[Top][All Lists]
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
www gnu/thegnuproject.sq.html server/body-inclu...
From: |
Yavor Doganov |
Subject: |
www gnu/thegnuproject.sq.html server/body-inclu... |
Date: |
Fri, 16 Sep 2011 08:35:37 +0000 |
CVSROOT: /web/www
Module name: www
Changes by: Yavor Doganov <yavor> 11/09/16 08:35:37
Modified files:
gnu : thegnuproject.sq.html
server : body-include-2.ru.html tasks.de.html
server/po : tasks.de.po
Log message:
Automatic update by GNUnited Nations.
CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/gnu/thegnuproject.sq.html?cvsroot=www&r1=1.3&r2=1.4
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/server/body-include-2.ru.html?cvsroot=www&r1=1.16&r2=1.17
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/server/tasks.de.html?cvsroot=www&r1=1.5&r2=1.6
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/server/po/tasks.de.po?cvsroot=www&r1=1.10&r2=1.11
Patches:
Index: gnu/thegnuproject.sq.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/gnu/thegnuproject.sq.html,v
retrieving revision 1.3
retrieving revision 1.4
diff -u -b -r1.3 -r1.4
--- gnu/thegnuproject.sq.html 3 Sep 2011 09:16:32 -0000 1.3
+++ gnu/thegnuproject.sq.html 16 Sep 2011 08:35:08 -0000 1.4
@@ -19,25 +19,26 @@
<p>
nga <a href="http://www.stallman.org/"><strong>Richard
Stallman</strong></a></p>
<p>
-the original version was published in the book “Open Sources”</p>
+botuar fillimisht në librin “Burime të Hapura”</p>
<h3>Bashkësia e parë e ndarjes së <em>software</em>-eve</h3>
<p>
-When I started working at the <acronym title="Massachusetts Institute of
-Technology">MIT</acronym> Artificial Intelligence Lab in 1971, I became part
-of a software-sharing community that had existed for many years. Sharing of
-software was not limited to our particular community; it is as old as
-computers, just as sharing of recipes is as old as cooking. But we did it
-more than most.</p>
-<p>
-The AI Lab used a timesharing operating system called <acronym
-title="Incompatible Timesharing System">ITS</acronym> (the Incompatible
-Timesharing System) that the lab's staff hackers (1) had designed and
-written in assembler language for the Digital <acronym title="Programmed
-Data Processor">PDP</acronym>-10, one of the large computers of the era. As
-a member of this community, an AI Lab staff system hacker, my job was to
-improve this system.</p>
+Kur fillova punën në Laboratorin e Inteligjencës Artificiale në <abbr
+title="Massachusetts Institute of Technology">MIT</abbr> më 1971, u bëra
+pjesë e një bashkësie ku <em>software</em>-i ndahej mes nesh dhe që
+ekzistonte prej shumë vitesh. Shkëmbimi i <em>software</em>-eve nuk
+kufizohej vetëm brenda bashkësisë sonë; kjo punë është aq e vjetër sa
+kompjuterat, njësoj si shkëmbimi i recetave është po aq i vjetër sa
+gatimit. Por ne e përdornim më shumë se kushdo tjetër.</p>
+<p>
+Laboratori i IA-së përdorte një sistem operativ me ndarje kohe, të quajtur
+<abbr title="Incompatible Timesharing System">ITS</abbr> (the Incompatible
+Timesharing System) që hacker-at (1) e ekipit të laboratorit e patën hartuar
+dhe shkruar në gjuhën asembler për <abbr title="Programmed Data
+Processor">PDP</abbr>-10 Numerik, një prej kompjuterat e mëdhenj të epokës.
+Si anëtar i bashkësisë, hacker sistemi në ekipin e laboratorit IA, puna ime
+kish të bënte me përmirësimin e sistemit.</p>
<p>
Nuk e quanim <em>software</em>-in tonë “<em>software</em> i
lirë”, sepse termi ende nuk ekzistonte; po kështu qe. Kurdo që
njerëz
@@ -47,28 +48,29 @@
të shihnit kodin burim, që të mund ta lexonit, ndryshonit, ose kanibalizonit
copa prej tij për të bërë një program të ri.</p>
<p>
-(1) The use of “hacker” to mean “security breaker”
-is a confusion on the part of the mass media. We hackers refuse to
-recognize that meaning, and continue using the word to mean someone who
-loves to program, someone who enjoys playful cleverness, or the combination
-of the two. See my article, <a
+(1) Përdorimi i “hacker” për të nënkuptuar kështu një
+“shkelës të sigurisë” është ngatërresë nga ana e masmedias.
Ne
+hackers-at nuk pranojmë ta njohim këtë nënkuptim, dhe vazhdojmë të
përdorim
+fjalën për të nënkuptuar dikë që i pëlqen të programojë dhe kënaqet
që ia di
+yçklat, ose një ndërthurje të të dyjave. Shihni artikullin tim, <a
href="http://stallman.org/articles/on-hacking.html">On Hacking</a>.</p>
<h3>Vithisja e bashkësisë</h3>
<p>
-The situation changed drastically in the early 1980s when Digital
-discontinued the PDP-10 series. Its architecture, elegant and powerful in
-the 60s, could not extend naturally to the larger address spaces that were
-becoming feasible in the 80s. This meant that nearly all of the programs
-composing ITS were obsolete.</p>
-<p>
-The AI Lab hacker community had already collapsed, not long before. In
-1981, the spin-off company Symbolics had hired away nearly all of the
-hackers from the AI Lab, and the depopulated community was unable to
-maintain itself. (The book Hackers, by Steve Levy, describes these events,
-as well as giving a clear picture of this community in its prime.) When the
-AI Lab bought a new PDP-10 in 1982, its administrators decided to use
-Digital's nonfree timesharing system instead of ITS.</p>
+Gjendja ndryshoi papritmas në fillimet e viteve '80 kur Digital ndërpreu
+prodhimin e serisë PDP-10. Arkitektura e tij, elegante dhe fuqishme në
+vitet '60, nuk mund të zgjerohej në vazhdim drejt hapësirash më të mëdha
+adresimi që po bëheshin të mundshme në vitet '80. Kjo do të thoshte që
+thuajse krejt programet që përbënin ITS-në qenë të vjetruar.</p>
+<p>
+Bashkësia e hacker-ave e laboratorit IA ish rrënuar tashmë, jo shumë kohë
më
+parë. Më 1981, shoqëria Symbolics, e sapolindur, pat punësuar thuajse
krejt
+hacker-at e laboratorit IA, dhe bashkësia e shpopulluar nuk qe në gjendje të
+mbante veten në këmbë. (Libri Hackers, nga Steve Levy, përshkruan këto
+ngjarje, si edhe jep një pamje të qartë të bashkësisë në lulëzimin e
vet.)
+Kur laboratori IA bleu një PDP-10 më 1982, administratorët e tij vendosën
të
+përdorin sistemin me ndarje kohe të vet Digital-it, jo të lirë, në vend
të
+ITS-së.</p>
<p>
Kompjuterat modernë të epokës, si VAX apo 68020, kishin sistemin e tyre
operativ, por asnjë prej tyre nuk qe <em>software</em> - lirë: duhej të
@@ -82,22 +84,26 @@
tuaj, jeni pirat. Po deshët ndonjë ndryshim, na u lusni që t'i
bëjmë.”</p>
<p>
-The idea that the proprietary software social system—the system that
-says you are not allowed to share or change software—is antisocial,
-that it is unethical, that it is simply wrong, may come as a surprise to
-some readers. But what else could we say about a system based on dividing
-the public and keeping users helpless? Readers who find the idea surprising
-may have taken proprietary software social system as given, or judged it on
-the terms suggested by proprietary software businesses. Software publishers
-have worked long and hard to convince people that there is only one way to
-look at the issue.</p>
-<p>
-When software publishers talk about “enforcing” their
-“rights” or “stopping <a
-href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piracy</a>”, what they
-actually <em>say</em> is secondary. The real message of these statements is
-in the unstated assumptions they take for granted, which the public is asked
-to accept without examination. Let's therefore examine them.</p>
+Ideja se sistemi shoqëror i <em>software</em>-eve pronësorë—sistem që
+thotë se <em>software</em>-in nuk ju lejohet ta ndani me të tjerët ose ta
+ndryshoni—është antisocial, ngaqë është joetik, ngaqë thjesht
është
+gabim, mund të jetë e beftë për disa lexues. Por çfarë tjetër mund të
themi
+për një sistem të bazuar në përçarjen e publikut dhe mbajtjen e
përdoruesve
+në gjendje të pashpresë? Lexuesve që u duket e beftë ideja mundet ta kenë
+marrë sistemin social të <em>software</em>-eve pronësorë si të
mirëqenë, ose
+ta kenë gjykuar sipas kushteve të këshilluara nga biznesi i
+<em>software</em>-it pronësor. Botuesit e <em>software</em>-eve kanë punuar
+shumë e për një kohë të gjatë që t'i bindin njerëzit se ka vetëm një
mënyrë
+se si mund të shihet çështja.</p>
+<p>
+Kur botuesit e <em>software</em>-eve flasin për “zbatimin me
+detyrim” të “të drejtave” të tyre, ose për
+“ndalimin e <a
+href="/philosophy/words-to-avoid.html#Piracy">piraterisë</a>”, çfarë
+faktikisht <em>thonë</em> është e dorës së dytë. Mesazhi real i këtyre
+deklaratave janë aksiomat e padeklaruara që ata i marrin të mirëqena;
+publiku është menduar t'i pranojë ato pa kritika. Ndaj le t'i marrim në
+shqyrtim.</p>
<p>
Njëri hamendësim është shoqëritë e <em>software</em>-eve kanë të
drejtën
natyrore të pakundërshtueshme ta zotërojnë <em>software</em>-in e kështu
@@ -121,11 +127,13 @@
se mund të krijojmë mjaft <em>software</em>-e të dobishëm pa vënë
zinxhirë
në ta.</p>
<p>
-If we decline to accept these assumptions, and judge these issues based on
-ordinary commonsense morality while placing the users first, we arrive at
-very different conclusions. Computer users should be free to modify
-programs to fit their needs, and free to share software, because helping
-other people is the basis of society.</p>
+Po qe se hedhim poshtë pranimin e këtyre pikëpamjeve, dhe i gjykojmë
+çështjet bazuar në moralin e zakonshëm të gjykimit të shëndoshë e duke
vënë
+përdoruesin të parin, mbërrijmë në përfundime shumë të ndryshme.
