[Top][All Lists]
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
www/gnu thegnuproject.nl.html
|
From: |
Anatoly A. Kazantsev |
|
Subject: |
www/gnu thegnuproject.nl.html |
|
Date: |
Fri, 20 Oct 2006 03:20:14 +0000 |
CVSROOT: /web/www
Module name: www
Changes by: Anatoly A. Kazantsev <jimcrow> 06/10/20 03:20:14
Added files:
gnu : thegnuproject.nl.html
Log message:
Add Dutch translation
CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/gnu/thegnuproject.nl.html?cvsroot=www&rev=1.1
Patches:
Index: thegnuproject.nl.html
===================================================================
RCS file: thegnuproject.nl.html
diff -N thegnuproject.nl.html
--- /dev/null 1 Jan 1970 00:00:00 -0000
+++ thegnuproject.nl.html 20 Oct 2006 03:20:08 -0000 1.1
@@ -0,0 +1,1283 @@
+<?xml version="1.0" encoding="utf-8" ?>
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN"
+ "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd";>
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"; xml:lang="en">
+
+<head>
+<title>
+Over het GNU Project - GNU Project - Free Software Foundation (FSF)
+</title>
+<meta http-equiv="content-type" content='text/html; charset=utf-8' />
+<link rel="stylesheet" type="text/css" href="/gnu.css" />
+<link rev="made" href="address@hidden" />
+<meta http-equiv="Keywords" content="GNU, GNU Project, FSF, Free Software,
Free Software Foundation, History" />
+</head>
+
+<!-- This document is in XML, and xhtml 1.0 -->
+<!-- Please make sure to properly nest your tags -->
+<!-- and ensure that your final document validates -->
+<!-- consistent with W3C xhtml 1.0 and CSS standards -->
+<!-- See validator.w3.org -->
+
+<body>
+
+
+
+<h3>Het GNU Project</h3>
+<p>
+door
+<a href="http://www.stallman.org/";><strong>Richard Stallman</strong></a></p>
+<p>
+voor het eerst gepubliceerd in het boek "Open Sources"</p>
+<p>
+<a href="/graphics/whatsgnu.html"><img src="/graphics/whats-gnu-sm.jpg"
+ alt=" [image of What's GNU] "
+ width="125" height="120" /></a>
+</p>
+
+<p><a href="#translations">Vertalingen</a> van deze pagina</p>
+
+<p>
+<hr />
+</p>
+
+<h3>De eerste software-delende gemeenschap</h3>
+<p>
+Toen ik begon te werken aan het MIT Kunstmatige Intelligentie Laboratorium
+in 1971, werd ik opgenomen in een software-delende gemeenschap die al
+jaren bestond. Delen van software was niet voorbehouden aan onze eigen
+gemeenschap; het is zo oud als de computer, net zoals het uitwisselen
+van recepten zo oud is als koken. Maar wij deden het meer dan de meesten.
+</p>
+<p>
+Het Kunstmatige Intelligentie Laboratorium (AI lab.) gebruikte een
+timesharing besturingssysteem met de naam ITS (het `Incompatible
+Timesharing System') dat de laboratoriums staf hackers (1) hadden
+ontworpen en geschreven in assembleer taal voor de Digitale PDP-10,
+een van de grote computers uit die tijd. Als een lid van deze
+gemeenschap, een AI lab. staf systeem hacker, was mijn taak dit systeem
+te verbeteren.
+</p>
+<p>
+We noemden onze software geen "vrije software" (`free software'),
+omdat die term nog niet bestond; maar dat is wat het was. Telkens
+wanneer mensen van een andere universiteit of bedrijf een programma
+wilde vertalen voor een ander platform en gebruiken, lieten we ze
+met plezier hun gang gaan. Als je iemand een onbekend en interessant
+programma zag gebruiken, kon je altijd vragen om de bron code zodat je
+het kon lezen, veranderen, en er stukken uit slopen om een nieuw
+programma te maken.
+</p>
+<p>
+(1) Het gebruik van het woord "hacker" in de betekenis van "computer
+inbreker" is een verwarring van de hand van de massa media. Wij
+hackers weigeren deze betekenis te accepteren, en wij gaan door met
+de betekenis "Iemand die van programmeren houdt en plezier heeft
+er goed in te zijn".
+<!-- Translation: not quite the same, but roughly same feel IMHO
+ literally translated back: Someone who loves to program,
+ enjoys being good at it.
+ Dutch doesn't provide the same connotations in literal translation.
+
-->
+
+</p>
+
+<h3>Het instorten van de gemeenschap</h3>
+<p>
+De situatie veranderde drastisch aan het begin van de jaren 1980 toen
+Digital stopte met de PDP-10 serie. Deze architectuur, elegant en
+krachtig in de jaren zestig kon niet meekomen met de grotere adres
+ruimtes die mogelijk werden in de tachtiger jaren. Dit betekende dat
+bijna alle programma's voor ITS verouderd waren.
+</p>
+<p>
+De AI lab. hacker gemeenschap was al eerder ingestort, kort daarvoor.
+In 1981 had het spin-off bedrijf Symbolics bijna alle hackers van het
+AI lab. over gekocht, en de uitgedunde gemeenschap kon zichzelf niet
+in stand houden. (Het boek Hackers, door Steve Levy, beschrijft
+deze gebeurtenissen, en geeft een helder beeld van deze gemeenschap
+op haar hoogtepunt). Toen het AI lab. de nieuwe PDP-10 kocht in
+1982 besloten de administrateurs om het onvrije timesharing systeem
+van Digital te gebruiken, in plaats van ITS.
+</p>
+<p>
+De moderne computers uit die tijd, zoals de VAX of de 68020 hadden
+hun eigen besturingssystemen, maar geen van deze werden vrije
+software: je moest een geheimhoudingsplicht ondertekenen om zelfs
+maar een gecompileerde kopie te krijgen.
+<!-- Translation: executable = `uitvoerbare', but can be confusing ?
+ therefore: `gecompileerd' (compiled), more clear ? -->
+</p>
+<p>
+Dit betekende dat de eerste stap om een computer te gaan gebruiken
+was, om te beloven dat je je buurman niet zou helpen. Een samenwerkende
+gemeenschap werd verboden. De regel gemaakt door de eigenaars van
+private software was, "Als u uw software deelt met uw buurman,
+bent u een piraat. Als u veranderingen wilt in een programma, bedel
+ons er dan om."
+</p>
+<p>
+Het idee dat het private-software sociale systeem--het systeem dat
+zegt dat het u niet is toegestaan software te veranderen of te delen--anti
+sociaal is, on ethisch is, dat het eenvoudigweg fout is, kan als
+een verassing komen voor sommige lezers. Maar wat anders kunnen we
+zeggen over een systeem gebaseerd op het verdelen van het publiek,
+gebruikers hulpeloos makend? Lezers die dit idee verrassend vinden
+hebben wellicht het private-software sociale systeem als vaststaand
+aangenomen, of hebben het beoordeeld binnen een kader gesuggereerd
+door private software bedrijven. Software uitgevers hebben lang en
+hard gewerkt om mensen te overtuigen dat er maar één manier is naar
+deze zaak te kijken.
+</p>
+<p>
+Als software uitgevers praten over "handhaving" van hun "rechten"
+of "stoppen van piraterij"; wat ze zeggen is maar bijzaak.
+De echte boodschap van de stellingen zijn de impliciete aannames
+die ze voor lief nemen, en het publiek wordt verwacht ze zonder
+kritiek te accepteren. Laten we ze aan een onderzoek onderwerpen.
+</p>
+<p>
+Aangenomen wordt dat software bedrijven een onaantastbaar natuurlijk recht
+hebben om software te bezitten, en daarmee macht te hebben over alle
+gebruikers. (Als dit een natuurlijk recht was, dan hoezeer dit het
+publiek ook zou schaden, we zouden er niet tegenin kunnen gaan.)
+Interessant genoeg verwerpen de Grondwet en de justitiële
+traditie van de VS deze uitleg; copyright is geen natuurlijk recht,
+maar een kunstmatig door de overheid opgelegd monopolie, dat het
+natuurlijke recht van gebruikers om te kopiëren verkort.
+</p>
+<p>
+Een andere stilzwijgende aanname is dat het enige belangrijke aan
+software is welke taken je er mee kunt uitvoeren--dat wij computer
+gebruikers niet zouden moeten geven om welke maatschappij ons
+toegestaan wordt.
