLisp, and 
he wrote his commands in MacLisp in a straightforward fashion. The editor 
itself was written entirely in Lisp. Multics Emacs proved to be a great success 
&mdash; programming new editing commands was so convenient that even the 
secretaries in his office started learning how to use it. They used a manual 
someone had written which showed how to extend Emacs, but didn't say it was a 
programming. So the secretaries, who believed they couldn't do programming, 
weren't scared off. They read the manual, discovered they could do useful 
things and they learned to program."
+msgstr "Ai që e zbuloi këtë <a href=\"#foot-5\">(5)</a>, qe Bernie 
Greenberg.  Ai shkroi një version të Emacs-it në Multics MacLisp, dhe i 
shkroi urdhrat e veta në MacLisp në mënyrë të drejtpërdrejtë. 
Përpunuesi në vetvete qe shkruajtur krejtësisht në Lisp. Multics Emacs u 
shndërrua në sukses të madh &mdash; programimi i urdhrave të rinj për 
përpunimin qe kaq i përshtatshëm sa edhe sekretaret në zyrën e tij filluan 
të mësonin se si ta përdornin. Përdorën një doracak që e pat shkrojtur 
dikush e që tregonte se si të zgjerohej Emacs-i, por që nuk thoshte se 
bëhej fjalë për programim. Kështu që sekretaret, që besonin se nuk 
programonin dot, nuk qenë trembur. Lexuan doracakun, zbuluan që mund të 
bënin gjëra të dobishme dhe mësuan të programonin."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "So Bernie saw that an application &mdash; a program that does something 
useful for you &mdash; which has Lisp inside it and which you could extend by 
rewriting the Lisp programs, is actually a very good way for people to learn 
programming. It gives them a chance to write small programs that are useful for 
them, which in most arenas you can't possibly do. They can get encouragement 
for their own practical use &mdash; at the stage where it's the hardest &mdash; 
where they don't believe they can program, until they get to the point where 
they are programmers."
+msgstr "Pra Bernie pa që një zbatim &mdash; një program që bën diçka të 
dobishme për ju &mdash; që ka brenda Lisp dhe që mund ta zgjeroni duke 
rishkruajtur programe Lisp, është në fakt një mënyrë shumë e mirë që 
njerëzit të mësojnë programim. U jep atyre një mundësi të shkruajnë 
programe të vegjël që janë të dobishëm për ta, çka në shumicën e 
fushave ju ndoshta nuk mund ta kryeni dot. Mund të nxiten përmes përdorimit 
praktik &mdash; në fazën që është më e vështira &mdash; kur nuk besojnë 
se mund të programojnë, deria arrijnë në pikën që janë programuesa."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "At that point, people began to wonder how they could get something like 
this on a platform where they didn't have full service Lisp implementation. 
Multics MacLisp had a compiler as well as an interpreter &mdash; it was a 
full-fledged Lisp system &mdash; but people wanted to implement something like 
that on other systems where they had not already written a Lisp compiler. Well, 
if you didn't have the Lisp compiler you couldn't write the whole editor in 
Lisp &mdash; it would be too slow, especially redisplay, if it had to run 
interpreted Lisp.  So we developed a hybrid technique. The idea was to write a 
Lisp interpreter and the lower level parts of the editor together, so that 
parts of the editor were built-in Lisp facilities. Those would be whatever 
parts we felt we had to optimize. This was a technique that we had already 
consciously practiced in the original Emacs, because there were certain fairly 
high level features which we re-implemented in machine language, making them 
into <acronym>TECO</acronym> primitives. For instance, there was a 
<acronym>TECO</acronym> primitive to fill a paragraph (actually, to do most of 
the work of filling a paragraph, because some of the less time-consuming parts 
of the job would be done at the higher level by a <acronym>TECO</acronym> 
program). You could do the whole job by writing a <acronym>TECO</acronym> 
program, but that was too slow, so we optimized it by putting part of it in 
machine language. We used the same idea here (in the hybrid technique), that 
most of the editor would be written in Lisp, but certain parts of it that had 
to run particularly fast would be written at a lower level."
+msgstr "Në këtë pikë, njerëzit zunë të mendonin se si mund të kishin 
diçka të tillë edhe në një platformë tek e cila nuk kishin sendërtim të 
plotë funksional të Lisp-it. Multics MacLisp kish një përpilues dhe një 
interpretues &mdash; qe sistem Lisp i kompletuar &mdash; por njerëzit donin 
të sendërtonin diçka të tillë në sisteme të tjera ku nuk kishin 
shkruajtur akoma ndonjë përpilues Lisp. Pra, po të mos kishit përpiluesin 
Lisp, nuk shkruanit dot plotësisht përpunuesin në Lisp &mdash; do të ishte 
shumë i ngadaltë, veçanërisht riparaqitja, po qe se bëhej fjalë të 
xhirohej Lisp i interpretuar.  Ndaj zhvilluam një teknikë hibride. Ideja qe 
të shkruanim në një të vetëm një interpretues Lisp dhe pjesët e nivelit 
të ulët tok, që kështu një pjesë e përpunuesit të qenë pjesë të 
brendshme të Lisp-it. Këto do të ishin çfarëdo pjesësh që ne mendonim se 
duheshin përsosur. Kjo qe një teknikë që e kishim praktikuar tashmë me 
vetëdije në Emacs-in origjinal, ngaqë kish disa veçori deri diku të 
nivelit të lartë, të cilat i risendërtuam në gjuhën e makinës, duke i 
shndërruar në primitivë <acronym>TECO</acronym>. për shembull, kish një 
primitiv <acronym>TECO</acronym> për mbushjen e një paragrafi (në fakt, për 
kryerjen e shumicës së punës për mbushjen e një paragrafi, ngaqë disa nga 
pjesët më pak të lodhshme të punës i binte të kryheshin në një nivel 
më të lartë, nga një program <acronym>TECO</acronym>). Mund ta bënit krejt 
punën duke shkruajtur një program <acronym>TECO</acronym>, por kjo qe shumë 
e ngadaltë, ndaj e përsosëm duke hedhur pjesë të tij në gjuhën e 
makinës. Përdorëm këtu të njëjtën ide (atë te teknika hibride), që 
pjesa dërrmuese e përpunuesit të shkruhej në Lisp, por disa pjesë të tij, 
të cilat duhej të xhironin veçanërisht shpejt, të shkruheshin në nivel 
më të ulët."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Therefore, when I wrote my second implementation of Emacs, I followed 
the same kind of design. The low level language was not machine language 
anymore, it was C. C was a good, efficient language for portable programs to 
run in a Unix-like operating system. There was a Lisp interpreter, but I 
implemented facilities for special purpose editing jobs directly in C &mdash; 
manipulating editor buffers, inserting leading text, reading and writing files, 
redisplaying the buffer on the screen, managing editor windows."