+Përdoruesit e kompjuterave duhet të jenë të lirë të modifikojnë
programet që
+këta t'u përshtaten nevojave të tyre, dhe të jenë të lirë ta ndajnë
+<em>software</em>-in me të tjerët, ngaqë të ndihmosh njerëz të tjerë
është
+themeli i shoqërisë.</p>
<p>
Këtu nuk ka vend të mjaftueshëm për shtjellim të zgjeruar të arsyeve që
qëndrojnë prapa këtij përfundimi, ndaj po i tregoj përdoruesit faqen web,
<a
@@ -149,13 +157,14 @@
pas tek vitet kur ndërtoja mure për të përçarë njerëzit, dhe të ndieja
që e
kisha harxhuar jetën time për ta bërë botën një vend më të shpifur.</p>
<p>
-I had already experienced being on the receiving end of a nondisclosure
-agreement, when someone refused to give me and the MIT AI Lab the source
-code for the control program for our printer. (The lack of certain features
-in this program made use of the printer extremely frustrating.) So I could
-not tell myself that nondisclosure agreements were innocent. I was very
-angry when he refused to share with us; I could not turn around and do the
-same thing to everyone else.</p>
+E pata provuar tashmë të qenët përballë një marrëveshjeje
"nondisclosure",
+kur dikush nuk pranoi të më jepte mua dhe laboratorit AI tek MIT-i kodin
+burim për programin e kontrollit të shtypësit tonë. (Mungesa e disa
+karakteristikave në këtë program na e bënte përdorimin e shtypësit tejet
të
+bezdisshëm.) Ndaj nuk mund t'i thoshja vetes që marrëveshjet
+"nondisclosure" qenë të pafajshme. U zemërova shumë kur na u mohua
+shkëmbimi i tij; Nuk mund të ktheja shpinën dhe t'u bëja të njëjtën
gjë të
+tjerëve.</p>
<p>
Një zgjedhje tjetër, e thjeshtë por e papëlqyeshme, qe ta lija fushën e
kompjuterave. Pas kësaj zgjedhjeje, aftësitë e mia nuk do të
keqpërdoreshin,
@@ -174,41 +183,45 @@
Dhe cilido do të ishte në gjendje të përdorte një kompjuter, pa iu dashur
t'ia fillojë duke bërë plane fshehtas se si t'u heqë lirinë miqve të
tij.</p>
<p>
-As an operating system developer, I had the right skills for this job. So
-even though I could not take success for granted, I realized that I was
-elected to do the job. I chose to make the system compatible with Unix so
-that it would be portable, and so that Unix users could easily switch to
-it. The name GNU was chosen, following a hacker tradition, as a recursive
-acronym for “GNU's Not Unix.”</p>
-<p>
-An operating system does not mean just a kernel, barely enough to run other
-programs. In the 1970s, every operating system worthy of the name included
-command processors, assemblers, compilers, interpreters, debuggers, text
-editors, mailers, and much more. ITS had them, Multics had them, VMS had
-them, and Unix had them. The GNU operating system would include them too.</p>
+Si zhvillues sistemesh operativë, kisha aftësitë e duhura për këtë punë.
+Ndaj, edhe pse nuk mendoja se e kisha suksesin në xhep, e kuptova se isha
+zgjedhur për ta mbaruar këtë punë. Vendosa ta bëj sistemin të
përputhshëm
+me Unix-in, që kështu të mund të ishte i kalueshëm dhe që, në këtë
mënyrë,
+përdoruesit e Unix-it të mund të hidheshin lehtë në të. Emri GNU u zgjodh
+sipas një tradite <i>hacker</i>-ash, si shkurtim ripërsëritës për
+“GNU's Not Unix.”</p>
+<p>
+Me sistem operativ nuk nënkuptohet thjesht kerneli, i mjaftueshëm mezi sa të
+xhirojë programe të tjerë. Në vitet '70, çdo sistem operativ që ia
vlente
+të quhej kështu, përfshinte përpunues komandash, asemblera, përpiluesa,
+interpretuesa, diagnostikuesa, përpunuesa teksti, postuesa, e mjaft të
+tjera. ITS-ja i kishte, Multics-i i kishte, VMS-ja i kishte, edhe Unix-i i
+kishte. Do të duhej t'i përfshinte edhe sistemi operativ GNU.</p>
<p>
Më vonë dëgjova këto fjalë, që ia veshin Hillel-it (1):</p>
<blockquote><p>
- If I am not for myself, who will be for me?<br /> If I am only for myself,
-what am I?<br /> If not now, when?
+ Po s'bëra për veten, kush do të bëjë për mua?<br />
+ Po qe se jam vetëm për veten time, ç'jam?<br />
+ Nëse jo tani, kur?
</p></blockquote>
<p>
-The decision to start the GNU Project was based on a similar spirit.</p>
+Vendimi për të filluar Projektin GNU e pati bazën në një frymë të
ngjashme.</p>
<p>
(1) Si ateist që jam, nuk ndjek ndonjë lider fetar, por ndonjëherë shoh se
admiroj ndonjë gjë mund të ketë thënë ndonjëri prej tyre.</p>
<h3>I lirë si te liria</h3>
<p>
-The term “free software” is sometimes misunderstood—it has
-nothing to do with price. It is about freedom. Here, therefore, is the
-definition of free software.</p>
+Termi “software i lirë” ndonjëherë keqkuptohet—nuk ka të
+bëjë fare me çmimin. Bëhet fjalë për lirinë. Ja, pra, ku është
përkufizimi
+i software-it të lirë.</p>
-<p>A program is free software, for you, a particular user, if:</p>
+<p>Për ju, një përdorues i dhënë, programi është <em>software</em> i
lirë,
+nëse:</p>
<ul>
- <li>You have the freedom to run the program as you wish, for any
purpose.</li>
+ <li>Jeni i lirë ta xhironi programin si të doni, për çfarëdo
qëllimi.</li>
<li>Jeni i lirë ta ndryshoni programin për t'ia përshtatur nevojave
tuaja. (Që
kjo liri të jetë e efektshme në praktikë, duhet të keni hyrje në kodin
@@ -230,14 +243,14 @@
Prandaj, një program, të cilin njerëzia nuk është e lirë ta përfshijë
në
këto koleksione nuk është <em>software</em> i lirë.</p>
<p>
-Because of the ambiguity of “free”, people have long looked for
-alternatives, but no one has found a better term. The English Language has
-more words and nuances than any other, but it lacks a simple, unambiguous,
-word that means “free”, as in
-freedom—“unfettered” being the word that comes closest in
-meaning. Such alternatives as “liberated”,
-“freedom”, and “open” have either the wrong meaning
-or some other disadvantage.</p>
+Për shkak të dykuptimësisë së “i lirë”, njerëzit kanë
kërkuar
+prej kohësh për alternativa, por askush nuk ka gjetur një të përshtatshme.
+Gjuha angleze ka më shumë fjalë dhe nuanca se cilado tjetër, por asaj i
+mungon një fjalë e thjeshtë, jo e dykuptimtë, që të thotë “i
+lirë”, si tek liria—“i çprangosur” është më e
afërta
+që vjen në mendje. Alternativa të tilla si “i çliruar”,
+“liri”, dhe “i hapur” ose kanë kuptim të gabuar, ose
+kanë ndonjë mangësi tjetër.</p>
<h3><em>Software</em>-i GNU dhe sistemi GNU</h3>
<p>
@@ -255,38 +268,39 @@
<h3>Fillimi i projektit</h3>
<p>
-In January 1984 I quit my job at MIT and began writing GNU software.