+</p>
+<p>
+Een derde aanname is dat wij geen bruikbare software zouden hebben
+(of nooit een programma zouden hebben dat deze of gene bepaalde taak doet)
+als we een bedrijf geen macht over de gebruikers van het programma
+zouden aanbieden. Deze aanname mag geloofwaardig geleken hebben, voordat
+de vrije software beweging aantoonde dat wij meer dan genoeg bruikbare
+software kunnen maken, zonder het aan de ketting te leggen.
+</p>
+<p>
+Als wij bedanken voor deze aannames, en de zaak beoordelen met
+een gewoon gezond verstand moreel besef terwijl we de gebruikers op
+de eerste plaats stellen, dan komen we tot hele andere conclusies.
+Computer gebruikers zouden vrij moeten zijn om programma's aan te
+passen aan hun behoeften, om de software vrij met elkaar te delen,
+omdat andere mensen helpen de basis van een maatschappij is.
+</p>
+<p>
+Er is hier geen ruimte voor een uitgebreide ontwikkeling van de
+redenering achter deze conclusie, dus ik verwijs de lezer door naar
+deze web pagina,
+<a href="http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html";>
+http://www.gnu.org/philosophy/why-free.html</a>.</p>
+
+<h3>Een duidelijke morele keuze.</h3>
+<p>
+Nu mij gemeenschap verdwenen was, werd doorgaan als eerder onmogelijk.
+In plaats daarvan werd ik geconfronteerd met een scherpe morele keuze.
+</p>
+<p>
+De makkelijke weg was om aan te sluiten bij de private software
+wereld, geheimhoudingsplichten te ondertekenen en te beloven mijn
+mede hacker niet te helpen. Hoogstwaarschijnlijk zou ik ook software
+gaan ontwikkelen die onder geheimhoudingsplicht zou worden gepubliceerd,
+en zo de druk verhogen op andere mensen om hun medemens ook te verraden.
+</p>
+<p>
+Ik had op deze manier geld kunnen verdienen, en wellicht mezelf kunnen
+amuseren met het schrijven van code. Maar ik wist dat aan het einde
+van mijn carrière ik zou terugkijken op een leven waarin ik muren tussen
+mensen had opgebouwd die mensen verdelen, en het gevoel zou hebben dat
+ik mijn leven in dienst gesteld zou hebben van het verergeren van de
+toestand in de wereld.
+</p>
+<p>
+Ik had al ervaring ervaring met aan de verkeerde kant van een
+geheimhoudingsplicht staan, toen iemand mij en het MIT AI lab.
+weigerde om ons de bron code van het aanstuur programma voor onze
+printer te geven. (Het gebrek aan bepaalde mogelijkheden van dit
+programma maakte het gebruik van de printer uitermate frustrerend.)
+Dus ik kon mezelf niet wijsmaken dat geheimhoudingsplichten onschuldig
+waren. Ik werd erg kwaad toen hij weigerde om met ons te delen; ik
+kon niet mezelf verloochenen en hetzelfde met andere mensen doen.
+</p>
+<p>
+Een andere keuze, eenvoudig maar onprettig, was om de computer
+wereld vaarwel te zeggen. Op die manier zouden mijn vaardigheden
+niet worden misbruikt, maar ze zouden wel weggegooid worden.
+I zou niet aangeklaagd kunnen worden voor het verdelen en
+aan banden leggen van computer gebruikers, maar het zou niettemin
+gebeuren.
+</p>
+<p>
+Dus ik zocht naar een weg zodat een programmeur iets ten goede kon doen.
+Ik vroeg mezelf, was er een programma of programma's die ik zou kunnen
+schrijven, zodat een gemeenschap weer opnieuw mogelijk werd ?
+</p>
+<p>
+Het antwoord was duidelijk: ten eerste was een een besturingssysteem
+nodig. Dit is de cruciale software om een computer te gebruiken. Met
+een besturingssysteem worden vele mogelijkheden gerealiseerd; zonder
+is een computer volkomen onbruikbaar. Met een vrij besturingssysteem
+zouden we opnieuw een gemeenschap van samenwerkende hackers hebben--en
+iedereen kunnen uitnodigen om zich aan te sluiten. En iedereen zou
+in staat gesteld worden een computer te gebruiken, zonder om te
+beginnen mee te doen in een samenzwering die haar of zijn vrienden
+uitsluit.
+</p>
+<p>
+Als besturingssysteem ontwikkelaar had ik hier de juiste vaardigheden
+voor. Dus alhoewel succes niet verzekerd was realiseerde ik me dat ik
+was uitverkoren voor dit werk. Ik koos ervoor om het systeem compatibel
+te maken met Unix, zodat het overgezet kon worden naar andere platforms
+en Unix gebruikers makkelijk over konden stappen. De naam GNU volgde
+uit de hacker traditie van recursieve afkortingen: "GNU's Not Unix".
+</p>
+<p>
+Een besturingssysteem betekend niet alleen een kernel, net genoeg om
+andere programma's te draaien. In de jaren zeventig bevatte ieder
+besturingssysteem de naam waardig commando uitvoerders, assembleerders,
+compilers, interpreters, debuggers, tekst bewerkers, mail programma's,
+en veel meer. ITS had ze, Multics had ze, VMS had ze, en Unix had ze.
+Het GNU besturingssysteem zou ze ook hebben.
+</p>
+<p>
+Later hoorde ik deze woorden, toegeschreven aan Hillel (1):
+</p>
+
+<blockquote><p>
+ Als ik niet ben voor mijzelf, wie zal zijn voor mij?<br />
+ Als ik alleen voor mijzelf ben, wat ben ik?<br />
+ Als niet nu, wanneer?
+</p></blockquote>
+<p>
+De beslissing om te starten met het GNU project werd in deze geest genomen.
+</p>
+<p>
+(1) Zijnde een Atheïst volg ik geen religieuze leiders, maar soms
+ontdek ik dat ik iets bewonder wat sommige van ze hebben gezegd.
+</p>
+
+<h3>Vrij als in vrijheid</h3>
+<p>
+De term "vrije software" (`free software') wordt soms verkeerd opgevat--het
+heeft niets met prijs te maken. Het gaat om vrijheid. Daarom hier de
+definitie van vrije software: een programma is vrije software, voor u,
+een bepaalde gebruiker, als:
+</p>
+
+<ul>
+ <li>U heeft de vrijheid het programma te draaien, voor elk doel.</li>
+ <li>U heeft de vrijheid het programma aan te passen naar gelang uw behoeften.
+ (Om deze vrijheid effectief te laten zijn moet u toegang hebben
+ tot de bron code, omdat zonder bron code veranderingen
aanbrengen
+ in een programma bijzonder moeilijk is.) </li>
+
+ <li>U heeft de vrijheid om kopieën uit te delen, danwel gratis of
+ tegen betaling.</li>
+
+ <li>U heeft de vrijheid om aangepaste versies van het programma uit
+ te delen, zodat uw verbeteringen de gemeenschap ten goede komen.</li>
+</ul>
+<p>
+Omdat "vrij" refereerd aan vrijheid, niet de prijs, is er geen tegenstelling
+tussen het verkopen van kopieën vrije software. In feite is de vrijheid
+om kopieën te verkopen cruciaal: collecties vrije software verkocht op
+CD-ROMs zijn belangrijk voor de gemeenschap, en de verkoop is een
+belangrijke manier om geld in te zamelen voor vrije software ontwikkeling.
+Daarom is een programma dat mensen niet bij zo'n collectie kunnen voegen
+geen vrije software.
+</p>
+<p>
+Vanwege de dubbelzinnigheid van "vrij", zijn mensen al lang op zoek
+naar alternatieven, maar niemand heeft een zinnig alternatief. De
+Engelse taal heeft meer woorden en nuances dan iedere andere taal,
+maar het mist een simpele ondubbelzinnig wordt dat "vrij" betekend,
+als in vrijheid--"on-geketend" is het woord dat er het dichtst bij
+komt. Alternatieven als "bevrijdt", "vrijheid", en "open" hebben
+ofwel de verkeerde betekenis of een ander nadeel.
+</p>
+
+<h3>GNU software en het GNU systeem</h3>
+<p>
+Het bouwen van een heel systeem is een erg groot project. Om het
+haalbaar te maken besloot ik bestaande vrije software in te passen
+waar mogelijk. Voorbeeld: ik besloot helemaal aan het begin om
+TeX als belangrijkste tekst formatter te gebruiken; een paar
+jaar later besloot ik het X Window Systeem te gaan gebruiken in
+plaats van opnieuw een window systeem te schrijven voor GNU.
