[Top][All Lists]
[Date Prev][Date Next][Thread Prev][Thread Next][Date Index][Thread Index]
www/philosophy categories.pl.html compromise.es...
|
From: |
Yavor Doganov |
|
Subject: |
www/philosophy categories.pl.html compromise.es... |
|
Date: |
Sun, 14 Nov 2010 17:27:51 +0000 |
CVSROOT: /web/www
Module name: www
Changes by: Yavor Doganov <yavor> 10/11/14 17:27:50
Modified files:
philosophy : categories.pl.html compromise.es.html
shouldbefree.pl.html
philosophy/po : categories.pl.po shouldbefree.pl.po
Log message:
Automatic update by GNUnited Nations.
CVSWeb URLs:
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/categories.pl.html?cvsroot=www&r1=1.37&r2=1.38
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/compromise.es.html?cvsroot=www&r1=1.13&r2=1.14
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/shouldbefree.pl.html?cvsroot=www&r1=1.13&r2=1.14
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/categories.pl.po?cvsroot=www&r1=1.9&r2=1.10
http://web.cvs.savannah.gnu.org/viewcvs/www/philosophy/po/shouldbefree.pl.po?cvsroot=www&r1=1.16&r2=1.17
Patches:
Index: categories.pl.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/categories.pl.html,v
retrieving revision 1.37
retrieving revision 1.38
diff -u -b -r1.37 -r1.38
--- categories.pl.html 24 Aug 2010 16:27:31 -0000 1.37
+++ categories.pl.html 14 Nov 2010 17:27:10 -0000 1.38
@@ -2,7 +2,7 @@
<!--#include virtual="/server/header.pl.html" -->
<!-- This file is automatically generated by GNUnited Nations! -->
-<title>Kategorie Wolnego i Niewolnego Oprogramowania - Projekt GNU - Fundacja
+<title>Kategorie Wolnego i Niewolnego Oprogramowania - Projekt GNU -
Fundacja
Wolnego Oprogramowania (FSF)</title>
<!--#include virtual="/server/banner.pl.html" -->
@@ -14,69 +14,72 @@
<!-- Please ensure links are consistent with Apache's MultiView. -->
<!-- Change include statements to be consistent with the relevant -->
<!-- language, where necessary. -->
-<p>ZwróÄcie też uwagÄ na <a href="/philosophy/words-to-avoid.html">MylÄ
ce
+<p>ZwróÄcie też uwagÄ na <a
href="/philosophy/words-to-avoid.html">MylÄ
ce
sÅowa, których prawdopodobnie wolelibyÅcie unikaÄ</a>.</p>
<p id="diagram" class="c">
<img src="category.png" alt="" />
</p>
- <p>Ten diagram, autorstwa Chao-Kuei a niedawno zaktualizowany przez kilka
+ <p>Ten diagram, autorstwa Chao-Kuei a niedawno zaktualizowany przez
kilka
innych osób, wyjaÅnia zależnoÅci miÄdzy różnymi kategoriami
oprogramowania. Jest dostÄpny jako <a
-href="/philosophy/category.svg">skalowana grafika wektorowa</a> oraz jako <a
-href="/philosophy/category.fig">dokument XFig</a>, na warunkach umowy
-jakiejkolwiek z licencji GNU GPL v2 oraz późniejszych, GNU FDL v1.2 oraz
-późniejszych oraz na zasadzie Creative Commons Attribute-Share Alike v2.0 i
-późniejszych.</p>
+href="/philosophy/category.svg">skalowana grafika wektorowa</a>
+oraz jako <a href="/philosophy/category.fig">dokument XFig</a>,
+na warunkach umowy jakiejkolwiek z licencji GNU GPL v2
+oraz późniejszych, GNU FDL v1.2 oraz późniejszych oraz na
+zasadzie Creative Commons Attribute-Share Alike v2.0 i późniejszych.</p>
<h3 id="FreeSoftware">Wolne oprogramowanie [<em>Free software</em>]</h3>
- <p>Wolne oprogramowanie, czyli <em>free software</em>, rozpowszechniane
jest na
-zasadach, które pozwalajÄ
każdemu na użytkowanie go, kopiowanie
-i rozpowszechnianie w postaci niezmienionej lub
-z modyfikacjami, za darmo lub za opÅatÄ
. W szczególnoÅci oznacza
-to, że jego kod źródÅowy musi byÄ dostÄpny. „JeÅli coÅ nie jest
-źródÅem â nie jest programem”. To uproszczona definicja, prosimy
-zapoznaÄ siÄ również z jej <a href="/philosophy/free-sw.html">peÅnÄ
-wersjÄ
</a>.</p>
-
- <p>JeÅli jakiÅ program jest wolny, to potencjalnie może zostaÄ wÅÄ
czony do
-wolnego systemu operacyjnego, takiego jak GNU lub jednej z wolnych wersji
-systemu <a href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p>
+ <p>Wolne oprogramowanie, czyli <em>free software</em>,
rozpowszechniane
+jest na zasadach, które pozwalajÄ
każdemu na użytkowanie go,
+kopiowanie i rozpowszechnianie w postaci niezmienionej
+lub z modyfikacjami, za darmo lub za
+opÅatÄ
. W szczególnoÅci oznacza to, że jego kod źródÅowy
musi byÄ
+dostÄpny. „JeÅli coÅ nie jest źródÅem â nie jest
programem”. To
+uproszczona definicja, prosimy zapoznaÄ siÄ również z jej <a
+href="/philosophy/free-sw.html">peÅnÄ
wersjÄ
</a>.</p>
+
+ <p>JeÅli jakiÅ program jest wolny, to potencjalnie może zostaÄ wÅÄ
czony
+do wolnego systemu operacyjnego, takiego jak GNU lub jednej
+z wolnych wersji systemu <a
+href="/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>.</p>
<p>Istnieje wiele różnych metod uczynienia programu wolnym â wiele
-szczegóÅowych kwestii, które można rozstrzygnÄ
Ä na wiÄcej niż jeden
+szczegóÅowych kwestii, które można rozstrzygnÄ
Ä na wiÄcej niż
jeden
sposobów, wciÄ
ż pozostawiajÄ
c program wolnym. Niektóre z możliwych
-wariantów opisane sÄ
poniżej. WiÄcej informacji na temat konkretnych
-licencji wolnego oprogramowania zawartych jest na <a
+wariantów opisane sÄ
poniżej. WiÄcej informacji na temat konkretnych
+licencji wolnego oprogramowania zawartych jest na <a
href="/licenses/license-list.html">stronie z listÄ
licencji</a>.</p>
- <p>Wolne oprogramowanie to kwestia wolnoÅci, nie ceny. Jednak firmy
piszÄ
ce
-prawnie zastrzeżone programy czasami używajÄ
terminu „free
-software” odnoszÄ
c go do ceny [w angielskim „free” oznacza
-„wolny”, ale też „darmowy”]. W niektórych
-przypadkach znaczy to, że można uzyskaÄ kopiÄ binarnÄ
bez opÅaty,
-w innych, że kopia doÅÄ
czana jest do komputera, który kupujesz. CoÅ
-takiego nie ma nic wspólnego z tym, jak my rozumiemy wolne
-oprogramowanie w projekcie GNU.</p>
+ <p>Wolne oprogramowanie to kwestia wolnoÅci, nie ceny.
Jednak firmy
+piszÄ
ce prawnie zastrzeżone programy czasami używajÄ
terminu „free
+software” odnoszÄ
c go do ceny [w angielskim „free”
+oznacza „wolny”, ale też
+„darmowy”]. W niektórych przypadkach znaczy to,
+że można uzyskaÄ kopiÄ binarnÄ
bez opÅaty, w innych,
+że kopia doÅÄ
czana jest do komputera, który kupujesz. CoÅ
takiego
+nie ma nic wspólnego z tym, jak my rozumiemy wolne oprogramowanie
+w projekcie GNU.</p>
<p>W zwiÄ
zku z potencjalnÄ
możliwoÅciÄ
pomyÅki, gdy
firma
-programistyczna twierdzi, że jej produkt jest <em>free software</em>, warto
-zawsze sprawdziÄ faktyczne warunki dystrybucji, aby upewniÄ siÄ, czy
-użytkownicy rzeczywiÅcie majÄ
wszystkie wolnoÅci, które wynikajÄ
z idei
-wolnego oprogramowania. Czasem program jest rzeczywiÅcie wolny,
+programistyczna twierdzi, że jej produkt jest <em>free software</em>,
+warto zawsze sprawdziÄ faktyczne warunki dystrybucji, aby upewniÄ siÄ,
+czy użytkownicy rzeczywiÅcie majÄ
wszystkie wolnoÅci, które wynikajÄ
+z idei wolnego oprogramowania. Czasem program jest rzeczywiÅcie wolny,
a czasem nie.</p>
- <p>W angielskim sÅowo „free”, używane na ogóŠw
znaczeniu
-„wolny”, „swobodny” może też znaczyÄ
-„darmowy”. W wielu jÄzykach sÄ
to dwa odrÄbne sÅowa, na
-przykÅad, we francuskim istnieje „libre”
+ <p>W angielskim sÅowo „free”, używane na ogóÅ
+w znaczeniu „wolny”, „swobodny” może też
+znaczyÄ „darmowy”. W wielu jÄzykach sÄ
to dwa odrÄbne
+sÅowa, na przykÅad, we francuskim istnieje „libre”
i „gratuit”. W angielskim; jest sÅowo
-„gratis”, które jednoznacznie odnosi siÄ do ceny, jednak brak
-przymiotnika, który jednoznacznie odnosiÅby siÄ do wolnoÅci. Zapoznajcie
siÄ
-z naszÄ
listÄ
<a href= "/philosophy/fs-translations.html">tÅumaczeÅ terminu
-„wolne oprogramowanie”</a> na inne jÄzyki.</p>
+„gratis”, które jednoznacznie odnosi siÄ do ceny,
+jednak brak przymiotnika, który jednoznacznie odnosiÅby siÄ
+do wolnoÅci. Zapoznajcie siÄ z naszÄ
listÄ
<a href=
+"/philosophy/fs-translations.html">tÅumaczeÅ terminu „wolne
+oprogramowanie”</a> na inne jÄzyki.</p>
<p>Wolne programy sÄ
czÄsto <a
href="/software/reliability.html">bardziej
niezawodne</a> niż te, które wolne nie sÄ
.</p>
@@ -85,69 +88,71 @@
<p>
Niektórzy ludzie używajÄ
terminu „oprogramowanie open
source”
-[dosÅownie: „otwarte źródÅo”], majÄ
c na myÅli mniej wiÄcej
to
-samo, co wolne oprogramowanie. Jednak nie jest to dokÅadnie ten sam rodzaj
-oprogramowania: zaakceptowali oni pewne ograniczenia licencyjne, które my
-uważamy za zbyt restrykcyjne. IstniejÄ
również licencje wolnego
-oprogramowania, których oni nie akceptujÄ
. Jednak ogólnie rzecz biorÄ
c
-różnice pomiÄdzy obiema kategoriami sÄ
niewielkie: prawie caÅe wolne
+[dosÅownie: „otwarte źródÅo”], majÄ
c na myÅli mniej
wiÄcej
+to samo, co wolne oprogramowanie. Jednak nie jest to dokÅadnie ten sam
+rodzaj oprogramowania: zaakceptowali oni pewne ograniczenia licencyjne,
+które my uważamy za zbyt restrykcyjne. IstniejÄ
również licencje
+wolnego oprogramowania, których oni nie akceptujÄ
. Jednak ogólnie rzecz
+biorÄ
c różnice pomiÄdzy obiema kategoriami sÄ
niewielkie: prawie caÅe
wolne
oprogramowanie to programy „open source” i na odwrót.</p>
<p>Wolimy termin „<a
href="/philosophy/open-source-misses-the-point.html">wolne
-oprogramowanie</a>”, ponieważ odwoÅuje siÄ on do wolnoÅci, a
-okreÅlenie „open source” nie.</p>
+oprogramowanie</a>”, ponieważ odwoÅuje siÄ on do wolnoÅci,
+a okreÅlenie „open source” nie.</p>
<h3 id="PublicDomainSoftware">Oprogramowanie bÄdÄ
ce dobrem publicznym
[<em>Public domain software</em>]</h3>
- <p>Oprogramowanie w domenie publicznej [<em>public domain</em>], oddane
na
-użytek ogóÅu jako dobro publiczne, to programy nie objÄte prawem
+ <p>Oprogramowanie w domenie publicznej [<em>public domain</em>],
oddane
+na użytek ogóÅu jako dobro publiczne, to programy nie objÄte prawem
autorskim. JeÅli kod źródÅowy jest dobrem publicznym, to jest to specjalny
przypadek <a href="#Non-CopyleftedFreeSoftware">wolnego oprogramowania
-nieobjÄtego przez copyleft</a>, co znaczy, że niektóre z jego kopii lub
-zmodyfikowanych wersji mogÄ
byÄ niewolne. </p>
+nieobjÄtego przez copyleft</a>, co znaczy, że niektóre z jego
+kopii lub zmodyfikowanych wersji mogÄ
byÄ niewolne. </p>
- <p>W niektórych przypadkach program wykonywalny należy do domeny
-publicznej, ale jego kod źródÅowy nie jest dostÄpny. Nie jest to wówczas
-wolne oprogramowanie, gdyż ono wymaga dostÄpnoÅci kodu źródÅowego.
WiÄkszoÅÄ
-wolnego oprogramowania nie jest dobrem publicznym â jest objÄta prawami
-autorskimi, a posiadacze tych praw udzielili wszystkim pozwolenia na
-swobodne korzystanie z oprogramowania, które stworzyli. Zrobili to, stosujÄ
c
-odpowiedniÄ
licencjÄ â licencjÄ wolnego oprogramowania.</p>
+ <p>W niektórych przypadkach program wykonywalny należy
do domeny
+publicznej, ale jego kod źródÅowy nie jest dostÄpny. Nie jest to
+wówczas wolne oprogramowanie, gdyż ono wymaga dostÄpnoÅci kodu
+źródÅowego. WiÄkszoÅÄ wolnego oprogramowania nie jest dobrem publicznym
â
+jest objÄta prawami autorskimi, a posiadacze tych praw udzielili
+wszystkim pozwolenia na swobodne korzystanie z oprogramowania,
+które stworzyli. Zrobili to, stosujÄ
c odpowiedniÄ
licencjÄ â licencjÄ
+wolnego oprogramowania.</p>
<p>Niekiedy używa siÄ pojÄcia „public domain”
w sposób
-nieprecyzyjny, majÄ
c na myÅli <a
-href="#FreeSoftware">„darmowy”</a> lub „dostÄpny bez
-opÅat”. Jednakże „public domain” jest terminem prawniczym
-i oznacza, dokÅadnie, „nie stanowiÄ
cy przedmiotu prawa
+nieprecyzyjny, majÄ
c na myÅli <a
+href="#FreeSoftware">„darmowy”</a> lub „dostÄpny
+bez opÅat”. Jednakże „public domain” jest terminem
+prawniczym i oznacza, dokÅadnie, „nie stanowiÄ
cy przedmiotu prawa
autorskiego” [<em>not copyrighted</em>]. Zalecamy, dla jasnoÅci,
stosowanie „public domain” tylko w tym sensie,
-a innych terminów do oddania innych znaczeÅ.</p>
+a innych terminów do oddania innych znaczeÅ.</p>
<p>Zgodnie z KonwencjÄ
BerneÅskÄ
, podpisanÄ
przez wiÄkszoÅÄ
krajów,
wszystko, co zostanie zapisane, staje siÄ automatycznie objÄte prawem
-autorskim. Dotyczy to także programów. Dlatego też, jeÅli chcecie
udostÄpniÄ
-napisany przez siebie program jako dobro publiczne, musicie podjÄ
Ä pewne
-kroki prawne, żeby zrzec siÄ swoich praw autorskich. W przeciwnym
-razie, program pozostanie takim prawem objÄty.</p>
+autorskim. Dotyczy to także programów. Dlatego też, jeÅli chcecie
+udostÄpniÄ napisany przez siebie program jako dobro publiczne, musicie
+podjÄ
Ä pewne kroki prawne, żeby zrzec siÄ swoich praw
+autorskich. W przeciwnym razie, program pozostanie takim prawem
objÄty.</p>
<h3 id="CopyleftedSoftware">Oprogramowanie objÄte copyleft</h3>
<p>Oprogramowanie copyleft to wolne programy, których warunki
rozpowszechniania
-zapewniajÄ
, że wszystkie kopie bÄdÄ
miaÅy podobne warunki
-rozpowszechniania. Zwykle licencje copyleft nie pozwalajÄ
redystrybutorom na
-dodawanie dodatkowych ograniczeÅ przy dalszym rozpowszechnianiu lub
-modyfikacji programu (kilka szczególnie Åagodnych ograniczeÅ jest
-dozwolonych). To chroni program i jego zmodyfikowane wersje przed niektórymi
-sposobami zmieniania programu w program wÅasnoÅciowy.</p>
-
- <p>Niektóre licencje copyleft, takie jak GPL w wersji 3,
uniemożliwiajÄ
inne
-metody przeksztaÅcania programów w oprogramowanie wÅasnoÅciowe, takie
-jak <a
+zapewniajÄ
, że wszystkie kopie bÄdÄ
miaÅy podobne warunki
+rozpowszechniania. Zwykle licencje copyleft nie pozwalajÄ
redystrybutorom
+na dodawanie dodatkowych ograniczeÅ przy dalszym rozpowszechnianiu
+lub modyfikacji programu (kilka szczególnie Åagodnych ograniczeÅ jest
+dozwolonych). To chroni program i jego zmodyfikowane wersje przed
+niektórymi sposobami zmieniania programu w program wÅasnoÅciowy.</p>
+
+ <p>Niektóre licencje copyleft, takie jak GPL w wersji 3,
uniemożliwiajÄ
+inne metody przeksztaÅcania programów w oprogramowanie wÅasnoÅciowe,
+takie jak <a
href="http://www.gnu.org/licenses/rms-why-gplv3.html";>tivoization</a>.</p>
- <p>W Projekcie GNU stosujemy copyleft do prawie caÅego oprogramowania
jakie
-piszemy, gdyż naszym celem jest daÄ każdemu użytkownikowi wolnoÅci
-wynikajÄ
ce z pojÄcia „wolne oprogramowanie”. Na stronie <a href=
+ <p>W Projekcie GNU stosujemy copyleft do prawie caÅego
oprogramowania
+jakie piszemy, gdyż naszym celem jest daÄ każdemu użytkownikowi wolnoÅci
+wynikajÄ
ce z pojÄcia „wolne
+oprogramowanie”. Na stronie <a href=
"/copyleft/copyleft.html">Czym jest copyleft</a> znajduje siÄ szczegóÅowe
wyjaÅnienie sposobu dziaÅania copyleft i powodów, dla których
stosujemy
to rozwiÄ
zanie.</p>
@@ -155,54 +160,56 @@
<p>Copyleft jest pojÄciem ogólnym â żeby faktycznie program
podlegaÅ licencji
typu copyleft należy użyÄ konkretnego zestawu warunków
dystrybucyjnych. Istnieje wiele możliwych sposobów napisania warunków
-dystrybucji zgodnych z copyleft, wiÄc w zasadzie dla wolnego
+dystrybucji zgodnych z copyleft, wiÄc w zasadzie dla wolnego
oprogramowania może istnieÄ wiele licencji typu copyleft. Niemniej jednak,
-w praktyce niemal caÅe oprogramowanie wydane na zasadach copyleft
-korzysta z <a href="/copyleft/gpl.html">Powszechnej Licencji Publicznej
+w praktyce niemal caÅe oprogramowanie wydane na zasadach copyleft
+korzysta z <a href="/copyleft/gpl.html">Powszechnej Licencji Publicznej
GNU</a> [<em>GNU General Public License</em>]. Dwie różne licencje typu
-copyleft sÄ
na ogóŠze sobÄ
„niezgodne”,
-„niekompatybilne”, co znaczy, że ÅÄ
czenie kodu objÄtego jednÄ
-z tych licencji z kodem objÄtym drugÄ
jest nielegalne. Dlatego
-dobrze jest dla spoÅecznoÅci, jeÅli wykorzystuje siÄ tylko jednÄ
licencjÄ
-copyleft.</p>
+copyleft sÄ
na ogóŠze sobÄ
„niezgodne”,
+„niekompatybilne”, co znaczy, że ÅÄ
czenie kodu objÄtego
+jednÄ
z tych licencji z kodem objÄtym drugÄ
jest
+nielegalne. Dlatego dobrze jest dla spoÅecznoÅci, jeÅli wykorzystuje
+siÄ tylko jednÄ
licencjÄ copyleft.</p>
<h3 id="Non-CopyleftedFreeSoftware">Wolne oprogramowanie nie objÄte przez
copyleft</h3>
- <p>Wolne oprogramowanie nie objÄte copyleft zawiera zezwolenie autora
na dalsze
-rozpowszechnianie i modyfikowanie, jak również na nakÅadanie
-dodatkowych ograniczeÅ. </p>
-
- <p>JeÅli program jest wolny, ale nie objÄty copyleft, to niektóre
jego kopie
-lub zmienione wersje mogÄ
w ogóle nie byÄ wolne. JakaÅ firma
-programistyczna może skompilowaÄ dany program, ze zmianami lub bez,
+ <p>Wolne oprogramowanie nie objÄte copyleft zawiera zezwolenie autora
+na dalsze rozpowszechnianie i modyfikowanie, jak również
+na nakÅadanie dodatkowych ograniczeÅ. </p>
+
+ <p>JeÅli program jest wolny, ale nie objÄty copyleft, to
niektóre jego
+kopie lub zmienione wersje mogÄ
w ogóle nie byÄ wolne. JakaÅ
firma
+programistyczna może skompilowaÄ dany program, ze zmianami lub bez,
i rozpowszechniaÄ plik wykonywalny jako <a
href="#ProprietarySoftware">prawnie zastrzeżony</a> produkt.</p>
<p>Ilustruje to przypadek <a href="http://www.x.org";>Systemu X
-Window</a>. Konsorcjum X wydaje X11 na warunkach dystrybucyjnych, które
+Window</a>. Konsorcjum X wydaje X11 na warunkach dystrybucyjnych, które
czyniÄ
go wolnym oprogramowaniem nie objÄtym copyleft. JeÅli chcecie,
-możecie otrzymaÄ kopiÄ na tych warunkach i jest to kopia wolna. Jednakże,
-istniejÄ
też wersje niewolne i sÄ
popularne stacje robocze (w każdym razie
-byÅy), i karty graficzne PC, na których jedynie niewolne wersje
-dziaÅajÄ
. JeÅli używacie takiego sprzÄtu, to X11 nie jest dla Was wolnym
-oprogramowaniem. <a href="/philosophy/x.html">ProgramiÅci systemu X11 nawet
-uczynili go na pewien czas niewolnym.</a> Byli to w stanie zrobiÄ, ponieważ
-inni doÅÄ
czali swój kod na tej samej licencji nie objÄtej copyleft.</p>
+możecie otrzymaÄ kopiÄ na tych warunkach i jest to kopia
+wolna. Jednakże, istniejÄ
też wersje niewolne i sÄ
popularne stacje
+robocze (w każdym razie byÅy), i karty graficzne PC, na których
+jedynie niewolne wersje dziaÅajÄ
. JeÅli używacie takiego sprzÄtu, to X11
nie
+jest dla Was wolnym oprogramowaniem. <a
+href="/philosophy/x.html">ProgramiÅci systemu X11 nawet uczynili go
+na pewien czas niewolnym.</a> Byli to w stanie zrobiÄ,
+ponieważ inni doÅÄ
czali swój kod na tej samej licencji nie
objÄtej
+copyleft.</p>
-<h3 id="LaxPermissiveLicensedSoftware">Oprogramowanie na licencjach zbyt
przyzwalajÄ
cych [<em>Lax permissive
+<h3 id="LaxPermissiveLicensedSoftware">Oprogramowanie na licencjach zbyt
przyzwalajÄ
cych [<em>Lax permissive
licensed software</em>]</h3>
- <p>W skÅad licencji zbyt przyzwalajÄ
cych wchodzi licencja X11 oraz <a
-href="bsd.html">dwie licencje BSD</a>. Te licencje zezwalajÄ
na prawie
-jakiekolwiek modyfikowanie kodu, wÅÄ
czajÄ
c w to redystrybucjÄ prawnie
-zastrzeżonych binarii z lub bez zmian kodu źródÅowego.</p>
+ <p>W skÅad licencji zbyt przyzwalajÄ
cych wchodzi licencja X11
oraz <a
+href="bsd.html">dwie licencje BSD</a>. Te licencje zezwalajÄ
na prawie
+jakiekolwiek modyfikowanie kodu, wÅÄ
czajÄ
c w to redystrybucjÄ prawnie
+zastrzeżonych binarii z lub bez zmian kodu źródÅowego.</p>
<h3 id="GPL-CoveredSoftware">Oprogramowanie objÄte GPL</h3>
<p>Powszechna Licencja Publiczna, <a href="/copyleft/gpl.html">GNU GPL
(General
Public License)</a>, to jeden z konkretnych zestawów warunków
-rozpowszechniania sÅużÄ
cy do objÄcia programu licencjÄ
typu
-copyleft. Projekt GNU wydaje na jej warunkach wiÄkszoÅÄ swojego
+rozpowszechniania sÅużÄ
cy do objÄcia programu licencjÄ
typu
+copyleft. Projekt GNU wydaje na jej warunkach wiÄkszoÅÄ swojego
oprogramowania. </p>
<p>Nieporozumieniem jest zrównanie wolnego oprogramowania wraz
@@ -211,27 +218,29 @@
<h3 id="TheGNUsystem">System operacyjny GNU</h3>
<p><a href="/gnu/gnu-history.html">System operacyjny GNU</a> to system
-operacyjny podobny do Uniksa, skÅadajÄ
cy siÄ w caÅoÅci z wolnego
-oprogramowania, który rozwijamy w ramach Projektu GNU od 1984 roku.</p>
+operacyjny podobny do Uniksa, skÅadajÄ
cy siÄ w caÅoÅci
+z wolnego oprogramowania, który rozwijamy w ramach Projektu GNU
+od 1984 roku.</p>
+
+ <p>Uniksopodobny system operacyjny skÅada siÄ z wielu
programów. System
+GNU zawiera caÅoÅÄ oprogramowania GNU, jak również wiele innych pakietów,
+jak System X Window i TeX, które nie sÄ
oprogramowaniem GNU.</p>
+
+ <p>Pierwsze testowe wydanie peÅnego systemu GNU miaÅo miejsce
w roku
+1996. ObejmowaÅo ono GNU Hurd, czyli rozwijane przez nas od 1990
+roku jÄ
dro systemu. W roku 2001 system GNU (wraz z jÄ
drem Hurd)
+zaczÄ
Å dziaÅaÄ caÅkiem niezawodnie, jednak Hurdowi nadal brakuje
kilku
+ważnych elementów, wiÄc nie jest szeroko wykorzystywany. Tymczasem
+w latach 90. wielki sukces odniósŠsystem <a href=
+"/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, odgaÅÄzienie systemu GNU, które
+jako jÄ
dro wykorzystuje Linuksa zamiast GNU Hurd.</p>
- <p>Uniksopodobny system operacyjny skÅada siÄ z wielu programów.