-Leaving MIT was necessary so that MIT would not be able to interfere with
-distributing GNU as free software. If I had remained on the staff, MIT
-could have claimed to own the work, and could have imposed their own
-distribution terms, or even turned the work into a proprietary software
-package. I had no intention of doing a large amount of work only to see it
-become useless for its intended purpose: creating a new software-sharing
-community.</p>
+Në Janar të 1984-s e lashë punën time te MIT dhe fillova të shkruaj
software
+GNU. Braktisja e MIT-it qe e domosdoshme, që MIT-i të mos ish në gjendje
të
+fuste hundët te shpërndarja e GNU-së si software i lirë. Po të kisha
+ndjetur si i punësuar, MIT-i mund të pretendonte se ishte pronari i veprës,
+dhe mund të bënte të detyrueshme kushtet e veta për rishpërndarjen, ose
edhe
+ta shndërronte veprën në një paketë software-i pronësor. Nuk kisha
ndërmend
+të bëja gjithë atë punë e mandej ta shihja të shndërrohej në diçka të
+padobishme për qëllimin e menduar: krijimin e një bashkësie të re
shkëmbimi
+software-sh.</p>
<p>
-However, Professor Winston, then the head of the MIT AI Lab, kindly invited
-me to keep using the lab's facilities.</p>
+Megjithëkëtë, prof. Winston, atëbotë kreu i laboratorit AI në MIT, më
ftoi
+me dashamirësi të vazhdoja të përdorja mjetet e laboratorit.</p>
<h3>Hapat e parë</h3>
<p>
-Shortly before beginning the GNU Project, I heard about the Free University
-Compiler Kit, also known as VUCK. (The Dutch word for “free” is
-written with a <em>v</em>.) This was a compiler designed to handle multiple
-languages, including C and Pascal, and to support multiple target machines.
-I wrote to its author asking if GNU could use it.</p>
-<p>
-He responded derisively, stating that the university was free but the
-compiler was not. I therefore decided that my first program for the GNU
-Project would be a multilanguage, multiplatform compiler.</p>
-<p>
-Hoping to avoid the need to write the whole compiler myself, I obtained the
-source code for the Pastel compiler, which was a multiplatform compiler
-developed at Lawrence Livermore Lab. It supported, and was written in, an
-extended version of Pascal, designed to be a system-programming language. I
-added a C front end, and began porting it to the Motorola 68000 computer.
-But I had to give that up when I discovered that the compiler needed many
-megabytes of stack space, and the available 68000 Unix system would only
-allow 64k.</p>
+Pak para se të filloja projektin GNU, dëgjova të flitej mbi Free University
+Compiler Kit, i njohur edhe si VUCK. (Fjala hollandeze për “i
+lirë” shkruhet me V.) Ky qe një përpilues i hartuar të mbante gjuhë
+të ndryshme, përfshi C dhe Pascal, dhe të mbulonte një shumicë llojesh
+makinash. I shkruajta autorit dhe e pyeta nëse mund të përdorej nga
GNU-ja.</p>
+<p>
+M'u përgjegj me tallje, duke pohuar se universiteti qe i lirë, por
+përpiluesi jo. Kështu që vendosa që programi im i parë për projektin
GNU do
+duhejt të ishte një përpilues shumëgjuhësh, shumëplatformësh.</p>
+<p>
+Me shpresën për të shmangur nevojën e shkrimit nga unë vetë të një
+përpiluesi të tërë, mora kodin burim të përpiluesit Pastel, i cili qe
një
+përpilues shumëplatformësh i hartuar nga Lawrence Livermore Lab. Mbulonte
+dhe qe shkruajtur në një version të zgjeruar të Pascal-it, i konceptuar
për
+të qenë gjuhë programimi systemi. Shtova një "front end" C, dhe zura ta
+kaloj në një kompjuter Motorola 68000. Por m'u desh të hiqja dorë, kur
+pashë që përpiluesi kish nevojë për shumë megabajt kujtesë, dhe që
sistemi
+Unix 68000 do të mund të lejonte vetëm 64k.</p>
<p>
Mandej pashë që përpiluesi Pastel funksiononte duke përtypur një kartelë
të
tërë <i>input</i>-i në një pemë sintakse, duke shndërruar krejt pemën e
@@ -314,15 +328,15 @@
persona të interesuar nuk kishin Internet dhe nuk mund të merrnin një kopje
përmes ftp-së. Kështu që pyetja bëhej: çfarë duhej t'u thosha?</p>
<p>
-I could have said, “Find a friend who is on the net and who will make
-a copy for you.” Or I could have done what I did with the original
-PDP-10 Emacs: tell them, “Mail me a tape and a <acronym
-title="Self-addressed Stamped Envelope">SASE</acronym>, and I will mail it
-back with Emacs on it.” But I had no job, and I was looking for ways
-to make money from free software. So I announced that I would mail a tape
-to whoever wanted one, for a fee of $150. In this way, I started a free
-software distribution business, the precursor of the companies that today
-distribute entire Linux-based GNU systems.</p>
+Mund të thosha, “Gjeni një shok që ka Internet e le t'ju bëjë një
+kopje.” Ose mund të bëja si pata bërë me PDP-10 Emacs-in origjinal:
+t'u thoja, “Më dërgoni një kasetë dhe një zarf <acronym
+title="Self-addressed Stamped Envelope">SASE</acronym>, dhe jua nis mbrapsht
+me Emacs-in brenda.” Por isha i papunë, dhe po kërkoja mënyra për të
+bërë ca para nga software-i i lirë. Ndaj lajmërova që do t'i postoja një
+kasetë cilitdo që dëshironte një të tillë, kundrejt pagesës $150. Në
këtë
+mënyrë, nisa një biznes shpërndarjeje software-i të lirë, pararendësi i
+shoqërive që sot shpërndajnë krejt sistemet GNU me bazë Linux.</p>
<h3>A është një program i lirë për secilin përdorues?</h3>
<p>
@@ -337,25 +351,27 @@
lejesh të thjeshta dorëlëshuara të cilat lejojnë versione të ndryshuara
pronësore.</p>
<p>
-The paradigmatic example of this problem is the X Window System. Developed
-at MIT, and released as free software with a permissive license, it was soon
-adopted by various computer companies. They added X to their proprietary
-Unix systems, in binary form only, and covered by the same nondisclosure
-agreement. These copies of X were no more free software than Unix was.</p>
-<p>
-The developers of the X Window System did not consider this a
-problem—they expected and intended this to happen. Their goal was not
-freedom, just “success”, defined as “having many
-users.” They did not care whether these users had freedom, only that
-they should be numerous.</p>
-<p>
-This led to a paradoxical situation where two different ways of counting the
-amount of freedom gave different answers to the question, “Is this
-program free?” If you judged based on the freedom provided by the
-distribution terms of the MIT release, you would say that X was free
-software. But if you measured the freedom of the average user of X, you
-would have to say it was proprietary software. Most X users were running
-the proprietary versions that came with Unix systems, not the free version.</p>
+Shembulli përfaqësues i këtij problemi është X Window System. I hartuar
në
+MIT, dhe i hedhur në qarkullim si software i lirë, me një leje
dorëlëshuar,
+u birësua shpejt nga shoqëri të ndryshme kompjuterash. Këto ua shtuan X-in
+sistemeve të tyre pronësore Unix, vetëm në formë dyore, dhe nën të
njëjtën
+marrëveshje "nondisclosure". Këto kopje të X-it nuk qenë më tepër
software
+i lirë se sa ç'qe Unix-i vetë.</p>
+<p>
+Hartuesit e X Window System nuk e quajtën problem këtë—e prisnin dhe e
+kishin si synim që kjo të ndodhte. Synimi i tyre nuk qe liria, por thjesht
+“suksesi”, i përkufizuar në trajtën “pasje e shumë
+përdoruesve.” Nuk shqetësoheshin në kishin a jo liri këta përdorues,
+por vetëm që këta të ishin shumë.</p>
+<p>
+Kjo shpuri në gjendjen paradoksale, në të cilën dy mënyra të ndryshme
për
+llogaritjen se sa liri kish, shpunë në përgjigje të ndryshme ndaj kësaj
+pyetjeje, “Ãshtë i lirë ky program?” Nëse gjykonit mbi bazën e
+lirisë së lejuar nga kushtet e shpërndarjes të hedhjes në qarkullim nga
+<abbr>MIT</abbr>-i, mund të thoshit se X qe <em>software</em> i lirë. Por
+nëse e matnit lirinë e një përdoruesi mesatar të X-it, mund të thoshit
që qe
+<em>software</em> pronësor. Shumica e përdoruesve të X-it xhironin
+versionet pronësore që vinin bashkë me sistemet Unix, jo versionin e
lirë.</p>
<h3>Copyleft-i dhe GNU GPL</h3>
<p>
@@ -364,9 +380,11 @@
parandalonin shndërrimin e <em>software</em>-eve GNU në <em>software</em>
pronësor. Metoda që përdorim quhet “copyleft”.(1)</p>
<p>
-Copyleft uses copyright law, but flips it over to serve the opposite of its
-usual purpose: instead of a means for restricting a program, it becomes a
-means for keeping the program free.</p>
+<i>Copyleft</i>-i përdor ligjin e të drejtave të kopjimit
+(<i>copyright</i>), por të kthyer përmbys, që të shërbejë për të
kundërtën e
+qëllimit të tij të zakonshëm: në vend se një mjet për kufizimin e
+<em>software</em>-it, bëhet mjet për mbajtjen e <em>software</em>-eve të
+lirë.</p>
<p>
Ideja qendrore e <i>copyleft</i>-it është që ne i japim cilitdo lejen të
xhirojë programin, ta kopjojë programin, ta ndryshojë programin, dhe të
@@ -392,13 +410,15 @@
përdoruesve lirinë, do të ishte e lehtë për këdo të përfitonte prej
këtij
shfajësimi.</p>
<p>
-A related issue concerns combining a free program with nonfree code. Such a
-combination would inevitably be nonfree; whichever freedoms are lacking for
-the nonfree part would be lacking for the whole as well. To permit such
-combinations would open a hole big enough to sink a ship. Therefore, a
-crucial requirement for copyleft is to plug this hole: anything added to or
-combined with a copylefted program must be such that the larger combined
-version is also free and copylefted.</p>
+Një çështje e afërt prek ndërthurjen e një programi të lirë me kod jo
të
+lirë. Një ndërthurje e tillë pashmangshmërisht do të jetë jo e lirë;
cilado
+liri që do të ishte e mangët te pjesët jo të lira, po ashtu do të ishte
e
+mangët te e tëra. Lejimi i ndërthurjeve të tilla do të hapte një të
çarë sa
+të nxinte e fundoste një anije. Prandaj, një domosdoshmëri kyçe për
+<i>copyleft</i>-in është ta mbyllë këtë të çarë: çfarëdo gjëje e
shtuar ose
+e ndërthurur me një program nën <i>copyleft</i> duhet të jetë e tillë
që një
+version më i madh, i dalë si ndërthurje, të jetë po ashtu i lirë dhe nën
+<i>copyleft</i>.</p>
<p>
Sendërtimi specifik i <i>copyleft</i>-it që përdorim për shumicën e
<em>software</em>-it GNU është GNU General Public License (Leja e
@@ -420,35 +440,38 @@
<h3>The Free Software Foundation</h3>
-<p>As interest in using Emacs was growing, other people became involved in the
-GNU project, and we decided that it was time to seek funding once again. So
-in 1985 we created the <a href="http://www.fsf.org/">Free Software
-Foundation</a> (FSF), a tax-exempt charity for free software development.