+</p>
+<p>
+Vanwege deze beslissing is het GNU systeem niet hetzelfde als de
+collectie van alle GNU software.
+Het GNU systeem omvat programma's die niet GNU software zijn: programma's
+die werden ontwikkeld door anderen - projecten met hun eigen redenen -
+maar die we kunnen gebruiken omdat ze vrije software zijn.
+</p>
+
+<h3>Start van het project</h3>
+<p>
+In Januari 1984 nam ik ontslag bij MIT en begon met GNU software schrijven.
+MIT verlaten was nodig zodat MIT geen vinger achter de distributie van
+GNU als vrije software kon krijgen. Als ik aan was gebleven als
+staf lid, zou MIT het eigendom van het werk kunnen claimen, en haar
+eigen voorwaarden voor distributie kunnen opdringen, of het werk zelfs
+in private software kunnen veranderen. Ik had geen zin om een grote
+hoeveelheid werk te verzetten, alleen maar om het te zien veranderen
+in iets tegengesteld aan het doel: het creëren van een nieuwe
+software-delende gemeenschap.
+</p>
+<p>
+Echter, Professor Winston, toen het hoofd van het MIT AI lab., nodigde
+me vriendelijk uit om gebruik te blijven maken van de faciliteiten
+van het lab..
+</p>
+
+<h3>De eerste stappen</h3>
+<p>
+Kort voor aanvang van het GNU project hoorde ik over de Vrije
+Universiteit Compiler Kit, ook wel bekend als VUCK. (Het Nederlandse
+woord voor "free" wordt geschreven met een V.) Dit was een compiler
+geschreven voor meerdere talen, inclusief C en Pascal, en ondersteunde
+meerdere doel machines. Ik schreef naar de auteur met de vraag of
+GNU het mocht gebruiken.
+</p>
+<p>
+Hij antwoordde bot met de mededeling dat de universiteit vrij was,
+maar niet de compiler. Daarom besloot ik dat mijn eerste programma
+voor het GNU project een meerdere-talen/meerdere-platforms
+compiler zou worden.
+</p>
+<p>
+In de hoop niet de hele compiler zelf te hoeven schrijven kwam ik
+in het bezit van de bron code voor de Pastel compiler, een
+meerdere-platforms compiler ontwikkeld bij het Lawrence Livermore
+Laboratorium. Het ondersteunde en was geschreven in een uitgebreide
+versie van Pascal, ontwikkeld als systeem programmeer taal. Ik voegde
+een C front-end toe toe, en begon het aan te passen aan de Motorola
+68000 computer. Maar dit moest ik opgeven toen ik ontdekte dat de
+compiler vele megabytes aan stack ruimte nodig had, en het 68000
+Unix systeem maar 64k had.
+</p>
+<p>
+Ik realiseerde me toen dat de Pastel compiler functioneerde door
+het hele invoer bestand om te zetten in een syntax-boom, dan de
+hele syntax-boom om zette in een lijst "instructies", om daarna
+het hele uitvoer bestand te genereren, zonder ooit geheugen ruimte
+vrij te geven. Op dat moment besefte ik dat ik een nieuwe compiler
+vanaf de grond zou moeten opbouwen. Die nieuwe compiler staat nu
+bekend als GCC; niets van de Pastel compiler is er voor gebruikt,
+maar ik was in staat het eerder geschreven C front-end aan te passen
+en erin te verwerken. Maar dat was enkele jaren later; eerst werkte
+ik aan GNU Emacs.
+</p>
+
+<h3>GNU Emacs</h3>
+<p>
+I begon werk aan GNU Emacs in September 1984, begin 1985 begon het
+bruikbaar te worden. Hierdoor werd het mogelijk voor mij om bestanden
+te schrijven op Unix systemen; geen interesse hebbende in het leren van
+vi of ed, had ik mijn schrijfwerk tot nog toe op andere soorten machines
+gedaan.
+</p>
+<p>
+Op dat moment wilden mensen voor het eerste GNU Emacs, hierdoor kwam
+de vraag van hoe te distribueren op. Uiteraard zette ik het op de
+anonieme ftp server van de MIT computer die ik gebruikte. (Deze
+computer, prep.ai.mit.edu werd zodoende de hoofd GNU ftp distributie
+site; toen het buiten gebruik werd gesteld na enkele jaren, namen we
+de naam mee naar onze nieuwe ftp server.) Maar toendertijd hadden
+geïnteresseerden geen Internet toegang en konden geen kopie per
+ftp krijgen. De vraag was dus, wat zou ik tegen ze zeggen ?
+</p>
+<p>
+Ik zou hebben kunnen zeggen "Zoek een vriend die op het net zit die
+een kopie voor je kan maken." Of ik had hetzelfde kunnen doen als ik
+had gedaan met de originele PDP-10 Emacs: tegen ze zeggen, "Stuur me
+een tap en een SASE, dan stuur ik het terug met Emacs erop." Maar ik
+had geen werk, en zocht manieren om geld te verdienen met vrije
+software. Daarom verklaarde ik dat ik een tape met Emacs voor een
+vergoeding van $150 op zou sturen naar wie het maar wilde hebben.
+Op deze manier begon ik de vrije software business, een voorloper
+van de bedrijven die vandaag de dag hele op Linux gebaseerde GNU
+systemen distribueren.
+</p>
+
+<h3>Is een programma vrij voor iedere gebruiker?</h3>
+<p>
+Of een programma vrije software is als het de handen van de auteur
+verlaat wil nog niet zeggen dat het vrije software is voor iedereen
+die er een kopie van heeft. Voorbeeld:
+<a href="/philosophy/categories.html#PublicDomainSoftware"> publiek domein
+software</a> (software zonder copyright) is vrije software; maar
+iedereen kan er een private aangepaste versie van maken. Net zo hebben
+veel programma's een copyright, maar worden ze onder een simpele
+licentie verspreidt, die veel toestaat, waaronder private aangepaste
+versies.
+</p>
+<p>
+Het archetypische voorbeeld van dit probleem is het X Window systeem.
+Ontwikkeld door MIT, en vrijgegeven als vrije software met een
+licentie die veel toelaat, werd het snel aangenomen door verschillende
+computer bedrijven. Zij voegden X toe aan hun private Unix systemen,
+exclusief in binaire vorm en onder dezelfde geheimhoudingsplicht.
+Deze kopieën van X waren net zo min vrij als Unix was.
+</p>
+<p>
+De ontwikkelaars van het X Window systeem vonden dit geen probleem--ze
+verwachten en wilden dat het gebeurde. Hun doel was niet vrijheid,
+enkel "succes", als in "veel gebruikers". Het kon ze niet schelen
+of de gebruikers vrijheid hadden, alleen dat het er veel zouden zijn.
+</p>
+<p>
+Dit leidde tot de paradoxale situatie dat twee verschillende manieren
+om te hoeveelheid vrijheid te meten, verschillende antwoorden gaven
+op de vaag "Is dit programma vrij?". Als je het beoordeelde op basis
+van de vrijheden die de MIT publicatie toeliet, zou je zeggen dat X
+vrije software was. Maar als je het zou meten aan de vrijheid van de
+gemiddelde gebruiker van X, zou je zeggen dat het private software was.
+De meeste X gebruikers gebruikten de private versie die gebundeld
+was met Unix systemen, niet de vrije versie.
+</p>
+
+<h3>Copyleft en de GNU GPL</h3>
+<p>
+Het doel van GNU was om gebruikers vrijheid te geven, niet om slechts
+populair te zijn. We hadden dus distributie voorwaarden nodig die
+zouden voorkomen dat GNU software in private software zou veranderen.
+De methode die we gebruiken heet "copyleft".(1)
+</p>
+<p>
+Copyleft gebruikt copyright wetten, maar draait het om zodat het
+tegendeel van het gewoonlijke doel wordt gediend: in plaats van een
+methode om software te privatiseren, wordt het een middel om software
+vrij te houden.
+</p>
+<p>
+Het kern idee van copyleft is dat we iedereen toestaan het programma
+te draaien, te kopiëren, aan te passen, en aangepaste versies te
+distribueren--maar niet toestaan om eigen restricties toe te voegen.
+De cruciale vrijheden die "vrije software" definiëren worden daarom
+gegarandeerd aan iedereen die een kopie heeft; het worden onvervreemdbare
+rechten.
+</p>
+<p>
+Voor een effectief copyleft moeten aangepaste versies ook vrij zijn.