System GNU
-zawiera caÅoÅÄ oprogramowania GNU, jak również wiele innych pakietów, jak
-System X Window i TeX, które nie sÄ
oprogramowaniem GNU.</p>
-
- <p>Pierwsze testowe wydanie peÅnego systemu GNU miaÅo miejsce w roku
-1996. ObejmowaÅo ono GNU Hurd, czyli rozwijane przez nas od 1990 roku jÄ
dro
-systemu. W roku 2001 system GNU (wraz z jÄ
drem Hurd) zaczÄ
Å dziaÅaÄ
caÅkiem
-niezawodnie, jednak Hurdowi nadal brakuje kilku ważnych elementów, wiÄc nie
-jest szeroko wykorzystywany. Tymczasem w latach 90. wielki sukces odniósÅ
-system <a href= "/gnu/linux-and-gnu.html">GNU/Linux</a>, odgaÅÄzienie
-systemu GNU, które jako jÄ
dro wykorzystuje Linuksa zamiast GNU Hurd.</p>
-
- <p>Ponieważ celem GNU jest wolnoÅÄ, każdy z poszczególnych
skÅadników
-systemu GNU musi byÄ wolny. Nie wszystkie jednak muszÄ
byÄ objÄte przez
+ <p>Ponieważ celem GNU jest wolnoÅÄ, każdy
z poszczególnych skÅadników
+systemu GNU musi byÄ wolny. Nie wszystkie jednak muszÄ
byÄ objÄte
przez
copyleft â z prawnego punktu widzenia każdy rodzaj wolnego
-oprogramowania, jeÅli tylko przyczynia siÄ do osiÄ
gniÄcia technicznych
-celów, nadaje siÄ do wÅÄ
czenia do systemu. Ponadto nie wszystkie skÅadniki
-systemu GNU muszÄ
byÄ oprogramowaniem GNU. GNU może wykorzystywaÄ,
+oprogramowania, jeÅli tylko przyczynia siÄ do osiÄ
gniÄcia technicznych
+celów, nadaje siÄ do wÅÄ
czenia do systemu. Ponadto nie wszystkie
+skÅadniki systemu GNU muszÄ
byÄ oprogramowaniem GNU. GNU może
wykorzystywaÄ,
i wykorzystuje, wolne oprogramowanie nie objÄte przez copyleft, które
zostaÅo stworzone w ramach innych projektów, np. System X Window.</p>
@@ -239,140 +248,148 @@
<p>Termin „Programy GNU” to synonim <a
href="#GNUsoftware">oprogramowania GNU</a>. Program Foo jest programem GNU
-jeÅli jest oprogramowaniem GNU. Czasem mówimy też, że jest „pakietem
-GNU”.</p>
+jeÅli jest oprogramowaniem GNU. Czasem mówimy też, że jest
+„pakietem GNU”.</p>
<h3 id="GNUsoftware">Oprogramowanie GNU</h3>
<p><a href="/software/software.html">Oprogramowanie GNU</a> to
oprogramowanie
-wydane pod auspicjami <a href="/gnu/gnu-history.html">Projektu
+wydane pod auspicjami <a href="/gnu/gnu-history.html">Projektu
GNU</a>. JeÅli jakiÅ program jest oprogramowaniem GNU, to jest również
-programem lub pakietem GNU. W pliku README lub podrÄczniku danego
-pakietu powinno byÄ to wyraźnie napisane; wszystkie pakiety GNU wskazano
-także w <a href="/directory">Katalogu wolnego oprogramowania</a>.</p>
-
- <p>WiÄkszoÅÄ oprogramowania GNU jest wydana na warunkach <a href=
-"/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>, ale nie wszystkie; jednak caÅoÅÄ
-musi byÄ <a href="/philosophy/free-sw.html">wolnym oprogramowaniem</a>.</p>
+programem lub pakietem GNU. W pliku README lub podrÄczniku
+danego pakietu powinno byÄ to wyraźnie napisane; wszystkie pakiety GNU
+wskazano także w <a href="/directory">Katalogu wolnego
+oprogramowania</a>.</p>
+
+ <p>WiÄkszoÅÄ oprogramowania GNU jest wydana na warunkach <a
href=
+"/copyleft/copyleft.html">copyleft</a>, ale nie wszystkie;
+jednak caÅoÅÄ musi byÄ <a href="/philosophy/free-sw.html">wolnym
+oprogramowaniem</a>.</p>
<p>CzÄÅÄ oprogramowania GNU zostaÅa napisana przez <a
href="http://www.fsf.org/about/staff/";>pracowników</a> Fundacji Wolnego
Oprogramowania (<a href="http://www.fsf.org/";>Free Software Foundation</a>),
-ale wiÄkszoÅÄ jest wkÅadem <a
-href="/people/people.html">ochotników</a>. (Niektórzy z tych ochotników sÄ
-opÅacani przez firmy lub uniwersytety, ale dla nas sÄ
ochotnicy.) Prawa
-autorskie do niektórych z wniesionych programów ma Fundacja Wolnego
-Oprogramowania, a prawa do reszty majÄ
ich autorzy.</p>
+ale wiÄkszoÅÄ jest wkÅadem <a
+href="/people/people.html">ochotników</a>. (Niektórzy z tych ochotników
+sÄ
opÅacani przez firmy lub uniwersytety, ale dla nas sÄ
+ochotnicy.) Prawa autorskie do niektórych z wniesionych programów
+ma Fundacja Wolnego Oprogramowania, a prawa do reszty majÄ
ich
+autorzy.</p>
<h3 id="non-freeSoftware">Oprogramowanie niewolne [<em>non-free
software</em>]</h3>
<p>Oprogramowanie niewolne oznacza każde oprogramowanie, które nie
jest
wolne. Kategoria ta obejmuje caÅe oprogramowanie, które zabrania używania,
-rozpowszechniania lub modyfikacji, albo wymaga proszenia o zgodÄ, albo
-jest tak ograniczone, że nie można efektywnie używaÄ.</p>
+rozpowszechniania lub modyfikacji, albo wymaga proszenia
+o zgodÄ, albo jest tak ograniczone, że nie można efektywnie
+używaÄ.</p>
<h3 id="ProprietarySoftware">Oprogramowanie wÅasnoÅciowe</h3>
<p>Oprogramowanie prawnie zastrzeżone to inna nazwa oprogramowania
-niewolnego. W przeszÅoÅci dzieliliÅmy oprogramowanie niewolne na
-„póÅwolne oprogramowanie”, które mogÅoby byÄ modyfikowane i
-rozpowszechnianie w celach niekomercyjnych, oraz „oprogramowanie
-wÅasnoÅciowe”, które nie mogÅoby byÄ modyfikowane i
-rozpowszechniane. Ale teraz porzuciliÅmy to i używamy nazwy
-„oprogramowanie wÅasnoÅciowe” jako synonim oprogramowania
-niewolnego.</p>
-
- <p>W Fundacji Wolnego Oprogramowania (FSF) kierujemy siÄ zasadÄ
,
że nie
-możemy instalowaÄ na naszych komputerach żadnego programu prawnie
-zastrzeżonego, z wyjÄ
tkiem instalacji tymczasowej wyÅÄ
cznie
+niewolnego. W przeszÅoÅci dzieliliÅmy oprogramowanie niewolne
+na „póÅwolne oprogramowanie”, które mogÅoby byÄ
+modyfikowane i rozpowszechnianie w celach niekomercyjnych,
+oraz „oprogramowanie wÅasnoÅciowe”, które nie mogÅoby byÄ
+modyfikowane i rozpowszechniane. Ale teraz porzuciliÅmy to
+i używamy nazwy „oprogramowanie wÅasnoÅciowe” jako synonim
+oprogramowania niewolnego.</p>
+
+ <p>W Fundacji Wolnego Oprogramowania (FSF) kierujemy siÄ zasadÄ
,
+że nie możemy instalowaÄ na naszych komputerach żadnego programu
+prawnie zastrzeżonego, z wyjÄ
tkiem instalacji tymczasowej wyÅÄ
cznie
w konkretnym celu napisania wolnego programu, który by go
zastÄ
piÅ. Z wyjÄ
tkiem takich przypadków, nie widzimy żadnego
usprawiedliwienia dla instalacji programu wÅasnoÅciowego.</p>
- <p>Na przykÅad, czuliÅmy siÄ usprawiedliwieni instalujÄ
c na naszym
komputerze
-Uniksa w latach 80., ponieważ wykorzystywaliÅmy go do pisania jego wolnego
-zastÄpnika. Obecnie, ponieważ dostÄpne sÄ
wolne systemy operacyjne, to
-usprawiedliwienie nie jest już aktualne. Nie używamy żadnych niewolnych
-systemów operacyjnych a na każdym nowym komputerze instalujemy
-caÅkowicie wolny system operacyjny.</p>
-
- <p>Nie nalegamy, by użytkownicy GNU, czy ofiarodawcy, musieli
przestrzegaÄ tej
-zasady. UstanowiliÅmy jÄ
dla siebie. Jednak mamy nadziejÄ, że Wy także
-postanowicie siÄ niÄ
kierowaÄ, choÄby dla wolnoÅci.</p>
+ <p>Na przykÅad, czuliÅmy siÄ usprawiedliwieni instalujÄ
c
na naszym
+komputerze Uniksa w latach 80., ponieważ wykorzystywaliÅmy go
+do pisania jego wolnego zastÄpnika. Obecnie, ponieważ dostÄpne sÄ
+wolne systemy operacyjne, to usprawiedliwienie nie jest już aktualne. Nie
+używamy żadnych niewolnych systemów operacyjnych a na każdym nowym
+komputerze instalujemy caÅkowicie wolny system operacyjny.</p>
+
+ <p>Nie nalegamy, by użytkownicy GNU, czy ofiarodawcy, musieli
przestrzegaÄ
+tej zasady. UstanowiliÅmy jÄ
dla siebie. Jednak mamy nadziejÄ,
+że Wy także postanowicie siÄ niÄ
kierowaÄ, choÄby dla wolnoÅci.</p>
<h3 id="freeware"><em>Freeware</em></h3>
- <p>Termin „freeware” nie ma jasnej uzgodnionej definicji,
ale jest
-powszechnie używany w odniesieniu do pakietów oprogramowania, które
-zezwalajÄ
na dalsze rozpowszechnianie, lecz nie na modyfikacjÄ (a ich
-kod źródÅowy nie jest dostÄpny). Pakiety te <em>nie sÄ
</em> wolnym
-oprogramowaniem, wiÄc prosimy o nieużywanie sÅowa „freeware” na
-okreÅlenie wolnego oprogramowania. </p>
+ <p>Termin „freeware” nie ma jasnej uzgodnionej definicji,
+ale jest powszechnie używany w odniesieniu do pakietów
+oprogramowania, które zezwalajÄ
na dalsze rozpowszechnianie,
+lecz nie na modyfikacjÄ (a ich kod źródÅowy nie jest
+dostÄpny). Pakiety te <em>nie sÄ
</em> wolnym oprogramowaniem,
+wiÄc prosimy o nieużywanie sÅowa „freeware”
+na okreÅlenie wolnego oprogramowania. </p>
<h3 id="shareware"><em>Shareware</em></h3>
- <p>Shareware jest oprogramowaniem zawierajÄ
cym zezwolenie na dalsze
-rozpowszechnianie kopii, ale każdy, kto kontynuuje wykorzystywanie go jest
-<em>zobowiÄ
zany</em> uiÅciÄ opÅatÄ licencyjnÄ
. </p>
+ <p>Shareware jest oprogramowaniem zawierajÄ
cym zezwolenie
na dalsze
+rozpowszechnianie kopii, ale każdy, kto kontynuuje wykorzystywanie go
+jest <em>zobowiÄ
zany</em> uiÅciÄ opÅatÄ licencyjnÄ
. </p>
- <p>Shareware nie jest wolnym oprogramowaniem, ani nawet póÅwolnym.
Wynika to z
-dwóch powodów:</p>
+ <p>Shareware nie jest wolnym oprogramowaniem, ani nawet
póÅwolnym. Wynika
+to z dwóch powodów:</p>
<ul>
<li>W przypadku wiÄkszoÅci oprogramowania shareware kod
źródÅowy nie jest
-dostÄpny, zatem nie da siÄ go w ogóle modyfikowaÄ.</li>
- <li>W shareware nie ma zezwolenia na kopiowanie i instalacjÄ
bez
-uiszczenia opÅaty licencyjnej, nawet dla osób prywatnych zaangażowanych w
-dziaÅalnoÅÄ niekomercyjnÄ
. (W praktyce ludzie czÄsto lekceważÄ
warunki
-rozpowszechniania i instalujÄ
programy shareware bez pÅacenia, jednak
-warunki dystrybucji na to nie pozwalajÄ
.)</li>
+dostÄpny, zatem nie da siÄ go w ogóle modyfikowaÄ.</li>
+ <li>W shareware nie ma zezwolenia na kopiowanie
i instalacjÄ
+bez uiszczenia opÅaty licencyjnej, nawet dla osób prywatnych
+zaangażowanych w dziaÅalnoÅÄ niekomercyjnÄ
. (W praktyce ludzie
+czÄsto lekceważÄ
warunki rozpowszechniania i instalujÄ
programy
+shareware bez pÅacenia, jednak warunki dystrybucji na to nie
+pozwalajÄ
.)</li>
</ul>
<h3 id="PrivateSoftware">Oprogramowanie prywatne [<em>Private
software</em>]</h3>
- <p>Oprogramowanie prywatne lub wykonane na zamówienie, to programy
powstaÅe dla
-jednego użytkownika (zwykle instytucji lub przedsiÄbiorstwa). Użytkownik
-przechowuje taki program i korzysta z niego, nie udostÄpniajÄ
c go
-ogóÅowi ani w postaci kodu źródÅowego, ani binariów. </p>
- <p>Program prywatny, jeÅli jego jedyny użytkownik ma do niego peÅne
prawa, jest
-w pewnym trywialnym sensie wolnym oprogramowaniem.</p>
+ <p>Oprogramowanie prywatne lub wykonane na zamówienie, to
programy
+powstaÅe dla jednego użytkownika (zwykle instytucji
+lub przedsiÄbiorstwa). Użytkownik przechowuje taki program
+i korzysta z niego, nie udostÄpniajÄ
c go ogóÅowi
+ani w postaci kodu źródÅowego, ani binariów. </p>
+ <p>Program prywatny, jeÅli jego jedyny użytkownik ma do niego
peÅne prawa,
+jest w pewnym trywialnym sensie wolnym oprogramowaniem.</p>
<p>Ogólnie rzecz biorÄ
c nie uważamy, żeby napisanie programu
i nastÄpnie
niewydanie go byÅo czymÅ zÅym. IstniejÄ
przypadki programów tak
przydatnych,
-że odmowa ich upublicznienia byÅaby paskudnym traktowaniem
+że odmowa ich upublicznienia byÅaby paskudnym traktowaniem
ludzkoÅci. Jednakże wiÄkszoÅÄ programów nie jest aż tak fenomenalna
-i wstrzymywanie siÄ od ich wydania nie jest szczególnie
-szkodliwe. Dlatego rozwijanie oprogramowania prywatnego nie narusza zasad
-ruchu na rzecz wolnego oprogramowania.</p>
+i wstrzymywanie siÄ od ich wydania nie jest szczególnie
+szkodliwe. Dlatego rozwijanie oprogramowania prywatnego nie narusza
+zasad ruchu na rzecz wolnego oprogramowania.</p>
<p>Prawie caÅa praca dostÄpna dla programistów to rozwijanie
prywatnego
-oprogramowania. Wynika z tego, że wiÄkszoÅÄ programistycznej pracy
-jest, lub mogÅaby byÄ, wykonywana w sposób zgodny z zasadami ruchu
-na rzecz wolnego oprogramowania.</p>
+oprogramowania. Wynika z tego, że wiÄkszoÅÄ programistycznej
pracy
+jest, lub mogÅaby byÄ, wykonywana w sposób zgodny z zasadami
+ruchu na rzecz wolnego oprogramowania.</p>
<h3 id="commercialSoftware">Oprogramowanie komercyjne [<em>commercial
software</em>]</h3>
<p>Oprogramowanie komercyjne to oprogramowanie tworzone przez
przedsiÄbiorstwa,
-których celem jest zarabianie pieniÄdzy na jego
+których celem jest zarabianie pieniÄdzy na jego
wykorzystywaniu. „Komercyjne” [<em>commercial</em>]
i „prawnie zastrzeżone” [<em>proprietary</em>] to nie to
samo! WiÄkszoÅÄ programów komercyjnych jest <a
-href="#ProprietarySoftware">prawnie zastrzeżona</a>, ale istnieje komercyjne
-wolne oprogramowanie i niewolne oprogramowanie niekomercyjne.</p>
-
- <p>Na przykÅad, GNU Ada jest rozwijana przez firmÄ. GNU Ada jest
zawsze
-rozpowszechniana na warunkach GNU GPL i każda jej kopia jest wolnym
-oprogramowaniem, ale jej autorzy sprzedajÄ
usÅugi pomocy technicznej. Gdy
-ich przedstawiciele handlowi spotykajÄ
siÄ z potencjalnymi klientami,
-czasami klienci mówiÄ
„CzulibyÅmy siÄ bezpieczniej z komercyjnym
-kompilatorem”. Na co sprzedawcy odpowiadajÄ
: „GNU Ada
-<em>jest</em> kompilatorem komercyjnym, który równoczeÅnie jest wolnym
-oprogramowaniem”.</p>
- <p>Dla projektu GNU nacisk jest odwrotnie: ważne jest to, że GNU Ada
to wolne
-oprogramowanie. To, czy jest ono komercyjne czy nie, to szczegóÅ. Jednak
-dodatkowy rozwój GNU Ady wynikajÄ
cy z jej komercyjnego charakteru jest
-niewÄ
tpliwie korzystny.</p>
- <p>Prosimy o rozpowszechnienie informacji o tym, że możliwe
jest
+href="#ProprietarySoftware">prawnie zastrzeżona</a>, ale istnieje
+komercyjne wolne oprogramowanie i niewolne oprogramowanie
+niekomercyjne.</p>
+
+ <p>Na przykÅad, GNU Ada jest rozwijana przez firmÄ. GNU Ada jest
zawsze
+rozpowszechniana na warunkach GNU GPL i każda jej kopia jest
+wolnym oprogramowaniem, ale jej autorzy sprzedajÄ
usÅugi pomocy
+technicznej. Gdy ich przedstawiciele handlowi spotykajÄ
siÄ
+z potencjalnymi klientami, czasami klienci mówiÄ
„CzulibyÅmy siÄ
+bezpieczniej z komercyjnym kompilatorem”. Na co sprzedawcy
+odpowiadajÄ
: „GNU Ada <em>jest</em> kompilatorem komercyjnym, który
+równoczeÅnie jest wolnym oprogramowaniem”.</p>
+ <p>Dla projektu GNU nacisk jest odwrotnie: ważne jest to, że GNU
Ada to
+wolne oprogramowanie. To, czy jest ono komercyjne czy nie, to
+szczegóÅ. Jednak dodatkowy rozwój GNU Ady wynikajÄ
cy z jej
+komercyjnego charakteru jest niewÄ
tpliwie korzystny.</p>
+ <p>Prosimy o rozpowszechnienie informacji o tym,
że możliwe jest
komercyjne wolne oprogramowanie. Możecie nam w tym pomóc starajÄ
c siÄ
-nie mówiÄ „komercyjne”, gdy macie na myÅli „prawnie
+nie mówiÄ „komercyjne”, gdy macie na myÅli „prawnie
zastrzeżone”.</p>
<!-- If needed, change the copyright block at the bottom. In general, -->
@@ -392,20 +409,20 @@
<div id="footer">
<p>
-Pytania dotyczÄ
ce GNU i FSF prosimy kierowaÄ na adres <a
+Pytania dotyczÄ
ce GNU i FSF prosimy kierowaÄ na adres <a
href="mailto:address@hidden";><address@hidden></a>. IstniejÄ
także <a
-href="/contact/contact.html">inne sposoby skontaktowania siÄ</a> z FSF. <br
-/> Informacje o niedziaÅajÄ
cych odnoÅnikach oraz inne poprawki (lub
-propozycje) prosimy wysyÅaÄ na adres <a
+href="/contact/contact.html">inne sposoby skontaktowania siÄ</a>
+z FSF. <br /> Informacje o niedziaÅajÄ
cych odnoÅnikach oraz inne
+poprawki (lub propozycje) prosimy wysyÅaÄ na adres <a
href="mailto:address@hidden";><address@hidden></a>.