-The <acronym title="Free Software Foundation">FSF</acronym> also took over
-the Emacs tape distribution business; later it extended this by adding other
-free software (both GNU and non-GNU) to the tape, and by selling free
-manuals as well.</p>
-
-<p>Most of the FSF's income used to come from sales of copies of free software
-and of other related services (CD-ROMs of source code, CD-ROMs with
-binaries, nicely printed manuals, all with the freedom to redistribute and
-modify), and Deluxe Distributions (distributions for which we built the
-whole collection of software for the customer's choice of platform). Today
-the FSF still <a href="http://shop.fsf.org/"> sells manuals and other
-gear</a>, but it gets the bulk of its funding from members' dues. You can
-join the FSF at <a href="http://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p>
-
-<p>Free Software Foundation employees have written and maintained a number of
-GNU software packages. Two notable ones are the C library and the shell.
-The GNU C library is what every program running on a GNU/Linux system uses
-to communicate with Linux. It was developed by a member of the Free
-Software Foundation staff, Roland McGrath. The shell used on most GNU/Linux
-systems is <acronym title="Bourne Again Shell">BASH</acronym>, the Bourne
-Again Shell(1), which was developed by FSF employee Brian Fox.</p>
-
-<p>We funded development of these programs because the GNU Project was not just
-about tools or a development environment. Our goal was a complete operating
-system, and these programs were needed for that goal.</p>
+<p>Meqë interesi për përdorimin e Emacs-i po shtohej, te projekti GNU u
+përfshin të tjerë njerëz, dhe vendosëm që pat ardhur koha të shihnim
sërish
+për financim. Kështu, më 1985 krijuam Free Software Foundation, një
shoqatë
+bamirëse, e përjashtuar nga tatimet, për zhvillim <em>software</em>-i të
+lirë. <acronym title="Free Software Foundation">FSF</acronym> mori përsipër
+edhe biznesin e shpërndarjes me kaseta të Emacs-it; më pas këtë e zgjeroi
+duke shtuar të tjera <em>software</em>-e të lira (GNU dhe jo-GNU) te kaseta,
+dhe duke shitur gjithashtu doracakë të lirë.</p>
+
+<p>Shumica e të ardhurave të FSF-së vinin prej shitjes së kopjeve të
+software-it të lirë dhe të shërbimeve të tjera të ngjashme (CD-ROM-e kodi
+burim, CD-ROM-e me dyorë, doracakë të shtypur bukur, gjithçka me lirinë
për
+ta rishpërndarë dhe ndryshuar), dhe Shpërndarje Deluxe (shpërndarje për
të
+cilat krijojmë krejt koleksionin e software-eve për platformën e zgjedhur
+nga porositësi). Ende sot, FSF-ja <a href="http://shop.fsf.org/"> shet
+doracakë dhe sende të tjera</a>, por pjesa dërrmuese e financimit vjen nga
+kuotat e anëtarëve. Mund të anëtarësoheni te FSF-ja përmes <a
+href="http://fsf.org/join">fsf.org</a>.</p>
+
+<p>Punonjësit e <i>Free Software Foundation</i>-it kanë shkruajtur dhe
+administruar një numër paketash <em>software</em>-i GNU. Dy prej më të
+shquarat janë libraria dhe shelli C. Libraria GNU C është ajo çka
përdoret
+për të komunikuar me Linux-in nga çdo program që xhiron në një sistem
+GNU/Linux. Qe hartuar nga një anëtar i stafit të Free Software
+Foundation-it, Roland McGrath. Shelli i përdorur në shumicën e sistemeve
+GNU/Linux është <acronym title="Bourne Again Shell">BASH</acronym>, <i>the
+Bourne Again Shell</i>(1), i cili qe hartuar prej punonjësit të FSF-së Brian
+Fox.</p>
+
+<p>Zhvillimin e këtyre programeve e financuam sepse projekti GNU nuk qe
thjesht
+për ca mjete apo mjedisi zhvillimesh. Synimi ynë qe një sistem operativ i
+plotë, dhe këto programe duheshin për këtë qëllim.</p>
<p>(1) “Bourne Again Shell” është një lojë me emrin
“Bourne
Shell”, i cili qe shelli i zakonshëm në Unix.</p>
@@ -459,12 +482,13 @@
biznesi shumë të përhapur, por nuk është kundër biznesit. Kur bizneset
respektojnë lirinë e përdoruesit, u urojmë sukses.</p>
-<p>Selling copies of Emacs demonstrates one kind of free software business.
-When the FSF took over that business, I needed another way to make a
-living. I found it in selling services relating to the free software I had
-developed. This included teaching, for subjects such as how to program GNU
-Emacs and how to customize GCC, and software development, mostly porting GCC
-to new platforms.</p>
+<p>Shitja e kopjeve të Emacs-it tregon qartë një lloj biznesi me
+<em>software</em>-in e lirë. Kur me të filloi të merej FSF-ja, m'u desh
një
+tjetër mënyrë për të siguruar jetesën. E gjeta te shitja e shërbimeve
të
+lidhura me <em>software</em>-in e lirë që pata hartuar. Kjo përfshiu
+mësimdhënien, për tema të tilla se si të programohet me GNU Emacs-in dhe
si
+të personalizohet GCC-ja, dhe zhvillimi i <em>software</em>-eve, kryesisht
+rreth kalimit të GCC-së në platforma të reja.</p>
<p>Sot secili nga këta lloje biznesesh të <em>software</em>-it të lirë
praktikohet nga një numër korporatash. Disa shpërndajnë koleksione
@@ -474,20 +498,22 @@
<em>software</em>-i të lirë të bazuara në hedhjen në qarkullim të
produkteve
të reja <em>software</em>-i të lirë.</p>
-<p>Watch out, though—a number of companies that associate themselves with
-the term “open source” actually base their business on nonfree
-software that works with free software. These are not free software
-companies, they are proprietary software companies whose products tempt
-users away from freedom. They call these programs “value-added
-packages”, which shows the values they would like us to adopt:
-convenience above freedom. If we value freedom more, we should call them
-“freedom-subtracted” packages.</p>
+<p>Kujdes, ama—një numër shoqërish që përshoqërojnë vetveten me
termin
+“burim i hapur” biznesin e tyre në fakt e bazojnë në
+<em>software</em> jo të lirë që punon me <em>software</em>-in e lirë.