+msgstr "Kështu që, kur shkrojta sendërtimin tim të dytë të Emacs-it, 
ndoqa të njëjtën lloj skeme. Gjuha e nivelit të ulët nuk qe më gjuha e 
makinës, qe C-ja. C-ja qe gjuhë e mirë, e efektshme për programe të 
kalueshëm, që të mund të xhironin në një sistem operativ të ngjashëm me 
Unix-in. Kishte një interpretues Lisp, por sendërtova aftësi për veprime 
specifike përpunimi drejt e në C &mdash; përdorim shtytëzash përpunuesi, 
futjeje teksi drejtues, lexim dhe shkrim kartelash, rishfaqje në ekran e 
përmbajtjes së një shtytëze, administrim dritaresh përpunuesi."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Now, this was not the first Emacs that was written in C and ran on 
Unix. The first was written by James Gosling, and was referred to as GosMacs. A 
strange thing happened with him. In the beginning, he seemed to be influenced 
by the same spirit of sharing and cooperation of the original Emacs. I first 
released the original Emacs to people at <abbr>MIT</abbr>. Someone wanted to 
port it to run on Twenex &mdash; it originally only ran on the Incompatible 
Timesharing System we used at <abbr>MIT</abbr>. They ported it to Twenex, which 
meant that there were a few hundred installations around the world that could 
potentially use it. We started distributing it to them, with the rule that 
&ldquo;you had to send back all of your improvements&rdquo; so we could all 
benefit. No one ever tried to enforce that, but as far as I know people did 
cooperate."
+msgstr "Tani, ky nuk qe Emacs-i i parë i shkruajtur në C dhe që xhironte 
nën Unix. I pari qe shkruajtur nga James Gosling, dhe i referoheshin si 
GosMacs. I ndodhi diçka e çuditshme. Në fillim, ngjante se ndikohej nga e 
njëjta frymë e shkëmbimit dhe bashkëpunimit me Emacs-in origjinal. Emacs-in 
e parë origjinal e pata hedhur në qarkullim për personat në 
<abbr>MIT</abbr>. Dikush dëshironte ta bënte të xhironte në  Twenex &mdash; 
në fillim xhironte vetëm në <i>Incompatible Timesharing System</i> që 
përdornim në <abbr>MIT</abbr>. E kaluan në Twenex, që do të thoshte se 
kish ndoca qindra instalime nëpër botë që mundej ta përdornin. Zumë tua 
dërgonim atyre, me kusht që &ldquo;duhet të na dërgoni krejt përmirësimet 
që i bëni&rdquo; që të përfitonim të gjithë. Askush nuk u përpoq ta 
bënte këtë të detyrueshme, por me aq sa di pati bashkëpunim."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Gosling did, at first, seem to participate in this spirit. He wrote in 
a manual that he called the program Emacs hoping that others in the community 
would improve it until it was worthy of that name. That's the right approach to 
take towards a community &mdash; to ask them to join in and make the program 
better. But after that he seemed to change the spirit, and sold it to a 
company."
+msgstr "Gosling dukej, në fillim, se do të bashkëpunonte në këtë frymë. 
Shkrojti në një një doracak se po e quante program Emacs duke shpresuar që 
edhe të tjerë nga bashkësia do ta përmirësonin derisa t'ia vlente atë 
emër. Ky qe trajtimi i duhur karshi një bashkësie &mdash; t'u kërkohej të 
merrnin pjesë e ta bënin programin më të mirë. Por pas kësaj dukej se 
ndërroi mendje, dhe ia shiti një shoqërie."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "At that time I was working on the GNU system (a free software Unix-like 
operating system that many people erroneously call &ldquo;Linux&rdquo;).  There 
was no free software Emacs editor that ran on Unix. I did, however, have a 
friend who had participated in developing Gosling's Emacs. Gosling had given 
him, by email, permission to distribute his own version. He proposed to me that 
I use that version. Then I discovered that Gosling's Emacs did not have a real 
Lisp. It had a programming language that was known as &lsquo;mocklisp&rsquo;, 
which looks syntactically like Lisp, but didn't have the data structures of 
Lisp.  So programs were not data, and vital elements of Lisp were missing.  Its 
data structures were strings, numbers and a few other specialized things."
+msgstr "Në kohën që po punoja për sistemin GNU (një sistem operativ 
<em>software</em> i lirë, i ngjashëm me Unix që mjaft vetë gabimisht e 
quajnë &ldquo;Linux&rdquo;).  Nuk kish përpunues Emacs, si <em>software</em> 
të lirë, që xhironte nën Unix. Kisha, megjithëkëtë, një shok që kish 
marrë pjesë në programimin e Emacs-it të Gosling-ut. Gosling-u i pat 
dhënë, përmes email-i, leje të përhapte versione të tijat. Më propozoi 
të përdorja atë version. Më tej pashë që Emacs-i Gosling-ut nuk 
përmbante Lisp të vërtetë. Kish një gjuhë programimi që njihej si 
&lsquo;mocklisp&rsquo;, që nga sintaksa duket si Lisp, por që nuk kish 
struktura të dhënash të Lisp-it.  Kështu që programet nuk qenë të 
dhëna, dhe mungonin elemente jetike të Lisp-it.  Strukturat e të dhënave 
në të qenë vargje, numra dhe pak gjëra të tjera speciale."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "I concluded I couldn't use it and had to replace it all, the first step 
of which was to write an actual Lisp interpreter. I gradually adapted every 
part of the editor based on real Lisp data structures, rather than ad hoc data 
structures, making the data structures of the internals of the editor exposable 
and manipulable by the user's Lisp programs."
+msgstr "Dola në përfundimin se nuk e përdorja dot dhe më duhej ta 
zëvendësoja të tërin, hapi i parë për të cilin qe shkrimi i një 
interpretuesi të vërtetë Lisp. Dora-dorës përshtata çdo pjesë të 
përpunuesit duke e bazuar në struktura të dhënash Lisp faktike, në vend 
të strukturave <i>ad hoc</i> për të dhënat, duke i bërë strukturat e të 
dhënave të mekanizmave të brendshme të përpunuesit të ekspozueshme dhe 
të trajtueshme nga programet Lisp të përdoruesit."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "The one exception was redisplay. For a long time, redisplay was sort of 
an alternate world. The editor would enter the world of redisplay and things 
would go on with very special data structures that were not safe for garbage 
collection, not safe for interruption, and you couldn't run any Lisp programs 
during that. We've changed that since &mdash; it's now possible to run Lisp 
code during redisplay. It's a quite a convenient thing."
+msgstr "Përjashtim qe rishfaqja. Për shumë kohë, rishfaqja qe njëfarë 
bote tjetër. Përpunuesi mund të kalonte në botën e rishfaqjeve dhe gjërat 
do të vazhdonin me struktura të dhënash tejet speciale që nuk qenë pa dëm 
për grumbullim hedhurinash, as për ndërprerje, dhe nuk mund të xhironi 
ndonjë program Lisp gjatë kohës që ndodhte kjo. E ndryshuam ama &mdash; 
tani është e mundur të xhirohet kod Lisp gjatë rishfaqjes. Gjë pa zarar."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "This second Emacs program was &lsquo;free software&rsquo; in the modern 
sense of the term &mdash; it was part of an explicit political campaign to make 
software free. The essence of this campaign was that everybody should be free 
to do the things we did in the old days at <abbr>MIT</abbr>, working together 
on software and working with whomever wanted to work with us.  That is the 
basis for the free software movement &mdash; the experience I had, the life 
that I've lived at the <abbr>MIT</abbr> AI lab &mdash; to be working on human 
knowledge, and not be standing in the way of anybody's further using and 
further disseminating human knowledge."