</p>
<p>
-Aby zapoznaÄ siÄ z informacjami dotyczÄ
cymi tÅumaczenia i koordynowania
-tÅumaczeÅ artykuÅów, proszÄ odwiedziÄ stronÄ <a
+Aby zapoznaÄ siÄ z informacjami dotyczÄ
cymi tÅumaczenia
+i koordynowania tÅumaczeÅ artykuÅów, proszÄ odwiedziÄ stronÄ <a
href="/server/standards/README.translations.html">tÅumaczeÅ</a>. <br />
-Komentarze odnoÅnie tÅumaczenia polskiego oraz zgÅoszenia dotyczÄ
ce chÄci
-wspóÅpracy w tÅumaczeniu prosimy kierowaÄ na adres <a
+Komentarze odnoÅnie tÅumaczenia polskiego oraz zgÅoszenia dotyczÄ
ce
+chÄci wspóÅpracy w tÅumaczeniu prosimy kierowaÄ na adres <a
href="mailto:address@hidden";>address@hidden</a>.
</p>
@@ -414,9 +431,10 @@
Software Foundation, Inc.
</p>
<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any
-medium, provided this notice is preserved. <br /> Zezwala siÄ na wykonywanie
-i dystrybucjÄ wiernych kopii tego tekstu, niezależnie od noÅnika, pod
-warunkiem zachowania niniejszego zezwolenia.
+medium, provided this notice is preserved. <br /> Zezwala siÄ
+na wykonywanie i dystrybucjÄ wiernych kopii tego tekstu,
+niezależnie od noÅnika, pod warunkiem zachowania niniejszego
+zezwolenia.
</p>
@@ -430,7 +448,7 @@
<!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
-$Date: 2010/08/24 16:27:31 $
+$Date: 2010/11/14 17:27:10 $
<!-- timestamp end -->
</p>
Index: compromise.es.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/compromise.es.html,v
retrieving revision 1.13
retrieving revision 1.14
diff -u -b -r1.13 -r1.14
--- compromise.es.html 3 Sep 2010 16:27:22 -0000 1.13
+++ compromise.es.html 14 Nov 2010 17:27:10 -0000 1.14
@@ -131,8 +131,8 @@
podemos y lo hacemos. Se vuelve un problema sólo cuando las personas se
centran en las ventajas prácticas a costa de la libertad, o sugieren que
otros lo hagan. AsÃ, cuando citamos las ventajas prácticas del software
-libre reiteramos frecuentemente que son sólo <em>razones secundarias
-adicionales</em> para preferirlo.</p>
+libre reiteramos frecuentemente que son sólo <em>razones secundarias</em>
+adicionales para preferirlo.</p>
<p>No es suficiente hacer que nuestras palabras sean acordes a nuestros
ideales. Nuestras acciones también tienen que estar de acuerdo con
@@ -255,7 +255,7 @@
<!-- timestamp start -->
Ãltima actualización:
-$Date: 2010/09/03 16:27:22 $
+$Date: 2010/11/14 17:27:10 $
<!-- timestamp end -->
</p>
Index: shouldbefree.pl.html
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/shouldbefree.pl.html,v
retrieving revision 1.13
retrieving revision 1.14
diff -u -b -r1.13 -r1.14
--- shouldbefree.pl.html 23 Aug 2010 08:27:38 -0000 1.13
+++ shouldbefree.pl.html 14 Nov 2010 17:27:10 -0000 1.14
@@ -18,324 +18,345 @@
<a href="http://www.stallman.org/";><strong>Richard Stallman</strong></a></p>
<h3 id="introduction">Wprowadzenie</h3>
<p>
-Fakt istnienia programów komputerowych w nieunikniony sposób otwiera kwestiÄ
-sposobu podejmowania decyzji co do ich użytkowania. Wyobraźmy sobie na
-przykÅad, że ktoÅ posiadajÄ
cy kopiÄ programu spotyka kogoÅ, kto takowÄ
kopiÄ
-chciaÅby mieÄ. MajÄ
oni przy tym możliwoÅÄ jej zrobienia. Kto powinien
-decydowaÄ o tym, czy bÄdzie ona rzeczywiÅcie wykonana? Zainteresowane osoby?
-A może ktoÅ inny, nazywany „wÅaÅcicielem”? </p>
+Fakt istnienia programów komputerowych w nieunikniony sposób otwiera
+kwestiÄ sposobu podejmowania decyzji co do ich użytkowania. Wyobraźmy
+sobie na przykÅad, że ktoÅ posiadajÄ
cy kopiÄ programu spotyka
+kogoÅ, kto takowÄ
kopiÄ chciaÅby mieÄ. MajÄ
oni przy tym możliwoÅÄ jej
+zrobienia. Kto powinien decydowaÄ o tym, czy bÄdzie ona rzeczywiÅcie
+wykonana? Zainteresowane osoby? A może ktoŠinny, nazywany
+„wÅaÅcicielem”? </p>
<p>
- Twórcy programów zwykle rozważajÄ
te pytania zakÅadajÄ
c, że
odpowiednie
+ Twórcy programów zwykle rozważajÄ
te pytania zakÅadajÄ
c,
że odpowiednie
kryterium dla ich rozstrzygniÄcia to maksymalizowanie ich zysków. Polityczne
-wpÅywy biznesu doprowadziÅy do tego, że rzÄ
d przyjÄ
Šzarówno to
kryterium,
-jak również rozwiÄ
zanie wysuniÄte przez twórców, które mówi, że
program ma
-wÅaÅciciela, zazwyczaj korporacjÄ zaangażowanÄ
w jego rozwój.</p>
-<p>
- ChciaÅbym rozważyÄ to samo pytanie używajÄ
c innego kryterium:
dobrobytu i
-wolnoÅci caÅego spoÅeczeÅstwa. </p>
-<p>
- O rozstrzygniÄciu tych kwestii nie może decydowaÄ dzisiejsze prawo, jako
że
-prawo powinno dostosowywaÄ siÄ do zasad etycznych, a nie na odwrót. Nie
-rozstrzygajÄ
ich także obecne praktyki, chociaż mogÄ
one zasugerowaÄ
możliwe
-rozwiÄ
zania. Jedynym sposobem na rozstrzygniÄcie jest stwierdzenie kto
-zyskuje, a kto traci na uznawaniu praw wÅaÅcicieli oprogramowania, a także
-dlaczego i w jakim stopniu. Innymi sÅowy, powinniÅmy przeprowadziÄ analizÄ
-zysków i strat w imieniu caÅego spoÅeczeÅstwa, uwzglÄdniajÄ
c w niej
wolnoÅÄ
-jednostek oraz produkcjÄ dóbr materialnych. </p>
-<p>
- Zamierzam w tym eseju opisaÄ rezultaty, jakie niesie za sobÄ
uznawanie
-wÅaÅcicieli i pokazaÄ, że sÄ
one szkodliwe. UdowodniÄ, że programiÅci
-powinni zachÄcaÄ innych do redystrybucji i dzielenia siÄ pisanymi przez
-nas programami, do ich studiowania i ulepszania. Innymi sÅowy, powinni
-pisaÄ <a href="/philosophy/free-sw.html">„wolne”
-oprogramowanie</a>.<a href="#f1">(1)</a></p>
+wpÅywy biznesu doprowadziÅy do tego, że rzÄ
d przyjÄ
Šzarówno
to
+kryterium, jak również rozwiÄ
zanie wysuniÄte przez twórców, które mówi,
+że program ma wÅaÅciciela, zazwyczaj korporacjÄ zaangażowanÄ
+w jego rozwój.</p>
+<p>
+ ChciaÅbym rozważyÄ to samo pytanie używajÄ
c innego kryterium: dobrobytu
+i wolnoÅci caÅego spoÅeczeÅstwa. </p>
+<p>
+ O rozstrzygniÄciu tych kwestii nie może decydowaÄ dzisiejsze prawo, jako
+że prawo powinno dostosowywaÄ siÄ do zasad etycznych, a nie
+na odwrót. Nie rozstrzygajÄ
ich także obecne praktyki, chociaż mogÄ
one
+zasugerowaÄ możliwe rozwiÄ
zania. Jedynym sposobem na rozstrzygniÄcie
+jest stwierdzenie kto zyskuje, a kto traci na uznawaniu praw
+wÅaÅcicieli oprogramowania, a także dlaczego i w jakim
+stopniu. Innymi sÅowy, powinniÅmy przeprowadziÄ analizÄ zysków
i strat
+w imieniu caÅego spoÅeczeÅstwa, uwzglÄdniajÄ
c w niej wolnoÅÄ
+jednostek oraz produkcjÄ dóbr materialnych. </p>
+<p>
+ Zamierzam w tym eseju opisaÄ rezultaty, jakie niesie za sobÄ
+uznawanie wÅaÅcicieli i pokazaÄ, że sÄ
one szkodliwe.
UdowodniÄ,
+że programiÅci powinni zachÄcaÄ innych do redystrybucji
+i dzielenia siÄ pisanymi przez nas programami, do ich studiowania
+i ulepszania. Innymi sÅowy, powinni pisaÄ <a
+href="/philosophy/free-sw.html">„wolne” oprogramowanie</a>.<a
+href="#f1">(1)</a></p>
<h3 id="owner-justification">Jak wÅaÅciciele usprawiedliwiajÄ
swojÄ
wÅadzÄ</h3>
<p>
- Ludzie korzystajÄ
cy na obecnym systemie, w którym programy sÄ
wÅasnoÅciÄ
,
-przedstawiajÄ
dwa argumenty na poparcie swoich roszczeÅ: emocjonalny i
-ekonomiczny. </p>
-<p>
- Argument emocjonalny brzmi tak: „PrzelaÅem w ten program swój pot,
-serce i duszÄ. <em>Ja</em> go stworzyÅem, jest <em>mój</em>!”</p>
-<p>
- Ten argument nie jest trudny do odparcia. Uczucie przywiÄ
zania programiÅci
-mogÄ
w sobie pielÄgnowaÄ gdy jest im to na rÄkÄ, nie jest czymÅ
-nieodÅÄ
cznym. ZwróÄmy na przykÅad uwagÄ, z jakÄ
chÄciÄ
ci sami
-programiÅci zrzekajÄ
siÄ zazwyczaj wszystkich swoich praw na rzecz jakiejÅ
-dużej korporacji, gdy im siÄ za to zapÅaci â przywiÄ
zanie
emocjonalne
-znika jak za dotkniÄciem czarodziejskiej różdżki. Spójrzmy dla odmiany na
-wielkich artystów i rzemieÅlników Åredniowiecza, którzy nawet nie
-podpisywali swoich prac. Dla nich nazwisko twórcy nie miaÅo znaczenia. Ważne
-byÅo dzieÅo oraz fakt, że jest gotowe, a także funkcja, którÄ
-peÅniÅo. Taki poglÄ
d panowaÅ przez setki lat.</p>
+ Ludzie korzystajÄ
cy na obecnym systemie, w którym programy sÄ
+wÅasnoÅciÄ
, przedstawiajÄ
dwa argumenty na poparcie swoich roszczeÅ:
+emocjonalny i ekonomiczny. </p>
+<p>
+ Argument emocjonalny brzmi tak: „PrzelaÅem w ten program swój
+pot, serce i duszÄ. <em>Ja</em> go stworzyÅem, jest
+<em>mój</em>!”</p>
+<p>
+ Ten argument nie jest trudny do odparcia. Uczucie przywiÄ
zania
+programiÅci mogÄ
w sobie pielÄgnowaÄ gdy jest im to na rÄkÄ,
nie
+jest czymÅ nieodÅÄ
cznym. ZwróÄmy na przykÅad uwagÄ, z jakÄ
chÄciÄ
+ci sami programiÅci zrzekajÄ
siÄ zazwyczaj wszystkich swoich praw
+na rzecz jakiejÅ dużej korporacji, gdy im siÄ za to
zapÅaci â
+przywiÄ
zanie emocjonalne znika jak za dotkniÄciem czarodziejskiej
+różdżki. Spójrzmy dla odmiany na wielkich artystów
i rzemieÅlników
+Åredniowiecza, którzy nawet nie podpisywali swoich prac. Dla nich nazwisko
+twórcy nie miaÅo znaczenia. Ważne byÅo dzieÅo oraz fakt,
że jest
+gotowe, a także funkcja, którÄ
peÅniÅo. Taki poglÄ
d panowaÅ przez
setki
+lat.</p>
<p>
Argument ekonomiczny brzmi nastÄpujÄ
co: „ChcÄ byÄ bogaty
(zazwyczaj
-nieprecyzyjnie mówiÄ
„chcÄ mieÄ siÄ z czego utrzymaÄ”), a
jeÅli
-nie dacie mi siÄ wzbogaciÄ na programowaniu, to nie bÄdÄ tego robiÅ.
Wszyscy
-myÅlÄ
jak ja, wiÄc nikt nie bÄdzie nigdy programowaÅ. A wtedy zostaniecie
-bez żadnych programów!” Ta pogróżka wystÄpuje zwykle pod przykrywkÄ
-przyjacielskiej rady od mÄ
drzejszego. </p>
+nieprecyzyjnie mówiÄ
„chcÄ mieÄ siÄ z czego utrzymaÄ”),
+a jeÅli nie dacie mi siÄ wzbogaciÄ na programowaniu, to nie bÄdÄ
+tego robiÅ. Wszyscy myÅlÄ
jak ja, wiÄc nikt nie bÄdzie nigdy
+programowaÅ. A wtedy zostaniecie bez żadnych programów!” Ta
+pogróżka wystÄpuje zwykle pod przykrywkÄ
przyjacielskiej rady
+od mÄ
drzejszego. </p>
<p>
WyjaÅniÄ później, dlaczego ta pogróżka to blef. Najpierw chcÄ siÄ
zajÄ
Ä
pewnym domyÅlnym zaÅożeniem, które jest bardziej widoczne w innym
sformuÅowaniu tego argumentu.</p>
<p>
- SformuÅowanie to zaczyna siÄ od porównania stopnia spoÅecznej
użytecznoÅci
-programów objÄtych restrykcyjnÄ
licencjÄ
i braku programów.
NastÄpnie
-dochodzi siÄ w nim do wniosku, że tworzenie oprogramowania objÄtego
-takÄ
licencjÄ
jest w sumie korzystne i powinno siÄ je
-popieraÄ. BÅÄ
d tkwi tutaj w porównywaniu tylko dwóch rozwiÄ
zaÅ â
-oprogramowanie wÅasnoÅciowe albo brak oprogramowania â
-i zakÅadaniu, że inne możliwoÅci nie istniejÄ
.</p>
+ SformuÅowanie to zaczyna siÄ od porównania stopnia spoÅecznej
+użytecznoÅci programów objÄtych restrykcyjnÄ
licencjÄ
i braku
+programów. NastÄpnie dochodzi siÄ w nim do wniosku,
+że tworzenie oprogramowania objÄtego takÄ
licencjÄ
jest w sumie
+korzystne i powinno siÄ je popieraÄ. BÅÄ
d tkwi tutaj
+w porównywaniu tylko dwóch rozwiÄ
zaÅ â oprogramowanie
wÅasnoÅciowe
+albo brak oprogramowania â i zakÅadaniu, że inne
+możliwoÅci nie istniejÄ
.</p>
<p>
JeÅli istnieje system praw autorskich obejmujÄ
cy oprogramowanie, to
pisanie
-programów zwiÄ
zane jest zazwyczaj z istnieniem wÅaÅciciela kontrolujÄ
cego
-sposób, w jaki program jest używany. Tak dÅugo, jak istnieje ten
-zwiÄ
zek, musimy czÄsto wybieraÄ pomiÄdzy oprogramowaniem objÄtym
-restrykcyjnÄ
licencjÄ
a brakiem oprogramowania. Ten zwiÄ
zek nie jest jednak
-nieodÅÄ
czny ani nieunikniony, jest konsekwencjÄ
konkretnej decyzji
-spoÅecznej lub prawnej, którÄ
poddajemy tutaj w wÄ
tpliwoÅÄ: decyzji
o
-uznawaniu wÅaÅcicieli. FormuÅowanie caÅej kwestii jako wyboru pomiÄdzy
-oprogramowaniem objÄtym licencjÄ
a brakiem oprogramowania to przyjmowanie za
-prawdziwe czegoÅ, co nie zostaÅo udowodnione.</p>
+programów zwiÄ
zane jest zazwyczaj z istnieniem wÅaÅciciela
+kontrolujÄ
cego sposób, w jaki program jest używany. Tak dÅugo, jak
+istnieje ten zwiÄ
zek, musimy czÄsto wybieraÄ pomiÄdzy oprogramowaniem
+objÄtym restrykcyjnÄ
licencjÄ
a brakiem oprogramowania. Ten zwiÄ
zek
nie
+jest jednak nieodÅÄ
czny ani nieunikniony, jest konsekwencjÄ
+konkretnej decyzji spoÅecznej lub prawnej, którÄ
poddajemy tutaj
+w wÄ
tpliwoÅÄ: decyzji o uznawaniu wÅaÅcicieli. FormuÅowanie caÅej
+kwestii jako wyboru pomiÄdzy oprogramowaniem objÄtym licencjÄ
a brakiem
+oprogramowania to przyjmowanie za prawdziwe czegoÅ, co nie zostaÅo
+udowodnione.</p>
<h3 id="against-having-owners">Przeciwko istnieniu wÅaÅcicieli</h3>
<p>
- BieżÄ
ca kwestia brzmi: Czy rozwój oprogramowania powinien byÄ powiÄ
zany z
-istnieniem wÅaÅcicieli, którzy ograniczajÄ
jego użytkowanie?</p>
+ BieżÄ
ca kwestia brzmi: Czy rozwój oprogramowania powinien byÄ
powiÄ
zany
+z istnieniem wÅaÅcicieli, którzy ograniczajÄ
jego użytkowanie?</p>
<p>
- Aby jÄ
rozstrzygnÄ
Ä, musimy osobno oceniÄ spoÅeczne efekty obu tych
rzeczy:
-tworzenia oprogramowania (niezależnie od warunków jego dystrybucji) oraz
-ograniczania jego użytkowania (zakÅadajÄ
c, że zostaÅo ono stworzone).