Këto
+nuk janë shoqëri <em>software</em>-i të lirë, janë shoqëri
+<em>software</em>-i pronësor, produktet e të cilave i ndjellin përdoruesit
+larg lirisë. Këto programe i quajnë “paketa të vlerës së
+shtuar”, çka pasqyron vlerat që ata do të donin t'i shihnin të
+përqafuara prej nesh: leverdinë mbi lirinë. Nëse ne vlerësojmë më
tepër
+lirinë, do të duhej t'i quanim paketa “me liri të hequr”.</p>
<h3>Synimet teknike</h3>
-<p>The principal goal of GNU is to be free software. Even if GNU had no
-technical advantage over Unix, it would have a social advantage, allowing
-users to cooperate, and an ethical advantage, respecting the user's
freedom.</p>
+<p>Synimi themelor i GNU-së qe <em>software</em>-i i lirë. Edhe nëse GNU-j
nuk
+do të kish përparësi teknike karshi Unix-it, do të kish përparësi në
planin
+shoqëror, përmes lejimit të bashkëpunimit mes përdoruesve, dhe një
përparësi
+etike, respektin ndaj lirisë së përdoruesit.</p>
<p>Por qe e natyrshme të zbatoheshin te vepra standarde praktike të
vyera—për shembull, shpërndarja dinamike e strukturave të të dhënave
@@ -508,18 +534,20 @@
<h3>Kompjutera të dhuruar</h3>
-<p>As the GNU Project's reputation grew, people began offering to donate
-machines running Unix to the project. These were very useful, because the
-easiest way to develop components of GNU was to do it on a Unix system, and
-replace the components of that system one by one. But they raised an
-ethical issue: whether it was right for us to have a copy of Unix at all.</p>
-
-<p>Unix was (and is) proprietary software, and the GNU Project's philosophy
-said that we should not use proprietary software. But, applying the same
-reasoning that leads to the conclusion that violence in self defense is
-justified, I concluded that it was legitimate to use a proprietary package
-when that was crucial for developing a free replacement that would help
-others stop using the proprietary package.</p>
+<p>Dora dorës që rritej fama e projektit GNU, njerëzit filluan të ofronin
për
+projektin dhurim makinash që xhironin Unix. Këto qenë shumë të dobishme,
+ngaqë rruga më e kollajtë për zhvillimin e përbërësve të GNU-së qe
kryerja e
+kësaj në një sistem Unix, dhe zëvendësimi i njëpasnjëshëm i
përbërësve të
+atij sistemi. Por kjo pruri një çështje etike: qe apo nuk qe e drejtë që
ne
+të kishim një kopje të Unix-it.</p>
+
+<p>Unix-i qe (dhe është) <em>software</em> pronësor, dhe filozofia e
projektit
+GNU thosh që nuk duhej të përdornim <em>software</em> pronësor. Por, duke
+zbatuar të njëjtin arsyetim që shpie te përfundimi se dhuna për
vetëmbrojte
+është e përligjur, dola në përfundimin se qe e ligjshme të përdorej një
+paketë pronësore kur kjo qe thelbësore për hartimin e një zëvendësuesi
të
+lirë që do të ndihmonte të tjerat të reshtnin së përdoruri paketën
+pronësore.</p>
<p>Por, edhe pse kjo qe një e keqe që mund të përligjej, prapë qe një e
keqe.
Sot nuk kemi më ndonjë kopje të Unix-it, sepse i kemi zëvendësuar me
sisteme
@@ -528,19 +556,20 @@
<h3>Lista e Hapave GNU</h3>
-<p>As the GNU Project proceeded, and increasing numbers of system components
-were found or developed, eventually it became useful to make a list of the
-remaining gaps. We used it to recruit developers to write the missing
-pieces. This list became known as the GNU Task List. In addition to
-missing Unix components, we listed various other useful software and
-documentation projects that, we thought, a truly complete system ought to
-have.</p>
-
-<p>Today (1), hardly any Unix components are left in the GNU Task
-List—those jobs had been done, aside from a few inessential ones. But
-the list is full of projects that some might call
-“applications”. Any program that appeals to more than a narrow
-class of users would be a useful thing to add to an operating system.</p>
+<p>Ndërkohë që projekti GNU ecte përpara, dhe një numër gjithnjë e më
i madh
+përbërësish sistemi u gjetën ose u hartuan, erdhi koha që qe e dobishme
+hartimi i një liste me zbrazëtitë e mbetura. Të cilën e përdorëm për
+rekrutim programuesash që do të shkruanin pjesët që mungonin. Kjo listë u
+bë e njohur si Lista e Punëve GNU. Veç përbërësve Unix që mungonin,
shtuam
+në listë një larmi projektesh <em>software</em> dhe dokumentimi të
dobishëm
+që, mendonim, do të duhej të përmbante një sistem vërtet i plotë.</p>
+
+<p>Sot (1), zor të ketë ndonjë përbërës të Unix-it te Lista e Punëve
+GNU—ato punë janë mbaruar, bashkë me ca të tjera jothelbësore. Por
+lista është plot me projekte të cilat ca i quajnë “zbatime”.
+Ãfarëdo programi që është në interes të më shumë se një klase të
ngushtë
+përdoruesish, do të ishte diçka e dobishme të shtohej te një sistem
+operativ.</p>
<p>Te lista e hapave GNU përfshihen madje dhe lojëra—e kanë qenë aty
që
në fillim. Unix-i përfshinte lojëra, ndaj kuptohet që ëkshtu do të
duhej të
@@ -549,10 +578,12 @@
në listë një gamë lojërash llojesh të ndryshme që përdoruesit mund t'i
pëlqenin.</p>
-<p>(1) That was written in 1998. In 2009 we no longer maintain a long task
-list. The community develops free software so fast that we can't even keep
-track of it all. Instead, we have a list of High Priority Projects, a much
-shorter list of projects we really want to encourage people to write.</p>
+<p>(1) Qe shkruar më 1998. Nga 2009 e tëhu nuk mirëmbajmë një listë të
gjatë
+punësh. Bashkësia harton <em>software</em> të lirë me kaq shpejtësi sa nuk
+arrijmë as t'i mbajmë në vëzhgim të tërë. Në vend të kësaj,
kemi një
+listë Projektesh të Përparësisë së lartë, një listë shumë më e
shkurtër
+projektesh për të cilat vërtet duam t'i nxisim njerëzit t'i
+shkruajnë.</p>
<h3>GNU Library GPL</h3>
@@ -572,27 +603,28 @@
ndonjë përparësi—vetëm sa do të shkurajonte përdorimin e librarisë
sonë.</p>
-<p>One system is an exception to this: on the GNU system (and this includes
-GNU/Linux), the GNU C library is the only C library. So the distribution
-terms of the GNU C library determine whether it is possible to compile a
-proprietary program for the GNU system. There is no ethical reason to allow
-proprietary applications on the GNU system, but strategically it seems that
-disallowing them would do more to discourage use of the GNU system than to
-encourage development of free applications. That is why using the Library
-GPL is a good strategy for the C library.</p>
-
-<p>For other libraries, the strategic decision needs to be considered on a
-case-by-case basis. When a library does a special job that can help write
-certain kinds of programs, then releasing it under the GPL, limiting it to
-free programs only, is a way of helping other free software developers,
-giving them an advantage against proprietary software.</p>
-
-<p>Consider GNU Readline, a library that was developed to provide command-line
-editing for BASH. Readline is released under the ordinary GNU GPL, not the
-Library GPL. This probably does reduce the amount Readline is used, but
-that is no loss for us. Meanwhile, at least one useful application has been
-made free software specifically so it could use Readline, and that is a real
-gain for the community.</p>
+<p>Përjashtim këtu bën vetëm një sistem: te sistemi GNU (dhe ky përfshin
+GNU/Linux), libraria GNU C është e vetmja librari C. Kështu që kushtet e
+shpërndarjes së librarisë GNU C përcaktojnë nëse është e mundur të
+përpilohet një program pronësor për sistemi GNU apo jo. Nuk ka arsye etike
+të lejohen zbatime pronësore në sistemin GNU, por, në pikëpamje
strategjike,
+duket se moslejimi i tyre më shumë do të shkurajonte përdorimin e sistemit
+GNU se sa të nxiste zhvillimin e zbatimeve të lira. Ja pse përdorimi i
+GPL-së për Librari është strategji e mirë për librarinë C.</p>
+
+<p>Për libraritë e tjera, rruga strategjike lypset të shihet rast pas rasti.
+Kur një librari kryen një detyrë të posaçme që mund të ndihmojë në
shkrimin
+e një lloji programesh, atëherë hedhja në qarkullim nën GPL, duke e
kufizuar
+vetëm për programe të lirë, është një mënyrë për të ndihmuar
zhvilluesa të
+tjerë të <em>software</em>-i të lirë, duke u dhënë atyre një përparësi
+kundrejt <em>software</em>-it pronësor.</p>
+
+<p>Kujtoni rastin e GNU Readline-it, një librari që qe hartuar për të pasur
+përpunim nga rresht urdhrash për BASH-in. Readline qarkullon nën GNU GPL
të
+zakonshme, jo nën Library GPL. Kjo ndoshta e ul përdorimin e Readline-it,
+por ne nga kjo nuk humbim gjë. Ndërkohë, e pakta një zbatim i dobishëm
+është kaluar si <em>software</em> i lirë posaçërisht që të përdorë
+Readline-in, dhe ky është përfitim i njëmendtë për bashkësinë.</p>
<p>Zhvilluesit e <em>software</em>-eve pronësorë kanë përparësitë që
sjell
paraja; zhvilluesit e <em>software</em>-it të lirë lypset të krijojnë
@@ -603,9 +635,10 @@
rrisin këtë përparësi të rëndësishme, në dobi të zhvillimit të
mëtejshëm të
<em>software</em>-it të lirë.</p>
-<p>(1) Kjo leje tani quhet <i>GNU Lesser General Public License</i>, për të
-shmangur idenë se krejt libraritë janë të detyruara ta përdorin. <a
-href="/philosophy/why-not-lgpl.html"></a>.</p>
+<p>(1) Kjo leje tani <i>quhet GNU Lesser General Public License</i>, për të
+shmangur idenë se krejt libraritë janë të detyruara ta përdorin. Për më
+tepër të dhëna, shihni <a href="/philosophy/why-not-lgpl.html">Pse nuk do
të
+duhej të përdornit lejen Lesser GPL për librarinë tuaj të ardhshme</a>.