+msgstr "Ky program i dytë Emacs qe &lsquo;<em>software</em> i lirë&rsquo; 
në kuptimin modern të fjalës &mdash; qe pjesë e një fushate të deklaruar 
politike për krijim <em>software</em>-i të lirë. Thelbi i kësaj fushate qe 
që kushdo duhet të jetë i lirë të bëjë gjërat që bënim ne dikur në 
<abbr>MIT</abbr>, të punohej tok mbi <em>software</em>-e dhe të punohej me 
këdo që donte të punonte me ne.  Kjo është baza e lëvizjes për 
<em>software</em> të lirë &mdash; përvoja që pata, jeta që bëja në 
<abbr>MIT</abbr> AI lab &mdash; të punohej për dijen njerëzore, dhe jo t'i 
zihej rruga cilitdo që përdorte dhe përhapte më tej dijen njerëzore."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "At the time, you could make a computer that was about the same price 
range as other computers that weren't meant for Lisp, except that it would run 
Lisp much faster than they would, and with full type checking in every 
operation as well. Ordinary computers typically forced you to choose between 
execution speed and good typechecking.  So yes, you could have a Lisp compiler 
and run your programs fast, but when they tried to take <tt>car</tt> of a 
number, it got nonsensical results and eventually crashed at some point."
+msgstr "Në atë kohë, mund të bënit një kompjuter që hynte në po atë 
segment çmimesh si kompjuterat e tjerë që nuk qenë menduar për Lisp, 
vetëm se ky mund të xhironte Lisp-in shumë më shpejt se ata, dhe me 
kontroll të plotë të llojit të të dhënave në çdo veprim, po ashtu. 
Kompjuterat ezakonshëm ju shtrëngonin të zgjidhnit o shpejtësinë e 
ekzekutimit, o kontroll të mirë të llojit të të dhënave.  Pra, mund të 
kihej një përpilues Lisp dhe të xhiroheshin programet më shpejt, por kur 
provohej të merrej <tt>automjeti</tt> i një targe, arrihej në përfundime pa 
kuptim dhe në vazhdim deri në vithisje."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "The Lisp machine was able to execute instructions about as fast as 
those other machines, but each instruction &mdash; a car instruction would do 
data typechecking &mdash; so when you tried to get the car of a number in a 
compiled program, it would give you an immediate error. We built the machine 
and had a Lisp operating system for it. It was written almost entirely in Lisp, 
the only exceptions being parts written in the microcode. People became 
interested in manufacturing them, which meant they should start a company."
+msgstr "Makina Lisp qe e zonja të përmbushte udhëzimet gati po aq shpejt sa 
makinat e tjera, por çdo udhëzim &mdash; udhëzimi \"automjet\" do të 
shkaktonte kontroll lloji të dhënash &mdash; kështu që po të provonit të 
kërkonit automjetin e një numri, në një program të përpiluar, do t'ju 
paraqitej menjëherë një gabim. E ndërtuan makinën dhe kjo pati një sistem 
operativ Lisp. Qe shkruajtur kjretësisht në Lisp, me përjashtim vetëm të 
pjesëve të shkruajtura në mikrokod. Njerëzve filloi t'u interesojë 
prodhimi i tyre, që do të thoshte se mund të fillonin një biznes."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "There were two different ideas about what this company should be like.  
Greenblatt wanted to start what he called a &ldquo;hacker&rdquo; company. This 
meant it would be a company run by hackers and would operate in a way conducive 
to hackers. Another goal was to maintain the AI Lab culture <a 
href=\"#foot-1\">(1)</a>.  Unfortunately, Greenblatt didn't have any business 
experience, so other people in the Lisp machine group said they doubted whether 
he could succeed. They thought that his plan to avoid outside investment 
wouldn't work."
+msgstr "Kish dy ide të ndryshme rreth se si mund të ishte shoqëria.  
Greenblatt-i donte të fillonte atë çka e quante shoqëri 
&ldquo;hacker-ash&rdquo;. Kjo donte të thoshte një shoqëri e administruar 
nga <i>hackers</i> dhe do të funksiononte në një mënyrë nxitëse për 
<i>hackers</i>-at. Një synim tjetër që të vazhdohej kultura e laobratorit 
AI Lab <a href=\"#foot-1\">(1)</a>.  Për fat të keq, Greenblatt-i nuk kish 
ndonjë përvojë në punë biznesi, ndaj të tjerë persona në grupin e 
makinave Lisp thanë se dyshonin se mund t'ia dilte mbanë. Qenë të mendimit 
që plani i tij për të shmangur investime nga jashtë grupit nuk kish për 
të funksionuar."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Why did he want to avoid outside investment? Because when a company has 
outside investors, they take control and they don't let you have any scruples. 
And eventually, if you have any scruples, they also replace you as the manager."
+msgstr "Pse donte të shmangte investimet nga jashtë? Ngaqë kur një 
shoqëri ka investitorë jashtë vetes, këta shtien në dorë kontrollin dhe 
nuk ju lënë më të keni skrupuj. Dhe në fund, po patët skrupuj, ju heqin 
nga drejtimi."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "So Greenblatt had the idea that he would find a customer who would pay 
in advance to buy the parts. They would build machines and deliver them; with 
profits from those parts, they would then be able to buy parts for a few more 
machines, sell those and then buy parts for a larger number of machines, and so 
on. The other people in the group thought that this couldn't possibly work."
+msgstr "Ndaj Greenblatt-i pati idenë të gjente klientë që do të 
parapaguanin blerjen e pjesëve. Të montonin makinat dhe t'i shpërndanin te 
porositësit; me fitimin prej pjesëve, do të ishin në gjendje të blenin 
pjesë për ndoca makina të tjera, t'i shisnin këto e mandej të blinin 
pjesë për një numër më të madh makinash, e me radhë. Personat e tjerë 
në grup qenë të mendimit që kjo do të funksiononte."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Greenblatt then recruited Russell Noftsker, the man who had hired me, 
who had subsequently left the AI Lab and created a successful company.  Russell 
was believed to have an aptitude for business. He demonstrated this aptitude 
for business by saying to the other people in the group, &ldquo;Let's ditch 
Greenblatt, forget his ideas, and we'll make another company.&rdquo; Stabbing 
in the back, clearly a real businessman. Those people decided they would form a 
company called Symbolics. They would get outside investment, not have scruples, 
and do everything possible to win."
+msgstr "Kështu Greenblatt-i mori në punë Russell Noftsker-in, njeriun që 
më pat punësuar mua, që më pas e pat lënë laboratorin AI Lab dhe kish 
krijuar një shoqëri të suksesshme.  Russell-i besohej se kish nuhatje për 
biznes. E shfaqi këtë nuhatje për biznes duke u thënë personave të tjerë 
të grupit, &ldquo;Le ta heqim qafe Greenblatt-in, bashkë me idetë e tij, dhe 
do të ngremë një tjetër shoqëri.&rdquo; Thikë pas shpine, biznesmen i 
vërtet sa më s'bëhet. Këta persona vendosën të krijonin një shoqëri të 
quajtur Symbolics. Me investime nga jashtë, pa skrupuj, dhe  të gatshëm për 
gjithçka për fitoren."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "But Greenblatt didn't give up. He and the few people loyal to him 
decided to start Lisp Machines Inc. anyway and go ahead with their plans. And 
what do you know, they succeeded! They got the first customer and were paid in 
advance. They built machines and sold them, and built more machines and more 
machines. They actually succeeded even though they didn't have the help of most 
of the people in the group. Symbolics also got off to a successful start, so 
you had two competing Lisp machine companies. When Symbolics saw that LMI was 
not going to fall flat on its face, they started looking for ways to destroy 
it."