JeÅli
-jedna z nich daje użyteczne rezultaty, a druga jest szkodliwa, to
-korzystniejsze dla nas byÅoby przerwanie zwiÄ
zku miÄdzy nimi
-i kontynuowanie tylko tej pierwszej.</p>
+ Aby jÄ
rozstrzygnÄ
Ä, musimy osobno oceniÄ spoÅeczne efekty obu
tych
+rzeczy: tworzenia oprogramowania (niezależnie od warunków jego
+dystrybucji) oraz ograniczania jego użytkowania (zakÅadajÄ
c,
+że zostaÅo ono stworzone). JeÅli jedna z nich daje użyteczne
+rezultaty, a druga jest szkodliwa, to korzystniejsze dla nas byÅoby
+przerwanie zwiÄ
zku miÄdzy nimi i kontynuowanie tylko tej pierwszej.</p>
<p>
Innymi sÅowy, jeÅli ograniczanie użytkowania istniejÄ
cego programu jest
szkodliwe dla caÅego spoÅeczeÅstwa, to postÄpujÄ
cy etycznie programista
nie
bÄdzie tego robiÅ.</p>
<p>
- Å»eby ustaliÄ skutki, które niesie za sobÄ
ograniczanie dzielenia siÄ
+ Å»eby ustaliÄ skutki, które niesie za sobÄ
ograniczanie dzielenia
siÄ
programami, musimy porównaÄ wartoÅÄ, jakÄ
przedstawia dla spoÅeczeÅstwa
program ograniczony (tzn. objÄty restrykcyjnÄ
licencjÄ
) z wartoÅciÄ
-tego samego programu, tyle że wolnego. Oznacza to porównanie dwóch
+tego samego programu, tyle że wolnego. Oznacza to porównanie dwóch
alternatywnych Åwiatów. </p>
<p>
Ta analiza dotyka również pojawiajÄ
cego siÄ czasami prostego
kontrargumentu,
-który mówi, że „korzyÅÄ, jakÄ
odnoszÄ
osoby z tytuÅu dzielenia
siÄ
-programami z innymi jest równoważona przez szkodÄ, którÄ
ponosi przez to
-wÅaÅciciel”. Kontrargument ten zakÅada, że korzyÅÄ i szkoda
sÄ
-równe w swej wielkoÅci. Niniejsza analiza zawiera ich porównanie
-i wykazuje, że korzyÅÄ jest dużo wiÄksza.</p>
-<p>
- Å»eby rozjaÅniÄ caÅe rozumowanie, przyÅóżmy je do innej dziedziny:
budowy
-dróg.</p>
-<p>
- Można by finansowaÄ budowÄ wszystkich dróg poprzez pobieranie opÅat za
-przejazd. PociÄ
gaÅoby to za sobÄ
koniecznoÅÄ umieszczenia na każdym rogu
-budek pobierajÄ
cych opÅaty. Taki system przynosiÅby duże Årodki na
-ulepszanie dróg. MiaÅby jeszcze jedna zaletÄ: zmuszaÅby użytkowników
każdej
-drogi do pÅacenia za przejazd. Budki sÄ
jednak sztucznÄ
przeszkodÄ
i
-zakÅócajÄ
pÅynnÄ
jazdÄ. SztucznÄ
, bo nie ma żadnego zwiÄ
zku miÄdzy
nimi a
-sposobem w jaki dziaÅajÄ
drogi i samochody.</p>
-<p>
- Gdy porównujemy bezpÅatne i pÅatne drogi pod kÄ
tem użytecznoÅci
okazuje siÄ,
-że chociaż oba rodzaje sÄ
takie same pod każdym innym wzglÄdem, to te
-pierwsze sÄ
taÅsze do zbudowania, taÅsze w utrzymaniu i bardziej efektywne w
-użyciu.<a href="#f2">(2)</a> W ubogim kraju opÅaty za drogi uczyniÅyby je
-niedostÄpnymi dla wielu obywateli. Drogi bezpÅatne oferujÄ
zatem
-spoÅeczeÅstwu wiÄcej korzyÅci po mniejszej cenie, sÄ
wiÄc z jego
punktu
-widzenia bardziej pożÄ
dane. Dlatego też spoÅeczeÅstwo powinno znaleźÄ
sposób
-na finansowanie dróg inny niż budki pobierajÄ
ce opÅaty. Używanie dróg,
gdy
-sÄ
już zbudowane, powinno byÄ darmowe.</p>
+który mówi, że „korzyÅÄ, jakÄ
odnoszÄ
osoby z tytuÅu
+dzielenia siÄ programami z innymi jest równoważona przez szkodÄ,
którÄ
+ponosi przez to wÅaÅciciel”. Kontrargument ten zakÅada,
+że korzyÅÄ i szkoda sÄ
równe w swej wielkoÅci. Niniejsza
+analiza zawiera ich porównanie i wykazuje, że korzyÅÄ jest dużo
+wiÄksza.</p>
+<p>
+ Å»eby rozjaÅniÄ caÅe rozumowanie, przyÅóżmy je do innej
dziedziny:
+budowy dróg.</p>
+<p>
+ Można by finansowaÄ budowÄ wszystkich dróg poprzez pobieranie
opÅat
+za przejazd. PociÄ
gaÅoby to za sobÄ
koniecznoÅÄ umieszczenia
+na każdym rogu budek pobierajÄ
cych opÅaty. Taki system przynosiÅby
duże
+Årodki na ulepszanie dróg. MiaÅby jeszcze jedna zaletÄ: zmuszaÅby
+użytkowników każdej drogi do pÅacenia za przejazd. Budki sÄ
+jednak sztucznÄ
przeszkodÄ
i zakÅócajÄ
pÅynnÄ
jazdÄ.
SztucznÄ
,
+bo nie ma żadnego zwiÄ
zku miÄdzy nimi a sposobem w jaki
+dziaÅajÄ
drogi i samochody.</p>
+<p>
+ Gdy porównujemy bezpÅatne i pÅatne drogi pod kÄ
tem
użytecznoÅci
+okazuje siÄ, że chociaż oba rodzaje sÄ
takie same pod każdym
innym
+wzglÄdem, to te pierwsze sÄ
taÅsze do zbudowania, taÅsze
+w utrzymaniu i bardziej efektywne w użyciu.<a
+href="#f2">(2)</a> W ubogim kraju opÅaty za drogi uczyniÅyby je
+niedostÄpnymi dla wielu obywateli. Drogi bezpÅatne oferujÄ
+zatem spoÅeczeÅstwu wiÄcej korzyÅci po mniejszej cenie, sÄ
+wiÄc z jego punktu widzenia bardziej pożÄ
dane. Dlatego też
+spoÅeczeÅstwo powinno znaleÅºÄ sposób na finansowanie dróg inny niż
+budki pobierajÄ
ce opÅaty. Używanie dróg, gdy sÄ
już zbudowane, powinno
byÄ
+darmowe.</p>
<p>
Gdy zwolennicy budek pobierajÄ
cych opÅaty przedstawiajÄ
je jako
<em>zaledwie</em> sposób zdobywania funduszy, zaciemniajÄ
obraz innych
-dostÄpnych możliwoÅci. Budki rzeczywiÅcie przynoszÄ
fundusze, ale robiÄ
też
-coÅ jeszcze: w rezultacie obniżajÄ
wartoÅÄ drogi. Droga pÅatna nie jest
tak
-dobra jak darmowa. Budowanie wiÄkszej iloÅci dróg, lub technicznie lepszych
-dróg, wcale nie musi byÄ krokiem do przodu, jeÅli oznacza zastÄ
pienie dróg
-darmowych pÅatnymi.</p>
-<p>
- Za budowÄ darmowej drogi trzeba oczywiÅcie zapÅaciÄ i koszty te
-spoÅeczeÅstwo musi w jakiÅ sposób ponieÅÄ. Jednak nie skazuje to
nas na
-budki pobierajÄ
ce opÅaty. Skoro i tak musimy pÅaciÄ, to dostaniemy za
-te same pieniÄ
dze wiÄcej, jeÅli kupimy drogÄ darmowÄ
. </p>
-<p>
- Nie twierdzÄ, że droga pÅatna jest gorsza od braku dróg. ByÅoby to
prawdÄ
,
-gdyby opÅaty byÅy tak duże, że prawie nikt by z dróg nie korzystaÅ, ale
-takie postÄpowanie instytucji zbierajÄ
cych opÅaty nie jest zbyt
-prawdopodobne. Ponieważ jednak budki pobierajÄ
ce opÅaty powodujÄ
znaczne
-marnotrawstwo i niewygodÄ, lepiej jest zbieraÄ fundusze w sposób
-sprawiajÄ
cy mniej trudnoÅci. </p>
-<p>
- StosujÄ
Ä to samo rozumowanie do programów komputerowych, pokaÅ¼Ä teraz,
że
-istnienie „budek pobierajÄ
cych opÅaty” dla użytecznego
-oprogramowania kosztuje spoÅeczeÅstwo bardzo wiele: powoduje, że rozwój
+dostÄpnych możliwoÅci. Budki rzeczywiÅcie przynoszÄ
fundusze,
ale robiÄ
+też coÅ jeszcze: w rezultacie obniżajÄ
wartoÅÄ drogi. Droga pÅatna
nie
+jest tak dobra jak darmowa. Budowanie wiÄkszej iloÅci dróg,
+lub technicznie lepszych dróg, wcale nie musi byÄ krokiem
+do przodu, jeÅli oznacza zastÄ
pienie dróg darmowych pÅatnymi.</p>
+<p>
+ Za budowÄ darmowej drogi trzeba oczywiÅcie zapÅaciÄ i koszty
te
+spoÅeczeÅstwo musi w jakiÅ sposób ponieÅÄ. Jednak nie skazuje
to
+nas na budki pobierajÄ
ce opÅaty. Skoro i tak musimy pÅaciÄ, to
+dostaniemy za te same pieniÄ
dze wiÄcej, jeÅli kupimy drogÄ darmowÄ
.
</p>
+<p>
+ Nie twierdzÄ, że droga pÅatna jest gorsza od braku dróg.
ByÅoby to
+prawdÄ
, gdyby opÅaty byÅy tak duże, że prawie nikt by z dróg
nie
+korzystaÅ, ale takie postÄpowanie instytucji zbierajÄ
cych opÅaty nie
+jest zbyt prawdopodobne. Ponieważ jednak budki pobierajÄ
ce opÅaty
+powodujÄ
znaczne marnotrawstwo i niewygodÄ, lepiej jest zbieraÄ
+fundusze w sposób sprawiajÄ
cy mniej trudnoÅci. </p>
+<p>
+ StosujÄ
Ä to samo rozumowanie do programów komputerowych, pokażÄ
teraz,
+że istnienie „budek pobierajÄ
cych opÅaty” dla użytecznego
+oprogramowania kosztuje spoÅeczeÅstwo bardzo wiele: powoduje,
że rozwój
i dystrybucja programów sÄ
bardziej kosztowne, a ich użytkowanie
jest mniej satysfakcjonujÄ
ce i efektywne. Wynikiem bÄdzie stwierdzenie,
-że tworzenie programów powinno byÄ motywowane w inny sposób.
NastÄpnie
-zaprezentujÄ inne metody motywowania i finansowania (w zakresie
-rzeczywiÅcie potrzebnym) rozwoju oprogramowania.</p>
-
-<h4 id="harm-done">Szkody powodowane utrudnianiem dostÄpu do programów</h4>
-<p>
- Wyobraźmy sobie, że zostaŠnapisany jakiŠprogram i poniesione
zostaÅy
-wszelkie zwiÄ
zane z tym procesem koszty. Teraz spoÅeczeÅstwo musi
-zadecydowaÄ, czy uczyniÄ go prawnie zastrzeżonym, czy też pozwoliÄ na jego
-swobodnÄ
dystrybucjÄ i użytkowanie. Przyjmijmy, że istnienie tego
-programu oraz jego dostÄpnoÅÄ sÄ
pożÄ
dane.<a href="#f3">(3)</a></p>
-<p>
- Ograniczenia naÅożone na dystrybucjÄ i modyfikacje tego programu nie
-mogÄ
uÅatwiaÄ jego użytkowania, a jedynie w nim przeszkadzaÄ.
Tak
-wiÄc rezultat może byÄ wyÅÄ
cznie negatywny. Ale w jakim stopniu?
-I w jaki sposób?</p>
+że tworzenie programów powinno byÄ motywowane w inny
+sposób. NastÄpnie zaprezentujÄ inne metody motywowania i finansowania
+(w zakresie rzeczywiÅcie potrzebnym) rozwoju oprogramowania.</p>
+
+<h4 id="harm-done">Szkody powodowane utrudnianiem dostÄpu
do programów</h4>
+<p>
+ Wyobraźmy sobie, że zostaŠnapisany jakiŠprogram i poniesione
+zostaÅy wszelkie zwiÄ
zane z tym procesem koszty. Teraz spoÅeczeÅstwo
+musi zadecydowaÄ, czy uczyniÄ go prawnie zastrzeżonym, czy też
+pozwoliÄ na jego swobodnÄ
dystrybucjÄ i użytkowanie. Przyjmijmy,
+że istnienie tego programu oraz jego dostÄpnoÅÄ sÄ
pożÄ
dane.<a
+href="#f3">(3)</a></p>
+<p>
+ Ograniczenia naÅożone na dystrybucjÄ i modyfikacje tego
programu
+nie mogÄ
uÅatwiaÄ jego użytkowania, a jedynie w nim
+przeszkadzaÄ. Tak wiÄc rezultat może byÄ wyÅÄ
cznie
+negatywny. Ale w jakim stopniu? I w jaki sposób?</p>
<p>
- Z utrudnieÅ takiego rodzaju wynikajÄ
trzy poziomy materialnych szkód:</p>
+ Z utrudnieÅ takiego rodzaju wynikajÄ
trzy poziomy materialnych
szkód:</p>
<ul>
-<li>Mniej osób korzysta z programu.</li>
+<li>Mniej osób korzysta z programu.</li>
-<li>Nikt z użytkowników nie może programu naprawiÄ lub dostosowaÄ do
swoich
-potrzeb.</li>
+<li>Nikt z użytkowników nie może programu naprawiÄ
lub dostosowaÄ
+do swoich potrzeb.</li>
-<li>Inni programiÅci nie mogÄ
siÄ niczego z takiego programu nauczyÄ,
ani
-oprzeÄ na nim nowego projektu.</li>
+<li>Inni programiÅci nie mogÄ
siÄ niczego z takiego programu nauczyÄ,
+ani oprzeÄ na nim nowego projektu.</li>
</ul>
<p>
Każdy z poziomów szkód materialnych ma towarzyszÄ
cÄ
formÄ szkód
psychospoÅecznych. Mowa jest tutaj o skutkach, jakie podejmowane przez
-ludzi decyzje majÄ
na ich późniejsze uczucia, postawy i skÅonnoÅci.
Te
-zmiany w ludzkim sposobie myÅlenia bÄdÄ
potem miaÅy dalszy wpÅyw na
ich
-relacje ze wspóÅobywatelami i mogÄ
pociÄ
gnÄ
Ä za sobÄ
materialne
-konsekwencje.</p>
+ludzi decyzje majÄ
na ich późniejsze uczucia, postawy
+i skÅonnoÅci. Te zmiany w ludzkim sposobie myÅlenia bÄdÄ
potem
+miaÅy dalszy wpÅyw na ich relacje ze wspóÅobywatelami i mogÄ
+pociÄ
gnÄ
Ä za sobÄ
materialne konsekwencje.</p>
<p>
Te trzy poziomy szkód materialnych marnujÄ
czÄÅÄ wartoÅci, jakÄ
mógÅby
-wnieÅÄ do spoÅeczeÅstwa program, ale nie mogÄ
zredukowaÄ jej do zera.
JeÅli
-marnujÄ
niemal caÅÄ
wartoÅÄ programu, to jego napisanie szkodzi
-spoÅeczeÅstwu co najwyżej przez wysiÅek, jaki zostaÅ wÅożony w napisanie
-go. Zwykle program, który opÅaca siÄ sprzedawaÄ musi dawaÄ jakieÅ
-bezpoÅrednie materialne korzyÅci.</p>
+wnieÅÄ do spoÅeczeÅstwa program, ale nie mogÄ
zredukowaÄ jej
+do zera. JeÅli marnujÄ
niemal caÅÄ
wartoÅÄ programu, to jego
napisanie
+szkodzi spoÅeczeÅstwu co najwyżej przez wysiÅek, jaki zostaÅ wÅożony
+w napisanie go. Zwykle program, który opÅaca siÄ sprzedawaÄ musi
dawaÄ
+jakieÅ bezpoÅrednie materialne korzyÅci.</p>
<p>
- BiorÄ
c jednak pod uwagÄ idÄ
ce w parze szkody psychospoÅeczne, nie
ma
-żadnej granicy dla szkód, jakie może przynieÅÄ rozwój objÄtego
+ BiorÄ
c jednak pod uwagÄ idÄ
ce w parze szkody psychospoÅeczne,
nie
+ma żadnej granicy dla szkód, jakie może przynieÅÄ rozwój objÄtego
restrykcyjnymi licencjami oprogramowania.</p>
<h4 id="obstructing-use">Utrudnianie użytkowania programów</h4>
<p>
Pierwszy poziom szkód utrudnia najzwyklejsze użytkowanie programu.
Wykonanie
-kopii programu to prawie żaden koszt (szczególnie, że można to zrobiÄ
-samemu), wiÄc na wolnym rynku cena kopii byÅaby bliska zeru. OpÅata
-licencyjna to czynnik znaczÄ
co zniechÄcajÄ
cy do używania danego
+kopii programu to prawie żaden koszt (szczególnie, że można to zrobiÄ
+samemu), wiÄc na wolnym rynku cena kopii byÅaby bliska zeru. OpÅata
+licencyjna to czynnik znaczÄ
co zniechÄcajÄ
cy do używania danego
programu. JeÅli jakiÅ powszechnie używany program jest objÄty restrykcyjnÄ
licencjÄ
, to bÄdzie go używaÄ o wiele mniej osób niż by chciaÅo.</p>
<p>
- Åatwo wykazaÄ, że caÅkowity wkÅad programu na rzecz spoÅeczeÅstwa
jest
-zmniejszany przez przydzielenie mu wÅaÅciciela. Każdy potencjalny
użytkownik
-tego programu, który zetknie siÄ z koniecznoÅciÄ
pÅacenia za jego
-używanie, może zdecydowaÄ siÄ zapÅaciÄ lub zrezygnowaÄ
z korzystania
-z niego. JeÅli zdecyduje siÄ zapÅaciÄ, to saldo operacji wynosi zero:
-materialnie korzysta wÅaÅciciel, a użytkownik zyskuje prawo do korzystania z
-programu. Tymczasem za każdym razem, gdy ktoÅ decyduje siÄ zrezygnowaÄ
-z używania jakiegoÅ programu, to dzieje siÄ mu krzywda,
a korzyÅci
-nie odnosi nikt. Suma liczb ujemnych i zer zawsze jest ujemna.</p>
+ Åatwo wykazaÄ, że caÅkowity wkÅad programu na rzecz
spoÅeczeÅstwa
+jest zmniejszany przez przydzielenie mu wÅaÅciciela. Każdy potencjalny
+użytkownik tego programu, który zetknie siÄ z koniecznoÅciÄ
pÅacenia
+za jego używanie, może zdecydowaÄ siÄ zapÅaciÄ lub zrezygnowaÄ
+z korzystania z niego. JeÅli zdecyduje siÄ zapÅaciÄ, to saldo
+operacji wynosi zero. Tymczasem za każdym razem, gdy ktoÅ decyduje siÄ
+zrezygnowaÄ z używania jakiegoÅ programu, to dzieje siÄ mu krzywda,
+a korzyÅci nie odnosi nikt. Suma liczb ujemnych i zer zawsze jest
+ujemna.</p>
<p>
- Ale to nie zmniejsza iloÅci pracy, którÄ
trzeba wÅożyÄ w rozwój
+ Ale to nie zmniejsza iloÅci pracy, którÄ
trzeba wÅożyÄ
w rozwój
programu. W rezultacie zredukowana jest efektywnoÅÄ caÅego procesu
-mierzona w dostarczonej użytkownikowi satysfakcji na godzinÄ pracy.</p>
+mierzona w dostarczonej użytkownikowi satysfakcji na godzinÄ
+pracy.</p>
<p>
To odzwierciedla bardzo ważnÄ
różnicÄ pomiÄdzy kopiami programów
-a kopiami samochodów, krzeseŠlub kanapek. Poza science fiction nie
-istnieje kopiarka obiektów materialnych. Programy dajÄ
siÄ jednak Åatwo
-kopiowaÄ - każdy może niewielkim wysiÅkiem wyprodukowaÄ tyle kopii,
ile
-jest mu potrzebnych. Nie jest tak w przypadku obiektów materialnych, bo
-obowiÄ
zuje prawo zachowania masy: każdÄ
kopiÄ trzeba zbudowaÄ
-z surowców w taki sam sposób, w jaki zbudowano oryginaÅ. </p>
-<p>
- W przypadku obiektów materialnych zniechÄcanie do ich używania ma
sens,
-ponieważ mniejsza iloÅÄ kupionych przedmiotów oznacza mniejszÄ
iloÅÄ
-surowców i pracy potrzebnych do ich zrobienia. PrawdÄ
jest, że
-zazwyczaj również istnieje koszt poczÄ
tkowy, koszt rozwoju, który rozkÅada
-siÄ na caÅy proces produkcji. Ale tak dÅugo, jak koszty produkcji jednej
-jednostki sÄ
znaczne, dodawanie czÄÅci kosztów rozwoju nie robi
jakoÅciowej
-różnicy. I nie wymaga ograniczania wolnoÅci zwykÅych
użytkowników.</p>
-<p>
- Jednak nakÅadanie ceny na coÅ, co w innym przypadku byÅoby darmowe,
to
-zmiana jakoÅciowa. Centralnie naÅożona na dystrybucjÄ oprogramowania cena
ma
-potÄżne dziaÅanie zniechÄcajÄ
ce.</p>
+a kopiami samochodów, krzeseŠlub kanapek. Poza science fiction
+nie istnieje kopiarka obiektów materialnych. Programy dajÄ
siÄ
+jednak Åatwo kopiowaÄ - każdy może niewielkim wysiÅkiem
+wyprodukowaÄ tyle kopii, ile jest mu potrzebnych. Nie jest tak
+w przypadku obiektów materialnych, bo obowiÄ
zuje prawo zachowania
+masy: każdÄ
kopiÄ trzeba zbudowaÄ z surowców w taki sam sposób,
+w jaki zbudowano oryginaÅ. </p>
+<p>
+ W przypadku obiektów materialnych zniechÄcanie do ich używania
ma
+sens, ponieważ mniejsza iloÅÄ kupionych przedmiotów oznacza mniejszÄ
+iloÅÄ surowców i pracy potrzebnych do ich zrobienia. PrawdÄ
jest,
+że zazwyczaj również istnieje koszt poczÄ
tkowy, koszt rozwoju, który
+rozkÅada siÄ na caÅy proces produkcji. Ale tak dÅugo, jak koszty
+produkcji jednej jednostki sÄ
znaczne, dodawanie czÄÅci kosztów rozwoju nie
+robi jakoÅciowej różnicy. I nie wymaga ograniczania wolnoÅci zwykÅych
+użytkowników.</p>
+<p>
+ Jednak nakÅadanie ceny na coÅ, co w innym przypadku byÅoby
+darmowe, to zmiana jakoÅciowa. Centralnie naÅożona na dystrybucjÄ
+oprogramowania cena ma potÄżne dziaÅanie zniechÄcajÄ
ce.</p>
<p>
Co wiÄcej, praktykowana obecnie scentralizowana produkcja jest nieefektywna
-nawet w kwestii dostarczania kopii oprogramowania. Na taki system
-skÅada siÄ umieszczanie fizycznych dyskietek lub taÅm w nikomu
-niepotrzebnych opakowaniach, rozsyÅanie ich po caÅym Åwiecie
-i magazynowanie w celu sprzedaży. Ten koszt przedstawiany jest jako
-nieodÅÄ
czne wydatki zwiÄ
zane z robieniem interesów, a tak naprawdÄ
jest
-czÄÅciÄ
marnotrawstwa powodowanego przez istnienie wÅaÅcicieli.</p>
+nawet w kwestii dostarczania kopii oprogramowania. Na taki system
+skÅada siÄ umieszczanie fizycznych dyskietek lub taÅm w nikomu
+niepotrzebnych opakowaniach, rozsyÅanie ich po caÅym Åwiecie
+i magazynowanie w celu sprzedaży. Ten koszt przedstawiany jest
+jako nieodÅÄ
czne wydatki zwiÄ
zane z robieniem interesów, a tak
+naprawdÄ jest czÄÅciÄ
marnotrawstwa powodowanego przez istnienie
+wÅaÅcicieli.</p>
<h4 id="damaging-social-cohesion">Naruszanie spójnoÅci spoÅeczeÅstwa</h4>
<p>
- ZaÅóżmy, że dla Ciebie i Twojego znajomego użyteczny byÅby pewien
-program. W etycznej trosce o znajomego powinieneÅ uważaÄ, że prawidÅowe
-rozwiÄ
zanie tej sytuacji pozwoli Wam obu go używaÄ. PomysÅ, żeby pozwoliÄ
-tylko jednemu z Was na używanie tego programu i zabroniÄ tego
-samego drugiemu, tworzy podziaÅy. Ani Ty, ani Twój znajomy nie powinniÅcie
-tego akceptowaÄ.</p>
+ ZaÅóżmy, że dla Ciebie i Twojego znajomego użyteczny byÅby
pewien
+program. W etycznej trosce o znajomego powinieneÅ uważaÄ,
+że prawidÅowe rozwiÄ
zanie tej sytuacji pozwoli Wam obu go
+używaÄ. PomysÅ, żeby pozwoliÄ tylko jednemu z Was na używanie
tego
+programu i zabroniÄ tego samego drugiemu, tworzy podziaÅy. Ani Ty,
+ani Twój znajomy nie powinniÅcie tego akceptowaÄ.</p>
<p>
Podpisanie typowej umowy licencyjnej oznacza zdradzenie bliźniego:
-„ObiecujÄ pozbawiÄ mojego bliźniego dostÄpu do tego programu, żebym
-mógÅ mieÄ kopiÄ tylko dla siebie”. Ludzie, którzy podejmujÄ
takie
-decyzje, czujÄ
wewnÄtrznÄ
psychologicznÄ
presjÄ, by je usprawiedliwiÄ
-poprzez bagatelizowanie znaczenia pomagania swoim bliźnim, wiÄc duch
-spoÅeczny na tym traci. Jest to psychospoÅeczna szkoda powiÄ
zana
-z materialnÄ
szkodÄ
wynikajÄ
cÄ
ze zniechÄcania do używania
programu.</p>
-<p>
- Wielu użytkowników podÅwiadomie zdaje sobie sprawÄ, że odmawianie
dzielenia
-siÄ jest niewÅaÅciwe, wiÄc decydujÄ
siÄ ignorowaÄ licencje oraz prawa
-i dzieliÄ siÄ programami pomimo ich istnienia. MajÄ
jednak czÄsto
-poczucie winy. WiedzÄ
, że musza ÅamaÄ prawo, żeby byÄ dobrymi, ale
uznajÄ
-zwierzchnoÅÄ prawa i dochodzÄ
do wniosku, że bycie dobrym
-(a takimi sÄ
) jest nieprzyzwoite lub haÅbiÄ
ce. To także jest jeden
-z rodzajów szkód psychospoÅecznych, ale można ich uniknÄ
Ä poprzez
-powiedzenie sobie, że te licencje i prawa nie majÄ
żadnej mocy
-moralnej.</p>
+„ObiecujÄ pozbawiÄ mojego bliźniego dostÄpu do tego programu,
+żebym mógÅ mieÄ kopiÄ tylko dla siebie”. Ludzie, którzy podejmujÄ
+takie decyzje, czujÄ
wewnÄtrznÄ
psychologicznÄ
presjÄ, by je
usprawiedliwiÄ
+poprzez bagatelizowanie znaczenia pomagania swoim bliźnim,
+wiÄc duch spoÅeczny na tym traci. Jest to psychospoÅeczna szkoda
+powiÄ
zana z materialnÄ
szkodÄ
wynikajÄ
cÄ
ze zniechÄcania
+do używania programu.</p>
+<p>
+ Wielu użytkowników podÅwiadomie zdaje sobie sprawÄ, że odmawianie
+dzielenia siÄ jest niewÅaÅciwe, wiÄc decydujÄ
siÄ ignorowaÄ
licencje
+oraz prawa i dzieliÄ siÄ programami pomimo ich istnienia. MajÄ
+jednak czÄsto poczucie winy. WiedzÄ
, że musza ÅamaÄ prawo, żeby
+byÄ dobrymi, ale uznajÄ
zwierzchnoÅÄ prawa i dochodzÄ
+do wniosku, że bycie dobrym (a takimi sÄ
) jest nieprzyzwoite
+lub haÅbiÄ
ce. To także jest jeden z rodzajów szkód
+psychospoÅecznych, ale można ich uniknÄ
Ä poprzez powiedzenie
+sobie, że te licencje i prawa nie majÄ
żadnej mocy moralnej.</p>
<p>
- ProgramiÅci także odnoszÄ
szkody psychospoÅeczne wiedzÄ
c, że wielu
+ ProgramiÅci także odnoszÄ
szkody psychospoÅeczne wiedzÄ
c,
że wielu
użytkowników nie bÄdzie miaÅo szansy skorzystaÄ z owoców ich pracy.