</p>
<h3>Punë sikleti?</h3>
<p>
@@ -615,20 +648,22 @@
me qëllim që të kihej një sistem i plotë operativ i lirë. Rrjedhin ngas
një
përfytyrim dhe një plan, jo nga një impuls.</p>
<p>
-For example, we developed the GNU C library because a Unix-like system needs
-a C library, BASH because a Unix-like system needs a shell, and GNU tar
-because a Unix-like system needs a tar program. The same is true for my own
-programs—the GNU C compiler, GNU Emacs, GDB and GNU Make.</p>
-<p>
-Some GNU programs were developed to cope with specific threats to our
-freedom. Thus, we developed gzip to replace the Compress program, which had
-been lost to the community because of the <acronym
-title="Lempel-Ziv-Welch">LZW</acronym> patents. We found people to develop
-LessTif, and more recently started <acronym title="GNU Network Object Model
-Environment">GNOME</acronym> and Harmony, to address the problems caused by
-certain proprietary libraries (see below). We are developing the GNU
-Privacy Guard to replace popular nonfree encryption software, because users
-should not have to choose between privacy and freedom.</p>
+Për shembull, hartuam librarinë GNU C ngaqë një sistem i ngjashëm me
Unix-in
+ka nevojë për një librari C, BASH-in ngaqë një sistem i ngjashëm me
Unix-in
+ka nevojë për një shell, dhe GNU tar-in ngaqë ngaqë një sistem i
ngjashëm me
+Unix-in ka nevojë për një program tar. E njëjta gjë është e vërtetë
për
+programet e mij—përpiluesi GNU C, GNU Emacs, GDB dhe GNU Make.</p>
+<p>
+Disa programe GNU qenë hartuar për t'u përballur me kërcënime të posaçme
+ndaj lirisë sonë. Kështu, hartuam gzip-in për të zëvendësuar programin
+Compress, i cili humbi karshi bashkësisë për shkak të patentave <acronym
+title="Lempel-Ziv-Welch">LZW</acronym>. Gjetëm njerëz për hartimin e
+LessTif-it, dhe më vonë filluam <acronym title="GNU Network Object Model
+Environment">GNOME</acronym>-n dhe Harmony-në, për të trajtuar problemet e
+shkaktuar nga disa librari pronësore (shihni më poshtë). Po zhvillojmë GNU
+Privacy Guard për të zëvendësuar <em>software</em>-in popullor jo të lirë
+për kodime, ngaqë përdoruesit nuk do të duhej të viheshin përballë
+zgjedhjes: liri apo vetësi.</p>
<p>
Sigurisht, njerëzit që shkruajtën këto programe shfaqën interesim për
këtë
punë, dhe mjaft veçori janë shtuar prej presonash të ndryshëm drejt e për
@@ -637,76 +672,82 @@
<h3>Zhvillime të papritura</h3>
<p>
-At the beginning of the GNU Project, I imagined that we would develop the
-whole GNU system, then release it as a whole. That is not how it happened.</p>
+Në fillimet e projektit GNU, përfytyroja që do ta zhvillonim sistemin GNU
të
+plotë, mandej ta hidhnim në qarkullim. Nuk ndodhi kështu.</p>
<p>
-Since each component of the GNU system was implemented on a Unix system,
-each component could run on Unix systems long before a complete GNU system
-existed. Some of these programs became popular, and users began extending
-them and porting them—to the various incompatible versions of Unix,
-and sometimes to other systems as well.</p>
-<p>
-The process made these programs much more powerful, and attracted both funds
-and contributors to the GNU Project. But it probably also delayed
-completion of a minimal working system by several years, as GNU developers'
-time was put into maintaining these ports and adding features to the
-existing components, rather than moving on to write one missing component
-after another.</p>
+Ngaqë çdo përbërës i sistemit GNU u sendërtua në një sistem Unix, çdo
+përbërës mund të xhironte në sisteme Unix, shumë më përpara se sa të
kishte
+një sistem të plotë GNU. Disa nga këto programe u bënë popullore, dhe
+përdoruesit zunë t'i zgjeronin e t'i kalonin në sisteme të tjera—te
+versionet e ndryshme e jo të përputhshme të Unix-it, dhe ngandonjëherë
edhe
+te sisteme të tjera.</p>
+<p>
+Kjo punë i bëri këto programe më të fuqishëm, dhe tërhoqi te projekti
GNU si
+financime, ashtu edhe kontributorë. Por ka gjasa që vonoi me disa vjetë
+plotësimin e një sistemi funksional minimal, meqë koha e zhvilluesve GNU
+harxhohej me mirëmbajtjen e këtyre versioneve dhe shtimin e veçorive të
reja
+te përbërëset ekzistuese, në vend që të ecej më tej me shkrimin njëri
pas
+tjetrit të përbërësve që mungonin.</p>
<h3>The GNU Hurd</h3>
<p>
-By 1990, the GNU system was almost complete; the only major missing
-component was the kernel. We had decided to implement our kernel as a
-collection of server processes running on top of Mach. Mach is a
-microkernel developed at Carnegie Mellon University and then at the
-University of Utah; the GNU Hurd is a collection of servers (i.e., a herd of
-GNUs) that run on top of Mach, and do the various jobs of the Unix kernel.
-The start of development was delayed as we waited for Mach to be released as
-free software, as had been promised.</p>
-<p>
-One reason for choosing this design was to avoid what seemed to be the
-hardest part of the job: debugging a kernel program without a source-level
-debugger to do it with. This part of the job had been done already, in
-Mach, and we expected to debug the Hurd servers as user programs, with GDB.
-But it took a long time to make that possible, and the multithreaded servers
-that send messages to each other have turned out to be very hard to debug.
-Making the Hurd work solidly has stretched on for many years.</p>
+Aty nga 1990, sistemi GNU qe thuajse i plotë; i vetmi përbërës i
rëndësishëm
+që mungonte qe kerneli. Kishim vendosur që kernelin tonë ta sendërtonim si
+koleksion procesesh shërbyesi që kryheshin përsipër Mach-ut. Mach qe një
+mikrokernel i përgatitur nga Carnegie Mellon University e mandej nga
+University of Utah; GNU HURD është një koleksion shërbyesish (ose
+“herd of GNUs” - kope gnushë) që xhirojnë përsipër Mach-ut,
dhe
+që kryejnë detyra të ndryshme të kernelit Unix. Fillimi i përgatitjes u
+vonua ngaqë prisnim që Mach-u të hidhej në qarkullim si <em>software</em> i
+lirë, siç qe premtuar.</p>
+<p>
+Një arsye pse u zgjodh ky koncept qe për shmangien e asaj çka dukej se ishte
+pjesa më e vështirë e punës: diganostikimi i një programi kerneli pa një
+diagnostikues në shkallë burimi për ta kryer këtë. Kjo pjesë e punës qe
+kryer tashmë, te Mach-u, dhe prisnim të diagnostikonim shërbyesit HURD si
+programe përdoruesi, me GDB-në. Por u desh shumë kohë që kjo të bëhej e
+mundur, dhe shërbyesit shumërrjedhësh që dërgojnë mesazhe te
njëri-tjetri
+doli se qenë shumë të vështirë për t'i diagnostikuar. Shndërrimi i
HURD-it
+në diçka që funksionon qëndrueshëm po zgjat këtu e shumë vite.</p>
<h3>Alix</h3>
<p>
-The GNU kernel was not originally supposed to be called the Hurd. Its
-original name was Alix—named after the woman who was my sweetheart at
-the time. She, a Unix system administrator, had pointed out how her name
-would fit a common naming pattern for Unix system versions; as a joke, she
-told her friends, “Someone should name a kernel after me.” I
-said nothing, but decided to surprise her with a kernel named Alix.</p>
-<p>
-It did not stay that way. Michael (now Thomas) Bushnell, the main developer
-of the kernel, preferred the name Hurd, and redefined Alix to refer to a
-certain part of the kernel—the part that would trap system calls and
-handle them by sending messages to Hurd servers.</p>
-<p>
-Later, Alix and I broke up, and she changed her name; independently, the
-Hurd design was changed so that the C library would send messages directly
-to servers, and this made the Alix component disappear from the design.</p>
-<p>
-But before these things happened, a friend of hers came across the name Alix
-in the Hurd source code, and mentioned it to her. So she did have the
-chance to find a kernel named after her.</p>
+Kerneli GNU fillimisht nuk qe menduar të quhej HURD. Emri i tij fillestar
+qe Alix—emërtuar sipas emrit të femrës që kisha për zemër në ato
+kohë. Ajo, një administratore sistemesh Unix, kish hedhur idenë se emri i
+saj i përshtatej një rregullsie të rëndomtë në emërtimet e versioneve
të
+sistemeve Unix; gjysmë me tallje, u tha miqve, “Dikush le t'i vërë
+emrin tim një kerneli.” Nuk thashë gjë, por vendosa t'i bëja
surprizë
+një kernel me emrin Alix.</p>
+<p>
+Por nuk vazhdoi kështu. Michael Bushnell (tani Thomas), zhvilluesi kryesor
+i kernelit, parapëlqeu emrin HURD, dhe e ripërkufizoi Alix-in që t'i
+referohej një pjese të kernel-it—pjesës që do të kapte thirrjet e
+sistemit dhe që do t'i trajtonte ato duke dërguar mesazhe te shërbyesat
+HURD.</p>
+<p>
+Më pas, Alix-i dhe unë u ndamë, dhe ajo ndërroi emrin; në mënyrë të
pavarur,
+konceptimi i HURD-it u ndryshua që libraria C të mund të dërgonte mesazhe
+drejt e te shërbyesit, dhe kjo bëri që përbërësja Alix të zhduket nga
+koncepti.</p>
+<p>
+Por para se të ndodhnin këto gjëra, një shok i saj e pa emrin Alix te kodi
+burim i HURD-it, dhe ia përmendi asaj. Kështu që e pati rastin të gjente
+një kernel të quajtur me emrin e saj.</p>
<h3>Linux dhe GNU/Linux</h3>
<p>
-The GNU Hurd is not suitable for production use, and we don't know if it
-ever will be. The capability-based design has problems that result directly
-from the flexibility of the design, and it is not clear solutions exist.</p>
+GNU Hurd nuk është i këshillueshëm për përdorim në "prodhim", dhe nuk e
dimë
+nëse do të jetë ndonjëherë. Skicimi me bazë aftësitë ka probleme që
vijnë
+drejt e nga lakueshmëria e skicimit, dhe nuk ka zgjidhe të qarta.</p>
<p>
-Fortunately, another kernel is available. In 1991, Linus Torvalds developed
-a Unix-compatible kernel and called it Linux. In 1992, he made Linux free
-software; combining Linux with the not-quite-complete GNU system resulted in
-a complete free operating system. (Combining them was a substantial job in
-itself, of course.) It is due to Linux that we can actually run a version
-of the GNU system today.</p>
+Për fat, një kernel tjetër është gati. Më 1991, Linus Torvalds hartoi
një
+kernel të përputhshëm me Unix-in dhe e quajti Linux. Diku aty nga 1992, e
+bëri Linux-in software të lirë; ndërthurja e Linux-it me sistemin GNU
+ende-jo-të-plotë solli një sistem operativ të plotë të lirë.