+msgstr "Por Greenblatt-i nuk u dorëzua. Ai dhe ata pak besnikë të tij 
vendosën të krijonin Lisp Machines Inc. sido që të ndodhte dhe të ecnin 
para me planet e tyre. Dhe siç e dini, ia dolën mbanë! Gjetën klientin e 
parë dhe patën parapagim. Montuan makina dhe i shitën, pastaj krijuan më 
shumë makina, e prapë të tjera. Ia dolën mbanë edhe pse nuk patën 
ndihmën e shumicës së personave të grupit. Edhe Symbolics pati fillim të 
suksesshëm, pra kishit dy shoqëri konkurruese makinash Lisp. Kur Symbolics pa 
që LMI nuk do të shkërrmoqej, filluan të kërkonin për mënyra se si ta 
shkatërronin."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Thus, the abandonment of our lab was followed by &ldquo;war&rdquo; in 
our lab.  The abandonment happened when Symbolics hired away all the hackers, 
except me and the few who worked at LMI part-time. Then they invoked a rule and 
eliminated people who worked part-time for <abbr>MIT</abbr>, so they had to 
leave entirely, which left only me. The AI lab was now helpless.  And 
<abbr>MIT</abbr> had made a very foolish arrangement with these two companies.  
It was a three-way contract where both companies licensed the use of Lisp 
machine system sources. These companies were required to let <abbr>MIT</abbr> 
use their changes. But it didn't say in the contract that <abbr>MIT</abbr> was 
entitled to put them into the <abbr>MIT</abbr> Lisp machine systems that both 
companies had licensed. Nobody had envisioned that the AI lab's hacker group 
would be wiped out, but it was."
+msgstr "Kështu që në laboratorin tonë braktisja u pasua nga 
&ldquo;lufta&rdquo;.  Braktisja erdhi kur Symbolics punësoi krejt 
<i>hacker</i>-at, hiq mua dhe ndoca që punonin me kohë të pjesshme te LMI. 
Mandej nxorrën nga pluhuri një rregull dhe hoqn qafe personat që punonin me 
kohë të pjesshme për <abbr>MIT</abbr>-in, kështu që iu desh të iknin 
plotësisht, e prej kësaj mbeta vetëm unë. Laboratori AI tani qe i 
pashpresë.  Dhe <abbr>MIT</abbr> kish bërë një ujdi shumë të marrë me 
këto dy shoqëritë.  Qe një kontratë trikahëshe ku secila shoqëri lejonte 
përdorimin e kodit burim të sistemit të makinave Lisp. Këto shoqëri qenë 
të detyruara të lejonin <abbr>MIT</abbr>-in të përdorte ndryshime e bëra 
prej tyre. Po nuk thuhej në kontratë që <abbr>MIT</abbr>-i gëzonte të 
drejtën t'i hidhte ato në sistemet e makinave Lisp të <abbr>MIT</abbr>-it 
që qenë lejuar nga të dyja shoqëritë. Askush nuk pati çuar në mendje që 
grupi i <i>hacker</i>-ave të laboratorit AI do të avullonte, por ja që 
ndodhi."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "So Symbolics came up with a plan <a href=\"#foot-4\">(4)</a>.  They 
said to the lab, &ldquo;We will continue making our changes to the system 
available for you to use, but you can't put it into the <abbr>MIT</abbr> Lisp 
machine system. Instead, we'll give you access to Symbolics' Lisp machine 
system, and you can run it, but that's all you can do.&rdquo;"
+msgstr "Kështu që Symbolics hartoi një plan <a href=\"#foot-4\">(4)</a>.  I 
thanë laboratorit, &ldquo;Do të vazhdojmë t'ju lejojmë përdorimin e 
ndryshimeve tona, por nuk mund t'i hidhni sistemi <abbr>MIT</abbr> i makinave 
Lisp. Në vend të kësaj, do t'ju lejojmë hyrje në sistemin e makinave Lisp 
të Symbolics-it, dhe mund ta xhironi, por kjo është e gjitha çka mund të 
bëni.&rdquo;"
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "This, in effect, meant that they demanded that we had to choose a side, 
and use either the <abbr>MIT</abbr> version of the system or the Symbolics 
version.  Whichever choice we made determined which system our improvements 
went to. If we worked on and improved the Symbolics version, we would be 
supporting Symbolics alone. If we used and improved the <abbr>MIT</abbr> 
version of the system, we would be doing work available to both companies, but 
Symbolics saw that we would be supporting LMI because we would be helping them 
continue to exist. So we were not allowed to be neutral anymore."
+msgstr "Kjo, praktikisht, do të thoshte që kërkuan të zgjidhmin me kë 
palë do të ishim, dhe të përdornim ose versionin <abbr>MIT</abbr> të 
sistemit ose versionin Symbolics.  Cilëndo zgjedhje të bënim, do të 
përcaktonte se te cili sistem do të shkonin përmirësimet tona. Po të 
punonin me dhe të përmirësonin versionin e Symbolics-it, do të mbështesnim 
vetëm Symbolics-in. Po të përdornim dhe përmirësonim versionin 
<abbr>MIT</abbr> të sistemit, i binte ta jepnim punën te të dyja 
shoqëritë, por Symbolics pa që do ta mbështesnim LMI ngaqë do ta ndihmonim 
të ekzistonte. Kështu që nuk na u lejua të qëndronim ende asnjanës."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Up until that point, I hadn't taken the side of either company, 
although it made me miserable to see what had happened to our community and the 
software.  But now, Symbolics had forced the issue.  So, in an effort to help 
keep Lisp Machines Inc. going <a href=\"#foot-2\">(2)</a> &mdash; I began 
duplicating all of the improvements Symbolics had made to the Lisp machine 
system.  I wrote the equivalent improvements again myself (i.e., the code was 
my own)."
+msgstr "Deri në atë pikë, nuk kisha mbajtur anën e asnjërës shoqëri, 
edhe pse ndihesha keq kur shihja se ç'i ndodhi bashkësisë sonë dhe 
<em>software</em>-it.  Por tashmë, Symbolics-i e kish bërë të detyruar 
këtë gjë.  E kështu, në një përpjekje për ta mbajtur gjallë Lisp 
Machines Inc. <a href=\"#foot-2\">(2)</a> &mdash; zura të riprodhoj krejt 
përmirësimet që Symbolics kish bërë te sistemi i makinës Lisp.  I 
shkruajta vetë përmirësimet e njëvlefshme nga e para (dmth, kodi qe i imi)."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "After a while <a href=\"#foot-3\">(3)</a>, I came to the conclusion 
that it would be best if I didn't even look at their code. When they made a 
beta announcement that gave the release notes, I would see what the features 
were and then implement them. By the time they had a real release, I did too."