To
-prowadzi do cynicznych postaw lub zaprzeczania prawdzie. Programista może
-entuzjastycznie opisywaÄ pracÄ, która jest dla niego fascynujÄ
ca pod
-wzglÄdem technicznym. Potem, kiedy spytamy go „Czy bÄdÄ mógÅ tego
-używaÄ?”, rzednie mu mina i przyznaje, że odpowiedź jest
-negatywna. Aby nie czuÄ siÄ zniechÄcony, albo przez wiÄkszoÅÄ czasu
ignoruje
-ten fakt, albo przyjmuje cynicznÄ
postawÄ, żeby zbagatelizowaÄ znaczenie
-caÅej sprawy.</p>
-<p>
- Od czasów Reagana w USA najbardziej brakuje nie innowacji
-technologicznych, ale raczej skÅonnoÅci do wspólnej pracy na rzecz
-spoÅeczeÅstwa. Nie ma sensu sprzyjaÄ pierwszemu kosztem tego drugiego.</p>
+prowadzi do cynicznych postaw lub zaprzeczania
+prawdzie. Programista może entuzjastycznie opisywaÄ pracÄ, która jest dla
+niego fascynujÄ
ca pod wzglÄdem technicznym. Potem, kiedy spytamy go
+„Czy bÄdÄ mógÅ tego używaÄ?”, rzednie mu mina
i przyznaje,
+że odpowiedź jest negatywna. Aby nie czuÄ siÄ zniechÄcony,
+albo przez wiÄkszoÅÄ czasu ignoruje ten fakt, albo przyjmuje
+cynicznÄ
postawÄ, żeby zbagatelizowaÄ znaczenie caÅej sprawy.</p>
+<p>
+ Od czasów Reagana w USA najbardziej brakuje nie innowacji
+technologicznych, ale raczej skÅonnoÅci do wspólnej pracy
+na rzecz spoÅeczeÅstwa. Nie ma sensu sprzyjaÄ pierwszemu kosztem tego
+drugiego.</p>
-<h4 id="custom-adaptation">Utrudnianie dostosowywania programów do swoich
potrzeb</h4>
+<h4 id="custom-adaptation">Utrudnianie dostosowywania programów
do swoich potrzeb</h4>
<p>
Drugim poziomem szkód materialnych jest niemożnoÅÄ dostosowywania
programów
-do wÅasnych potrzeb. ÅatwoÅÄ modyfikacji oprogramowania jest jego wielkÄ
-przewagÄ
nad starszymi technologiami. Tymczasem we wiÄkszoÅci
-komercyjnie dostÄpnego oprogramowania nie można wprowadzaÄ zmian, nawet gdy
-siÄ je kupi. Możecie je braÄ albo nie, jak czarnÄ
skrzynkÄ, której
wnÄtrze
-pozostaje tajemnicÄ
â i tyle.</p>
-<p>
- Program, który można uruchomiÄ skÅada siÄ z ciÄ
gów liczb, których
znaczenie
-jest ukryte. Nikt, nawet dobry programista, nie może Åatwo zmieniÄ ten ciÄ
g
-tak, żeby program robiŠcoŠinnego.</p>
+do wÅasnych potrzeb. ÅatwoÅÄ modyfikacji oprogramowania jest jego
+wielkÄ
przewagÄ
nad starszymi technologiami. Tymczasem
+we wiÄkszoÅci komercyjnie dostÄpnego oprogramowania nie można
+wprowadzaÄ zmian, nawet gdy siÄ je kupi. Możecie je braÄ albo nie, jak
+czarnÄ
skrzynkÄ, której wnÄtrze pozostaje tajemnicÄ
â
i tyle.</p>
+<p>
+ Program, który można uruchomiÄ skÅada siÄ z ciÄ
gów liczb,
których
+znaczenie jest ukryte. Nikt, nawet dobry programista, nie może Åatwo zmieniÄ
+ten ciÄ
g tak, żeby program robiŠcoŠinnego.</p>
<p>
ProgramiÅci zwykle pracujÄ
z „kodem źródÅowym”
programów,
który zapisany jest w jednym z jÄzyków programowania jak Fortran
-lub C. Używa siÄ w nim nazw do wskazywania używanych danych oraz czÄÅci
-programu, a operacje takie jak dodawanie i odejmowanie
-reprezentowane sÄ
przez symbole typu '+' i '-'. Wszystko to jest
-zaprojektowane po to, by uÅatwiÄ programistom czytanie i modyfikowanie
-programów. Poniżej znajduje siÄ przykÅad, program do obliczania
odlegÅoÅci
-pomiÄdzy dwoma punktami na pÅaszczyźnie: </p>
+lub C. Używa siÄ w nim nazw do wskazywania używanych danych
+oraz czÄÅci programu, a operacje takie jak dodawanie
+i odejmowanie reprezentowane sÄ
przez symbole typu '+'
+i '-'. Wszystko to jest zaprojektowane po to, by uÅatwiÄ
+programistom czytanie i modyfikowanie programów. Poniżej znajduje siÄ
+przykÅad, program do obliczania odlegÅoÅci pomiÄdzy dwoma punktami
+na pÅaszczyźnie: </p>
<pre>
float
@@ -349,10 +370,10 @@
</pre>
<p>
NajważniejszÄ
rzeczÄ
nie jest co kod źródÅowy oznacza; kluczem tutaj
jest
-jego wyglÄ
d przypominajÄ
cy algebrÄ a ludzie, którzy znajÄ
te jÄzyki
-programowania uznajÄ
go jako kod znaczÄ
cy i napisany estetycznie. Z drugiej
-strony, mamy tutaj ten sam program w formie wykonalnej na komputerze,
-którego normalnie używam by napisaÄ to:
+jego wyglÄ
d przypominajÄ
cy algebrÄ a ludzie, którzy znajÄ
te jÄzyki
+programowania uznajÄ
go jako kod znaczÄ
cy i napisany
+estetycznie. Z drugiej strony, mamy tutaj ten sam program w formie
+wykonalnej na komputerze, którego normalnie używam by napisaÄ to:
</p>
<pre>
@@ -365,73 +386,78 @@
<p>
Kod źródÅowy jest przydatny (przynajmniej potencjalnie) dla każdego
-użytkownika programu. Jednak wiÄkszoÅci użytkowników odmawia siÄ do niego
-dostÄpu. Zazwyczaj kod źródÅowy objÄtego restrykcyjnÄ
licencjÄ
programu
jest
-trzymany w ukryciu przez wÅaÅciciela, żeby tylko ktoÅ siÄ z niego czegoÅ
nie
-nauczyÅ. Użytkownicy dostajÄ
tylko pliki zawierajÄ
ce niezrozumiaÅe ciÄ
gi
-liczb, które wykonuje komputer. Oznacza to, że tylko wÅaÅciciel programu
-może go modyfikowaÄ.</p>
+użytkownika programu. Jednak wiÄkszoÅci użytkowników odmawia siÄ
+do niego dostÄpu. Zazwyczaj kod źródÅowy objÄtego restrykcyjnÄ
licencjÄ
+programu jest trzymany w ukryciu przez wÅaÅciciela, żeby tylko ktoÅ
siÄ
+z niego czegoÅ nie nauczyÅ. Użytkownicy dostajÄ
tylko pliki zawierajÄ
ce
+niezrozumiaÅe ciÄ
gi liczb, które wykonuje komputer. Oznacza to,
+że tylko wÅaÅciciel programu może go modyfikowaÄ.</p>
<p>
KiedyÅ znajoma opowiadaÅa mi, jak przez póŠroku pracowaÅa jako
programistka
-w banku, piszÄ
c program podobny do czegoÅ, co byÅo komercyjnie
-dostÄpne. TwierdziÅa, że jeÅli mogÅaby wtedy dostaÄ kod źródÅowy
tamtego
-komercyjnego programu, to bez trudu mogÅaby go zaadaptowaÄ dla swoich
-potrzeb. Bank gotów byÅ za to zapÅaciÄ, ale nie wyrażono na to
zgody â
-kod źródÅowy byÅ tajemnicÄ
. Tak wiÄc musiaÅa spÄdziÄ póŠroku na
-bezsensownej pracy, która wlicza siÄ do PKB pomimo tego, że tak naprawdÄ
-jest marnotrawstwem.</p>
+w banku, piszÄ
c program podobny do czegoÅ, co byÅo komercyjnie
+dostÄpne. TwierdziÅa, że jeÅli mogÅaby wtedy dostaÄ kod źródÅowy
+tamtego komercyjnego programu, to bez trudu mogÅaby go zaadaptowaÄ dla
+swoich potrzeb. Bank gotów byÅ za to zapÅaciÄ, ale nie wyrażono
+na to zgody â kod źródÅowy byÅ tajemnicÄ
. Tak
wiÄc musiaÅa
+spÄdziÄ póŠroku na bezsensownej pracy, która wlicza siÄ do PKB
+pomimo tego, że tak naprawdÄ jest marnotrawstwem.</p>
<p>
Laboratorium Sztucznej Inteligencji <abbr title="Massachusetts Institute of
-Technology">MIT</abbr> dostaÅo okoÅo 1977 roku w prezencie od Xeroksa
-graficznÄ
drukarkÄ. ByÅa ona obsÅugiwana przez wolne oprogramowanie, do
-którego dodaliÅmy wiele przydatnych funkcji. Na przykÅad powiadamiaÅo ono
-użytkownika o zakoÅczeniu wydruku. JeÅli z drukarkÄ
byÅo coÅ
nie
-tak, zaciÄ
Å siÄ lub skoÅczyÅ papier, to oprogramowanie natychmiast
-powiadamiaÅo o tym wszystkich użytkowników, których dokumenty czekaÅy
-w kolejce na wydruk. DziÄki tym funkcjom praca byÅa pÅynna.</p>
-<p>
- Potem Xerox podarowaÅ Laboratorium nowszÄ
, szybszÄ
drukarkÄ, jednÄ
z
-pierwszych drukarek laserowych. ByÅa ona obsÅugiwana przez objÄte
-restrykcyjnÄ
licencjÄ
oprogramowanie, które dziaÅaÅo na specjalnie do tego
-przeznaczonym, osobnym komputerze, wiÄc nie mogliÅmy dodaÄ Å¼adnej z naszych
-ulubionych funkcji. MogliÅmy napisaÄ program, który powiadamiaÅ
-o wysÅaniu wydruku do tego specjalnego komputera, ale nie mogliÅmy
-wysyÅaÄ powiadomieÅ po rzeczywistym zakoÅczeniu wydruku (tymczasem czas
-miÄdzy jednym a drugim byÅ zazwyczaj doÅÄ dÅugi). Nie byÅo żadnej
-możliwoÅci sprawdzenia, czy wydruk siÄ rzeczywiÅcie zakoÅczyÅ, można
byÅo
-tylko zgadywaÄ. Poza tym nikt nie byÅ powiadamiany, gdy zaciÄ
Å siÄ papier,
-wiÄc czÄsto drukarka staÅa godzinÄ w oczekiwaniu na usuniÄcie
usterki.</p>
+Technology">MIT</abbr> dostaÅo okoÅo 1977 roku w prezencie
+od Xeroksa graficznÄ
drukarkÄ. ByÅa ona obsÅugiwana przez wolne
+oprogramowanie, do którego dodaliÅmy wiele przydatnych
+funkcji. Na przykÅad powiadamiaÅo ono użytkownika o zakoÅczeniu
+wydruku. JeÅli z drukarkÄ
byÅo coÅ nie tak, zaciÄ
Å siÄ
+lub skoÅczyÅ papier, to oprogramowanie natychmiast powiadamiaÅo
+o tym wszystkich użytkowników, których dokumenty czekaÅy
w kolejce
+na wydruk. DziÄki tym funkcjom praca byÅa pÅynna.</p>
+<p>
+ Potem Xerox podarowaÅ Laboratorium nowszÄ
, szybszÄ
drukarkÄ, jednÄ
+z pierwszych drukarek laserowych. ByÅa ona obsÅugiwana przez objÄte
+restrykcyjnÄ
licencjÄ
oprogramowanie, które dziaÅaÅo na specjalnie
+do tego przeznaczonym, osobnym komputerze, wiÄc nie mogliÅmy dodaÄ
+żadnej z naszych ulubionych funkcji. MogliÅmy napisaÄ program, który
+powiadamiaÅ o wysÅaniu wydruku do tego specjalnego komputera,
+ale nie mogliÅmy wysyÅaÄ powiadomieÅ po rzeczywistym zakoÅczeniu
+wydruku (tymczasem czas miÄdzy jednym a drugim byÅ zazwyczaj doÅÄ
+dÅugi). Nie byÅo żadnej możliwoÅci sprawdzenia, czy wydruk siÄ
+rzeczywiÅcie zakoÅczyÅ, można byÅo tylko zgadywaÄ. Poza tym nikt nie byÅ
+powiadamiany, gdy zaciÄ
Å siÄ papier, wiÄc czÄsto drukarka staÅa
godzinÄ
+w oczekiwaniu na usuniÄcie usterki.</p>
<p>
- ProgramiÅci systemowi w Laboratorium mogli naprawiÄ takie problemy
+ ProgramiÅci systemowi w Laboratorium mogli naprawiÄ takie problemy
prawdopodobnie tak samo dobrze jak pierwotni autorzy programu. Xeroksa to
-nie interesowaÅo i nie pozwolili nam tego zrobiÄ, wiÄc musieliÅmy
siÄ z
-problemami pogodziÄ. Nigdy siÄ z nimi nie uporano.</p>
+nie interesowaÅo i nie pozwolili nam tego zrobiÄ, wiÄc musieliÅmy
+siÄ z problemami pogodziÄ. Nigdy siÄ z nimi nie uporano.</p>
<p>
- WiÄkszoÅÄ dobrych programistów zna to uczucie frustracji. Bank byÅo
staÄ na
-rozwiÄ
zanie problemu przez napisanie programu od nowa, ale typowy
-użytkownik, bez wzglÄdu na swoje umiejÄtnoÅci, może siÄ tylko
poddaÄ.</p>
+ WiÄkszoÅÄ dobrych programistów zna to uczucie frustracji. Bank byÅo
staÄ
+na rozwiÄ
zanie problemu przez napisanie programu od nowa,
+ale typowy użytkownik, bez wzglÄdu na swoje umiejÄtnoÅci,
+może siÄ tylko poddaÄ.</p>
<p>
Poddawanie siÄ wyrzÄ
dza szkody psychospoÅeczne duchowi samodzielnoÅci.
Życie
-w domu, którego nie możesz przebudowaÄ i dostosowaÄ do swoich
-potrzeb jest demoralizujÄ
ce. Prowadzi do rezygnacji i zniechÄcenia, co
-może siÄ przenieÅÄ na inne aspekty życia. Ludzie, którzy siÄ tak czujÄ
, sÄ
-nieszczÄÅliwi i nie pracujÄ
dobrze.</p>
+w domu, którego nie możesz przebudowaÄ i dostosowaÄ
do swoich
+potrzeb jest demoralizujÄ
ce. Prowadzi do rezygnacji
+i zniechÄcenia, co może siÄ przenieÅÄ na inne aspekty
+życia. Ludzie, którzy siÄ tak czujÄ
, sÄ
nieszczÄÅliwi i nie
pracujÄ
+dobrze.</p>
<p>
Wyobraźcie sobie, co by siÄ dziaÅo, gdyby przepisy kulinarne byÅy
strzeżone
tak jak oprogramowanie. MoglibyÅcie siÄ spytaÄ „Jak zmieniÄ ten
-przepis, by pozbyÄ siÄ soli?”, a wspaniaÅy kucharz powiedziaÅby
+przepis, by pozbyÄ siÄ soli?”, a wspaniaÅy kucharz powiedziaÅby
„Jak Åmiesz obrażaÄ mój przepis, dzieciÄ mego umysÅu
i podniebienia, próbujÄ
c przy nim majstrowaÄ? Nie masz pojÄcia, jak
-zmieniÄ mój przepis bez zepsucia go!”.</p>
+zmieniÄ mój przepis bez zepsucia go!”.</p>
<p>
- „Ale mój lekarz mówi, że nie powinienem jeÅÄ soli! Co mam
zrobiÄ? Czy
-zmienisz dla mnie ten przepis tak, żeby nie byÅo w nim soli?”</p>
+ „Ale mój lekarz mówi, że nie powinienem jeÅÄ soli! Co mam
zrobiÄ?