(Sigurisht,
+vetë ndërthurja e tyre qe punë me rëndësi.) Falë Linux-it, ne sot mund
të
+xhirojnë faktikisht një version të sistemit GNU.</p>
<p>
Këtë version të sistemit e quajmë GNU/Linux, për të shprehur përbërjen
e tij
si një ndërthurje të sistemit GNU me Linux-in për kernel.</p>
@@ -736,67 +777,74 @@
<em>software</em>-i i lirë; me rritjen e numrit tonë, mbajtja fshehur e
specifikimeve do të shndërrohet në një taktikë që sjell humbjen.</p>
<p>
-Reverse engineering is a big job; will we have programmers with sufficient
-determination to undertake it? Yes—if we have built up a strong
-feeling that free software is a matter of principle, and nonfree drivers are
-intolerable. And will large numbers of us spend extra money, or even a
-little extra time, so we can use free drivers? Yes, if the determination to
-have freedom is widespread.</p>
+<i>Reverse engineering</i> është punë e madhe; a do të kemi programuesa aq
+të vendosur sa t'i hyjnë atij? Po—nëse kemi krijuar ndjesinë e fortë
+se <em>software</em>-i i lirë është çështje parimesh, dhe se përudhësat
jo
+të lirë janë të patolerueshëm. Dhe a do të shpenzojnë një numër i
madh prej
+nesh para të tepërta, ose edhe pak kohë të tepërt, që ne të mund të
përdorim
+përudhësa të lirë? Po, nëse vendosmëria për të pasur liri përhapet
+gjerësisht.</p>
<p>
(Shënim i 2008-s: kjo çështje prek po ashtu edhe BIOS-in. Ka një BIOS të
lirë, coreboot-i; problemi mbetet te pasja e specifikimeve për makinat, që
kështu coreboot-i t'i mbulojë ato.)</p>
-<h3>Nonfree libraries</h3>
+<h3>Librari jo të lira</h3>
<p>
-A nonfree library that runs on free operating systems acts as a trap for
-free software developers. The library's attractive features are the bait;
-if you use the library, you fall into the trap, because your program cannot
-usefully be part of a free operating system. (Strictly speaking, we could
-include your program, but it won't <em>run</em> with the library missing.)
-Even worse, if a program that uses the proprietary library becomes popular,
-it can lure other unsuspecting programmers into the trap.</p>
-<p>
-The first instance of this problem was the Motif toolkit, back in the 80s.
-Although there were as yet no free operating systems, it was clear what
-problem Motif would cause for them later on. The GNU Project responded in
-two ways: by asking individual free software projects to support the free X
-Toolkit widgets as well as Motif, and by asking for someone to write a free
-replacement for Motif. The job took many years; LessTif, developed by the
-Hungry Programmers, became powerful enough to support most Motif
-applications only in 1997.</p>
-<p>
-Between 1996 and 1998, another nonfree <acronym title="Graphical User
-Interface">GUI</acronym> toolkit library, called Qt, was used in a
-substantial collection of free software, the desktop <acronym title="K
-Desktop Environment">KDE</acronym>.</p>
-<p>
-Free GNU/Linux systems were unable to use KDE, because we could not use the
-library. However, some commercial distributors of GNU/Linux systems who
-were not strict about sticking with free software added KDE to their
-systems—producing a system with more capabilities, but less freedom.
-The KDE group was actively encouraging more programmers to use Qt, and
-millions of new “Linux users” had never been exposed to the idea
-that there was a problem in this. The situation appeared grim.</p>
-<p>
-The free software community responded to the problem in two ways: GNOME and
-Harmony.</p>
-<p>
-GNOME, the GNU Network Object Model Environment, is GNU's desktop project.
-Started in 1997 by Miguel de Icaza, and developed with the support of Red
-Hat Software, GNOME set out to provide similar desktop facilities, but using
-free software exclusively. It has technical advantages as well, such as
-supporting a variety of languages, not just C++. But its main purpose was
-freedom: not to require the use of any nonfree software.</p>
-<p>
-Harmony is a compatible replacement library, designed to make it possible to
-run KDE software without using Qt.</p>
-<p>
-In November 1998, the developers of Qt announced a change of license which,
-when carried out, should make Qt free software. There is no way to be sure,
-but I think that this was partly due to the community's firm response to the
-problem that Qt posed when it was nonfree. (The new license is inconvenient
-and inequitable, so it remains desirable to avoid using Qt.)</p>
+Një librari jo e lirë që xhiron në sisteme operative të lira vepron si
një
+kurth për zhvilluesit e <em>software</em>-it të lirë. Veçoritë
tërheqëse të
+librarisë janë karrem; po qe se e përdorni librarinë, do të bini në
grackë,
+ngaqë programi juaj nuk mund të jetë pjesë e sistemit operativ të lirë
në
+mënyrë të dobishme. (Më troç, mund ta përfshijmë programin tuaj, por
nuk do
+të <strong>xhironte</strong> pa librarinë që mungon.) Madje edhe më keq,
+nëse një program që përdor librari pronësore bëhet popullor, mund të
ndjellë
+në grackë të tjerë programuesa mosdyshues.</p>
+<p>
+Rasti i parë i këtij problemi qe grupmjeti Motif, këtu e më '80-n. Edhe
pse
+ende nuk kishte sisteme operativë të lirë, qe e qartë se çfarë problemi
do
+të shkaktonte për ta Motif-i më vonë. Projekti GNU u kundërpërgjigj me
dy
+mënyra: duke u kërkuar projekteve individuale të <em>software</em>-it të
+lirë të mbulonin si <i>widgets</i>-et e grupmjetit të lirë X, ashtu edhe
ato
+të Motif-it, dhe duke i kërkuar dikujt të shkruante një zëvendësim të
lirë
+për Motif-in. Puna deshi mjaft vite; LessTif, i hartuar nga Hungry
+Programmers, vetëm më 1997-n u bë aq i fuqishëm, sa duhej për të mbuluar
+shumicën e zbatimeve Motif.</p>
+<p>
+Nga 1996-a e deri më 1998, një tjetër librari jo e lirë grupmjetesh
<acronym
+title="Graphical User Interface">GUI</acronym> përdorej në një koleksion jo
+të pakët <em>software</em>-esh të lirë, desktopin <acronym title="K Desktop
+Environment">KDE</acronym>.</p>
+<p>
+Sistemet e lira GNU/Linux nuk qenë në gjendje të përdornin KDE-në, ngaqë
nuk
+mund të përdornim dot librarinë. Prapëseprapë, disa shpërndarësa
komercialë
+sistemesh GNU/Linux që nuk qenë strikt lidhur me ndjejtjen brenda
+<em>software</em>-it të lirë, e shtuan KDE-në te sistemet e tyre—duke
+prodhuar sisteme me më tepër aftësi, por më pak liri. Grupi KDE nxiste
+aktivisht sa më tepër programuesa të përdornin Qt-në, dhe miliona
+“përdoruesve të rinj të Linux-it” nuk iu është treguar
+ndonjëherë ideja se këtu kish një problem. Gjendja dukej e zymtë.</p>
+<p>
+Bashkësia e <em>software</em>-it të lirë iu kundërpërgjigj problemit në
dy
+mënyra: GNOME dhe Harmony.</p>
+<p>
+GNOME, GNU Network Object Model Environment, është projekti i desktopit
+GNU. I nisur më 1997 nga Miguel de Icaza, dhe zhvilluar me asistencën e Red
+Hat Software-it, GNOME synoi të ofrojë mundësi të ngjashme desktopi, por
+duke përdorur përjashtimisht <em>software</em> të lirë. Ka edhe
përparësi
+teknike po ashtu, të tilla si mbulim për një larmi gjuhësh, jo thjesht për