+Zo wordt werk gebaseerd op dat van ons toegankelijk
+voor onze gemeenschap als het wordt gepubliceerd. Als programmeurs
+die banen hebben als programmeur vrijwillig GNU software verbeteren,
+voorkomt het copyleft dat hun werkgever zegt, "Jij kunt die
+veranderingen niet delen, omdat we ze gaan gebruiken voor onze
+private versie van het programma."
+</p>
+<p>
+De eis dat veranderingen vrij moeten zijn, is essentieel als we de
+vrijheid van iedere programma gebruiker willen beschermen. De bedrijven
+die het X Window systeem privatiseerden pasten het gewoonlijk aan
+aan hun systemen en hardware. Deze veranderingen waren klein vergeleken
+met het grote X project, maar ze waren niet triviaal. Als het aanbrengen
+van veranderingen als excuus kan gelden om gebruikers van hun vrijheid
+te ontdoen, zou het voor wie dan ook makkelijk zijn dit excuus ter
+eigen voordeel te gebruiken.
+</p>
+<p>
+Een aanverwant probleem is het combineren van een vrij programma met
+niet vrije code. Zo'n combinatie is onvermijdelijk niet vrij; de
+vrijheden die ontbreken in het niet vrije gedeelte zouden
+in het geheel ook ontbreken. Dergelijke combinaties toe staan
+zou een gat openen, groot genoeg om een schip in te zinken. Daarom
+is het een cruciale eis voor copyleft dit gat te dichten: wat
+aan het copyleft programma wordt toegevoegd of er mee wordt gecombineerd,
+moet zorgen dat de grotere gecombineerde versie ook vrij en copyleft
+is.
+</p>
+<p>
+De specifieke implementatie van copyleft die we voor de meeste GNU
+software gebruiken is de GNU General Public License ("GNU Algemene
+Publieke Licentie", nvdv). We hebben andere soorten copyleft die
+worden gebruikt in speciale omstandigheden. GNU handleidingen worden
+ook ge-copyleft, maar gebruiken een veel eenvoudiger copyleft
+vorm, omdat de gecompliceerdheid van de GNU GPL onnodig is voor
+handleidingen.(2)
+</p>
+<p>
+(1) In 1984 of 1985 stuurde Don Hopkins (een erg fantasie volle kerel)
+me een brief. Op de enveloppe had hij wat grappige gezegden geschreven,
+waaronder deze: "Copyleft--all rights reversed." ("Copyleft--alle
+rechten omgedraaid", nvdv). Ik gebruikte het woord "copyleft" als naam
+voor het distributie concept dat ik op dat moment aan het ontwikkelen
+was.
+</p>
+
+<p>
+(2) We gebruiken nu de <a href="/licenses/fdl.html"> GNU Free
+Documentation License </a> ("GNU Vrije Documentatie Licentie", nvdv)
+voor documentatie.
+</p>
+
+<h3>De Free Software Foundation</h3> (De Vrije Software Stichting)
+<p>
+Toen de interesse in Emacs groeide gingen meer mensen zich bezig
+houden met het GNU project, en we besloten dat het tijd werd om
+weer fondsen te werven. Dus we richten de Free Software Foundation
+op in 1985, een belastingvrij goed doel voor vrije software
+ontwikkeling. De FSF nam ook de Emacs tape distributie bedrijvigheid
+over; later groeide dit uit door andere vrije software (tegelijkertijd
+GNU en niet-GNU) toe te voegen aan de tape, en met de verkoop van
+vrije handleidingen.
+</p>
+<p>
+De FSF accepteert donaties, maar het grootste deel van de inkomsten
+kwam altijd uit de verkoop--kopieën van vrije software, en andere
+aanverwante diensten. Vandaag de dag verkoopt het CD-ROMs met bron
+code, CD-ROMs met binaire bestanden, mooi gedrukte handleidingen
+(allemaal met de vrijheden om verder te distribueren en aan te
+passen), en Luxe Distributies (waar we de hele collectie software
+klaar maken voor het door u gekozen platform).
+</p>
+<p>
+Free Software Foundation werknemers hebben een aantal GNU software
+pakketten geschreven en onderhouden. Twee opmerkelijke zijn de C
+bibliotheek en de shell. De GNU C bibliotheek is wat ieder programma
+dat draait op een GNU/Linux systeem gebruikt om met Linux te
+communiceren. Het werd ontwikkeld door een lid van de Free Software
+Foundation staf, Roland McGrath. De shell in gebruik op de meeste
+GNU/Linux systemen is BASH, de Bourne Again Shell(1), die werd
+ontwikkeld door een FSF werknemer Brian Fox.
+</p>
+<p>
+We financierden de ontwikkeling van deze programma's omdat het GNU
+project niet slechts ging over een software ontwikkel omgeving.
+Ons doel was een compleet besturingssysteem, en deze programma's
+waren daarvoor nodig.
+</p>
+<p>
+(1) "Bourne again Shell" ("Opnieuw geboren Shell", nvdv) is een
+woordspelletje met de naam ``Bourne Shell'', de meest voorkomende
+shell op Unix.
+</p>
+
+<h3>Vrije software ondersteuning</h3>
+<p>
+De vrije software filosofie verwerpt een bepaalde veel voorkomende
+vorm van bedrijvigheid, maar is niet tegen bedrijven. Als bedrijven
+de vrijheid van gebruikers respecteert, wensen wij hen succes.
+</p>
+<p>
+De verkoop van kopieën van Emacs demonstreert één vorm van vrije software
+bedrijvigheid. Toen de FSF die handel overnam, moest ik op een andere
+manier brood op de plank krijgen. Ik vond een manier om diensten
+te verkopen die verband hielden met de door mij ontwikkelde software.
+Onder meer les geven in hoe GNU Emacs te programmeren, het aanpassen
+van GCC, software ontwikkeling; vooral het aanpassen van GCC aan
+nieuwe platforms.
+</p>
+<p>
+Tegenwoordig wordt elk van deze manieren van vrije software
+handel uitgevoerd door een aantal bedrijven. Sommige distribueren
+vrije software collecties op CD-ROM, anderen verkopen ondersteuning
+op verschillende niveaus, van het beantwoorden van gebruiker vragen,
+het corrigeren van fouten, tot het toevoegen van compleet nieuwe
+mogelijkheden. We zien nu zelfs vrije software bedrijven gebaseerd
+op het lanceren van nieuwe vrije software producten.
+</p>
+<p>
+Maar pas op: een aantal bedrijven die zichzelf associëren met de term
+"open source" ("open bron code", nvdv), baseren hun handel op niet
+vrije software die werkt met vrije software. Dit zijn geen vrije
+software bedrijven, het zijn private software bedrijven wiens
+producten gebruikers wegleiden van vrijheid. Ze noemen het
+"toegevoegde waarde", waarin de normen die aan ons suggereren
+weerspiegeld worden: gemak boven vrijheid. Als wij meer waarde hechten
+aan vrijheid, zouden we ze "minus vrijheid" producten noemen.
+</p>
+
+<h3>Technische doelen</h3>
+<p>
+Het principe doel van GNU was om vrije software te zijn. Zelfs als
+GNU geen technische voordelen boven Unix had, zou het een sociaal
+voordeel hebben dat gebruikers samenwerking toestaat, en een ethisch
+voordeel, respect voor de vrijheid van de gebruikers.
+</p>
+<p>
+Maar van nature pasten we de bekende standaarden voor goed werk
+toe--bijvoorbeeld: dynamisch toewijzen van data structuren om
+vaststaande limieten van willekeurige grootte te omzeilen, en het
+correct afhandelen van alle mogelijke 8-bit codes waar dat zinnig was.
+</p>
+<p>
+Daarbij kwam dat we de Unix focus op weinig geheugen gebruik
+verwierpen met de beslissing dat we de 16-bit machines niet zouden
+ondersteunen (het was duidelijk dat 32-bit machines de norm zouden
+zijn op het moment dat het GNU systeem klaar zou zijn), en geheugen
+gebruik niet zouden proberen te verminderen tenzij het meer dan
+een megabyte zou zijn. In programma's die niet perse werken
+met hele grote bestanden, moedigden we programmeurs aan om het invoer
+bestand in één keer in geheugen in te lezen, en dan de inhoud te
+scannen zonder aandacht te besteden aan Invoer/Uitvoer.
+</p>
+<p>
+Deze beslissingen maakten het mogelijk voor veel GNU programma's
+om hun Unix equivalent voorbij te streven in betrouwbaarheid en
+snelheid.