+msgstr "Pas ca kohësh <a href=\"#foot-3\">(3)</a>, mbërrita në përfundimin 
që e mira e të mirave do të ishte të mos shihja fare në kodin e tyre. Kur 
njoftonin paraprakisht për ndonjë version beta, që shoqërohej me shënime 
versioni, mund të shihja ç'qenë veçoritë e reja e mandej t'i sendërtoja. 
Në kohën që hidhni faktikisht në qarkullim diçka, po atë bëja edhe unë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "In this way, for two years, I prevented them from wiping out Lisp 
Machines Incorporated, and the two companies went on. But, I didn't want to 
spend years and years punishing someone, just thwarting an evil deed. I figured 
they had been punished pretty thoroughly because they were stuck with 
competition that was not leaving or going to disappear<a 
href=\"#foot-6\">(6)</a>. Meanwhile, it was time to start building a new 
community to replace the one that their actions and others had wiped out."
+msgstr "Në këtë mënyrë, për dy vite, ua pengova ta fshinin nga faqja e 
dheut Lisp Machines Incorporated, dhe të dy shoqëritë bënë përpara. Por 
nuk doja të shpenzoja vite të tëra duke ndëshkuar dikë, thjesht duke i 
vënë gjoksin një akti të lig. Kuptova që qenë ndëshkuar paq, ngaqë 
kishin ngecur në rrjetën e konkurrencës, e cila nuk do të largohej apo 
tretej<a href=\"#foot-6\">(6)</a>. Ndërkohë, kish ardhur koha të fillohej 
ndërtimi i një bashkësie të re për të zëvendësuar atë që veprimet e 
tyre dhe të tjera e zhdukën."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "The Lisp community in the 70s was not limited to the <abbr>MIT</abbr> 
AI Lab, and the hackers were not all at <abbr>MIT</abbr>. The war that 
Symbolics started was what wiped out <abbr>MIT</abbr>, but there were other 
events going on then. There were people giving up on cooperation and together, 
this wiped out the community and there wasn't much left."
+msgstr "Bashkësia Lisp në vitet '70 nuk kufizohej te <abbr>MIT</abbr> AI 
Lab, dhe <i>hacker</i>-at nuk qenë vetëm në <abbr>MIT</abbr>. Lufta e nisur 
nga Symbolics qe ajo që asgjësoi <abbr>MIT</abbr>, por ndodhën dhe ngjarje 
të tjera. Pati persona që hoqën dorë nga  bashkëpunimi, dhe kjo i vuri 
shkelmin bashkësisë e kështu nuk mbeti kushedi çë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Once I stopped punishing Symbolics, I had to figure out what to do 
next. I had to make a free operating system, that was clear &mdash; the only 
way that people could work together and share was with a free operating system."
+msgstr "Pasi reshta së ndëshkuari Symbolics-in, më desh të gjeja se ç'të 
bëja më tej. Duhej të bëjë një sistem operativ të lirë, që të qe i 
kthjellët &mdash; e vetmja mënyrë që njerëzit të mund të punonin tok dhe 
të shkëmbenin qe përmes një sistemi operativ të lirë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "At first, I thought of making a Lisp-based system, but I realized that 
wouldn't be a good idea technically. To have something like the Lisp machine 
system, you needed special purpose microcode. That's what made it possible to 
run programs as fast as other computers would run their programs and still get 
the benefit of typechecking. Without that, you would be reduced to something 
like the Lisp compilers for other machines. The programs would be faster, but 
unstable. Now that's okay if you're running one program on a timesharing system 
&mdash; if one program crashes, that's not a disaster, that's something your 
program occasionally does. But that didn't make it good for writing the 
operating system in, so I rejected the idea of making a system like the Lisp 
machine."
+msgstr "Fillimisht, pata në mendje të bëja një sistem të bazuar në Lisp, 
por e kuptova që nuk do të ishte ide e mirë teknikisht. Për të pasur 
diçka të ngjashme me një sistem makine Lisp, ju duhet mikrokod për qëllime 
speciale. Ky qe ai që bënte të mundur xhirim po aq të shpejtë sa xhironin 
kompjuterët e tjerë programet e tyre dhe prapë të kish përparësinë e 
kontrollit mbi llojin e të dhënave. Pa këtë, do të përfundonit në diçka 
të ngjashme me një përpilues Lisp për makina të tjera. Programet do të 
bëheshin më të shpejta, por të paqëndrueshme. Me këtë nuk ka problem, 
nëse po xhironi një program në një sistem me ndarje kohe &mdash; nëse 
vithiset një program, nuk u bë hataja, është diçka që ndodh te programet, 
me raste. Por kjo nuk e bënte të mirë për shkrimin e një sistemi operativ, 
ndaj e hodha poshtë idenë e krijimit të një sistemi si një një makinë 
Lisp."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "I decided instead to make a Unix-like operating system that would have 
Lisp implementations to run as user programs. The kernel wouldn't be written in 
Lisp, but we'd have Lisp. So the development of that operating system, the GNU 
operating system, is what led me to write the GNU Emacs. In doing this, I aimed 
to make the absolute minimal possible Lisp implementation. The size of the 
programs was a tremendous concern."
+msgstr "Vendosa më mirë të bëja një sistem operativ të ngjashëm me 
Unix-in, që do të kishte sendërtime Lisp që do të xhironin si programe 
përdoruesi. Kerneli nuk do të shkruhej në Lisp, por do të kishim Lisp. Dhe 
hartimi i këtij sistemi operativ, sistemit operativ GNU, qe ai që më shpuri 
te shkrimi i GNU Emacs-it. Duke bërë kështu, synoja të kryeja minimumin 
absolut të mundshëm të sendërtimeve Lisp. Madhësia e programeve qe 
shqetësim shumë i madh."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "There were people in those days, in 1985, who had one-megabyte machines 
without virtual memory. They wanted to be able to use GNU Emacs. This meant I 
had to keep the program as small as possible."
+msgstr "Kish njerëz në ato kohë, më 1985, që kishin makina me 1Mb 
kujtesë, pa kujtesë virtuale. Donin të ishin në gjendje të përdornin GNU 
Emacs. Kjo do të thoshte ta mbaja programin sa më të vogël që mundej."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "For instance, at the time the only looping construct was 
&lsquo;while&rsquo;, which was extremely simple. There was no way to break out 
of the &lsquo;while&rsquo; statement, you just had to do a catch and a throw, 
or test a variable that ran the loop. That shows how far I was pushing to keep 
things small. We didn't have &lsquo;caar&rsquo; and &lsquo;cadr&rsquo; and so 
on; &ldquo;squeeze out everything possible&rdquo; was the spirit of GNU Emacs, 
the spirit of Emacs Lisp, from the beginning."
+msgstr "Për shembull, në atë kohë e vetmja strukturë ripërsëritëse qe 
&lsquo;while&rsquo;, e cila qe fare e thjeshtë. Nuk kish mënyrë për të 
dalë nga deklarimi &lsquo;while&rsquo;, ju duhej të kryenit \"a catch and a 
throw\", ose të testonit ndryshoren që xhironte ripërsëritjen. Kjo tregon 
se sa larg isha shtyrë për t'i mbajtur gjërat të vogla. Nuk kishte 
&lsquo;automjeet&rsquo; dhe as &lsquo;atomjet&rsquo; e me radhë; 
&ldquo;ngjeshe sa të mundet&rdquo; qe fryma e GNU Emacs-it, fryma e Lisp-it 
për Emacs, që në fillim."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "Obviously, machines are bigger now, and we don't do it that way 
anymore. We put in &lsquo;caar&rsquo; and &lsquo;cadr&rsquo; and so on, and we 
might put in another looping construct one of these days. We're willing to 
extend it some now, but we don't want to extend it to the level of common Lisp. 