+Czy zmienisz dla mnie ten przepis tak, żeby nie byÅo w nim
+soli?”</p>
<p>
„Z chÄciÄ
to zrobiÄ, opÅata wynosi jedynie 50
-tys. dolarów”. OpÅata zazwyczaj jest duża, bo wÅaÅciciel ma monopol
na
-zmiany. „Jednak obecnie nie mam czasu. Jestem zajÄty zleceniem
-opracowania nowego przepisu na suchary dla Departamentu Marynarki. MogÄ siÄ
-zajÄ
Ä twojÄ
sprawÄ
za jakieÅ dwa lata”.</p>
+tys. dolarów”. OpÅata zazwyczaj jest duża, bo wÅaÅciciel ma
+monopol na zmiany. „Jednak obecnie nie mam czasu. Jestem zajÄty
+zleceniem opracowania nowego przepisu na suchary dla Departamentu
+Marynarki. MogÄ siÄ zajÄ
Ä twojÄ
sprawÄ
za jakieÅ dwa
lata”.</p>
<h4 id="software-development">Utrudnianie rozwoju oprogramowania</h4>
<p>
@@ -440,32 +466,32 @@
istniejÄ
cy już program i przepisywaÅ jego czÄÅci w celu dodania
jednej nowej funkcji, a potem ktoÅ inny przepisywaÅ inne czÄÅci żeby
dodaÄ kolejne funkcje. W niektórych przypadkach ciÄ
gnÄÅo siÄ to
przez
-dwadzieÅcia lat. W tym samym czasie na podstawie innych czÄÅci tego programu
-tworzono caÅkiem nowe programy.</p>
+dwadzieÅcia lat. W tym samym czasie na podstawie innych czÄÅci
+tego programu tworzono caÅkiem nowe programy.</p>
<p>
- Istnienie wÅaÅcicieli uniemożliwia takÄ
ewolucjÄ i powoduje, że
piszÄ
c
-program trzeba zaczynaÄ od zera. Odbiera także nowym programistom szansÄ
-studiowania istniejÄ
cych programów w celu nauczenia siÄ użytecznych
-technik oraz sposobów konstruowania dużych programów.</p>
-<p>
- WÅaÅciciele sÄ
też przeszkodÄ
na drodze edukacji. ZdarzaÅo mi siÄ
spotkaÄ
-obiecujÄ
cych studentów informatyki, którzy w życiu nie widzieli kodu
-źródÅowego dużego programu. MogÄ
byÄ dobrzy w pisaniu maÅych
programów,
-ale nie sÄ
w stanie zaczÄ
Ä uczyÄ siÄ odmiennych umiejÄtnoÅci
pisania
-dużych, jeÅli nie mogÄ
zobaczyÄ, jak zrobili to inni.</p>
-<p>
- Na każdym polu pracy intelektualnej można osiÄ
gnÄ
Ä wiÄcej stojÄ
c na
-ramionach gigantów. Jednak nie ma już na to ogólnego przyzwolenia przy
-pisaniu programów â możecie staÄ tylko na ramionach ludzi <em>ze
swojej
-firmy</em>.</p>
-<p>
- ZwiÄ
zane z tym szkody psychospoÅeczne dotykajÄ
ducha naukowej kooperacji,
-który kiedyÅ byÅ tak silny, że naukowcy wspóÅpracowali ze sobÄ
nawet
kiedy
-ich paÅstwa byÅy w stanie wojny. To w tym duchu japoÅscy
-oceanografowie, opuszczajÄ
cy swoje laboratorium na wysepce na Pacyfiku,
-starannie zachowali wyniki swojej pracy dla atakujÄ
cych amerykaÅskich
-marines i zostawili im notatkÄ z proÅbÄ
, żeby dobrze siÄ tym
wszystkim
-zaopiekowali.</p>
+ Istnienie wÅaÅcicieli uniemożliwia takÄ
ewolucjÄ i powoduje,
+że piszÄ
c program trzeba zaczynaÄ od zera. Odbiera także nowym
+programistom szansÄ studiowania istniejÄ
cych programów w celu nauczenia
+siÄ użytecznych technik oraz sposobów konstruowania dużych
programów.</p>
+<p>
+ WÅaÅciciele sÄ
też przeszkodÄ
na drodze edukacji. ZdarzaÅo mi
siÄ
+spotkaÄ obiecujÄ
cych studentów informatyki, którzy w życiu nie
widzieli
+kodu źródÅowego dużego programu. MogÄ
byÄ dobrzy w pisaniu maÅych
+programów, ale nie sÄ
w stanie zaczÄ
Ä uczyÄ siÄ odmiennych
+umiejÄtnoÅci pisania dużych, jeÅli nie mogÄ
zobaczyÄ, jak zrobili to
inni.</p>
+<p>
+ Na każdym polu pracy intelektualnej można osiÄ
gnÄ
Ä wiÄcej stojÄ
c
+na ramionach gigantów. Jednak nie ma już na to ogólnego
+przyzwolenia przy pisaniu programów â możecie staÄ tylko
+na ramionach ludzi <em>ze swojej firmy</em>.</p>
+<p>
+ ZwiÄ
zane z tym szkody psychospoÅeczne dotykajÄ
ducha naukowej
+kooperacji, który kiedyÅ byÅ tak silny, że naukowcy wspóÅpracowali
ze
+sobÄ
nawet kiedy ich paÅstwa byÅy w stanie wojny. To w tym duchu
+japoÅscy oceanografowie, opuszczajÄ
cy swoje laboratorium na wysepce
+na Pacyfiku, starannie zachowali wyniki swojej pracy dla atakujÄ
cych
+amerykaÅskich marines i zostawili im notatkÄ z proÅbÄ
, żeby
dobrze
+siÄ tym wszystkim zaopiekowali.</p>
<p>
Wojna o zyski zniszczyÅa to, co wojna Åwiatowa
oszczÄdziÅa. W dzisiejszych czasach naukowcy wielu dziedzin nie
@@ -478,88 +504,93 @@
<h4 id="does-not-matter-how">Sposób ograniczania dzielenia siÄ nie jest
ważny</h4>
<p>
MówiÅem tutaj o skutkach, jakie przynosi zabranianie ludziom
kopiowania
-i modyfikowania programów, oraz budowania oprogramowania na bazie
-innych projektów. Nie sprecyzowaÅem, w jaki sposób takie utrudnianie
-może byÄ przeprowadzone, bo nie ma to wpÅywu na wnioski. Nieważne, czy robi
-siÄ to przez zabezpieczenia przed kopiowaniem, prawa autorskie, licencje,
-szyfrowanie, karty ROM, czy sprzÄtowe numery seryjne â jeÅli
skutecznie
-przeszkadza to w użytkowaniu, jest to szkodliwe.</p>
-<p>
- Użytkownicy uważajÄ
niektóre z tych metod za bardziej nieznoÅne od
-innych. Wydaje mi siÄ, że najbardziej znienawidzone metody to te, które sÄ
-skuteczne.</p>
+i modyfikowania programów, oraz budowania oprogramowania
+na bazie innych projektów. Nie sprecyzowaÅem, w jaki sposób takie
+utrudnianie może byÄ przeprowadzone, bo nie ma to wpÅywu
+na wnioski. Nieważne, czy robi siÄ to przez zabezpieczenia przed
+kopiowaniem, prawa autorskie, licencje, szyfrowanie, karty ROM,
+czy sprzÄtowe numery seryjne â jeÅli skutecznie przeszkadza to
+w użytkowaniu, jest to szkodliwe.</p>
+<p>
+ Użytkownicy uważajÄ
niektóre z tych metod za bardziej
nieznoÅne
+od innych. Wydaje mi siÄ, że najbardziej znienawidzone metody to
+te, które sÄ
skuteczne.</p>
<h4 id="should-be-free">Oprogramowanie powinno byÄ wolne</h4>
<p>
- PokazaÅem, jak wÅasnoÅÄ programu, czyli możliwoÅÄ ograniczania jego
+ PokazaÅem, jak wÅasnoÅÄ programu, czyli możliwoÅÄ ograniczania
jego
kopiowania i modyfikacji, stwarza utrudnienia. Ich negatywne efekty sÄ
-szerokie i znaczÄ
ce. Wynika z tego, że w spoÅeczeÅstwie nie
-powinni istnieÄ wÅaÅciciele programów. </p>
+szerokie i znaczÄ
ce. Wynika z tego, że w spoÅeczeÅstwie
+nie powinni istnieÄ wÅaÅciciele programów. </p>
<p>
- Innym sposobem na zrozumienie tego wszystkiego może byÄ to, że
spoÅeczeÅstwo
-potrzebuje wolnego oprogramowania, a programy objÄte restrykcyjnymi
-licencjami sÄ
jego marnymi substytutami. Popieranie substytutów nie jest
-racjonalnÄ
drogÄ
do osiÄ
gniÄcia naszych celów. </p>
-<p>
- Vaclav Havel powiedziaÅ, że powinniÅmy „pracowaÄ na rzecz jakiejÅ
-sprawy, bo jest ona dobra, a nie tylko dlatego, że ma szansÄ
-powodzenia”. Firma wytwarzajÄ
ca objÄte licencjÄ
oprogramowanie ma
-szansÄ powodzenia w wÄ
skim tego sÅowa znaczeniu, ale nie jest to coÅ
-dobrego dla spoÅeczeÅstwa. </p>
+ Innym sposobem na zrozumienie tego wszystkiego może byÄ to,
+że spoÅeczeÅstwo potrzebuje wolnego oprogramowania, a programy
+objÄte restrykcyjnymi licencjami sÄ
jego marnymi substytutami. Popieranie
+substytutów nie jest racjonalnÄ
drogÄ
do osiÄ
gniÄcia naszych celów.
</p>
+<p>
+ Vaclav Havel powiedziaÅ, że powinniÅmy „pracowaÄ
na rzecz
+jakiejŠsprawy, bo jest ona dobra, a nie tylko dlatego, że ma
+szansÄ powodzenia”. Firma wytwarzajÄ
ca objÄte licencjÄ
oprogramowanie
+ma szansÄ powodzenia w wÄ
skim tego sÅowa znaczeniu, ale nie jest
+to coÅ dobrego dla spoÅeczeÅstwa. </p>
<h3 id="why-develop">Dlaczego nadal bÄdzie rozwijane oprogramowanie</h3>
<p>
- JeÅli wyeliminujemy prawo autorskie jako zachÄtÄ do rozwijania
-oprogramowania, to na poczÄ
tku bÄdzie siÄ tworzyÄ mniej programów, ale
bÄdÄ
-one bardziej użyteczne. Nie jest jasne, czy ogólna dostarczona użytkownikowi
-satysfakcja bÄdzie mniejsza; ale jeÅli taka bÄdzie, lub jeÅli chcemy jÄ
i
-tak powiÄkszyÄ, to sÄ
inne metody zachÄcania do pisania programów, tak
samo
-jak oprócz budek pobierajÄ
cych opÅaty sÄ
inne metody zbierania pieniÄdzy
na
-drogi. Zanim powiem jak można to zrobiÄ, chcÄ zbadaÄ, jak duża zewnÄtrzna
-zachÄta jest rzeczywiÅcie potrzebna. </p>
+ JeÅli wyeliminujemy prawo autorskie jako zachÄtÄ do rozwijania
+oprogramowania, to na poczÄ
tku bÄdzie siÄ tworzyÄ mniej programów,
+ale bÄdÄ
one bardziej użyteczne. Nie jest jasne, czy ogólna
+dostarczona użytkownikowi satysfakcja bÄdzie mniejsza; ale jeÅli taka
+bÄdzie, lub jeÅli chcemy jÄ
i tak powiÄkszyÄ, to sÄ
inne metody
+zachÄcania do pisania programów, tak samo jak oprócz budek
+pobierajÄ
cych opÅaty sÄ
inne metody zbierania pieniÄdzy na drogi.
Zanim
+powiem jak można to zrobiÄ, chcÄ zbadaÄ, jak duża zewnÄtrzna zachÄta
jest
+rzeczywiÅcie potrzebna. </p>
<h4 id="fun">Programowanie sprawia przyjemnoÅÄ</h4>
<p>
- SÄ
takie prace, których maÅo kto siÄ podejmie w zamian za coÅ
innego
-niż pieniÄ
dze, np. roboty drogowe. SÄ
też inne dziedziny nauki
-i sztuki, w których sÄ
maÅe szanse wzbogacenia siÄ,
a w które
-ludzie wchodzÄ
z powodu swoich fascynacji lub dlatego, że postrzegajÄ
-je jako wartoÅciowe dla spoÅeczeÅstwa. Mam tu na myÅli np. logikÄ
-matematycznÄ
, muzykÄ klasycznÄ
i archeologiÄ, a także tworzenie
-organizacji politycznych wÅród ludzi pracy. Ludzie konkurujÄ
ze sobÄ
,
-bardziej smutno niż zaciekle, o parÄ opÅacanych etatów,
z których
-żaden nie jest opÅacany zbyt dobrze. Czasami ludzie nawet pÅacÄ
za szansÄ
-pracowania w takiej dziedzinie, jeÅli ich na to staÄ. </p>
+ SÄ
takie prace, których maÅo kto siÄ podejmie w zamian za coÅ
+innego niż pieniÄ
dze, np. roboty drogowe. SÄ
też inne dziedziny nauki
+i sztuki, w których sÄ
maÅe szanse wzbogacenia siÄ,
+a w które ludzie wchodzÄ
z powodu swoich fascynacji
+lub dlatego, że postrzegajÄ
je jako wartoÅciowe dla
+spoÅeczeÅstwa. Mam tu na myÅli np. logikÄ matematycznÄ
, muzykÄ
+klasycznÄ
i archeologiÄ, a także tworzenie organizacji
+politycznych wÅród ludzi pracy. Ludzie konkurujÄ
ze sobÄ
, bardziej smutno
+niż zaciekle, o parÄ opÅacanych etatów, z których żaden nie
jest
+opÅacany zbyt dobrze. Czasami ludzie nawet pÅacÄ
za szansÄ pracowania
+w takiej dziedzinie, jeÅli ich na to staÄ. </p>
<p>
Taka dziedzina może siÄ bÅyskawicznie zmieniÄ jeÅli zacznie stwarzaÄ
możliwoÅci zarobienia dużych pieniÄdzy. Kiedy jeden pracownik staje siÄ
bogaty, inni domagajÄ
siÄ takiej samej możliwoÅci. Wkrótce wszyscy mogÄ
-zaczÄ
Ä domagaÄ siÄ dużych sum pieniÄdzy za coÅ, co niegdyÅ robili dla
+zaczÄ
Ä domagaÄ siÄ dużych sum pieniÄdzy za coÅ, co niegdyÅ robili
dla
przyjemnoÅci. ParÄ lat później wszyscy powiÄ
zani z tÄ
dziedzinÄ
bÄdÄ
-wyÅmiewaÄ siÄ z pomysÅu, że można byÅo w niej pracowaÄ bez
dużych
-zysków finansowych. BÄdÄ
doradzaÄ planistom, żeby zapewnili te zyski
poprzez
-rekomendowanie specjalnych przywilejów, praw i monopoli do tego
-potrzebnych.</p>
+wyÅmiewaÄ siÄ z pomysÅu, że można byÅo w niej pracowaÄ
+bez dużych zysków finansowych. BÄdÄ
doradzaÄ planistom, żeby
zapewnili
+te zyski poprzez rekomendowanie specjalnych przywilejów, praw
+i monopoli do tego potrzebnych.</p>
<p>
Taka zmiana nastÄ
piÅa w dziedzinie programowania komputerowego
-w ciÄ
gu ostatniej dekady. W latach siedemdziesiÄ
tych XX wieku ukazywaÅy
-siÄ artykuÅy o „komputerowym uzależnieniu”: użytkownicy
-przyklejali siÄ do komputerów i wydawali na swój naÅóg po sto
dolarów
-tygodniowo. PanowaÅo ogólne przekonanie, że ludzie kochajÄ
programowanie
tak
-bardzo, że poÅwiÄciliby dlaÅ swoje maÅżeÅstwo. Dzisiaj panuje ogólne
-przekonanie, że nikt nie bÄdzie programowaÅ, chyba że za duże
-pieniÄ
dze. Ludzie zapomnieli, w co wierzyli czterdzieÅci lat temu.</p>
-<p>
- JeÅli w danym okresie prawdÄ
jest, że w pewnej dziedzinie
ludzie
-bÄdÄ
pracowaÄ tylko za duże pieniÄ
dze, to nie musi to na zawsze pozostaÄ
-prawdÄ
. PÄd zmian może biec w odwrotnym kierunku, jeÅli impuls do tego
-da spoÅeczeÅstwo. JeÅli odbierzemy możliwoÅÄ zbicia fortuny, to po pewnym
-czasie ludzie zmodyfikujÄ
swoje postawy i znów bÄdÄ
chÄtni pracowaÄ
-w tej dziedzinie w zamian za radoÅÄ zawodowego speÅnienia.</p>
+w ciÄ
gu ostatniej dekady. W latach siedemdziesiÄ
tych XX wieku
+ukazywaÅy siÄ artykuÅy o „komputerowym uzależnieniu”:
+użytkownicy przyklejali siÄ do komputerów i wydawali na swój
+naÅóg po sto dolarów tygodniowo. PanowaÅo ogólne przekonanie,
+że ludzie kochajÄ
programowanie tak bardzo, że poÅwiÄciliby
dlaÅ
+swoje maÅżeÅstwo. Dzisiaj panuje ogólne przekonanie, że nikt nie
bÄdzie
+programowaÅ, chyba że za duże pieniÄ
dze. Ludzie zapomnieli, w co
+wierzyli czterdzieÅci lat temu.</p>
+<p>
+ JeÅli w danym okresie prawdÄ
jest, że w pewnej dziedzinie
+ludzie bÄdÄ
pracowaÄ tylko za duże pieniÄ
dze, to nie musi to
+na zawsze pozostaÄ prawdÄ
. PÄd zmian może biec w odwrotnym
+kierunku, jeÅli impuls do tego da spoÅeczeÅstwo. JeÅli odbierzemy
+możliwoÅÄ zbicia fortuny, to po pewnym czasie ludzie zmodyfikujÄ
swoje
+postawy i znów bÄdÄ
chÄtni pracowaÄ w tej dziedzinie
w zamian
+za radoÅÄ zawodowego speÅnienia.</p>
<p>
Pytanie „Jak możemy zapÅaciÄ programistom?” stanie siÄ
-Åatwiejsze, gdy zdamy sobie sprawÄ, że nie chodzi tutaj o pÅacenie im
-fortuny. PieniÄ
dze na zwykÅÄ
pensjÄ Åatwiej jest zdobyÄ.</p>
+Åatwiejsze, gdy zdamy sobie sprawÄ, że nie chodzi tutaj
o pÅacenie
+im fortuny. PieniÄ
dze na zwykÅÄ
pensjÄ Åatwiej jest zdobyÄ.</p>
<h4 id="funding">Finansowanie wolnego oprogramowania</h4>
<p>
@@ -567,307 +598,328 @@
programistycznymi. Istnieje już wiele innych instytucji, które mogÄ
to
robiÄ.</p>
<p>
- Producenci sprzÄtu uważajÄ
wspieranie rozwoju oprogramowania za bardzo
+ Producenci sprzÄtu uważajÄ
wspieranie rozwoju oprogramowania
za bardzo
ważne, nawet jeÅli nie mogÄ
kontrolowaÄ jego użycia. W 1970
wiÄkszoÅÄ
-ich oprogramowania byÅa swobodna, bo nawet nie myÅleli o ograniczaniu jego
-użycia. Dzisiaj ich wzrastajÄ
ca chÄÄ do przyÅÄ
czania siÄ do konsorcjów
-pokazuje, że zdali sobie sprawÄ z tego, iż posiadanie oprogramowania nie
-jest tym, co jest dla nich rzeczywiÅcie ważne.</p>
+ich oprogramowania byÅa swobodna, bo nawet nie myÅleli o ograniczaniu
+jego użycia. Dzisiaj ich wzrastajÄ
ca chÄÄ do przyÅÄ
czania siÄ
+do konsorcjów pokazuje, że zdali sobie sprawÄ z tego, iż
+posiadanie oprogramowania nie jest tym, co jest dla nich rzeczywiÅcie
ważne.</p>
<p>
Wiele przedsiÄwziÄÄ programistycznych prowadzÄ
uniwersytety. Dzisiaj
czÄsto
-sprzedajÄ
ich rezultaty, chociaż nie robiÅy tego w latach 70. Czy nie
-jest oczywiste, że uniwersytety rozwijaÅyby wolne oprogramowanie, jeÅli nie
-miaÅyby pozwolenia na sprzedaż programów? Projekty te mogÅyby byÄ
wspierane
-przez te same kontrakty i granty rzÄ
dowe, które teraz wspierajÄ
rozwój
-oprogramowania objÄtego restrykcyjnymi licencjami.</p>
+sprzedajÄ
ich rezultaty, chociaż nie robiÅy tego w latach
+70. Czy nie jest oczywiste, że uniwersytety rozwijaÅyby wolne
+oprogramowanie, jeÅli nie miaÅyby pozwolenia na sprzedaż programów?