+</p>
+
+<h3>Gedoneerde computers</h3>
+<p>
+Terwijl de reputatie van het GNU project groeide, begonnen mensen
+computers te doneren waarop UNIX draaide. Deze waren heel bruikbaar,
+omdat de makkelijkste manier om onderdelen voor GNU te ontwikkelen
+op een UNIX systeem was, en de onderdelen van dat systeem stuk voor
+stuk te vervangen. Maar we werden geconfronteerd met een ethisch
+probleem: was het wel terecht dat we überhaupt een UNIX kopie hadden.
+</p>
+<p>
+UNIX was (en is) private software, en de filosofie van het GNU project
+zegt dat we geen private software zullen gebruiken. Maar, gebruik
+makend van dezelfde logica die zegt dat geweld ter zelf verdediging
+gerechtvaardigd is, concludeerde ik dat het legitiem was om een
+privaat pakket toe te passen als het noodzakelijk was in de ontwikkeling
+van een vrije vervanging, die gebruikers in staat zou stellen met het
+private pakket te stoppen.
+</p>
+<p>
+Maar, ook al was dit een noodzakelijk kwaad, het was nog altijd een
+kwaad. Tegenwoordig hebben we geen Unix kopieën meer, omdat we ze
+hebben vervangen met vrije besturingssystemen. Als we het besturingssysteem
+van een machine niet konden vervangen met een vrije versie, vervingen
+we in plaats daarvan de machine.
+</p>
+
+<h3>De GNU Taken Lijst</h3>
+<p>
+Op een gegeven moment, terwijl het GNU project verder ging en steeds
+meer systeem componenten werden gevonden of ontwikkeld, werd het
+zinnig om een lijst met missende onderdelen te maken. Normaal gesproken
+namen we ontwikkelaars aan om deze missende delen te schrijven. Deze
+lijst is bekend geworden als de GNU taken lijst ("GNU task list", nvdv).
+Hier bovenop voegden we andere software en documentatie projecten toe
+die, zo dachten wij, een echt compleet systeem zou moeten hebben.
+</p>
+<p>
+Vandaag de dag zijn er vrijwel geen Unix componenten over op de
+GNU taken lijst--dat werk is gedaan, op een paar minder belangrijke
+dingen na. Maar de lijst staat vol met projecten die door sommigen
+"toepassingen" genoemd zouden worden. Elk programma dat aantrekkelijk
+is voor meer dan een hele speciale klasse gebruikers zou een goede
+toevoeging aan een besturingssysteem zijn.
+</p>
+<p>
+Zelfs spelletjes worden op de taken lijst gezet--dit was al zo vanaf
+het begin. Unix had spelletjes, dus GNU natuurlijk ook. Maar
+samen kunnen werken met Unix op dit gebied was niet belangrijk voor
+spelletjes, dus we volgden niet de Unix lijst met spelletjes.
+In plaats daarvan maakten we een spectrum van verschillende soorten
+spelletjes die gebruikers wellicht leuk zouden vinden.
+</p>
+
+<h3>De GNU Bibliotheek GPL</h3>
+<p>
+De GNU C bibliotheek gebruikt een speciale soort copyleft met de
+naam de GNU Library General Public License(1) (GNU Bibliotheek
+Algemene Publieke Licentie, nvdv), die toestaat dat private software
+naar de bibliotheek mag verwijzen. Waarom deze uitzondering ?
+</p>
+<p>
+Dit is geen principieel punt; er is geen principe dat zegt dat
+private software producten het recht hebben om onze code in zich op
+te nemen. (Waarom meewerken aan een project dat noodzakelijkerwijs
+niets met ons zal delen ?)
+Het gebruik van de LGPL voor de C bibliotheek, en voor iedere andere
+bibliotheek, is een punt van strategie.
+</p>
+<p>
+De C bibliotheek doet een algemene taak; ieder privaat systeem of
+compiler heeft een C bibliotheek. Daarom zou als we de C bibliotheek
+alleen toegankelijk maakten voor vrije software dit vrije software
+geen voordeel hebben opgeleverd--het zou alleen gebruik van onze
+bibliotheek hebben ontmoedigt.
+</p>
+<p>
+Eén systeem vormt hierop een uitzondering: op het GNU systeem (en
+dat is inclusief GNU/Linux), is de GNU C bibliotheek de enige C
+bibliotheek. Dus de distributie voorwaarden voor de GNU C bibliotheek
+bepalen of het mogelijk is om private programma's voor het GNU
+systeem te compileren. Er is geen ethische reden om private toepassingen
+toe te staan op het GNU systeem, maar strategisch gezien lijkt het
+weren ervan eerder het gebruik van het GNU systeem af te remmen, dan
+dat het ontwikkelen van vrije toepassingen wordt gestimuleerd.
+</p>
+<p>
+Daarom is het toepassen van de Bibliotheek GPL een goede strategie
+voor de C bibliotheek. Voor andere bibliotheken moet de strategische
+beslissing per keer worden bekeken. Als de bibliotheek een speciale
+taak heeft die bepaalde soorten programma's mogelijk maken, dan is
+het vrijgeven onder de GPL, zodat alleen vrije programma's het kunnen
+aanroepen, een manier om vrije software ontwikkelaars te helpen, zodat
+ze een voordeel over private software krijgen.
+</p>
+<p>
+Kijk eens naar GNU Readline, een bibliotheek die werd ontwikkeld om
+commando-regel editen makkelijk te maken voor BASH. Readline wordt
+gepubliceerd onder de gewone GNU GPL, niet de bibliotheek GPL. Dit
+verminderd waarschijnlijk het gebruik van Readline, maar dat is geen
+probleem voor ons. Tegelijkertijd is tenminste één toepassing
+vrije software geworden zodat het Readline kon gebruiken, dat is
+echt meerwaarde voor de gemeenschap.
+</p>
+<p>
+Private software ontwikkelaars hebben het voordeel van geld; vrije
+software ontwikkelaars moeten voor elkaar voordelen scheppen. Ik
+hoop dat we op een dag een grote collectie onder de GPL uitgegeven
+bibliotheken hebben, waarvan geen gelijke voor private programma's
+bestaat, die bruikbare modules leveren als bouwstenen voor nieuwe
+vrije software, zodat er een groot voordeel ontstaat voor verdere
+vrije software ontwikkeling.
+</p>
+
+<p>
+(1) Deze licentie wordt nu de GNU Lesser General Public License
+("GNU Verminderde Algemene Publieke Licentie", nvdv) genoemd, om
+verwarring dat alle bibliotheken het zouden moeten gebruiken te
+voorkomen.
+<a href="/philosophy/why-not-lgpl.html"></a>.</p>
+
+<h3>Krabben aan jeuk?</h3>
+<p>
+Eric Raymond zegt dat "Ieder goed stuk software start door het
+krabben van een persoonlijke jeuk van een ontwikkelaar." Misschien
+gebeurd dat wel eens, maar veel essentiële stukken GNU software
+werden ontwikkeld om een compleet vrij besturingssysteem te hebben.
+Ze komen voort uit een visie, een plan, niet uit een impuls.
+</p>
+<p>
+Bijvoorbeeld, we ontwikkelen de GNU C bibliotheek omdat een Unix-achtig
+systeem een C bibliotheek nodig heeft, de Bourne-Again Shell (bash)
+omdat een Unix-achtig systeem een shell moet hebben, en GNU tar omdat
+een Unix-achtig systeem een archivering programma nodig heeft. Hetzelfde
+geldt voor veel van mijn eigen programma's--de GNU C compiler, GNU
+Emacs, GDB en GNU Make.
+</p>
+<p>
+Sommige GNU programma's werden ontwikkeld om specifieke bedreigingen
+voor onze vrijheid het hoofd te bieden. Daarom ontwikkelden we gzip
+om het Compress programma programma mee te vervangen, omdat we dit
+als gemeenschap kwijt waren vanwege de LZW patenten. We hebben mensen
+gevonden om LessTif te maken, en recenter startte GNOME en Harmony,
+in verdediging tegen bepaalde private bibliotheken (zie onder).
+We ontwikkelen de GNU Privacy Guard om populaire onvrije encryptie
+software te vervangen, zodat gebruikers niet noodgedwongen tussen
+privacy en vrijheid hoeven te kiezen.
+</p>
+<p>
+Uiteraard raakten de mensen die deze programma's schrijven geïnteresseerd
+in het werk, en veel mogelijkheden werden toegevoegd
+omdat ze het zelf nodig hadden, of het hun boeide. Maar dat is niet
+de reden dat deze programma's bestaan.
+</p>
+
+<h3>Onverwachte wendingen</h3>
+<p>
+Aan het begin van het GNU project zag ik voor me dat we het hele
+GNU systeem zouden ontwikkelen, en het dan als geheel publiceren.