I implemented Common Lisp once on the Lisp machine, and I'm not all that happy 
with it. One thing I don't like terribly much is keyword arguments. They don't 
seem quite Lispy to me; I'll do it sometimes but I minimize the times when I do 
that."
+msgstr "E qartë, sot makinat janë më të mëdhaja, dhe nuk veprojmë më 
kështu. Vëmë edhe &lsquo;automjeet&rsquo;, edhe &lsquo;atomjet&rsquo; e me 
radhë, dhe sot mundemi të vendosim edhe strukturë tjetër ripërtëritëse. 
Duam ta zgjerojmë diçka, por nuk duam ta zgjerojmë deri në shkallën e një 
Lisp-i të zakonshëm. Njëherë, sendërtova Common Lisp në makinën Lisp, 
dhe nuk më kënaqi kushedi. Diçka që nuk më pëlqen dhe aq shumë janë 
argumentat fjalëkyça. Nuk më duken edhe aq të stilit Lisp; Do t'i ndërroj 
ndonjë ditë, por minimizoj kohët kur bëj kështu."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "That was not the end of the GNU projects involved with Lisp. Later on 
around 1995, we were looking into starting a graphical desktop project. It was 
clear that for the programs on the desktop, we wanted a programming language to 
write a lot of it in to make it easily extensible, like the editor. The 
question was what it should be."
+msgstr "Ky nuk qe fundi i projekteve GNU që kishin të bënin me Lisp-in. Më 
vonë, diku aty nga 1995, po shihnim mundësinë e fillimit të një projekti 
për një desktop grafik. Qe e qartë që, për programet në desktop, donim 
një gjuhë programimi me të cilën të shkruanim shumë dhe të qe 
lehtësisht e zgjerueshme, njësoj si përpunuesi. Çështja qe se cila duhej 
zgjedhur."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "At the time, <acronym title=\"Tool Command Language\">TCL</acronym> was 
being pushed heavily for this purpose. I had a very low opinion of 
<acronym>TCL</acronym>, basically because it wasn't Lisp. It looks a tiny bit 
like Lisp, but semantically it isn't, and it's not as clean.  Then someone 
showed me an ad where Sun was trying to hire somebody to work on 
<acronym>TCL</acronym> to make it the &ldquo;de-facto standard extension 
language&rdquo; of the world. And I thought, &ldquo;We've got to stop that from 
happening.&rdquo; So we started to make Scheme the standard extensibility 
language for GNU. Not Common Lisp, because it was too large. The idea was that 
we would have a Scheme interpreter designed to be linked into applications in 
the same way <acronym>TCL</acronym> was linked into applications. We would then 
recommend that as the preferred extensibility package for all GNU programs."
+msgstr "Në atë kohë, <acronym title=\"Tool Command Language\">TCL</acronym> 
po reklamohej rëndshëm për këtë qëllim. Kisha velrësim shumë të ulët 
për <acronym>TCL</acronym>-në, pikësëpari ngaqë nuk qe Lisp. Ngjante 
pakëz me Lisp-in, por semantikisht nuk qe e tillë, dhe nuk është aq i 
qëruar.  Mandej dikush më tregoi një lajmërim me të cilin Sun po përpiqej 
të punësonte dikë për t'u marrë me <acronym>TCL</acronym> për ta bërë 
&ldquo;standardin de-facto për gjuhë zgjerimesh&rdquo; në botë. Dhe 
mendova, &ldquo;Duhet ta ndalim përmbushjen e kësaj.&rdquo; Kështu filluam 
të ndërtojmë Scheme-n, gjuha standard e zgjerimeve për GNU-në. Jo Common 
Lisp, ngaqë ky qe shumë i madh. Ideja qe që të kishim një interpretues 
Scheme të hartuar për t'u lidhur te zbatimet në të njëjtën mënyrë si 
lidhej <acronym>TCL</acronym>-ja te zbatimet. Mandej këtë ta këshillonim si 
paketën e parapëlqyer për zgjerime për krejt programet GNU."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "There's an interesting benefit you can get from using such a powerful 
language as a version of Lisp as your primary extensibility language.  You can 
implement other languages by translating them into your primary language. If 
your primary language is <acronym>TCL</acronym>, you can't very easily 
implement Lisp by translating it into <acronym>TCL</acronym>. But if your 
primary language is Lisp, it's not that hard to implement other things by 
translating them. Our idea was that if each extensible application supported 
Scheme, you could write an implementation of <acronym>TCL</acronym> or Python 
or Perl in Scheme that translates that program into Scheme. Then you could load 
that into any application and customize it in your favorite language and it 
would work with other customizations as well."
+msgstr "Ka një përfitim interesant që ju vjen nga përdorimi i një gjuhe 
kaq të fuqishme siç do të ishte një version Lisp-i, si gjuhën tuaj 
parësore për zgjerime.  Mund të sendërtoni gjuhë të tjera, përmes 
përkthimit të tyre në gjuhën tuaj parësore. Nëse gjuha juaj parësore 
është <acronym>TCL</acronym>, nuk sendërtoni dot lehtë Lisp-in duke e 
përkthyer në <acronym>TCL</acronym>. Por nëse gjuha juaj parësore është 
Lisp-i, nuk është aq e zorshme të sendërtohen gjëra të tjera duke i 
përkthyer ato. Ideja jonë qe që, nëse çdo zbatim i zgjerueshëm mbulonte 
Scheme-n, mund të shkruanit në Scheme një sendërtim të 
<acronym>TCL</acronym>-së, ose Python-it, ose Perl-it, i cili ta përkthente 
atë program në Scheme. Mandej mund ta ngarkonit këtë në çfarëdo zbatimi 
dhe ta përshtasnit në gjuhën tuaj të parapëlqyer dhe do të funksiononte 
edhe me përshtatje të tjera."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "As long as the extensibility languages are weak, the users have to use 
only the language you provided them. Which means that people who love any given 
language have to compete for the choice of the developers of applications 
&mdash; saying &ldquo;Please, application developer, put my language into your 
application, not his language.&rdquo; Then the users get no choices at all 
&mdash; whichever application they're using comes with one language and they're 
stuck with [that language]. But when you have a powerful language that can 
implement others by translating into it, then you give the user a choice of 
language and we don't have to have a language war anymore. That's what we're 
hoping &lsquo;Guile&rsquo;, our scheme interpreter, will do. We had a person 
working last summer finishing up a translator from Python to Scheme. I don't 
know if it's entirely finished yet, but for anyone interested in this project, 
please get in touch. So that's the plan we have for the future."