+Projekty te mogÅyby byÄ wspierane przez te same kontrakty i granty
+rzÄ
dowe, które teraz wspierajÄ
rozwój oprogramowania objÄtego
restrykcyjnymi
+licencjami.</p>
<p>
W dzisiejszych czasach powszechne sÄ
sytuacje, w których
-uniwersytetom przyznaje siÄ granty na rozwój jakiegoÅ systemu, a one
-rozwijajÄ
go prawie do koÅca i mówiÄ
, że jest
+uniwersytetom przyznaje siÄ granty na rozwój jakiegoÅ systemu,
+a one rozwijajÄ
go prawie do koÅca i mówiÄ
, że jest
„gotowy”. NastÄpnie zakÅadajÄ
firmy, które rzeczywiÅcie go
-koÅczÄ
i czyniÄ
zdatnym do użytkowania. Czasami deklarujÄ
oni, że
-wersja niedokoÅczona jest „wolna”. JeÅli sÄ
źli do szpiku
koÅci,
-to zamiast tego zdobywajÄ
od uniwersytetu wyÅÄ
cznÄ
licencjÄ. Nie jest to
-tajemnicÄ
. Zainteresowani tym faktem otwarcie to przyznajÄ
. Jednak gdyby
-naukowcy nie byli kuszeni przez możliwoÅÄ robienia takich rzeczy, to
-i tak nadal kontynuowaliby badania naukowe.</p>
-<p>
- ProgramiÅci tworzÄ
cy wolne oprogramowanie mogÄ
zarabiaÄ na życie
sprzedajÄ
c
-usÅugi zwiÄ
zane ze swoimi programami. Zatrudniono mnie, bym napisaÅ wersjÄ
-<a href="/software/gcc/">GNU C compiler</a> dla nowej platformy sprzÄtowej
-i żebym stworzyŠrozszerzenia interfejsu użytkownika dla <a
-href="/software/emacs/">GNU Emacsa</a>. (OddajÄ te ulepszenia w rÄce
-spoÅeczeÅstwa gdy tylko sÄ
gotowe). Poza tym zarabiam na prowadzeniu zajÄÄ
-uniwersyteckich.</p>
-<p>
- Nie tylko ja pracujÄ w ten sposób. Sukces odnosi teraz
i roÅnie w
-siÅÄ korporacja, która nie wykonuje żadnych innych prac. Kilka innych firm
-także dostarcza komercyjne usÅugi zwiÄ
zane z wolnym oprogramowaniem
-systemu GNU. To poczÄ
tek niezależnej branży wsparcia programistycznego,
-która może staÄ siÄ doÅÄ duża, jeÅli wolne oprogramowanie stanie siÄ
-popularniejsze. Daje ona użytkownikom wybór normalnie niedostÄpny
+koÅczÄ
i czyniÄ
zdatnym do użytkowania. Czasami deklarujÄ
oni,
+że wersja niedokoÅczona jest „wolna”. JeÅli sÄ
źli
+do szpiku koÅci, to zamiast tego zdobywajÄ
od uniwersytetu
+wyÅÄ
cznÄ
licencjÄ. Nie jest to tajemnicÄ
. Zainteresowani tym faktem
otwarcie
+to przyznajÄ
. Jednak gdyby naukowcy nie byli kuszeni przez możliwoÅÄ
+robienia takich rzeczy, to i tak nadal kontynuowaliby badania naukowe.</p>
+<p>
+ ProgramiÅci tworzÄ
cy wolne oprogramowanie mogÄ
zarabiaÄ na życie
+sprzedajÄ
c usÅugi zwiÄ
zane ze swoimi programami. Zatrudniono mnie, bym
+napisaÅ wersjÄ <a href="/software/gcc/">GNU C compiler</a> dla nowej
+platformy sprzÄtowej i żebym stworzyÅ rozszerzenia interfejsu
+użytkownika dla <a href="/software/emacs/">GNU Emacsa</a>. (OddajÄ te
+ulepszenia w rÄce spoÅeczeÅstwa gdy tylko sÄ
gotowe). Poza tym
zarabiam
+na prowadzeniu zajÄÄ uniwersyteckich.</p>
+<p>
+ Nie tylko ja pracujÄ w ten sposób. Sukces odnosi teraz i roÅnie
+w siÅÄ korporacja, która nie wykonuje żadnych innych prac. Kilka
innych
+firm także dostarcza komercyjne usÅugi zwiÄ
zane z wolnym
+oprogramowaniem systemu GNU. To poczÄ
tek niezależnej branży wsparcia
+programistycznego, która może staÄ siÄ doÅÄ duża, jeÅli wolne
oprogramowanie
+stanie siÄ popularniejsze. Daje ona użytkownikom wybór normalnie
niedostÄpny
w przypadku oprogramowania objÄtego restrykcyjnymi licencjami, nie
liczÄ
c bardzo bogatych.</p>
<p>
Nowe instytucje, takie jak <a href="/fsf/fsf.html">Fundacja Wolnego
Oprogramowania</a>, także mogÄ
finansowaÄ programistów. WiÄkszoÅÄ
funduszy
-Fundacji pochodzi od użytkowników, którzy kupujÄ
wysyÅkowo taÅmy
[obecnie na
-pÅytach; przyp. tÅum.]. Oprogramowanie zawarte na taÅmach jest wolne, wiÄc
-każdy użytkownik ma prawo je kopiowaÄ i modyfikowaÄ, ale wielu
-z nich i tak pÅaci za swoje kopie. (Przypominam, że „free
-software” to oprogramowanie wolne, a nie darmowe.) Niektórzy
-użytkownicy, którzy majÄ
już kopie, zamawiajÄ
taÅmy żeby nas wesprzeÄ,
bo
-uważajÄ
, że na to zasÅugujemy. Fundacja otrzymuje także pokaźne
darowizny od
-producentów sprzÄtu.</p>
+Fundacji pochodzi od użytkowników, którzy kupujÄ
wysyÅkowo taÅmy
+[obecnie na pÅytach; przyp. tÅum.]. Oprogramowanie zawarte
+na taÅmach jest wolne, wiÄc każdy użytkownik ma prawo je
kopiowaÄ
+i modyfikowaÄ, ale wielu z nich i tak pÅaci
+za swoje kopie. (Przypominam, że „free software” to
+oprogramowanie wolne, a nie darmowe.) Niektórzy użytkownicy, którzy
+majÄ
już kopie, zamawiajÄ
taÅmy żeby nas wesprzeÄ, bo uważajÄ
,
+że na to zasÅugujemy. Fundacja otrzymuje także pokaźne darowizny
+od producentów sprzÄtu.</p>
<p>
Fundacja Wolnego Oprogramowania jest organizacjÄ
charytatywnÄ
, a jej
-dochody przeznaczane sÄ
na zatrudnienie tak wielu programistów, jak tylko
-siÄ da. JeÅli byÅaby zwykÅÄ
firmÄ
rozprowadzajÄ
cÄ
wÅród
spoÅeczeÅstwa to
-samo wolne oprogramowanie za tÄ
samÄ
opÅatÄ
, to zapewniaÅaby teraz swojemu
-zaÅożycielowi bardzo dobre utrzymanie.</p>
-<p>
- Ponieważ Fundacja jest organizacjÄ
charytatywnÄ
, programiÅci czÄsto
pracujÄ
-dla nas za poÅowÄ pieniÄdzy, które mogliby dostaÄ gdzieÅ indziej. RobiÄ
to,
-bo nie ma u nas biurokracji, a także dlatego, że czujÄ
satysfakcjÄ
-wiedzÄ
c, że ich praca nie bÄdzie niedostÄpna użytkownikom. GÅównym
powodem,
-dla którego to robiÄ
jest fakt, że programowanie sprawia przyjemnoÅÄ. Co
-wiÄcej, wiele przydatnych programów napisali dla nas ochotnicy. (Nawet
-twórcy dokumentacji technicznej zaczÄli zgÅaszaÄ siÄ na ochotnika).</p>
-<p>
- To potwierdza, że programowanie to jedna z najbardziej fascynujÄ
cych
-dziedzin, obok muzyki i sztuki. Nie musimy siÄ obawiaÄ, że nikt nie
-bÄdzie chciaÅ programowaÄ.</p>
+dochody przeznaczane sÄ
na zatrudnienie tak wielu programistów, jak
+tylko siÄ da. JeÅli byÅaby zwykÅÄ
firmÄ
rozprowadzajÄ
cÄ
wÅród
spoÅeczeÅstwa
+to samo wolne oprogramowanie za tÄ
samÄ
opÅatÄ
, to zapewniaÅaby teraz
+swojemu zaÅożycielowi bardzo dobre utrzymanie.</p>
+<p>
+ Ponieważ Fundacja jest organizacjÄ
charytatywnÄ
, programiÅci
czÄsto
+pracujÄ
dla nas za poÅowÄ pieniÄdzy, które mogliby dostaÄ gdzieÅ
+indziej. RobiÄ
to, bo nie ma u nas biurokracji, a także
+dlatego, że czujÄ
satysfakcjÄ wiedzÄ
c, że ich praca nie bÄdzie
+niedostÄpna użytkownikom. GÅównym powodem, dla którego to robiÄ
jest
fakt,
+że programowanie sprawia przyjemnoÅÄ. Co wiÄcej, wiele przydatnych
+programów napisali dla nas ochotnicy. (Nawet twórcy dokumentacji technicznej
+zaczÄli zgÅaszaÄ siÄ na ochotnika).</p>
+<p>
+ To potwierdza, że programowanie to jedna z najbardziej
+fascynujÄ
cych dziedzin, obok muzyki i sztuki. Nie musimy siÄ obawiaÄ,
+że nikt nie bÄdzie chciaÅ programowaÄ.</p>
<h4 id="owe">Co użytkownicy winni sÄ
programistom?</h4>
<p>
Istnieje dobry powód, dla którego użytkownicy programów czujÄ
moralne
zobowiÄ
zanie ich wspierania. Ludzie rozwijajÄ
cy wolne oprogramowanie wnoszÄ
-wkÅad w dziaÅania użytkowników, dlatego finansowe wspieranie dalszego
-rozwoju jest nie tylko fair, ale także w dÅuższej perspektywie
-w interesie użytkowników.</p>
-<p>
- Jednak nie odnosi siÄ to do twórców oprogramowania objÄtego
restrykcyjnymi
-licencjami, bo utrudnianie zasÅuguje na karÄ, a nie nagrodÄ.</p>
-<p>
- Mamy tu wiÄc paradoks: twórcy użytecznego oprogramowania należy siÄ
wsparcie
-użytkowników, ale każda próba zamiany tego moralnego zobowiÄ
zania
-w żÄ
danie niszczy jego podstawÄ. Twórca może zasÅugiwaÄ na
nagrodÄ lub
-siÄ jej domagaÄ, ale nie obie te rzeczy na raz.</p>
-<p>
- Uważam, że postÄpujÄ
cy etycznie programista, który zetknie siÄ
z tym
-paradoksem, musi zachowywaÄ siÄ tak, żeby zasÅużyÄ na nagrodÄ, ale
powinien
-także prosiÄ użytkowników o dobrowolne datki. W koÅcu
użytkownicy
-nauczÄ
siÄ wspieraÄ programistów bez przymusu, tak samo jak nauczyli siÄ
-wspieraÄ publiczne radio i telewizjÄ.</p>
+wkÅad w dziaÅania użytkowników, dlatego finansowe wspieranie
+dalszego rozwoju jest nie tylko fair, ale także w dÅuższej
+perspektywie w interesie użytkowników.</p>
+<p>
+ Jednak nie odnosi siÄ to do twórców oprogramowania objÄtego
+restrykcyjnymi licencjami, bo utrudnianie zasÅuguje na karÄ,
+a nie nagrodÄ.</p>
+<p>
+ Mamy tu wiÄc paradoks: twórcy użytecznego oprogramowania należy
siÄ
+wsparcie użytkowników, ale każda próba zamiany tego moralnego
+zobowiÄ
zania w żÄ
danie niszczy jego podstawÄ. Twórca może
zasÅugiwaÄ
+na nagrodÄ lub siÄ jej domagaÄ, ale nie obie te rzeczy
+na raz.</p>
+<p>
+ Uważam, że postÄpujÄ
cy etycznie programista, który zetknie siÄ
+z tym paradoksem, musi zachowywaÄ siÄ tak, żeby zasÅużyÄ
+na nagrodÄ, ale powinien także prosiÄ użytkowników
+o dobrowolne datki. W koÅcu użytkownicy nauczÄ
siÄ wspieraÄ
+programistów bez przymusu, tak samo jak nauczyli siÄ wspieraÄ publiczne
+radio i telewizjÄ.</p>
<h3 id="productivity">Co to jest produktywnoÅÄ programistyczna? </h3>
<p>
- JeÅli oprogramowanie byÅoby wolne, to programiÅci istnieliby nadal, tyle
że
-byÄ może byÅoby ich mniej. Czy byÅoby to zÅe dla spoÅeczeÅstwa?</p>
+ JeÅli oprogramowanie byÅoby wolne, to programiÅci istnieliby nadal, tyle
+że byÄ może byÅoby ich mniej. Czy byÅoby to zÅe dla
spoÅeczeÅstwa?</p>
<p>
Niekoniecznie. W dzisiejszych czasach rozwiniÄte paÅstwa majÄ
mniej
-rolników niż w roku 1900, ale nie uważamy tego za zÅe dla spoÅeczeÅstwa,
bo
-maÅa iloÅÄ rolników dostarcza konsumentom wiÄcej jedzenia niż kiedyÅ
-dostarczaÅo wielu. Nazywamy to zwiÄkszonÄ
produktywnoÅciÄ
. Wolne
-oprogramowanie potrzebowaÅoby dużo mniej programistów do zaspokojenia
-popytu, bo na wszystkich poziomach zwiÄkszyÅaby siÄ produktywnoÅÄ:</p>
+rolników niż w roku 1900, ale nie uważamy tego za zÅe dla
+spoÅeczeÅstwa, bo maÅa iloÅÄ rolników dostarcza konsumentom wiÄcej
+jedzenia niż kiedyÅ dostarczaÅo wielu. Nazywamy to zwiÄkszonÄ
+produktywnoÅciÄ
. Wolne oprogramowanie potrzebowaÅoby dużo mniej
programistów
+do zaspokojenia popytu, bo na wszystkich poziomach zwiÄkszyÅaby
+siÄ produktywnoÅÄ:</p>
<ul>
<li> Bardziej rozpowszechnione użytkowanie każdego stworzonego programu.</li>
-<li> MożliwoÅÄ modyfikacji istniejÄ
cego oprogramowania do wÅasnych potrzeb
-zamiast pisania wszystkiego od poczÄ
tku.</li>
+<li> MożliwoÅÄ modyfikacji istniejÄ
cego oprogramowania do wÅasnych
potrzeb
+zamiast pisania wszystkiego od poczÄ
tku.</li>
<li> Lepsze wyksztaÅcenie programistów.</li>
-<li> Wyeliminowanie wykonywania po raz kolejny tej samej pracy.</li>
+<li> Wyeliminowanie wykonywania po raz kolejny tej samej pracy.</li>
</ul>
<p>
- Ludzie, którzy sprzeciwiajÄ
siÄ wspóÅpracy twierdzÄ
c, że
doprowadziÅoby to
-do zatrudnienia mniejszej iloÅci programistów, tak naprawdÄ sprzeciwiajÄ
siÄ
-zwiÄkszonej produktywnoÅci. Tymczasem ci sami ludzie zazwyczaj akceptujÄ
-szeroko przyjÄty poglÄ
d, że przemysŠprogramistyczny potrzebuje
zwiÄkszonej
-produktywnoÅci. WiÄc o co w koÅcu chodzi?</p>
+ Ludzie, którzy sprzeciwiajÄ
siÄ wspóÅpracy twierdzÄ
c,
że doprowadziÅoby
+to do zatrudnienia mniejszej iloÅci programistów, tak naprawdÄ
+sprzeciwiajÄ
siÄ zwiÄkszonej produktywnoÅci. Tymczasem ci sami ludzie
+zazwyczaj akceptujÄ
szeroko przyjÄty poglÄ
d, że przemysÅ
+programistyczny potrzebuje zwiÄkszonej produktywnoÅci. WiÄc o co
+w koÅcu chodzi?</p>
<p>
„ProduktywnoÅÄ programistyczna” może znaczyÄ dwie różne
rzeczy:
-ogólnÄ
produktywnoÅÄ caÅej produkcji oprogramowania lub produktywnoÅÄ
+ogólnÄ
produktywnoÅÄ caÅej produkcji oprogramowania
lub produktywnoÅÄ
poszczególnych projektów. Ogólna produktywnoÅÄ jest tym, co
spoÅeczeÅstwo
chciaÅoby podnieÅÄ, a najprostszym sposobem, żeby to zrobiÄ, jest
-zniesienie sztucznych barier, które stojÄ
na drodze wspóÅpracy i jÄ
-zmniejszajÄ
. Jednak naukowcy badajÄ
cy „produktywnoÅÄ
-programistycznÄ
” skupiajÄ
siÄ tylko na drugim, ograniczonym znaczeniu
-tego pojÄcia, w przypadku którego polepszenie sytuacji wymaga trudnych
-postÄpów technologicznych.</p>
-
-<h3 id="competition">Czy konkurencja jest nieunikniona?</h3>
-<p>
- Czy nieuniknione jest, że ludzie bÄdÄ
próbowaÄ ze sobÄ
konkurowaÄ,
żeby byÄ
-lepszymi od swoich rywali? ByÄ może tak. Ale konkurencja sama w sobie
-nie jest szkodliwa, rzeczÄ
szkodliwÄ
jest <em>walka</em>.</p>
-<p>
- KonkurowaÄ ze sobÄ
można na wiele sposobów. Konkurencja może mieÄ na
celu
-próbÄ ciÄ
gÅego osiÄ
gania wiÄcej, przeÅcigania tego, co zrobili inni. Na
-przykÅad dawno temu istniaÅo wspóÅzawodnictwo pomiÄdzy programistycznymi
-geniuszami o to, kto potrafi zmusiÄ komputer do zrobienia najbardziej
-zadziwiajÄ
cej rzeczy lub napisaÄ najkrótszy bÄ
dź najszybszy program
-wykonujÄ
cy jakieÅ zadanie. Taka konkurencja może byÄ pożyteczna dla
-wszystkich, <em>dopóki</em> utrzymany jest duch pozytywnego
-wspóÅzawodnictwa.</p>
+zniesienie sztucznych barier, które stojÄ
na drodze wspóÅpracy
+i jÄ
zmniejszajÄ
. Jednak naukowcy badajÄ
cy „produktywnoÅÄ
+programistycznÄ
” skupiajÄ
siÄ tylko na drugim, ograniczonym
+znaczeniu tego pojÄcia, w przypadku którego polepszenie sytuacji wymaga
+trudnych postÄpów technologicznych.</p>
+
+<h3 id="competition">Czy konkurencja jest nieunikniona?</h3>
+<p>
+ Czy nieuniknione jest, że ludzie bÄdÄ
próbowaÄ ze sobÄ
konkurowaÄ,
+żeby byÄ lepszymi od swoich rywali? ByÄ może tak. Ale konkurencja
+sama w sobie nie jest szkodliwa, rzeczÄ
szkodliwÄ
jest
<em>walka</em>.</p>
+<p>
+ KonkurowaÄ ze sobÄ
można na wiele sposobów. Konkurencja może mieÄ
+na celu próbÄ ciÄ
gÅego osiÄ
gania wiÄcej, przeÅcigania tego, co
zrobili
+inni. Na przykÅad dawno temu istniaÅo wspóÅzawodnictwo pomiÄdzy
+programistycznymi geniuszami o to, kto potrafi zmusiÄ komputer
+do zrobienia najbardziej zadziwiajÄ
cej rzeczy lub napisaÄ
+najkrótszy bÄ
dź najszybszy program wykonujÄ
cy jakieÅ zadanie. Taka
+konkurencja może byÄ pożyteczna dla wszystkich, <em>dopóki</em> utrzymany
+jest duch pozytywnego wspóÅzawodnictwa.</p>
<p>
- Konstruktywna konkurencja wystarcza by zmotywowaÄ ludzi do wielkich
+ Konstruktywna konkurencja wystarcza by zmotywowaÄ ludzi do wielkich
wysiÅków. Kilkoro ludzi konkuruje ze sobÄ
o tytuÅ pierwszej osoby,
-która odwiedzi wszystkie kraje Åwiata, niektórzy wydajÄ
na to caÅe
-fortuny. Jednak nie przekupujÄ
kapitanów statków, by wysadzili ich rywali na
-bezludnych wyspach. ChÄtnie przystajÄ
na to, by wygraÅ najlepszy.</p>
+która odwiedzi wszystkie kraje Åwiata, niektórzy wydajÄ
na to caÅe
+fortuny. Jednak nie przekupujÄ
kapitanów statków, by wysadzili ich
+rywali na bezludnych wyspach. ChÄtnie przystajÄ
na to, by wygraÅ
+najlepszy.</p>
<p>
Konkurencja przeksztaÅca siÄ w walkÄ, gdy konkurenci zaczynajÄ
próbowaÄ
-przeszkadzaÄ sobie nawzajem zamiast samemu iÅÄ do przodu, kiedy „Niech
-wygra najlepszy” ustÄpuje miejsca „Dajcie mi wygraÄ, nawet jeÅli
-nie jestem najlepszy”. ObjÄte restrykcyjnÄ
licencjÄ
oprogramowanie
-jest szkodliwe nie dlatego, że jest formÄ
konkurencji, ale dlatego, że jest
-formÄ
walki pomiÄdzy obywatelami naszego spoÅeczeÅstwa.</p>
-<p>
- Konkurencja w biznesie niekoniecznie musi byÄ walkÄ
. Na przykÅad,
gdy
-konkurujÄ
ze sobÄ
dwa warzywniaki, to ich energia idzie na ulepszanie
-wÅasnej oferty, a nie sabotowanie rywala. Ale to nie jest przejawem
-specjalnego przywiÄ
zania do biznesowej etyki. W tej dziedzinie jest po
-prostu maÅo możliwoÅci walki, pomijajÄ
c przemoc fizycznÄ
. Niektóre
branże
-biznesu majÄ
wiÄcej takich możliwoÅci. Zatrzymywanie dla siebie informacji,
-które mogÅyby pomóc wszystkim w rozwoju jest formÄ
walki.</p>
-<p>
- Ideologia biznesu nie przygotowuje ludzi na powstrzymywanie siÄ przed
pokusÄ
-walki z konkurentami. Niektóre formy walki zostaÅy zakazane przez
-ustawy antymonopolowe, ustawy o prawdzie w reklamie, itd., ale
-zamiast uogólniÄ to do powszechnego zakazu walki, dyrektorzy wymyÅlajÄ
inne
-jej formy, które nie sÄ
bezpoÅrednio zabronione. SpoÅeczne zasoby sÄ
-roztrwaniane przez ekonomiczny odpowiednik frakcyjnej wojny domowej.</p>
+przeszkadzaÄ sobie nawzajem zamiast samemu iÅÄ do przodu, kiedy
+„Niech wygra najlepszy” ustÄpuje miejsca „Dajcie mi
+wygraÄ, nawet jeÅli nie jestem najlepszy”. ObjÄte restrykcyjnÄ
+licencjÄ
oprogramowanie jest szkodliwe nie dlatego, że jest formÄ
+konkurencji, ale dlatego, że jest formÄ
walki pomiÄdzy obywatelami
+naszego spoÅeczeÅstwa.</p>
+<p>
+ Konkurencja w biznesie niekoniecznie musi byÄ walkÄ
.