+Zo is het dus niet gegaan.
+<!-- Translator: little artistic license here with the word "dus" -->
+</p>
+<p>
+Omdat elk onderdeel van het GNU systeem werd gemaakt op een
+Unix systeem, kon elk onderdeel dus draaien op Unix systemen, lang
+voordat er een compleet GNU systeem bestond. Sommige van deze
+programma's werden populair, en gebruikers begonnen ze uit te
+breiden en aan te passen aan andere platforms--naar de verschillende
+versies van Unix, en soms ook naar andere systemen.
+</p>
+<p>
+Dit proces maakte de programma's vele malen krachtiger, en trok
+geld en medewerkers naar het GNU project. Maar het heeft waarschijnlijk
+ook tot vertraging geleidt van een paar jaar voordat een minimaal
+werkend systeem af was, aangezien GNU ontwikkelaars nu tijd staken
+in het onderhouden van deze aanpassingen, en zelf mogelijkheden aan
+bestaande onderdelen toe voegden, in plaats van door te gaan met
+het één voor één schrijven van de benodigde onderdelen.
+</p>
+
+<h3>De GNU Hurd</h3>
+<p>
+Tegen 1990 was het GNU systeem bijna compleet; het enige missende
+onderdeel was de kernel. We hadden besloten om onze kernel als
+een collectie van server processen bovenop Mach te schrijven. Mach
+is een microkernel ontwikkeld aan de Carnegie Mellon Universiteit
+en daarna aan de Universiteit van Utah; de GNU HURD is een collectie
+servers (een ``herd of gnus'' ("kudde gnoes", nvdv)) die bovenop
+Mach draaien, en die de verschillende taken van de Unix kernel
+uitvoeren. De start van de ontwikkeling werd vertraagd terwijl we
+wachtten tot Mach als vrije software werd gepubliceerd, zoals was
+beloofd.
+</p>
+<p>
+Het moeilijkste onderdeel van het schrijven van de kernel leek
+ons het debuggen van een kernel programma zonder een gelijktijdig
+draaiende debugger, dat was een reden voor dit ontwerp. Die taak
+was al gedaan, in Mach, en we verwachtten HURD servers te kunnen
+debuggen als gebruiker programma's, met GDB. Maar het heeft lang
+geduurd om dat mogelijk te maken, en de multi-executie-pad servers
+die berichten naar elkaar sturen bleken heel moeilijk te debuggen.
+HURD stabiel te laten werken duurde steeds langer, jaren.
+</p>
+
+<h3>Alix</h3>
+<p>
+De GNU kernel zou eerst niet de naam HURD krijgen. De originele naam
+was Alix--vernoemd naar de vrouw die mijn liefje op dat moment was.
+Zij, een Unix systeem administrateuze, wees op het feit dat haar
+naam een algemeen patroon van Unix systeem versies volgde; als grap
+vertelde ze haar vrienden "Iemand zou een kernel naar mij moeten noemen."
+Ik zei niets, maar besloot haar te verassen met een kernel "Alix".
+</p>
+<p>
+Maar het hield geen stand. Michael Bushnell (nu Thomas), de hoofd
+ontwikkelaar van de kernel gaf de voorkeur aan HURD, en bepaalde
+dat een bepaald onderdeel van de kernel Alix zou heten--het deel
+dat systeem aanroepen zou afvangen, en de aanvraag zou verwerken
+door berichten naar HURD servers te zenden.
+</p>
+<p>
+Uiteindelijk ging het uit tussen mij en Alix, en ze veranderde haar
+naam; onafhankelijk hiervan werd het HURD ontwerp veranderd zodat
+de C bibliotheek de berichten direct naar de servers zou zenden, het
+Alix onderdeel verdween uit het ontwerp.
+</p>
+<p>
+Maar voor deze dingen gebeurden zag een vriend van haar de naam Alix
+in de HURD bron code, en vertelde het tegen haar. De naam had zijn
+werk gedaan.
+</p>
+
+<h3>Linux en GNU/Linux</h3>
+<p>
+GNU Hurd is niet klaar voor productief gebruik. Gelukkig is een andere
+kernel voorhanden. In 1991 ontwikkelde Linus Torvalds een Unix-achtige
+kernel, en noemde het Linux. Rond 1992 resulteerde de combinatie
+Linux met het nog-niet-helemaal-complete GNU systeem in een compleet
+vrij besturingssysteem. (Het combineren zelf was een flinke taak,
+uiteraard.) Dankzij Linux kunnen we daadwerkelijk vandaag de dag
+een versie van het GNU systeem draaien.
+</p>
+<p>
+Wij noemen deze systeem versie GNU/Linux, om aan te geven dat het
+een combinatie betreft van het GNU systeem met Linux als de kernel.
+</p>
+
+<h3>Uitdagingen voor de toekomst</h3>
+<p>
+Wij hebben bewezen dat we een breed spectrum vrije software kunnen
+ontwikkelen. Dit betekend niet dat we onoverwinnelijk en niet te
+stoppen zijn. Verschillende uitdagingen maken de toekomst van vrije
+software onzeker; die het hoofd bieden zal standvastigheid en
+volhouden vergen, soms voor jaren. Het zal het soort doorzettingsvermogen
+vergen die mensen laten zien als ze vrij willen zijn, en niet toelaten
+dat die afgenomen wordt.
+</p>
+<p>
+De volgende vier secties behandelen deze uitdagingen.
+</p>
+
+<h3>Geheime hardware</h3>
+<p>
+Hardware fabrikanten houden steeds vaker hun hardware specificaties
+geheim. Dit maakt het moeilijk om vrije aanstuur programma's
+te schrijven zo dat Linux en XFree86 de nieuwe hardware ondersteunen.
+We hebben nu compleet vrije systemen, maar dat geldt niet voor later
+als we de computers van morgen niet kunnen ondersteunen.
+</p>
+<p>
+Er zijn twee manieren om met dit probleem om te gaan. Programmeurs
+kunnen de hardware van buiten benaderen om uit te vinden hoe het werkt.
+De rest kan hardware kiezen die wordt ondersteund door vrije software;
+als we met meer zijn wordt geheimhouding van specificaties een
+doodlopende weg.
+</p>
+<p>
+Dit van buitenaf de hardware uitpluizen is een zware taak; hebben
+we hier programmeurs met voldoende doorzettingsvermogen voor? Ja--als
+we ons sterk maken voor vrije software als principe, en onvrije
+stuur programma's niet tolereren. En zullen velen van ons extra
+geld uitgeven, of zelfs een beetje meer tijd, zodat we vrije
+stuur programma's kunnen gebruiken ? Ja, als de vastberadenheid
+voor vrijheid breed wordt gedragen.
+</p>
+
+<h3>Onvrije bibliotheken</h3>
+<p>
+Een onvrije bibliotheek die draait op een vrij besturingssysteem
+werkt als een hinderlaag voor vrije software ontwikkelaars.
+De bibliotheek heeft aantrekkelijke mogelijkheden, het aas; als
+je de bibliotheek gebruikt val je in de val, omdat je programma
+geen bruikbaar onderdeel van een vrij besturingssysteem kan worden.
+(Strikt gesproken kunnen we je programma opnemen, maar het zal
+niet <strong>draaien</strong> als de bibliotheek mist.) Sterker
+nog, als een programma populair wordt dat private bibliotheken
+gebruikt kan het andere nietsvermoedende programmeurs in de val
+lokken.
+</p>
+<p>
+De eerste keer dat dit een probleem werd was met de Motif toolkit,
+al weer lang geleden in de tachtiger jaren. Alhoewel er toen nog geen
+vrije besturingssystemen waren, was duidelijk welk probleem Motif
+zou gaan opleveren voor vrije software programma's. Het GNU Project
+reageerde op twee manieren: door individuele vrije software projecten
+te vragen om de vrije X toolkit widgets naast die van Motif
+te ondersteunen, en om te vragen om iemand die een vrije vervanging
+voor Motif kon schrijven. Dit kostte vele jaren; LessTif, ontwikkeld
+door de Hungry Programmers, werd pas in 1997 krachtig genoeg om de meeste
+Motif toepassingen te ondersteunen.
+<p>
+Tussen 1996 en 1998 werd een andere onvrije GUI toolkit bibliotheek,
+Qt genoemd, gebruikt in een aanzienlijke hoeveelheid vrije software,
+de desk-top KDE.