+msgstr "Për sa kohë që gjuhët e zgjerimeve janë të dobëta, përdoruesit 
i mbetet të përdorë vetëm gjuhën që i jepni. Që do të thotë se 
njerëzve që dashurojnë cilëndo gjuhë tjetër iu duhet të konkurrojnë 
për të qenë ajo zgjedhja e hartuesve të zbatimeve &mdash; duke thënë 
&ldquo;Ju lutem, hartues i zbatimit, vendoseni dhe gjuhën time te zbatimi 
juaj, jo gjuhën e atij.&rdquo; Kështu përdoruesve nuk u lihet shteg zgjedhje 
fare &mdash; cilido zbatim që përdorin, vjen me një gjuhë dhe ngecin në 
të [atë gjuhë]. Por kur keni një gjuhë të fuqishme që mund të 
sendërtojë të tjerat përmes përkthimit të tyre në të, i jepni kështu 
përdoruesit një mundësi zgjedhje gjuhe dhe nuk ka më pse të bëjmë më 
luftë gjuhësh. Kjo është ajo që shpresojmë të bëjë 
&lsquo;Guile&rsquo;, interpretuesi ynë Scheme. Kishim dikë që punoi verën e 
shkuar për të përfunduar një përkthyes nga Python në Scheme. Nuk e di 
nëse ka përfunduar krejtësisht, por cilido i interesuar për këtë projekt, 
ju lutem, le të lidhet me ta. Pra ky është plani që kemi për të ardhmen."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "I haven't been speaking about free software, but let me briefly tell 
you a little bit about what that means. Free software does not refer to price; 
it doesn't mean that you get it for free. (You may have paid for a copy, or 
gotten a copy gratis.) It means that you have freedom as a user. The crucial 
thing is that you are free to run the program, free to study what it does, free 
to change it to suit your needs, free to redistribute the copies of others and 
free to publish improved, extended versions. This is what free software means. 
If you are using a non-free program, you have lost crucial freedom, so don't 
ever do that."
+msgstr "S'kam folur për <em>software</em>-in e lirë, por më lejoni shkurt 
t'ju tregoj paksa se çfarë don të thotë. <em>Software</em> i lirë nuk 
nënkupton çmimin; nuk do të thotë që e merrni falas. (Mundet edhe të 
paguani për një kopje, ose të siguroni një kopje gratis.) Don të thotë 
që keni liri, si përdorues. Gjëja kyçe është fakti që jeni i lirë ta 
xhironi programin, i lirë të studioni se çfarë kryen, i lirë ta ndryshoni 
që të përputhet me nevojat tuaja, i lirë të rishpërndani kopje për të 
tjerët dhe i lirë për të bërë publike versione të ndryshuara, të 
zgjeruara. Ky është kuptimi i <em>software</em>-it të lirë. Nëse përdorni 
programe jo të lira, keni humbur liri kyçe, ndaj me e bëni kurrë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "The purpose of the GNU project is to make it easier for people to 
reject freedom-trampling, user-dominating, non-free software by providing free 
software to replace it. For those who don't have the moral courage to reject 
the non-free software, when that means some practical inconvenience, what we 
try to do is give a free alternative so that you can move to freedom with less 
of a mess and less of a sacrifice in practical terms. The less sacrifice the 
better. We want to make it easier for you to live in freedom, to cooperate."
+msgstr "Qëllimi i projektit GNU është t'ua bëjë më të lehtë njerëzve 
kundërshtimin e <em>software</em>-it jo të lirë, i cili shtyp lirinë, e 
sundon përdoruesin, duke u ofruar atyre <em>software</em> të lirë për 
zëvendësim. Për ata që nuk kanë kurajo morale të hedhin tej 
<em>software</em>-in jo të lirë, kur kjo sjell ca minuse në leverdinë 
praktike, ajo që përpiqemi të bëjmë është dhënia e alternativave të 
lira, që kështu të mund të shkoni drejt lirisë me më pak belara dhe me 
më pak sakrifica, përsa i takon anës praktike. Sa më pak sakrifica, aq më 
mirë. Duam t'ua bëjmë më të lehtë kalimin në liri, në bashkëpunim."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "This is a matter of the freedom to cooperate. We're used to thinking of 
freedom and cooperation with society as if they are opposites. But here they're 
on the same side. With free software you are free to cooperate with other 
people as well as free to help yourself. With non-free software, somebody is 
dominating you and keeping people divided. You're not allowed to share with 
them, you're not free to cooperate or help society, anymore than you're free to 
help yourself.  Divided and helpless is the state of users using non-free 
software."
+msgstr "Këtu bëhet fjalë për lirinë për të bashkëpunuar. Jemi mësuar 
t'i mendojmë lirinë dhe bashkëpunimin me shoqërinë si të jenë të 
kundërta. Por këtu janë në të njëjtin krah. Me <em>software</em>-in e 
lirë jeni i lirë të bashkëpunoni me të tjerët, si dhe i lirë të 
ndihmoni vetveten. Me <em>software</em>-in jo të lirë, dikush ju sundon dhe i 
mban njerëzit të përçarë. Nuk ju lejojnë të shkëmbeni mes jush, nuk 
jeni i lirë të bashkëpunoni ose të ndihmoni shoqërinë, dhe as të 
ndihmoni vetveten.  Të përçarë dhe të pashpresë është gjendja e 
përdoruesve që përdorin <em>software</em> jo të lirë."
+
+# type: Content of: <p>
+msgid "We've produced a tremendous range of free software. We've done what 
people said we could never do; we have two operating systems of free software. 
We have many applications and we obviously have a lot farther to go. So we need 
your help. I would like to ask you to volunteer for the GNU project; help us 
develop free software for more jobs. Take a look at <a 
href=\"/help/\">http://www.gnu.org/help</a> to find suggestions for how to 
help. If you want to order things, there's a link to that from the home page. 
If you want to read about philosophical issues, look in /philosophy. If you're 
looking for free software to use, look in /directory, which lists about 1900 
packages now (which is a fraction of all the free software out there). Please 
write more and contribute to us. My book of essays, &ldquo;Free Software and 
Free Society&rdquo;, is on sale and can be purchased at <a 
href=\"http://www.gnu.org/\";>www.gnu.org</a>. Happy hacking!"
+msgstr "Kemi prodhuar një segment marramendës <em>software</em>-i të lirë. 
Kemi bërë ato që njerëzit thoshin se nuk do t'ia dilnim t'i bënim kurrë; 
kemi dy sisteme operativë <em>software</em>-i të lirë. Kemi mjaft zbatime 
dhe, kuptohet, kemi ende plot rrugë për të bërë. Ndaj na duhet ndihma 
juaj. Do të doja t'ju kërkoja të merrni pjesë si vullnetar në projektin 
GNU; na ndihmoni që të hartojmë <em>software</em> të lirë për më shumë 
punëra. Hidhini një sy <a href=\"/help/\">http://www.gnu.org/help</a> për 
të pasur një ide se si mund të ndihmohet. Nëse dëshironi të porosisni 
gjëra, ka një lidhje për këtë punë, te faqja hyrëse. Nëse doni të 
lexoni rreth çështjesh filozofike, shihni te ndarja /filozofi. Nës po 
kërkoni <em>software</em>-e të lirë që mund t'i përdorni, shihni te 
/directory, ku sot radhiten gati 1900 paketa (çka është vetëm një pjesë e 
<em>software</em>-eve të lirë). Ju lutem na shkruani më tepër dhe 
kontribuoni me ne. Libri im me sprova, &ldquo;Free Software and Free 
Society&rdquo;, gjendet në shitje dhe mund të blihet te <a 
href=\"http://www.gnu.org/\";>www.gnu.org</a>. Happy hacking!"