+C++. Por synimi kryesor qe liria: të mos ia kishim nevojën asnjë
+<em>software</em>-i jo të lirë.</p>
+<p>
+Harmony është një librari zëvendësimesh të përputhshme, hartuar për
të bërë
+të mundur xhirimin e <em>software</em>-eve KDE pa përdorur Qt-në.</p>
+<p>
+Në Nëntor 1998, zhvilluesit e Qt-së bënë të ditur një ndryshim lejeje, e
+cila, kur të zbatohej, do ta shndërronte Qt-në në <em>software</em> të
+lirë. Nuk ka mënyrë për ta vërtetuar, por mendoj se pjesërisht kjo i
+detyrohet përgjigjes së palëkundur nga bashkësia kundrejt problemit që Qt
+nxirrte përpara se të qe e lirë. (Leja e re është e paleverdishme dhe jo
e
+paanshme, kështu që mbetet ende e dëshirueshme të shmanget përdorimi i
+Qt-së.)</p>
<p>
[Shënim i mëpasshëm: në Shtator 2000, Qt u hodh në qarkullim nën GNU GPL,
çka në thelb e zgjidhi këtë problem.]</p>
@@ -826,14 +874,15 @@
shtrëngon krejt <em>software</em>-in e lirë të mos ofrojë dot ca veçori
që
përdoruesit i pëlqejnë. Ãfarë do të bëjmë ne kur kjo të ndodhë?</p>
<p>
-Those of us who value free software for freedom's sake will stay with free
-software anyway. We will manage to get work done without the patented
-features. But those who value free software because they expect it to be
-technically superior are likely to call it a failure when a patent holds it
-back. Thus, while it is useful to talk about the practical effectiveness of
-the “bazaar” model of development, and the reliability and power
-of some free software, we must not stop there. We must talk about freedom
-and principle.</p>
+Ata prej nesh që çmojnë <em>software</em>-in e lirë për hir të lirisë
nuk do
+t'i largohen <em>software</em>-it të lirë, sido qoftë. Do t'ia dalim ta
+bëjmë punën edhe pa veçoritë e patentuara. Por, ata që
<em>software</em>-in
+e lirë e vlerësojnë ngaqë presin të jetë teknikisht më sipëran, ka
gjasa ta
+shohin si të dështuar, kur një patentë e mban të prapambetur. Ndaj,
+ndërkohë që është e dobishme të flitet mbi efektshmërinë praktike të
modelit
+“katedrale” të zhvillimit, dhe mbi besueshmërine dhe fuqinë e ca
+<em>software</em>-eve të lirë, nuk duhet të ndalemi me kaq. Duhet të
flasim
+për lirinë dhe parimet.</p>
<h3>Dokumentim i lirë</h3>
<p>
@@ -986,9 +1035,10 @@
<div id="footer">
<p>
-Ju lutem, pyetjet për FSF & GNU-në dërgojini te <a
-href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. Ka gjithashtu edhe <a
-href="/contact/">rrugë të tjera për t'u lidhu r me</a> FSF-në. <br />
+Ju lutem, pyetjet për FSF-në & GNU-në dërgojini te <a
+href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>. Ka edhe <a
+href="/contact/">rrugë të tjera për t'u lidhur me</a> FSF-në.
+<br />
Ju lutem, për lidhje të dëmtuara dhe ndreqje të tjera apo këshilla
shkruajuni te <a
href="mailto:address@hidden"><address@hidden></a>.
@@ -1001,10 +1051,12 @@
</p>
<p>
-Të drejta kopjimi © 1998, 2001, 2002, 2005, 2006, 2007, 2010 Richard
-M. Stallman <br /> Lejohet kopjimi fjalë për fjalë dhe shpërndarja e krejt
-këtij artikulli, me çfarëdo mjeti, pa pagesë, me kusht që ky shënim të
-ruhet.
+Të drejta Kopjimi © 1998, 2001, 2002, 2005, 2006, 2007, 2008, 2010
+Richard Stallman
+<br />
+Kjo faqe mund të përdoret sipas një <a rel="license"
+href="http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/us/">Lejeje Creative
+Commons Attribution-NoDerivs 3.0 United States</a>.
</p>
@@ -1014,9 +1066,9 @@
</div>
<p>
<!-- timestamp start -->
-Përditësuar:
+U përditësua:
-$Date: 2011/09/03 09:16:32 $
+$Date: 2011/09/16 08:35:08 $
<!-- timestamp end -->
</p>
Index: server/body-include-2.ru.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/server/body-include-2.ru.html,v
retrieving revision 1.16
retrieving revision 1.17
diff -u -b -r1.16 -r1.17
--- server/body-include-2.ru.html 16 Sep 2011 00:28:12 -0000 1.16
+++ server/body-include-2.ru.html 16 Sep 2011 08:35:16 -0000 1.17
@@ -17,7 +17,8 @@
name="_qf_default" type="hidden" value="Edit:cancel" />
</div>
- <p><label>Enter your email address (e.g.
address@hidden)</label></p><p><input type="text" id="frmEmail"
name="email-Primary" size="15"
+ <p><label>ÐведиÑе Ñвой адÑÐµÑ ÑлекÑÑонной
поÑÑÑ
+(напÑ. address@hidden)</label></p><p><input type="text" id="frmEmail"
name="email-Primary" size="15"
maxlength="80" /> <input type="submit" name="_qf_Edit_next"
value="ÐодпиÑаÑÑÑÑ" /></p>
</form>
Index: server/tasks.de.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/server/tasks.de.html,v
retrieving revision 1.5
retrieving revision 1.6
diff -u -b -r1.5 -r1.6
--- server/tasks.de.html 30 Aug 2011 16:38:18 -0000 1.5
+++ server/tasks.de.html 16 Sep 2011 08:35:16 -0000 1.6
@@ -88,16 +88,15 @@
</li>
</ul>
-<h3 id="writing">Scheiben von Webseiten</h3>
+<h3 id="writing">Schreiben von Webseiten</h3>
<ul>
- <li>Schreiben von Webseiten für GNU Projekte, deren Webseiten noch auf
unserem
+ <li>Webseiten für GNU Projekte schreiben, deren Seiten noch auf unserem
Webserver fehlen oder veraltet sind, mit Hilfe unserer <a
href="/software/boilerplate_software.html">Vorlage für Software</a>. Siehe
auch unsere <a href="/server/standards/README.webmastering.html"
-hreflang="en">GNU Webmastering Guidelines</a>.</li>
- <li>An der Verbesserung unserer <a href="/server/sitemap">Ãbersicht</a>
-arbeiten.
+hreflang="en">GNU Webmastering-Richtlinien</a>.</li>
+ <li>Unsere <a href="/server/sitemap">Ãbersicht</a> verbessern.
<ul>
<li>Entwurf einer besseren Seitenübersicht, die leicht alle vorhandenen
Seiten
finden hilft. Die Ãbersicht sollte besonders wichtige Teile der Unterseiten
@@ -120,11 +119,10 @@
<h3 id="graphics">Grafiken</h3>
<ul>
- <li>Entfernen Sie JPEG-Artefakte aus allen .png-Bildern durch die Entfernung
von
-„loose“ Pixeln und Umwandlung in 1bpp (im Fall von
-s/w-Zeichnungen).</li>
- <li>Erstellung neuer <a href="/graphics/graphics">Grafiken</a> für unsere
-Webseiten. Wir wollen vor allem schönere Zeichnungen, wie wir sie bereits
+ <li>JPEG-Artefakte aus allen .png-Bildern entfernen (indem
„loose“
+Pixel entfernt und in 1bpp, im Fall von s/w-Zeichnungen, umgewandelt wird)
.</li>
+ <li>Neue <a href="/graphics/graphics">Grafiken</a> für unseren Webauftritt
+erstellen. Wir wollen vor allem schönere Zeichnungen, wie wir sie bereits
haben, und vielleicht auch in mehreren Farben.</li>
</ul>
@@ -205,7 +203,7 @@
<!-- timestamp start -->
Aktualisierung:
-$Date: 2011/08/30 16:38:18 $
+$Date: 2011/09/16 08:35:16 $
<!-- timestamp end -->
</p>
Index: server/po/tasks.de.po
===================================================================
RCS file: /web/www/www/server/po/tasks.de.po,v
retrieving revision 1.10
retrieving revision 1.11
diff -u -b -r1.10 -r1.11
--- server/po/tasks.de.po 16 Sep 2011 07:51:50 -0000 1.10
+++ server/po/tasks.de.po 16 Sep 2011 08:35:24 -0000 1.11
@@ -12,7 +12,7 @@
"Language-Team: German <address@hidden>\n"
"MIME-Version: 1.0\n"
"Content-Type: text/plain; charset=utf-8\n"
-"Content-Transfer-Encoding: 8bit"
+"Content-Transfer-Encoding: 8bit\n"
#. type: Content of: <title>
msgid ""
[Prev in Thread] |
Current Thread |
[Next in Thread] |
- www gnu/thegnuproject.sq.html server/body-inclu...,
Yavor Doganov <=