+</p>
+<p>
+Vrije GNU/Linux systemen waren niet in staat KDE te gebruiken omdat
+we de bibliotheek niet konden inzetten. Sommige commerciële distributeurs
+van GNU/Linux systemen, die niet principieel vast hielden
+aan vrije software, voegden KDE toe aan hun systemen--waardoor hun
+producten meer konden, maar met minder vrijheid. De KDE groep probeerde
+meer programmeurs over te halen om Qt te gaan gebruiken, en miljoenen
+nieuwe "Linux gebruikers" waren onbekend met het idee dat dit een probleem
+was. Het zag er moeilijk uit.
+</p>
+<p>
+De vrije software gemeenschap reageerde op twee manieren:
+GNOME en Harmony.</p>
+<p>
+GNOME, de GNU Network Object Model Environment, is GNU's desk top
+project. Het startte in 1997 van de hand van Miguel de Icaza, en
+ontwikkelde zich ondersteund door Red Hat Software; GNOME had als
+doel gelijkwaardige desk top faciliteiten te bieden, maar exclusief
+met vrije software. Het heeft ook technische voordelen, zoals het
+ondersteunen van vele verschillende talen, niet alleen C++. Maar
+het belangrijkste doel was vrijheid: onafhankelijkheid van onvrije
+software.
+</p>
+<p>
+Harmony is een vervangende bibliotheek voor Qt, met dezelfde interface,
+zodat KDE software kan draaien zonder Qt.
+<!-- Translator: "compatible" does not have an easy Dutch equivalent, just
+ as for instance "portable". Chosen for "has the same interface",
+ which seems technically correct at least, right
? Trying to
+ translate both meaning and style. -->
+</p>
+<p>
+In November 1998 kondigden de Qt ontwikkelaars aan dat ze hun licentie
+gingen veranderen, zodat - als ze dit echt gingen doen - Qt vrije
+software zou worden. Het is niet zeker te weten, maar ik denk dat dit
+gedeeltelijk door het krachtige weerwoord van de gemeenschap op het
+Qt probleem was, toen het nog onvrij was. (De nieuwe licentie is
+onhandig en ongelijkwaardig, het blijft dus aangeraden om Qt te
+ontwijken.)
+</p>
+<p>
+[Aanvullende noot: in September 2000 werd Qt opnieuw gepubliceerd
+onder de GNU GPL, dit probleem is nu in feite opgelost.]
+</p>
+<p>
+Wat zal ons antwoord zijn op de volgende aantrekkelijke onvrije
+bibliotheek ? Zal de hele gemeenschap de noodzaak inzien van het
+ontwijken van de val ? Of zullen velen van ons vrijheid opgeven
+voor het gemak, en grote problemen gaan opleveren? Onze toekomst
+hangt af van onze filosofie.
+</p>
+
+<h3>Software patents</h3>
+<p>
+De grootste dreiging komt van software patenten, die kunnen
+algoritmes en mogelijkheden voor maximaal twintig jaar verboden gebied
+verklaren. Het LZW compressie ("compressie": meestal: inkorten met
+behoudt van informatie, nvdv) algoritme patent werd aangevraagd
+in 1983, en we kunnen nog altijd geen vrije software produceren
+die correct gecompresseerde GIFs maakt. In 1998 kon een vrij
+programma dat MP3 audio bestanden compresseerde niet meer worden
+gepubliceerd, onder dreiging van een patent recht zaak.
+</p>
+<p>
+Er zijn manieren om ons tegen patenten te verweren: we kunnen zoeken
+naar bewijs dat een patent ongeldig is, en we kunnen zoeken naar
+alternatieve manieren om het werk te doen. Maar deze oplossingen
+werken niet altijd; als beide falen kan het patent alle vrije software
+dwingen een bepaalde mogelijkheid niet te hebben terwijl gebruikers
+het willen hebben. Wat doen we als dit gebeurd ?
+</p>
+<p>
+Degenen van ons die vrije software waarderen voor de vrijheid ervan,
+zullen altijd bij de vrije software blijven. We zullen ons werk doen
+zonder de mogelijkheden die onder het patent liggen. Maar degenen
+die van vrije software houden omdat ze ervan verwachten dat het
+technisch superieur is, zullen het waarschijnlijk een mislukking vinden
+als het door een patent wordt tegengehouden. Dus, alhoewel het
+zinnig is over de praktische effectiviteit van het "cathedraal"
+model van ontwikkeling(1), en de betrouwbaarheid en kracht van
+vrije software te praten, moeten we daar niet stoppen. We moeten het
+hebben over vrijheid en principes.
+<!--
+ !!!
+Translator: there is a typo in the original here:
+expect it to be techically superior are likely to call it a failure
+ ^^^ techNically
+-->
+</p>
+
+<p>
+(1) Het zou duidelijker zijn om te schrijven `van het "bazar" model',
+omdat dat het nieuwe en eerst controversiële alternatief was.
+</p>
+
+<h3>Free documentation</h3>
+<p>
+Het grootste gebrek in onze vrije besturingssystemen ligt niet in
+de software--er is een tekort aan goede vrije handleidingen die we
+met onze systemen kunnen bundelen. Documentatie is een essentieel
+onderdeel van ieder software pakket; als een belangrijk vrij software
+pakket geen goede vrije handleiding heeft, is dat een groot gemis.
+We hebben veel van zulke gaten momenteel.
+</p>
+<p>
+Vrije documentatie is, net als vrije software, een kwestie van
+vrijheid, niet van prijs. Het criterium voor een vrije handleiding
+is min of meer gelijk aan dat van vrije software: alle gebruikers
+krijgen bepaalde vrijheden. Her distributie (inclusief commerciële
+handel) moet worden toegestaan, elektronisch en op papier, zodat de
+handleiding met iedere kopie van het programma kan worden geleverd.
+</p>
+<p>
+Toestaan van aanpassingen is ook cruciaal. In het algemeen geloof
+ik niet dat het essentieel is dat mensen toestemming hebben om
+allerlei artikelen en boeken aan te passen. Het lijkt me bijvoorbeeld
+niet nodig dat jij of ik toestemming geven om een artikel als dit
+te veranderen, iets dat onze activiteiten en meningen beschrijft.
+</p>
+<p>
+Maar er is een speciale reden waarom de vrijheid van aanpassen
+essentieel is voor documentatie van vrije software. Als mensen van
+hun recht om software aan te passen gebruik maken, zoals het toevoegen
+of veranderen van dingen, dan zullen ze als ze verantwoordelijk bezig
+willen zijn, ook de handleiding aan willen passen--zodat ze correcte en
+bruikbare informatie met het aangepaste programma kunnen leveren. Een
+handleiding die programmeurs niet toelaat een taak verantwoordelijk
+af te ronden, voorziet niet in de behoeften van de gemeenschap.
+</p>
+<p>
+Bepaalde grenzen aan wat veranderd mag worden zijn geen probleem.
+Bijvoorbeeld: de eis dat het copyright van de originele auteur,
+de voorwaarden voor distributie, en de lijst van auteurs
+gehandhaafd blijven, daar is niets mis mee. Het is ook geen probleem
+te eisen dat veranderde versies een notitie bevatten dat ze
+veranderd werden, of zelfs het hebben van hele onderdelen die niet veranderd
+of verwijderd mogen worden, zolang die onderdelen maar niet over
+de techniek gaan. Dit soort inperkingen van rechten zijn geen
+probleem omdat ze een verantwoordelijke programmeur niet in de weg
+zitten bij het aanpassen van een handleiding aan een veranderd programma.
+Met andere woorden: ze blokkeren niet het volledig gebruik van de handleiding
+door de software gemeenschap.
+</p>
+<p>
+Het moet echter mogelijk blijven alle *technische* inhoud van een handleiding
+te updaten, en het resultaat te kunnen distribueren via de gebruikelijke
+wegen, door alle gebruikelijke kanalen; anders zitten de inperking
+van rechten de gemeenschap in de weg; de handleiding is niet vrij,
+we hebben een andere handleiding nodig.
+</p>
+<p>
+Zullen vrije software ontwikkelaars de oplettendheid en het
+doorzettingsvermogen aan de dag leggen, om een breed spectrum vrije
+handleidingen te produceren ? Onze filosofie bepaald onze toekomst.
+</p>
+
+<h3>We moeten het over vrijheid hebben</h3>
+<p>
+Er wordt heden ten dage geschat dat er tientallen miljoenen gebruikers
+van GNU/Linux systemen zoals Debian GNU/Linux en Red Hat Linux zijn.