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "Greenblatt's plan, as I understood it, was to hire lab people part 
time, so that they could continue working at the AI Lab.  Symbolics hired them 
full time instead, so they stopped working at MIT."
+msgstr "Plani i Greenblatt-it, si e kuptoja unë, qe të punësoheshin me 
kohë të pjesshme njerëz të laboratorit, që kështu të mund të vazhdonin 
të punonin te AI Lab.  Në vend të kësaj, Symbolics i punësoi me kohë të 
plotë, kështu që këta reshtën së punuari në MIT."
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "It was not that I cared particularly about the fate of LMI, but rather 
I did not want to let Symbolics gain through its aggression against the AI Lab."
+msgstr "Jo se më dhimbsej veçanërisht fati i LMI-ë, më tepër ngaqë nuk 
doja që të lejohej Symbolics të përfitonte në kurriz të AI Lab-it me 
agresionin e vet."
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "This statement has been misconstrued as saying that I never, ever 
looked at Symbolics' code.  Actually it says I did."
+msgstr "Ky pohim është keqkuptuar sikur thotë që unë kurrë nuk kam parë 
te kodi i Symbolics-it. Në fakt pohon që kisha parë në të."
+
+# type: Content of: <ol><li><p>
+msgid "The Symbolics source code was available at MIT, where I was entitled to 
read it, and at first that's how I found out about their changes.  But that 
meant I had to make extra effort to solve each problem differently, in order to 
avoid copying Symbolics code.  After a while, I concluded it was better not to 
even look.  That way I could write code in whatever way was best, without 
concern for what was in Symbolics' code."
+msgstr "Kodi burim i Symbolics-it mund të shihej në MIT, ku edhe më lejohej 
ta shihja, dhe kështu mora vesh së pari rreth ndryshimeve prej tyre.  Por kjo 
do të thoshte që duhej të bëja përpjekje shtesë për ta zgjidhur ndryshe 
çdo problem, me qëllim që të shmangja kopjimin e kodit të Symbolics-it.  
Pas ca kohësh, pashë se qe më mirë të mos shihje fare.  Në këtë 
mënyrë mund të shkruaja kod sipas rrugës më të mirë, pa vrarë mendjen 
se ç'përmbante kodi i Symbolics-it."
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "The background of this plan, which I did not state explicitly in the 
talk, is that during an initial period the ex-AI-Lab hackers, whether at 
Symbolics or LMI, continued contributing their changes to the MIT Lisp Machine 
system &mdash; even though the contract did not require this.  Symbolics' plan 
was to rupture this cooperation unilaterally."
+msgstr "Rrethanat e këtij plani, të cilat nuk i deklarova shprehimisht 
gjatë fjalës sime, qenë që gjatë një periudhe fillestare <i>hacker</i>-at 
e ish-AI-Lab-it, ata në Symbolics ose ata në LMI, vazhduan t'i jepnin 
ndryshimet e tyre te sistemi MIT Lisp Machine &mdash; edhe pse kontrata nuk e 
detyronte këtë hap.  Plani i Symbolics-it qe ta thyente njëanësisht këtë 
bashkëpunim."
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "Bernie Greenberg says that Dan Weinreb's implementation of Emacs for 
the Lisp Machine came before Greenberg's implementation for Multics.  I 
apologize for the mistake."
+msgstr "Bernie Greenberg thotë se sendërtimi i Dan Weinreb-it për Emacs në 
Lisp Machine kish dal para sendërtimit të Greenberg-ut për Multics.  Kërkoj 
ndjesë për gabimin."
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "Symbolics at one point protested to MIT that my work, by thwarting 
their plan, had cost Symbolics a million dollars."
+msgstr "Symbolics në një rast protestoi te MIT se puna ime, duke u prishur 
planin, i kish kushtuar Symbolics-it një milion dollarë."
+
+# type: Content of: <ol><li>
+msgid "Guy Steele designed the original symmetrical Emacs command set; then he 
and I began implementing Emacs (on top of TECO), but after one long joint 
development session, Steele began drifting away, so I finished Emacs.  Others 
particularly including Eugene C. Cicciarelli and Mike McMahon contributed 
substantially later on."
+msgstr "Guy Steele hartoi grupin origjinal të komandave simetrike Emacs; 
mandej ai dhe unë zumë të vinim në jetë Emacs-in (përsipër TECO-s), por 
pas një sesioni të gjatë programimi të përbashkët, Steele-i zuri të 
rrëshqiste tej, kështu që Emacs-in e përfundova unë.  Të tjerë, përfshi 
veçanërisht Eugene C. Cicciarelli-n dhe Mike McMahon-in, dhanë ndihmesë 
thelbësore më vonë."
+
+# type: Content of: <div>
+#. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.
+msgid "*GNUN-SLOT: TRANSLATOR'S NOTES*"
+msgstr "  "
+
+# type: Content of: <div><p>
+msgid "Please send FSF &amp; GNU inquiries to <a 
href=\"mailto:address@hidden";>&lt;address@hidden&gt;</a>.  There are also <a 
href=\"/contact/\">other ways to contact</a> the FSF.  <br /> Please send 
broken links and other corrections or suggestions to <a 
href=\"mailto:address@hidden";>&lt;address@hidden&gt;</a>."
+msgstr "Ju lutem, pyetjet rreth FSF &amp; GNU dërgoji te <a 
href=\"mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.  Ka gjithashtu edhe 
<a href=\"/contact/\">mënyra të tjera për t'u lidhur me</a> FSF-në.  <br /> 
Ju lutem, lidhjet e dëmtuara, këshillat dhe ndreqjet dërgojini te <a 
href=\"mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>."
+
+# type: Content of: <div><p>
+msgid "Please see the <a 
href=\"/server/standards/README.translations.html\">Translations README</a> for 
information on coordinating and submitting translations of this article."
+msgstr "Për të dhëna mbi bashkërendimin dhe parashtrimin e përkthimeve 
të këtij artikulli, ju lutem, shihni <a 
href=\"/server/standards/README.translations.html\">README për 
përkthimet</a>."
+
+# type: Content of: <div><p>
+msgid "Copyright &copy; 2003, 2007 Free Software Foundation, Inc."
+msgstr "Të drejta kopjimi &copy; 2003, 2007 Free Software Foundation, Inc."
+
+# type: Content of: <div><p>
+msgid "Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted 
in any medium, provided this notice is preserved."
+msgstr "Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e krejt këtij 
artikulli,  me çfarëdo mjeti, pa pagesë, me kusht që ky shënim të ruhet."
+
+# type: Content of: <div><div>
+#. TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't want credits.
+msgid "*GNUN-SLOT: TRANSLATOR'S CREDITS*"
+msgstr " "
+
+# type: Content of: <div><p>
+#.  timestamp start
+msgid "Updated:"
+msgstr "Përditësuar:"
+
+# type: Content of: <div><h4>
+msgid "Translations of this page"
+msgstr "Përkthime të kësaj faqeje"
+



reply via email to

[Prev in Thread] Current Thread [Next in Thread]