Na przykÅad,
+gdy konkurujÄ
ze sobÄ
dwa warzywniaki, to ich energia idzie
+na ulepszanie wÅasnej oferty, a nie sabotowanie
+rywala. Ale to nie jest przejawem specjalnego przywiÄ
zania
+do biznesowej etyki. W tej dziedzinie jest po prostu maÅo
+możliwoÅci walki, pomijajÄ
c przemoc fizycznÄ
. Niektóre branże biznesu
majÄ
+wiÄcej takich możliwoÅci. Zatrzymywanie dla siebie informacji, które
mogÅyby
+pomóc wszystkim w rozwoju jest formÄ
walki.</p>
+<p>
+ Ideologia biznesu nie przygotowuje ludzi na powstrzymywanie siÄ przed
+pokusÄ
walki z konkurentami. Niektóre formy walki zostaÅy zakazane
+przez ustawy antymonopolowe, ustawy o prawdzie w reklamie, itd.,
+ale zamiast uogólniÄ to do powszechnego zakazu walki, dyrektorzy
+wymyÅlajÄ
inne jej formy, które nie sÄ
bezpoÅrednio zabronione. SpoÅeczne
+zasoby sÄ
roztrwaniane przez ekonomiczny odpowiednik frakcyjnej wojny
+domowej.</p>
-<h3 id="communism">„A może byÅ siÄ przeniósÅ do Rosji?”</h3>
+<h3 id="communism">„A może byÅ siÄ przeniósÅ
do Rosji?”</h3>
<p>
W Stanach Zjednoczonych każdy zwolennik czegoŠinnego niż
najbardziej
-ekstremalne formy wolnorynkowego egoizmu czÄsto spotyka siÄ z tym
+ekstremalne formy wolnorynkowego egoizmu czÄsto spotyka siÄ z tym
oskarżeniem. Jest ono np. wymierzone w zwolenników narodowego systemu
ochrony zdrowia, takiego jakie dziaÅajÄ
we wszystkich uprzemysÅowionych
krajach wolnego Åwiata. Jest wymierzone w zwolenników publicznego
wsparcia dla sztuki, które jest także powszechne w rozwiniÄtych
-krajach. PomysÅ, że obywatele majÄ
jakieÅ zobowiÄ
zania wobec dobra
-publicznego jest w Ameryce identyfikowany z komunizmem. Ale na ile
-podobne do siebie sÄ
te dwie idee w rzeczywistoÅci?</p>
+krajach. PomysÅ, że obywatele majÄ
jakieÅ zobowiÄ
zania wobec dobra
+publicznego jest w Ameryce identyfikowany
+z komunizmem. Ale na ile podobne do siebie sÄ
te dwie idee
+w rzeczywistoÅci?</p>
<p>
Komunizm praktykowany w ZwiÄ
zku Radzieckim byÅ systemem
scentralizowanej kontroli, w którym każda dziaÅalnoÅÄ byÅa poddana
-reżimowi, rzekomo dla wspólnego dobra, ale tak naprawdÄ dla dobra czÅonków
-partii komunistycznej. UrzÄ
dzenia do kopiowania byÅy tam ÅciÅle pilnowane,
-aby zapobiec nielegalnemu wykonywaniu kopii.</p>
+reżimowi, rzekomo dla wspólnego dobra, ale tak naprawdÄ dla dobra
+czÅonków partii komunistycznej. UrzÄ
dzenia do kopiowania byÅy tam
+ÅciÅle pilnowane, aby zapobiec nielegalnemu wykonywaniu kopii.</p>
<p>
AmerykaÅski system praw autorskich dotyczÄ
cych oprogramowania ustanawia
-scentralizowanÄ
kontrolÄ nad dystrybucjÄ
programów i stoi na straży
-urzÄ
dzeÅ do kopiowania, używajÄ
cych różnych zabezpieczeÅ, by zapobiec
-wykonywaniu nielegalnych kopii.</p>
-<p>
- W przeciwieÅstwie do tego, ja pracujÄ na rzecz systemu, w którym
ludzie
-majÄ
wolnÄ
rÄkÄ i mogÄ
decydowaÄ o swoich poczynaniach. W
-szczególnoÅci majÄ
możliwoÅÄ pomagania swoim znajomym oraz modyfikowania
-i ulepszania narzÄdzi, których codziennie używajÄ
. Systemu opartego na
-ochotniczej wspóÅpracy i decentralizacji.</p>
-<p>
- Tak wiÄc jeÅli chcemy oceniaÄ poglÄ
dy wedÅug ich podobieÅstwa do
-radzieckiego komunizmu, to komunistami sÄ
wÅaÅciciele oprogramowania.</p>
+scentralizowanÄ
kontrolÄ nad dystrybucjÄ
programów i stoi
+na straży urzÄ
dzeÅ do kopiowania, używajÄ
cych różnych
+zabezpieczeÅ, by zapobiec wykonywaniu nielegalnych kopii.</p>
+<p>
+ W przeciwieÅstwie do tego, ja pracujÄ na rzecz systemu,
+w którym ludzie majÄ
wolnÄ
rÄkÄ i mogÄ
decydowaÄ o swoich
+poczynaniach. W szczególnoÅci majÄ
możliwoÅÄ pomagania swoim
znajomym
+oraz modyfikowania i ulepszania narzÄdzi, których codziennie
+używajÄ
. Systemu opartego na ochotniczej wspóÅpracy
+i decentralizacji.</p>
+<p>
+ Tak wiÄc jeÅli chcemy oceniaÄ poglÄ
dy wedÅug ich podobieÅstwa
+do radzieckiego komunizmu, to komunistami sÄ
wÅaÅciciele
+oprogramowania.</p>
<h3 id="premises">Problem przesÅanek</h3>
<p>
- ZakÅadam w tym artykule, że użytkownik oprogramowania nie jest mniej
-ważny niż jego twórca, a nawet pracodawca twórcy. Innymi sÅowy ich
-interesy i potrzeby majÄ
jednakowÄ
wagÄ podczas decydowania, która
+ ZakÅadam w tym artykule, że użytkownik oprogramowania nie jest
+mniej ważny niż jego twórca, a nawet pracodawca twórcy. Innymi sÅowy
+ich interesy i potrzeby majÄ
jednakowÄ
wagÄ podczas decydowania, która
droga jest najlepsza.</p>
<p>
- Ta przesÅanka nie jest ogólnie przyjmowana. Wielu twierdzi, że pracodawca
-twórcy jest z natury ważniejszy niż ktokolwiek inny. MówiÄ
oni na
-przykÅad, że powodem dla istnienia wÅaÅcicieli oprogramowania jest
-zapewnienie szefowi twórcy korzyÅci, na które zasÅuguje, niezależnie od
-tego, jak może to wpÅynÄ
Ä na spoÅeczeÅstwo.</p>
-<p>
- Próby udowodnienia lub obalenia tych przesÅanek nie majÄ
sensu. Dowód
wymaga
-wspólnych przesÅanek. Tak wiÄc wiÄkszoÅÄ z tego, co mówiÄ jest
adresowana do
-tych, którzy uznajÄ
moje przesÅanki lub przynajmniej sÄ
zainteresowani,
-jakie sÄ
ich konsekwencje. Dla tych, którzy uważajÄ
, że wÅaÅciciel jest
-ważniejszy niż wszyscy inni, artykuŠten jest po prostu bez znaczenia.</p>
+ Ta przesÅanka nie jest ogólnie przyjmowana. Wielu twierdzi,
+że pracodawca twórcy jest z natury ważniejszy niż ktokolwiek
+inny. MówiÄ
oni na przykÅad, że powodem dla istnienia
wÅaÅcicieli
+oprogramowania jest zapewnienie szefowi twórcy korzyÅci, na które
+zasÅuguje, niezależnie od tego, jak może to wpÅynÄ
Ä
+na spoÅeczeÅstwo.</p>
+<p>
+ Próby udowodnienia lub obalenia tych przesÅanek nie majÄ
sensu.
Dowód
+wymaga wspólnych przesÅanek. Tak wiÄc wiÄkszoÅÄ z tego, co
mówiÄ
+jest adresowana do tych, którzy uznajÄ
moje przesÅanki
+lub przynajmniej sÄ
zainteresowani, jakie sÄ
ich konsekwencje. Dla
+tych, którzy uważajÄ
, że wÅaÅciciel jest ważniejszy niż wszyscy
inni,
+artykuÅ ten jest po prostu bez znaczenia.</p>
<p>
Tylko dlaczego duży odsetek Amerykanów akceptuje przesÅankÄ, która
wynosi
-pewnych ludzi ponad wszystkich innych? CzÄÅciowo przez przekonanie, że taka
-przesÅanka jest czÄÅciÄ
amerykaÅskiej tradycji prawnej. Niektórzy myÅlÄ
, że
-poddawanie jej w wÄ
tpliwoÅÄ to podważanie podstaw spoÅeczeÅstwa.</p>
+pewnych ludzi ponad wszystkich innych? CzÄÅciowo przez przekonanie,
+że taka przesÅanka jest czÄÅciÄ
amerykaÅskiej tradycji
+prawnej. Niektórzy myÅlÄ
, że poddawanie jej w wÄ
tpliwoÅÄ to
+podważanie podstaw spoÅeczeÅstwa.</p>
<p>
- Ważne jest, żeby ci ludzie zdali sobie sprawÄ, że ta przesÅanka nie
jest
-czÄÅciÄ
naszej tradycji prawnej i nigdy niÄ
nie byÅa.</p>
+ Ważne jest, żeby ci ludzie zdali sobie sprawÄ, że ta przesÅanka
nie
+jest czÄÅciÄ
naszej tradycji prawnej i nigdy niÄ
nie byÅa.</p>
<p>
- Konstytucja [Stanów Zjednoczonych; przyp. tÅum.] mówi, że celem prawa
+ Konstytucja [Stanów Zjednoczonych; przyp. tÅum.] mówi, że celem
prawa
autorskiego jest „promocja postÄpu nauki i sztuk
-użytecznych”. WiÄcej na ten temat powiedziaÅ SÄ
d Najwyższy,
-stwierdzajÄ
c w sprawie Fox Film przeciwko Doyal, że „WyÅÄ
czny
-przedmiot zainteresowania Stanów Zjednoczonych i podstawowy cel
-nadawania monopolu [praw autorskich] leży w ogólnych korzyÅciach, jakie
-spoÅeczeÅstwo wynosi z pracy autorów”.</p>
+użytecznych”. WiÄcej na ten temat powiedziaÅ SÄ
d Najwyższy,
+stwierdzajÄ
c w sprawie Fox Film przeciwko Doyal,
+że „WyÅÄ
czny przedmiot zainteresowania Stanów Zjednoczonych
+i podstawowy cel nadawania monopolu [praw autorskich] leży
+w ogólnych korzyÅciach, jakie spoÅeczeÅstwo wynosi z pracy
+autorów”.</p>
<p>
- Nie musimy siÄ zgadzaÄ z KonstytucjÄ
lub SÄ
dem
+ Nie musimy siÄ zgadzaÄ z KonstytucjÄ
lub SÄ
dem
Najwyższym. (W pewnym okresie obie te instytucje aprobowaÅy
-niewolnictwo.) Tak wiÄc ich stanowiska nie obalajÄ
przesÅanki
-o wyższoÅci wÅaÅcicieli. Mam jednak nadziejÄ, że jej siÅa zostanie
-zmniejszona przez ÅwiadomoÅÄ, że jest to radykalne prawicowe zaÅożenie,
-a nie zaÅożenie tradycyjnie przyjmowane.</p>
+niewolnictwo.) Tak wiÄc ich stanowiska nie obalajÄ
przesÅanki
+o wyższoÅci wÅaÅcicieli. Mam jednak nadziejÄ, że jej siÅa
+zostanie zmniejszona przez ÅwiadomoÅÄ, że jest to radykalne prawicowe
+zaÅożenie, a nie zaÅożenie tradycyjnie przyjmowane.</p>
<h3 id="conclusion">Wnioski</h3>
<p>
- Lubimy myÅleÄ, że nasze spoÅeczeÅstwo popiera pomaganie bliźnim.
Jednak za
-każdym razem, kiedy nagradzamy kogoŠza utrudnianie lub podziwiamy go za
-bogactwo, które w ten sposób zdobyÅ, dajemy dowód czegoÅ caÅkiem
-odwrotnego.</p>
+ Lubimy myÅleÄ, że nasze spoÅeczeÅstwo popiera pomaganie
+bliźnim. Jednak za każdym razem, kiedy nagradzamy kogoÅ
+za utrudnianie lub podziwiamy go za bogactwo, które
+w ten sposób zdobyÅ, dajemy dowód czegoÅ caÅkiem odwrotnego.</p>
<p>
NieudostÄpnianie oprogramowania jest jednÄ
z form naszej powszechnej
-gotowoÅci do stawiania osobistych korzyÅci ponad dobro spoÅeczne. Możemy to
-przeÅledziÄ od Ronalda Reagana do Jamesa Bakkera, od Ivana Boesky'ego do
-Exxonu, od upadajÄ
cych banków do upadajÄ
cych szkóÅ. Możemy to zmierzyÄ
-wielkoÅciÄ
populacji bezdomnych i wiÄźniów. Duch antyspoÅeczny sam
siÄ
-napÄdza, ponieważ im wiÄcej widzimy, że inni nam nie pomagajÄ
, tym
bardziej
-wydaje nam siÄ bez sensu pomaganie innym. W ten sposób spoÅeczeÅstwo
-zamienia siÄ w dżunglÄ.</p>
+gotowoÅci do stawiania osobistych korzyÅci ponad dobro
+spoÅeczne. Możemy to przeÅledziÄ od Ronalda Reagana do Jamesa
+Bakkera, od Ivana Boesky'ego do Exxonu, od upadajÄ
cych banków
+do upadajÄ
cych szkóÅ. Możemy to zmierzyÄ wielkoÅciÄ
populacji
+bezdomnych i wiÄźniów. Duch antyspoÅeczny sam siÄ napÄdza,
+ponieważ im wiÄcej widzimy, że inni nam nie pomagajÄ
, tym
bardziej
+wydaje nam siÄ bez sensu pomaganie innym. W ten sposób
+spoÅeczeÅstwo zamienia siÄ w dżunglÄ.</p>
<p>
JeÅli nie chcemy żyÄ w dżungli, musimy zmieniÄ nasze postawy.
Musimy
-zaczÄ
Ä dawaÄ do zrozumienia, że dobry obywatel to taki, który
wspóÅpracuje
-kiedy należy, a nie taki, który odnosi sukcesy w zabieraniu
-innym. Mam nadziejÄ, że pomoże w tym ruch wolnego oprogramowania:
-przynajmniej w jednej dziedzinie zastÄ
pimy dżunglÄ bardziej efektywnym
-systemem, który zachÄca do ochotniczej wspóÅpracy i dziÄki niej
-funkcjonuje.</p>
+zaczÄ
Ä dawaÄ do zrozumienia, że dobry obywatel to taki, który
+wspóÅpracuje kiedy należy, a nie taki, który odnosi sukcesy
+w zabieraniu innym. Mam nadziejÄ, że pomoże w tym ruch
+wolnego oprogramowania: przynajmniej w jednej dziedzinie zastÄ
pimy
+dżunglÄ bardziej efektywnym systemem, który zachÄca do ochotniczej
+wspóÅpracy i dziÄki niej funkcjonuje.</p>
<h3 id="footnotes">Przypisy</h3>
<ol>
-<li id="f1">SÅowo „free” [wolny, darmowy] w „free
software”
-odnosi siÄ do wolnoÅci, a nie do ceny. Cena za kopiÄ wolnego programu może
-byÄ zerowa, maÅa lub (rzadko) doÅÄ duża.</li>
-
-<li id="f2">Sprawa zanieczyszczenia Årodowiska i korków nie wpÅywa na
tÄ
-konkluzjÄ. JeÅli chcemy uczyniÄ jazdÄ samochodem droższÄ
, aby
zniechÄciÄ do
-jazdy samochodem w ogóle, to nie jest dobrze robiÄ to instalujÄ
c budki
-pobierajÄ
ce opÅaty, które powiÄkszajÄ
zanieczyszczenie
-i korki. Znacznie lepszy jest podatek na benzynÄ. Tak samo nie ma
-z niÄ
zwiÄ
zku chÄÄ zwiÄkszenia bezpieczeÅstwa przez ograniczanie
-prÄdkoÅci maksymalnej â ogólnie dostÄpna droga poprawia pÅynnoÅÄ
ruchu,
-przez co wzrasta bezpieczeÅstwo, niezależnie od limitu prÄdkoÅci.</li>
-
-<li id="f3">KtoÅ może uważaÄ jakiÅ program za szkodliwÄ
rzecz, która
w ogóle nie
-powinna byÄ dostÄpna, jak Lotus Marketplace, baza danych informacji
-osobistych, którÄ
wycofano ze sprzedaży z powodu presji
-spoÅeczeÅstwa. WiÄkszoÅÄ z tego, co mówiÄ, nie odnosi siÄ do tego
-przypadku, ale nie ma specjalnie sensu w upieraniu siÄ za wÅaÅcicielami
-na podstawie stwierdzenia, że wÅaÅciciel uczyni oprogramowanie mniej
-dostÄpnym. WÅaÅciciel nie uczyni go caÅkowicie niedostÄpnym, jak
-chcielibyÅmy, żeby byÅo w przypadku programu, którego użytkowanie
jest
-destrukcyjne.</li>
+<li id="f1">SÅowo „free” [wolny, darmowy] w „free
software”
+odnosi siÄ do wolnoÅci, a nie do ceny. Cena za kopiÄ
+wolnego programu może byÄ zerowa, maÅa lub (rzadko) doÅÄ duża.</li>
+
+<li id="f2">Sprawa zanieczyszczenia Årodowiska i korków nie wpÅywa
na tÄ
+konkluzjÄ. JeÅli chcemy uczyniÄ jazdÄ samochodem droższÄ
,
+aby zniechÄciÄ do jazdy samochodem w ogóle, to nie jest
+dobrze robiÄ to instalujÄ
c budki pobierajÄ
ce opÅaty, które powiÄkszajÄ
+zanieczyszczenie i korki. Znacznie lepszy jest podatek
+na benzynÄ. Tak samo nie ma z niÄ
zwiÄ
zku chÄÄ zwiÄkszenia
+bezpieczeÅstwa przez ograniczanie prÄdkoÅci maksymalnej â ogólnie
+dostÄpna droga poprawia pÅynnoÅÄ ruchu, przez co wzrasta bezpieczeÅstwo,
+niezależnie od limitu prÄdkoÅci.</li>
+
+<li id="f3">KtoÅ może uważaÄ jakiÅ program za szkodliwÄ
rzecz,
która w ogóle
+nie powinna byÄ dostÄpna, jak Lotus Marketplace, baza danych informacji
+osobistych, którÄ
wycofano ze sprzedaży z powodu presji
+spoÅeczeÅstwa. WiÄkszoÅÄ z tego, co mówiÄ, nie odnosi siÄ
do tego
+przypadku, ale nie ma specjalnie sensu w upieraniu siÄ
+za wÅaÅcicielami na podstawie stwierdzenia, że wÅaÅciciel
+uczyni oprogramowanie mniej dostÄpnym. WÅaÅciciel nie uczyni go caÅkowicie
+niedostÄpnym, jak chcielibyÅmy, żeby byÅo w przypadku programu,
którego
+użytkowanie jest destrukcyjne.</li>
</ol>
<hr />
-<h4>Ten tekst zostaÅ zamieszczony w ksiÄ
żce <a
+<h4>Ten tekst zostaÅ zamieszczony w ksiÄ
żce <a
href="http://shop.fsf.org/product/free-software-free-society/";><cite>Free
Software, Free Society</cite></a> (Wolne oprogramowanie, wolne
spoÅeczeÅstwo. Wybrane eseje Richarda M. Stallmana).</h4>
@@ -883,10 +935,10 @@
<!--TRANSLATORS: Use space (SPC) as msgstr if you don't have notes.-->
<b>Przypis tÅumacza</b>:
<ol>
-<li id="TransNote1">W Polsce, prawa autorskie nie sÅużÄ
dobru
+<li id="TransNote1">W Polsce, prawa autorskie nie sÅużÄ
dobru
publicznemu. WÅaÅciciele oprogramowania przeforsowali w Sejmie dużo
bardziej restrykcyjne prawa autorskie dla oprogramowania niż np. dla filmów,
-muzyki czy ksiÄ
żek.</li>
+muzyki czy ksiÄ
żek.</li>
</ol></div>
</div>
@@ -895,20 +947,20 @@
<div id="footer">
<p>
-Pytania dotyczÄ
ce GNU i FSF prosimy kierowaÄ na adres <a
+Pytania dotyczÄ
ce GNU i FSF prosimy kierowaÄ na adres <a
href="mailto:address@hidden";><address@hidden></a>. IstniejÄ
także <a
-href="/contact/contact.html">inne sposoby skontaktowania siÄ</a> z FSF. <br
-/> Informacje o niedziaÅajÄ
cych odnoÅnikach oraz inne poprawki (lub
-propozycje) prosimy wysyÅaÄ na adres <a
+href="/contact/contact.html">inne sposoby skontaktowania siÄ</a>
+z FSF. <br /> Informacje o niedziaÅajÄ
cych odnoÅnikach oraz inne
+poprawki (lub propozycje) prosimy wysyÅaÄ na adres <a
href="mailto:address@hidden";><address@hidden></a>.
</p>
<p>
-Aby zapoznaÄ siÄ z informacjami dotyczÄ
cymi tÅumaczenia i koordynowania
-tÅumaczeÅ artykuÅów, proszÄ odwiedziÄ stronÄ <a
+Aby zapoznaÄ siÄ z informacjami dotyczÄ
cymi tÅumaczenia
+i koordynowania tÅumaczeÅ artykuÅów, proszÄ odwiedziÄ stronÄ <a
href="/server/standards/README.translations.html">tÅumaczeÅ</a>. <br />
-Komentarze odnoÅnie tÅumaczenia polskiego oraz zgÅoszenia dotyczÄ
ce chÄci
-wspóÅpracy w tÅumaczeniu prosimy kierowaÄ na adres <a
+Komentarze odnoÅnie tÅumaczenia polskiego oraz zgÅoszenia dotyczÄ
ce
+chÄci wspóÅpracy w tÅumaczeniu prosimy kierowaÄ na adres <a
href="mailto:address@hidden";>address@hidden</a>.
</p>
@@ -917,9 +969,10 @@
Software Foundation, Inc.
</p>
<p>Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any
-medium, provided this notice is preserved. <br /> Zezwala siÄ na wykonywanie
-i dystrybucjÄ wiernych kopii tego tekstu, niezależnie od noÅnika, pod
-warunkiem zachowania niniejszego zezwolenia.
+medium, provided this notice is preserved. <br /> Zezwala siÄ
+na wykonywanie i dystrybucjÄ wiernych kopii tego tekstu,
+niezależnie od noÅnika, pod warunkiem zachowania niniejszego
+zezwolenia.
</p>
@@ -932,7 +985,7 @@
<!-- timestamp start -->
Aktualizowane:
-$Date: 2010/08/23 08:27:38 $
+$Date: 2010/11/14 17:27:10 $
<!-- timestamp end -->
</p>
Index: po/categories.pl.po
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/categories.pl.po,v
retrieving revision 1.9
retrieving revision 1.10
diff -u -b -r1.9 -r1.10
--- po/categories.pl.po 14 Nov 2010 12:34:20 -0000 1.9
+++ po/categories.pl.po 14 Nov 2010 17:27:43 -0000 1.10
@@ -41,13 +41,6 @@
"\">MylÄ
ce sÅowa, których prawdopodobnie wolelibyÅcie unikaÄ</a>."
# type: Content of: <p>
-#| msgid ""
-#| "This diagram, originally by Chao-Kuei and updated by several others "
-#| "since, explains the different categories of software. It's also available "
-#| "as an <a href=\"/philosophy/category.svg\">Scalable Vector Graphic</a> "
-#| "and as an <a href=\"/philosophy/category.fig\">XFig document</a>, under "
-#| "the terms of any of the GNU GPL v2 or later, the GNU FDL v1.2 or later, "
-#| "or the Creative Commons Attribution-Share Alike v2.0 or later."
msgid ""
"This diagram, originally by Chao-Kuei and updated by several others since, "
"explains the different categories of software. It's available as a <a href="
Index: po/shouldbefree.pl.po
===================================================================
RCS file: /web/www/www/philosophy/po/shouldbefree.pl.po,v
retrieving revision 1.16
retrieving revision 1.17
diff -u -b -r1.16 -r1.17
--- po/shouldbefree.pl.po 14 Nov 2010 12:34:21 -0000 1.16
+++ po/shouldbefree.pl.po 14 Nov 2010 17:27:44 -0000 1.17
@@ -513,14 +513,6 @@
"licencjÄ
, to bÄdzie go używaÄ o wiele mniej osób niż by chciaÅo."
# type: Content of: <p>
-#| msgid ""
-#| "It is easy to show that the total contribution of a program to society is "
-#| "reduced by assigning an owner to it. Each potential user of the program, "
-#| "faced with the need to pay to use it, may choose to pay, or may forego "
-#| "use of the program. When a user chooses to pay, this is a zero-sum "
-#| "transfer of wealth between two parties. But each time someone chooses to "
-#| "forego use of the program, this harms that person without benefitting "
-#| "anyone. The sum of negative numbers and zeros must be negative."
msgid ""
"It is easy to show that the total contribution of a program to society is "
"reduced by assigning an owner to it. Each potential user of the program, "
| [Prev in Thread] |
Current Thread |
[Next in Thread] |
- www/philosophy categories.pl.html compromise.es...,
Yavor Doganov <=