+Vrije software heeft zoveel praktische voordelen ontwikkeld, dat
+gebruikers er massaal op af komen voor alleen al praktische redenen.
+</p>
+<p>
+De goede gevolgen hiervan zijn duidelijk: meer interesse in het
+ontwikkelen van vrije software, meer klanten voor vrije software
+bedrijven, meer mogelijkheden om bedrijven aan te moedigen
+commerciële vrije software in plaats van private software te maken.
+</p>
+<p>
+Maar de interesse in de software groeit sneller dan de bekendheid
+van de filosofie waarop het is gebaseerd, dit leidt tot moeilijkheden.
+Onze kracht om de boven beschreven uitdagingen aan te gaan
+hangt af van de wil om achter onze vrijheid te gaan staan.
+Om zeker te zijn dat onze gemeenschap deze wil heeft, is het nodig
+deze ideeën te verspreiden naar nieuwe gebruikers, als ze met de
+gemeenschap in aanraking komen.
+</p>
+<p>
+Maar dit mislukt: er wordt veel meer moeite gestoken in het aantrekken
+van nieuwe gebruikers, dan in het aanleren van de basisvoorwaarden
+van onze gemeenschap. Het is nodig beide te doen, en zorgen dat deze
+twee doelen in evenwicht blijven.
+</p>
+
+<h3>"Open Source"</h3>
+<p>
+Aanleren van vrijheid aan nieuwe gebruikers werd moeilijker in
+1998, toen een deel van de gemeenschap besloot te stoppen met
+de term "free software", en van "open source software" ("open
+bron code", nvdv) begon te spreken.
+</p>
+<p>
+Er waren er die de voorkeur gaven aan de nieuwe term, omdat het
+"vrij" niet met "gratis" verward--op zich een goede reden. Anderen
+stelden zich echter ten doel om de principiële inspiratie die
+de vrije software beweging en het GNU project gemotiveerd hadden,
+opzij te zetten, om in de gunst van bedrijfsleiders en bedrijfsgebruikers
+te komen, waarvan velen een ideologie aanhangen die winst boven
+vrijheid stelt, boven gemeenschap, boven principes. De
+"open source" retoriek richt zich op de mogelijkheid kwalitatief
+hoogstaande en krachtige software te maken, maar schudt
+ideeën als vrijheid, gemeenschap en principes van zich af.
+</p>
+<p>
+De "Linux" bladen zijn hier een duidelijk voorbeeld van--ze staan
+vol advertenties voor private software die met GNU/Linux werkt.
+Als de volgende Motif of Qt verschijnt, zullen deze bladen
+de programmeurs waarschuwen zich er niet mee in te laten, of zullen
+ze er advertenties voor plaatsen?
+</p>
+<p>
+De steun van bedrijven kan bijdragen aan de gemeenschap, op veel manieren;
+al het andere gelijkblijvend is het nuttig. Maar hen overhalen
+door nog minder over vrijheid en principes te praten kan rampzalig
+zijn; het uit evenwicht zijn van het aantrekken van gebruikers en het
+aanleren van onze cultuur wordt nog erger.
+</p>
+<p>
+"Vrije software" en "open source" beschrijven dezelfde categorie software,
+min of meer, maar ze zeggen verschillende dingen over deze software, en
+over gedragsnormen. Het GNU Project gaat door met de term "free software"
+("vrije software", nvdv), om duidelijk te maken dat het over vrijheid
+gaat, meer dan slechts techniek.
+</p>
+
+<h3>Proberen!</h3>
+<p>
+Yoda's filosofie ("`Proberen' bestaat niet") klinkt leuk, maar is
+niks voor mij. Meestal ben ik tijdens het werk in de stress of ik
+het eigenlijk wel kan. Maar ik probeerde het toch, omdat er niemand
+anders tussen de vijand en mijn stad stond. Tot mijn eigen verbazing
+is het soms toch gelukt.
+</p>
+<p>
+Soms is het mis gegaan; een paar van mijn steden zijn gevallen.
+Dan vond ik een andere bedreigde stad, en maakte me klaar voor nieuwe
+strijd. Ik leerde uit te kijken naar gevaren, en plaatste mijzelf
+tussen hen en mijn stad, hulp in roepend van andere hackers om zich
+bij mij aan te sluiten.
+</p>
+<p>
+Tegenwoordig ben ik vaak niet de enige. Het is een opluchting en
+een feest wanneer ik een regiment hackers zich zie ingraven om het
+front te verdedigen, en ik realiseer me, deze stad kan overleven--voor
+even. Maar de gevaren zijn groter elk jaar, en nu neemt Microsoft
+expliciet onze gemeenschap op de korrel. Wij kunnen de toekomst van
+vrijheid niet voor lief nemen. Neem het niet voor lief! Als je je
+vrijheid wilt, wees bereid het te verdedigen.
+</p>
+
+<hr />
+<h4><a href="/gnu/gnu.html">Meer over het GNU Project</a></h4>
+<hr />
+
+<!-- All pages on the GNU web server should have the section about -->
+<!-- verbatim copying. Please do NOT remove this without talking -->
+<!-- with the webmasters first. -->
+<!-- Please make sure the copyright date is consistent with the document -->
+<!-- and that it is like this "2001, 2002" not this "2001-2002." -->
+
+<div class="translations">
+<p><a id="translations"></a>
+<b>Vertalingen van deze pagina</b>:<br />
+
+<!-- Please keep this list alphabetical, and in the original -->
+<!-- language if possible, otherwise default to English -->
+<!-- If you do not have it English, please comment what the -->
+<!-- English is. If you add a new language here, please -->
+<!-- advise address@hidden and add it to -->
+<!-- - in /home/www/bin/nightly-vars either TAGSLANG or WEBLANG -->
+<!-- - in /home/www/html/server/standards/README.translations.html -->
+<!-- one of the lists under the section "Translations Underway" -->
+<!-- - if there is a translation team, you also have to add an alias -->
+<!-- to mail.gnu.org:/com/mailer/aliases -->
+<!-- Please also check you have the 2 letter language code right versus -->
+<!-- http://www.w3.org/WAI/ER/IG/ert/iso639.htm -->
+
+[
+ <a href="/gnu/thegnuproject.ca.html">Català</a> <!-- Catalan -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.cn.html">简体中文</a>
<!-- Chinese(Simplified) -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.zh.html">繁體中文</a>
<!-- Chinese(Traditional) -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.cs.html">Česky</a> <!-- Czech -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.de.html">Deutsch</a> <!-- German -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.nl.html">Nederlands</a> <!-- Dutch -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.html">English</a>
+| <a
href="/gnu/thegnuproject.el.html">Ελληνικά</a>
<!-- Greek -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.es.html">Español</a> <!-- Spanish -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.fr.html">Français</a> <!-- French -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.fi.html">Suomi</a> <!-- Finnish -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.id.html">Bahasa Indonesia</a> <!-- Indonesian
-->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.it.html">Italiano</a> <!-- Italian -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.ko.html">한국어</a> <!--
Korean -->
+| <a href="/gnu/thegnuproject.pl.html">Polski</a> <!-- Polish -->
+| <a
href="/gnu/thegnuproject.ru.html">Русский</a>
<!-- Russian -->
+]
+</p>
+</div>
+
+<div class="copyright">
+<p>
+Terug naar de <a href="/home.html">GNU Project home pagina</a>.
+</p>
+
+<p>
+Voor inlichtingen over de FSF & GNU, stuur naar
+<a href="mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.
+Er zijn
+<a href="/home.html#ContactInfo">andere manieren om contact op te nemen</a>
+met de FSF
+<br />
+Stuur gebroken links en andere correcties (of suggesties) naar
+<a href="mailto:address@hidden";><em>address@hidden</em></a>.
+</p>
+
+<p>
+Zie alstublieft de
+<a href="/server/standards/README.translations.html">Vertalingen
+README</a> voor informatie, coordinatie en inleveren van vertalingen
+van dit artikel.
+</p>
+
+<p>
+Copyright (C) 1998, 2001 Richard Stallman.
+<br />
+Verbatim copying and distribution of this entire article is
+permitted in any medium without royalty provided this notice is
+preserved.
+</p>
+
+<p>
+Updated:
+<!-- timestamp start -->
+$Date: 2006/10/20 03:20:08 $ $Author: jimcrow $
+<!-- timestamp end -->
+</p>
+</div>
+
+</body>
+</html>
+<!-- Translated to Dutch: Tue Oct 10 11:46:52 UTC 2006, jos boersema -->
- www/gnu thegnuproject.nl.html,
Anatoly A. Kazantsev <=